نهادها و مراکز دینی مسلمانان زیمبابوه

سازمان های اسلامی

1-شورای عالی امور اسلامی

اين شورا در سال 1984 به رهبری "شيخ اسماعيل تيپانی"( مالاوی الاصل) تشكيل گرديد.مواضع شورا نسبت به ایران كاملاً مثبت و هم سو با جمهوری اسلامی ايران بود.شيخ تيپانی در زمان حيات خود در میان مسلمانان بومی از محبوبيت فراوانی برخوردار بود.وی هم چنین امام جماعت مسجد هايفيلد در حومه حراره بوده همواره نسبت به برگزاری مراسم و مناسبت هایی چون سالگرد رحلت حضرت امام خمينی(ره) ، ميلادالنبی(ص) و غيره اهتمام خاصی داشت.شیخ تیپانی یک بار برای  شركت در مراسم اربعين رحلت حضرت امام خمينی(ره) به ايران سفر نموده بود.پس از درگذشت وی ، "شيخ اسماعيل دعا" جانشین وی شد.عمده فعاليت های اين شورا عبارتند از:

1-    برگزاری نماز و مناسبت های اسلامی در مساجد

2-    آموزش علوم اسلامی،برگزاری سمینار ائمه جمعه و جماعات،بررسی مشكلات ائمه جمعه و جماعات،بررسی روش های تبليغ،هماهنگی برنامه های مساجد طرفدار و بحث در خصوص ساير مسائل اجتماعی و فرهنگی مسلمانان

3-    بازديد ماهانه از شهرهای مختلف به منظور ملاقات با مسلمانان و شيوخ

4-    برگزاری جلسات منظم هفتگی شورا، حضور در مساجد مختلف و فعاليت های دينی و سخنرانی

ایجاد تفرقه بین سازمان های اسلامی از اهداف مراکز وهابی در زیمبابوه است .شورای عالی اموراسلامی که توسط مرحوم شیخ تیپانی تأسیس شده بود و به هواداری از ایران و بهره مندی از کمک های آن شناخته می شد،با تحریکات وهابی ها به انشعاب کشیده شد و سازمان دیگری توسط وهابی ها در برابر این گروه ایجاد شد.

2-آژانس مسلمانان آفریقا

این آژانس در سال 1984 اقدام به تأسیس دفتر نمایندگی خود در حراره نمود.در همان سال شیخ عبدالجلیل روحانی سودانی الاصل،مسئولیت اداره این دفتر را بر عهده گرفت. طبق شواهد موجود،وی فردی نسبتاً روشنفکر و مستقل بود و به جمهوری اسلامی ایران علاقمند بوده  در زمان جنگ تحمیلی از مواضع ج.ا.ایران حمایت می کرد.

در  سال 1992،مسئولیت دفتر این آژانس در حراره به شیخ باقر که مصری الاصل بود،واگذار شد.به دلیل تند روی های وی، پس از شش ماه شیخ احمد عبدالرحمن مسئولیت امور آن را در اختیار گرفت و شیخ باقر دستیار وی شد.برخی از فعالیت های آژانس فوق به شرح ذیل می باشد:

1-ثبت مساجد با نام آژانس مسلمانان آفریقا

2- توزیع کتب و جزوات تبلیغی دریافتی از وزارت اوقاف کویت و دفتر مرکزی آژانس در آفریقای جنوبی

3-حمایت و نظارت بر کار ائمه جماعات و مراکز اسلامی

بیش از 80 درصد بودجه این آژانس توسط وزارت اوقاف و امور خیریه کویت و بخشی نیز از سوی تجاری چون شیخ احمد توتونچی از عربستان سعودی تأمین می شود.این مرکز ارتباط بسیار نزدیکی با مجلس العلمای زیمبابوه داشته  با شیخ موسی منک همکاری خوبی دارد.

سرپرستی ایتام،حفر چاه های عمیق برای مسلمانان، اطعام مسلمانان در ماه مبارک رمضان،تهیه لباس و اونیفورم برای دانش آموزان و دایر نمودن مسجد در مناطق مختلف از جمله فعالیت های آژانس می باشد.⁽طالبی بیدهندی، صص36-35)

همان گونه که در معرفی مسجد چینویی گفته شد،آژانس در سال های نخستین دهه ی 90 (1992)کنترل مسجدی را که ایران برای بومیان بنا کرده بود،به دست گرفت.بسیاری از بومیان مسلمان منطقه چینوئی زیمبابوه از فعالیت آژانس مسلمانان آفریقا بر علیه اقلیت شیعیان آگاهی نداشته و قول مساعدت به مسلمانان و رسیدگی به زندگی آن ها از جمله ساخت مساجد،حمایت از یتیمان ،پرداخت مساعدت های مالی ، بورس تحصیلی و... را نشانه ای از تعامل مثبت آژانس با مسلمانان منطقه تلقی  می کردند.(مشاهدات مولف)

3- سازمان جوانان مسلمان زیمبابوه:

این سازمان در سال 1983 تأسیس شده در زمینه های تبلیغی وآموزشی جوانان اهل سنت فعالیت دارد.

4- مجلس العلمای زیمبابوه:

فعالیت های آموزشی،تبلیغی و خدماتی گسترده برای اهل تسنن داشته و موسسه ای وابسته به سازمان رابطه العالم الاسلامی است و بزرگ ترین مسجد هندی ها و نیز برخی جمعیت های اسلا می،مؤسسات اسلامی و حتی جماعات مسلمان زیمبابوه را هدایت و مدیریت می کند. شعبات آن تقریباً در تمام شهرهای زیمبابوه وجود دارند.ریاست این سازمان با"شیخ موسی منک" (هندی الاصل)می باشد.وی تاکنون نسبت به تأسیس مدارس آموزشی و تبلیغی چون دارالقرآن اقدام نموده است.

تمام جمعیت های اسلامی تحت نظارت مجلس العلما، ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند و به طور هماهنگ فعالیت می کنند.

نقش مجلس علما همانند «شورای مفتی» در سایر کشورهای اسلا می است.تعداد اعضای آن اکنون هشتاد نفر و بیش تر آنها مالزیایی هستند.در سال های اخیر، تعدادی از علمای بومی آفریقایی نیز در آن عضویت پیدا کرده اند. هدف اصلی از تأسیس این مجلس، توسعه و تقویت تعالیم دینی و تبلیغات اسلا می بر اساس مذهب تسنن در زیمبابوه است. به جهت رعايت مسائل امنيتی، اين سازمان هيچ گاه فعاليت درونی خود را علنی نساخته است.

-فعالیت ها

شیخ موسی منک در تمام امور دینی و فعالیت های اسلامی، مجلس العلما را هدایت کرده از اقدامات آن به شدت پشتیبانی می کند.بعضی از مراکز اسلامی که توسط این مجلس ایجاد شده و یا حمایت می شود،عبارتند از:

1-    دارالعلم:مرکزآموزشی دارالعلم در سال 1977 تأسیس شد.این مرکز دارای واحدهای آموزشی دختران و پسران، یتیم خانه،مرکز رایانه و خوابگاه بوده تعداد دانش آموزان آن در سال 2004 بالغ بر400 نفر بود.

مرکز اسلامی مجلس العلمای زیمبابوه دانش آموزان و دانشجویان  مسلمان زیادی را تحت تعلیم و آموزش قرار داده و امکاناتی چون اعطای بورس تحصیلی،تسهیلات درمانی و کاریابی برای آنان و خانواده هایشان فراهم نموده است. دوره تحصیل واحد پسران با پنج سال آموزش اسلامی شروع شده و هم زمان با پایان دوره اسلامی،مقطع دبیرستان نیز به اتمام می رسد.

واحد دختران در سال 1996 تأسیس شده است.دوره تحصیلی  آموزش اسلامی برای دختران دو سال به صورت تمام وقت بوده مهارت هایی مانند خیاطی،آشپزی،منشی گری و... نیز به دانش آموزان آموزش داده می شود.در سال 2004 دارالعلم 200  فارغ التحصیل دختر داشته است.

در کنار آموزش های رسمی دانش آموزان، مجلس العلما تلاش زیادی برای ارائه آموزش علوم قرآنی مانند قرائت  و حفظ قرآن می کند.

تعدادی از فارغ التحصیلان این مرکز،برای تبلیغ و آموزش به کشورهای دیگر از جمله کشورهای همسایه اعزام می شوند.امکانات رایانه ای مجلس از سال 2000 برقرار و در حال حاضر با تجهیزات کامل در خدمت دانش آموزان است.

مدرسه " اقرأ" در حومه حراره نيز توسط اين مرکز اداره می شود و دانش آموزان در این مدرسه به فراگيری علوم اسلامی می پردازند.

2-مرکز نگهداری کودکان بی سرپرست

این مرکز در سال1990 تأسیس شد.هدف مرکز جذب مسلمانان و غیر مسلمانان و آموزش آنان اعلام شده است.این مرکز غیر دولتی بوده از کمک های مجلس العلما برخوردار می باشد.کودکانی که در این مرکز نگهداری می شوند، با رسیدن به سن تحصیل مانند سایر دانش آموزان وارد دوره های تحصیلی آکادمیک و دینی می شوند.

3-ساخت مساجد و مراکز اسلامی

تاکنون مجلس العلما نسبت به ساخت مساجد و مراکز اسلامی متعددی در مناطق مختلف کشور اقدام نموده است.

4-انتشارات

چاپ جزوات آموزشی پیرامون موضوعات مختلف اسلامی،بولتن هفتگی،کتابچه های قرآنی،مجموعه احادیث نبوی(ص) و چاپ مقالات و مطالب متعدد و متنوع اسلامی در هفته نامه ملی کشور"ساندی میل" با بیش از سه میلیون خواننده و روزنامه رسمی زیمبابوه "هرالد" در مناسبت های خاص اسلامی نظیر اعیاد فطر و قربان از فعالیت های انتشاراتی مجلس العلما می باشد.چاپ فصلنامه اسلامی "رسالت امن" یا "پیام صلح" نیز از دیگر فعالیت های انتشاراتی مجلس است.

5-دعوت و تبلیغ

مرکز تبلیغ و دعوت دینی مجلس العلمای زیمبابوه در تمام هشت ایالت کشور فعال است.میانگین شرکت کنندگان در هر یک از دفاتر تبلیغی استانی آن بین 350 الی 2000 نفر می باشد.موضوعاتی که در این مراکز طرح شده درباره آنان گفت و گو می شود،شامل:عقاید،عبادات واحکام،اخلاق اجتماعی می باشد.

واحد بورس تحصیلی برای دانش آموزان، مرکز تهیه مواد غذایی حلال،کمک و حمایت از دیگر مراکز اسلامی و تلاش برای ارائه آموزش های اسلامی به جوانان و بزرگسالان، ساخت واحدهای مسکونی برای مسلمانان نیازمند،کمک به امور ذبح و قربانی برای مسلمانان و برنامه های ویژه ماه مبارک رمضان(ضیافت های افطاری) از دیگر فعالیت های مجلس العلما در داخل و خارج کشور است.طرح وام دهی به هزاران نفر از مسلمانان نیازمند از سال 1994 تاکنون با هدف خودکفا سازی جامعه اقلیت مسلمان زیمبابوه،باعث شهرت و خوش نامی مجلس العلما بین مسلمانان بومی شده است.( طالبي بيدهندی ، همان مأخذ، ص 39)

مجلس العلما جهت مقابله با رشد و تقویت فرهنگ شیعی زنان مسلمان اقدام به تأسیس سازمان اسلامی زنان با همکاری آژانس مسلمانان آفریقا کرده است.

هم چنین با اعطای بورس تحصیلی به مسلمانان به منظور تقویت گرایشات ضد شیعی،افراد مستعد را پس از سپری کردن دوره چهار ساله برای ادامه تحصیل به خارج از کشور(عربستان سعودی،کویت،هند و مصر)اعزام می کند.شیوه دیگر وهابی ها در دشمنی با تشیع،اعطای کمک های اقتصادی به اهل تسنن زیمبابوه در جهت خود کفایی اقتصادی آنان است.در ماه مبارک رمضان با دادن کمک های غذایی و برپا کردن مراسم افطاری برای هوداران خود،آنان را مورد حمایت قرار می دهند.

اهل تسنن در زیمبابوه به دلیل آموزش های وهابیت،معتقدند تشیع مذهبی ساختگی و جعلی بوده شیعیان قرآن مخصوص به خود دارند.این باور با چاپ کتابی از "مفتی افضل حسین الیاس" از علمای آفریقای جنوبی و توزیع آن در زیمبابوه و دیگر کشورهای منطقه تقویت شده است.

در جزوه ای که از سوی آکادمی اسلامی منچستر در بریتانیا چاپ و از سوی کمیته اسلامی الهدی در حراره با عنوان" اعتقادات شیعه" توزیع شد،انقلاب اسلامی ایران نه یک انقلاب سیاسی بلکه طراحی امام خمینی(ره) برای عملی ساختن تبلیغات گسترده اعتقادات شیعی و مبارزه با مذهب تسنن معرفی شد.

متأسفانه بیشتر مسلمانان سنی مذهب زیمبابوه از فعالیت وهابی ها در پوشش تسنن بی اطلاعند و با آنها همکاری می کنند.

6-مركز تبليغات اسلامی بولاوايو:

رهبر اين مركز"شيخ ابراهيم علمی" بوده كه در شهر بولاوايو مستقر می باشد. وي نابينا و در گذشته از مخالفان سر سخت مذهب تشيع بود ولی پس از آشنایی با آموزه ها و كتب شيعی از جمله تفسير الميزان،به تشیع گروید و از علاقمندان و حامیان انقلاب و جمهوری اسلامي و از مدافعين اهل بیت(ع) شد.تلاش های وی باعث رسمی شدن  و آزادی حجاب در زيمبابوه گردید.وی نقش بسيار مهمی در پيگيري ممنوعيت ورود كتاب آيات شيطانی به كشور زيمبابوه داشت.

7-سازمان زنان حضرت فاطمه زهرا(س)

این سازمان ارگان اسلامی متعلق به زنان مسلمان کشور است که توسط شیعیان بومی تأسیس شده و تنها سازمان شیعی آموزشی-تربیتی اسلامی در زیمبابوه محسوب می شود.در سال 1993 به همت رایزنی فرهنگی ایجاد و در سال 1994 رسماً دراین کشور به ثبت رسید.این مرکز با جذب نوجوانان و جوانان مسلمان و معدودی غیر مسلمان،به تربیت و نگهداری(اکثراً یتیم و یا بد سرپرست) و آموزش آنان پرداخته است.سازمان از ابتدای تأسیس دارای برنامه های آموزشی تبلیغی مختلف اسلامی-شیعی بوده و در نیمه دوم دهه 90 با تأسیس کالج اسلامی گام مهمی در ادامه آموزش های درسی و شیعی  نوجوانان کشور ایفا نموده است.کودکان و نوجوانان با آموزش و تحصیل در این مرکز  می توانند در کنار آموزش اسلامی،مقطع دبیرستان را منطبق با نظام آموزشی کشور بگذرانند. کالج اسلامی از طریق ارتباط و همکاری با انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه زیمبابوه و سایر سازمان ها و شخصیت های مسلمان زیمبابوه و کشورهای هم جوار به ویژه آفریقای جنوبی موفق به توسعه فعالیت های دینی و آموزشی خود شده است.

تلاش های مدیره ی سازمان خانم زهرا ماکوینجا در تربیت و آموزش نسل جوان این کشور،موجب گرایش تعداد زیادی از کودکان مسلمان و مسیحی به اسلام و تشیع شده است. در کنار برنامه های آموزشی و تبلیغی،این سازمان همواره به برگزاری مراسم  و مناسبت های دینی مانند ایام ولادت و شهادت ائمه اطهار(ع) اقدام کرده است.با بازگشت همسر خانم ماکوینجا که برای تحصیل در دانشگاه اسلامی در غنا به سر می برد،فعالیت های این مرکز توسعه یافت.

8-مجتمع اسلامی امام خمینی(ره) کادوما

مجتمع اسلامی امام خمینی (ره) کادوما بعداز انقلاب اسلامی در کادوما واقع در 130 کیلومتری حراره توسط شیخ جولا تأسیس شد.این مجتمع در زمینی به مساحت حدود یازده هزار متر مربع بنا شده است.در حال حاضر دارای مسجدی است که به غیر از برپایی نماز جماعت برنامه های عبادی،آموزشی و مراسم و مناسبت های دینی نیز در آن برگزار می شود. مجتمع در نقشه اولیه خود دارای امکاناتی چون مسجد،مدرسه،سالن اجتماعات،مرکز درمانی و منزل مسکونی برای امام جماعت مسجد (مدیر مجتمع) بود که تاکنون تنها مسجد و سکونتگاه مدیر ساخته شده است.

فعالیت های تبلیغی و آموزشی شیخ جولا که با عنوان فرزند امام خمینی(ره) در آن کشور مشهور است،از شهر کادوما به چهار گوشه کشور گسترش یافت.دانش آموختگان مرکز اسلامی فوق از اواخر دهه 1980 فعالیت های شیعی خود را توسعه دادند.

چند سال بعداز بنای این مرکز اسلامی،مسیحیان اقدام به ساخت کلیسای زیبایی در روبروی آن نمودند.

9-سازمان جوانان مسلمان( زيميو)

اين سازمان در سال 1983 با هدف اصلي تبليغ اسلام و تبيين برنامه های آموزشی و اسلامی برای جوانان مسلمان شكل گرفت.سازمان بارها به دلیل اختلافات درونی بین اعضای هسته مركزی،با مشکلات فراوانی روبرو شده است.رئيس اين سازمان،"ياسين اولاد ياسين"،سفری به ايران داشته است.

از جمله فعاليت های مهم سازمان می توان به:امر به معروف و نهی از منکر،تربیت جوانان مسلمان، برنامه ماهانه برای جوانان مسلمان تحت عنوان" حلقه"، برگزاري دو اردو برای جوانان مسلمان در سال(هر شش ماه یک بار)، برنامه های آموزش اسلامی و شعایر دینی و تلاش در جهت تقویت و حفظ هویت اسلامی اقلیت مسلمان کشور اشاره کرد.این مرکز با آژانس مسلمانان آفریقا شدیداًاختلاف دارد و در سال 1995، رهبران اين گروه طی نامه ای به اداره مهاجرت،به دلیل ایجاد تفرقه و بر هم زدن وحدت مسلمانان کشور از سوی شيخ باقر از مسئولين آژانس فوق،خواستار اخراج وی از زيمبابوه شدند. اجرای برنامه راديویی "آشنایی با اسلام" از جمله همكاری های مشترك آنان با رايزني فرهنگي بود.

سازمان جوانان مسلمان نقش مهمی در رشد و توسعه ی فعالیت های اسلامی جوانان زیمبابوه دارد.

10-جماعت مسلمانان سنی

رهبر این گروه دكتر عبدالله قاسم می باشد." مسجد مدينه" در منطقه مسلمان نشين ريجيويو در حراره  متعلق به آنان است.هميشه نسبت به مسائل سياسی مواضع بی طرفانه ای اتخاذ می کنند.بيشتر آنها از تجار می باشند.همه ساله مراسم ميلادالنبی(ص) را باشكوه فراوان جشن گرفته از علمای آفريقای جنوبی براي سخنراني در این مراسم دعوت می کننند.به دليل اعتقاد به مراسم ميلاد النبی(ص) و اختلاف بر سر اوقات شرعي،همیشه با وهابی ها اختلاف و مشكل دارند.( طالبی بيدهندی،40:1375)

11-سازمان اسلامی كوئه كوئه:

رهبر این سازمان شيخ آدم مكدا می باشد كه در ظاهر مواضع مثبت نسبت به ج.ا.ايران داشته ولی در واقع مخالف ج.ا.ایران مي باشد.سازمان وی شاخه ای از مجلس العلمای زيمبابوه در شهرکوئه کوئه بوده امادر تبليغ وهابيت  جدی نمی باشد.وی در دهه 70، با ارائه سخنراني جامعی با عنوان " بنيادگرایی در اسلام" مورد توجه بسیاری از اساتيد قرار گرفت.

12-سازمان اسلامي ماشوينگو:

رهبر آن شيخ رجب از هواداران انقلاب اسلامی می باشد.

13- جمعيت مسلمانان موتاره

14-سازمان دعوت اسلامی اپورت:

رهبر این سازمان "شيخ مصطفی چريمبا" از هواداران انقلاب و جمهوری اسلامی ایران می باشد.شیخ مصطفی در گذشته گاهنامه حقيقت اسلام را به كمك رايزني منتشر مي كرد.

15-سازمان اسلامی كاروئی:رهبری این مرکز با فردی به نام شيخ امين سيمبا می باشد.( طالبی بيدهندی:42)

16-جمعيت مسلمانان واتر فالز

17-مرکز اسلامی شیخ موسی مکدا

18-مؤسسه آموزشی اسلامی در شهر KweKwe

این مؤسسه در سال 1980 تأسیس و دانش آموزان را از کودکی برای آموزش های اسلامی آماده می کند.ارتباط این واحد آموزشی با مرکز آموزش مجلس العلمای حراره موجب تقویت اهداف آن شده است.

19-مرکز آموزش اسلامی "چينييكا"^[8] در سال 1976 در "گوتو"^[9] واقع در ایالت "ماشوينگو"^[10]به منظور جذب  بومیان قبیله "وارمبا"^[11] که از گذشته های دور بین آنان و اسلام علقه هایی وجود داشته است،تأسیس شد.رهبر مجلس العلما بارها از این منطقه و این مرکز بازدید کرده و مردم قبیله فوق را به اسلام دعوت کرده است.امروزه اسلام در منطقه یاد شده به خوبی جای پای خود را محکم کرده و مرکز فوق دانش آموزان و دانشجویان بسیاری را تحت آموزش های اسلامی قرار داده است.در سال 1982،مؤسسه مزبور اقدام به تأسیس مسجد "امبيزو"^[12] در منطقه كوئه كوئه،مسجد "سكه"^[13] در حراره و مساجد "كاروئي"^[14] و "شانگاني"^[15] نمود.در سال های گذشته نیز به منظور ارائه آموزش های اسلامی به ویژه به کودکان ونوجوانان مسلمان، مدرسه و مسجد "والي"^[16] و مدرسه و مسجد "بانكت"^[17] را تأسیس نمودند و هر ساله بر تعداد دانش آموزان آن افزوده می شود.ازدیگر فعالیت های مرکز اسلامی فوق به موارد ذیل می توان اشاره کرد:

1-    اعطای بورس تحصیلی به دانشجویان مسلمان جهت ادامه تحصیلات دینی

2-    انتشارات:چاپ عناوین متعدد کتاب به زبان انگلیسی و زبان های محلی از جمله کتاب رفتار اجتماعی مسلمانان و کتاب نماز طبق نظر امام شافعی

3-    حمایت از دیگر مؤسسات اسلامی در کشور

4-    برگزاری اردوهای آموزشی-تفریحی برای جوانان مسلمان علاقمند

فعالیت های اسلامی در زیمبابوه در سی سال اخیر رشد چشم گیری داشته و موجب تقویت جایگاه مسلمانان کشور شده است.مسلمانان با فعالیت های دینی خود از طریق مؤسسات و مراکز اسلامی موفق به تثبیت هویت دینی خود شده توانسته اند در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی  کشور به شکل مؤثرتری وارد شوند.همکاری مسلمانان در مبارزات علیه رژیم نژادپرست رودزیا،جایگاه و موقعیت آنان را در زیمبابوه بهبود بخشیده است.