تقسیمات اداری و سیاسی بنگلادش: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۱: خط ۱:
'''4. 8. تقسیمات اداری و سیاسی استان ها و شهر های مهم، پایتخت'''
===[[تقسیمات اداری و سیاسی بنگلادش|تقسیمات اداری و سیاسی]] استان ها و شهر های مهم، پایتخت===
[[بنگلادش|کشور بنگلادش]] به  7 ناحیه یا ایالت اصلی مرکب از [[داكا|داکا]]، [[چيتاگنگ|چیتاگنگ]]، [[کولنا]]، [[راجشاهی]]، [[سیلهت]]، باریسال و رنگپور تقسیم شده است که در مجموع دارای 65 شهرستان، 490 شهر (تانه)، 4451 بخش (اتحادیه) و 59990 روستا می باشد.
====تقسیمات اداری استان ها====
بر اساس تقسیم بندی زیر، پنج مرکز تصمیم گیری اداری وجود دارند که به ترتیب شامل: 1.استانداری، 2. فرمانداری، 3. شهرداری، 4. بخشداری و 5. شورای محلی می‌باشند.
====استانداری====
رئیس استانداری گرچه به نام استاندار( Divisional Commissionar) خوانده می‌شود ولی قدرت اجرایی مشخصی ندارد و در واقع نقش هماهنگ کننده با فرماندار را بازی می‌کند. استاندار و فرماندار هر دو از طــرف دولـــت ( وزارت کشور ) تعیــین می‌شوند و این فرماندار است که در واقع همه اختیارات اجرائی را در دست دارد.
====فرمانداری====
فرمانداری، دستگاه اصلی کشور داری در سطح فرمانداری‌ها و شهرستان‌ها می باشد. فرماندار از میان کادر کارمندان نظام بر اساس سابقه و تجربه کشور داری از طرف وزارت کشور تعیین می‌شود. همه کارهای نظام به فرماندار محول است. فرماندار در واقع مجری اصلی مسائل دولتی و نظام کشور در سطح فرمانداری و توابع آن می‌باشد.
====شهرداری====
در شهرهای مرکزی هر یک از فرمانداری‌ها، یک شهرداری وجود دارد. تشکیلات شهرداری به صورت مجزی در کنار تشکیلات فرمانداری قرار دارد. عنوان شهرداران در شش شهر مرکزی استان ها «شهردار» و در شهرهای دیگر فرمانداری‌ها «رئیس شهرداری» می‌باشد. هر شهرداری بر اساس وسعت و حوزه عملی خود به چند بخش تقسیم می‌شود و از هر بخش یک نماینده بنام کمیسیونر منتخب می‌شود. شهردار و نمایندگان بخش‌ها با رأی مستقیم مردم تعیین می‌شوند. شورای شهرداری با شهردار و نمایندگان بخش‌های مختلف تشکیل می‌شود. در انتخابات شهرداری، گرچه مستقیماً سیاست کشور را تعیین نمی‌کند، حضور مردم و سیستم برگزاری آن همانند انتخاب پارلمانی است و در سیاست گذاری کشور به طور غیر مستقیم نقش تعیین کننده ای ایفا می‌کند. هر شهروند حق دو رأی را دارد. یکی برای رئیس شهرداری و یا شهردار و دیگری برای نماینده بخش مربوطه به عنوان که شورای شهرداری و به نام کمیسیونر است.
=====اختیارات  شهرداری=====
شهرداری‌ها در واقع قدرت اجرایی اصلی دولتی را در دست ندارند، بــلکه در کنـــار فرماندار در شهر مرکزی فرمانداری نقش هماهنگی را بازی می‌کنند. از وظایف مهم شهرداری ساختن و بازسازی خیابان‌ها، کوچه ها و پل های حوزه عملیاتی خود، نظارت بر بهداشت عمومی و نظافت عامه شهر و اداره تعدادی مدارس ابتدایی و بعضی از مدارس دینی اطفال می باشد.
====بخشداری====
کارهای بخشداری در سه بخش تقسیم می‌شود: 1. کلانتری، 2. رسیدگی قضایی، 3. مسائل اجرایی، برنامه های عمرانی، بهداشتی و آموزشی. رئیس کلانتری اتفاقات جنایی را رسیدگی می‌کند. در بخش رسیدگی قضایی، دادگاه رسمی محلی دایر است و رئیس بخشداری مسائل دیگر بخشداری را رسیدگی می‌کند. رئیس بخشداری از میان کادر کارمندان نظام از طرف دولت منصوب می‌شود. بخشداری در سیستم حکومتی بنگلادش جنبه سنتی دارد. البته بنابر تصمیمات متفاوت سیاسی، در تشکیلات آن تغییراتی ظاهر می‌شود. مثلاً در زمان حکومت ژنرال ارشاد بخشداری ارتقا یافته، شبه فرمانداری معرفی شده بود و دو نفر رئیس شورای شبه فرمانداری و نایب رئیس آن، با رأی مستقیم مردم از طریق انتخابات عمومی منتخب می‌شدند. در دوره حکومت خانم [[خالده ضیاء]] این سیستم لغو شد و انتخابات این شورا نیز منتفی اعلام شد. ولی بعد از روی کار آمدن دولت خانم شیخ حسینه سیستم شبه فرمانداری در بخشداری‌ها احیا شد و قرار است در آینده نه چندان دور برای تشکیل آن شورا انتخابات عمومی برگزار شود. شایان ذکر است که تشکیلات شورای بخشداری هنوز بیشتر جنبه تشریفاتی دارد و رئیس شورای بخشداری نقش هماهنگ کننده را ایفا می کند. در شورای بخشداری فقط در سمت رئیس و نایب رئیس انتخابات برگزار می‌شود. هنوز مسئله انتخابات اعضای این شورا مشخص نشده است.
====شورای محلی====
شورای محلی شامل چند روستا می‌شود. این شورا به نام «یونین پریشاد» معروف است. معمولاً 3 یا 4 روستای بزرگ در این شورا شرکت دارد. محدوده این روستاها و شورا را دولت تعیین می‌کند. در این شورا از هر روستای بزرگ سه نماینده و یک رئیس از طرف مردم با رأی مستقیم انتخاب می‌شوند. شورای محلی از لحاظ سنتی خیلی نفوذ دارد و همه کارهای اجرایی و قضایی روستاها را رسیدگی می‌کند. برای انتخابات هر شورا در محله های مربوطه، حوزه رأی گیری گذاشته می‌شود و در آن زن و مرد بر اساس فهرست رأی دهندگان رأی می‌دهند و هر کس حق دو رأی دارد، یکی برای رئیس شورای محلی و دیگری برای روستای خود <ref>اورسجی، 1378: 13-12</ref>
====پایتخت و شهرهای مهم ====
=====[[داكا|داکا]]=====
[[داكا|شهر داکا]] پایتخت و بزرگترین شهر [[بنگلادش]] است. این شهر در قرن دهم میلادی بنا نهاده شد و از سال 1608 تا 1704، پایتخت مغول در بنگال بود. قبل از این که در سال 1765 زیر سیطره دولت بریتانیا قرار گیرد، این شهر مرکز تجاری بریتانیا، [[فرانسه]] و هلند بود. سپس در سال 1905 مجدداً  پایتخت و مرکز نامیده شد و در سال 1956 پایتخت پاکستان شرقی شد. در سال 1971 به هنگام جنگ برای استقلال، خسارات زیادی را متحمل شد. در سال 1982، تلفظ نام داکا از " Dacca" به " Dhaka"  تغییر یافت. این شهر از نظر جغرافیایی در مرکز کشور و در ناحیه دلتایی رودخانه های «گنگ» و «براهماپوترا»  قرار گرفته است. موقعیت شهر از نظر آب وهوایی بیشتر بارانی است. میانگین سالانه بارندگی حدود 80  درصد در طول سال و مربوط به ماه های می تا سپتامبر می‌باشد.


كشور [[بنگلادش]] به  7 ناحیه یا ایالت اصلي مرکب از داكا، چيتاگنگ، کولنا، راجشاهي، سيلهت، باريسال  و  رنگپور تقسيم شده است که در مجموع دارای 65 شهرستان، 490 شهر ( تانه 4451 بخش  (اتحاديه ) و 59990  روستا می باشد.
از نظر کشاورزی شهر داکا یکی از نواحی تولید برنج و کنف است. از جاذبه های [[داكا|شهر داکا]]، مساجد آن است که دارای بیش از صدها مسجد است و از میان آن ها  مسجد بیت الملکرم، مسجد ملی است. مساجد و مراکز مهم تاریخی و دیدنی داکا، از نظر معماری و فضا و قدمت، عبارت اند از: هفت گنبد(بنگلادش فعلی)، [[مسجد ستاره]] در قرن هیجدهم (Star Mosque)، قلعه لال باغ (1678)، پارک بهادر شاه، موزه ملی، موزه احسن منزل، سالز کروزن، ساختمان قدیمی دادگاه عالی، باغ وحش، باغ بوتانیکال (باغ کشاورزی)، پارک ملی، شهید منار، قبر شاعر ملی قاضی نذرالاسلام، باغ سهروردی، اقامتگاه مخصوص ریاست جمهوری در سال 1904 (Banya Bhavan) ، پارک رامنا، ساختمان مجلس ملی (jatiyja sangsad)، موزه علوم، بنای یاد بود ملی.
=====[[راجشاهی]]=====
نام قبلی این شهر «رامپور بوالیا» (Rampur Boalia) بود. [[راجشاهی|شهر راجشاهی]] در بخش غرب [[بنگلادش]] واقع شده است. این شهر در کنار رودخانه پادما (Padma) قرار گرفته است. [[راجشاهی]] در سال 1876 میلادی تأسیس شد و در حال حاضر، شهری صنعتی و فرهنگی و آموزشی است. این شهر دارای یک کالج پزشکــــی، انستیتو پـــرورش کــرم ابریشم، دانشگاه راجــــشاهی ( 1953مو تعدادی کالج بسیار خوب و معروف است. شهرت [[راجشاهی|شهر راجشاهی]] بخاطر ابریشم، میوه، بخصوص منگو و لیچی (Lichi) است. از محصولات مهم کشاورزی این منطقه می‌توان، برنج، کنف، نیشکر را ذکر کرد.


تقسيمات اداري استان ها
هنر صنایع دستی معروف راجشاهی، بافندگی، چوب کاری، نقره کاری و سفال سازی است. نواحی زیر مجموعه راجشاهی شهرهای نائوگائون (Naogaon) ، ناتور، چاپایی، نواب گنج، دیناجپور، پنچه گر (Panchagarh)، تاکوگائون (Thakuogan)، رنگ پور، گیلباندا(Gailbandha)، نیل پامارای، لال مونیر، کوری گرام (Kurigram)، پابنا، سراج گنج، بورا و حالی پورات می‌باشند. [[راجشاهی]] دارای 13 ناحیه است و بیش از 2407 کیلومتر مربع وسعت دارد. جمعیت آن حدود 18/870/150 نفر است.
=====[[چيتاگنگ|چیتاگنگ]]=====
[[چيتاگنگ|چیتاگنگ]] شهر بندری و مرکز تجاری و صنعتی [[بنگلادش]] است. این شهر در سال 1986، 1/750/000 نفر جمعیت داشته است. این شهر در کنار رودخانه کارنافول که حدود 19 کیلومتر تا دهانه خلیج بنگال ادامه دارد، واقع شده است. بندر چیتاگنگ قطب اقتصادی کشور و مهم ترین و اصلی ترین بندر [[بنگلادش]] است. از سوی دیگر، [[چيتاگنگ|چیتاگنگ]] شهری باستانی است و دوره تاریخی این شهر از زمان تیپرا (Tippera) که به دوره بودایی معروف است، شروع شده و سپس به دوره های تسلط و سیطره آراکان ( هندوها ) و مغول ( دوره مسلمانان ) تقسیم بندی شده است.


بر اساس تقسیم بندی زیر، پنج مرکز تصمیم گیری اداری وجود دارند که به ترتیب شامل :
در قرن شانزدهم میلادی پرتغالی‌ها به این ناحیه هجوم آوردند و مدتی در این ناحیه ماندند. سپس در سال 1760 چیتاگنگ تحت تسلط و سیطره بریتانیا در آمد. از محصولات این ناحیه، کتان، کنف، برنج، چای و بامبو می‌باشد. چیتاگنگ دارای تپه‌های سرسبز و جنگلی و سواحل بسیار زیبایی است. این منطقه توسط خلیج بنگال و رودخانه‌ها احاطه شده است و ارتفاع تپه‌های آن به بیش از 1200 متر از سطح دریا می‌رسد. میانگین ریزش باران در این منطقه 2/870 میلیمتر در سال است. از مراکز مهم و تاریخی این شهر، مقبره بایزید بسطامی، قبرستان 700 سرباز کشورهای مشترک المنافع و [[ژاپن]]، دریاچه فویز (Foys lake) ، موزه باستان شناسی، سیتاکوندا (Sitakunda) در 40 کیلومتری چیتاگنگ از مقبره‌های مهم هندوها و یکی از قدیمیترین معابد در شبه قاره، آرامگاه شاه امانت، شاهی جامع مسجد(Shahi jame Mosque)، مسجد چاندانپورا، زرادخانه پرتغالی‌ها، مناطق بندری، آکادمی مارین و بیپونی بیتان (Biponi Bitan) می‌باشند.
=====[[کولنا]]=====
[[کولنا|شهر کولنا]] در جنوب غربی [[بنگلادش]] و در مسیر رودخانه بزرگ بای لب (Bhailab) واقع شده است. بر روی این رودخانه پل هوایی بزرگی نصب شده است که هم امکان تردد برای اتومبیل‌ها و هم عبور قطار را ممکن ساخته است. این مسیر امکان تماس و ارتباط میان شهرهای بزرگ را از شمال به جنوب فراهم کرده است. [[کولنا|شهر کولنا]] (خولنا) در ساحل پوپشا (Pupsha) می‌باشد که موقعیت مهم تجاری، بندری و انبار کالاهای تولیدی دارد.


1.استانداري ، 2. فرمانداري ، 3. شهرداري ، 4. بخشداري و 5. شوراي محلي مي باشند.
صنایع مهم جنگلی این منطقه شامل کنف، دانه های روغنی، کتان و کاغذ است که مواد اولیه آن ها از مناطق سوندربان تامین می‌شوند. [[کولنا]] در سال 1884 میلادی تأسیس شد. شهرهای زیر مجموعه [[کولنا]] شامل نواحی ساتخیرا(Satkhira)، باقرات(Bagerhat)، جیسور، جینایدا(jhinaidah)،ماگورا (Magura)، نارائیل(Narail)، کوشتیا(Kustia)، چوادانگا (Chuadanga)، مهرپور (Meherpur) می‌باشند. [[کولنا]] دارای 14 ناحیه است و مجموعا 43 کیلومتر مربع وسعت و 21 میلیون نفر جمعیت دارد.
=====[[سیلهت]]=====
[[سیلهت]] در شمال شرقی [[بنگلادش]] واقع شده است. این شهر اولین نقطه‌ای است که توجه همه توریست‌ها را به خود جلب می‌کند. [[سیلهت]] در میان تپه‌های خاسیا (Khasia) و جینتیا (Jaintia) در شمال و تپه‌های تریپورا (Tripura)  در جنوب واقع شده است. این منطقه بر خلاف سایر مناطق که زمین آن‌ها مسطح می‌باشد، دارای پستی و بلندی‌ها بسیار و تپه‌های سرسبز چای است. در فصل سرما، این منطقه سرسبزی و یکرنگی زیبایی دارد. از نظر تاریخی، [[سیلهت]] سرگذشتی طولانی و مشهور دارد.


این منطقه قبل از پیروزی و تسلط مسلمانان، توسط رؤسای قبیله و بزرگان هر قوم اداره می شد. در سال 1303 یکی از علمای بزرگ به نام حضرت شاه جلال به همراه 360 نفر از شاگردان و مریدان خود از دهلی برای تبلیغ و ترویج اسلام به این منطقه هجرت کرد و طی زندگانی پر برکت خود، جمعیت بسیاری را به دین مبین اسلام درآورد. [[سیلهت]] نه تنها بیش از 150 باغ بزرگ چای دارد بلکه افتخار دارد که سه باغ از بزرگ ترین باغ‌های چای در دنیا، از نظر میزان تولید و مساحت، در این منطقه موجود می‌باشد.


'''4. 8. 1. استانداري'''
جدول 1. نام ایالت ها و شهرهای مهم<ref>Statistical poket book,1998: 111-130</ref>
 
{| class="wikitable"
رئيس استانداري گرچه به نام استاندار Divisional Commissionar خوانده مي شود ولي قدرت اجرايي مشخصي ندارد و در واقع نقش هماهنگ كننده با فرماندار را بازي مي كند. استاندار و فرماندار هر دو از طــرف دولـــت ( وزارت كشور ) تعيــين مي شوند و اين فرماندار است كه در واقع همة اختيارات اجرائي را در دست دارد.
|+
 
!*نام ایالت
 
نام شهر ''' '''
'''4. 8. 2. فرمانداري'''
!'''مساحت'''
 
'''کیلومتر مربع'''
فرمانداري، دستگاه اصلي كشور داري در سطح فرمانداري ها و شهرستان ها مي باشد. فرماندار از ميان كادر كارمندان نظام بر اساس سابقه و تجربه كشور داري از طرف وزارت كشور تعيين مي شود. همة كارهاي نظام به فرماندار محول است. فرماندار در واقع مجري اصلي مسائل دولتي و نظام كشور در سطح فرمانداري و توابع آن مي باشد.
!'''تعداد جمعیت'''
 
'''(مردان)  '''
 
!'''تعداد جمعیت(زنان)'''
'''4. 8. 3. شهرداري'''
!'''میزان باسوادی'''(سن بالای 7)
 
|-
در شهرهاي مركزي هر يك از فرمانداري ها، يك شهرداري وجود دارد. تشكيلات شهرداري به صورت مجزي در كنار تشكيلات فرمانداري قرار دارد. عنوان شهرداران در شش شهر مركزي استان ها «شهردار» و در شهرهاي ديگر فرمانداري ها «رئيس شهرداري» مي باشد. هر شهرداري بر اساس وسعت و حوزة عملي خود به چند بخش تقسيم مي شود و از هر بخش يك نماينده بنام كميسيونر منتخب مي شود. شهردار و نمايندگان بخشها با رأي مستقيم مردم تعيين مي شوند. شوراي شهرداري با شهردار ونمايندگان بخش هاي مختلف تشكيل مي شود.
|'''*باریسال'''
 
|
   در انتخابات شهرداري، گرچه مستقيماً سياست كشور را تعيين نمي كند، حضور مردم و سيستم برگزاري آن همانند انتخاب پارلماني است و در سياست گذاري كشور به طور غير مستقيم نقش تعيين كننده ای ايفا مي كند. هر شهروند حق دو رأي را دارد. يكي براي رئيس شهرداري و يا شهردار و ديگري براي نماينده بخش مربوطه بعنوان که شوراي شهرداري و به نام كميسيونر است.
|
 
|
    اختيارات  شهرداري : شهرداري ها در واقع قدرت اجرايي اصلي دولتي را در دست ندارند، بــلكه در كنـــار فرماندار در شهر مركزي فرمانداري نقش هماهنگي را بازي مي كنند. از وظايف مهم شهرداري ساختن و بازسازي خيابان ها، كوچه ها و پل هاي حوزه عملياتی خود، نظارت بر بهداشت عمومي و نظافت عامة شهر و اداره تعدادي مدارس ابتدايي و بعضي از مدارس ديني اطفال مي باشد.
|
 
|-
 
|1-بارگونا
'''4. 8. 4. بخشداري'''
|1832
 
|442
كارهاي بخشداري در سه بخش تقسيم مي شود : 1. كلانتري، 2. رسيدگي قضايي، 3. مسائل اجرايي، برنامه هاي عمراني، بهداشتي و آموزشي. رئيس كلانتري اتفاقات جنايي را رسيدگي می کند. در بخش رسيدگي قضايي، دادگاه رسمي محلي دایر است و رئيس بخشداري مسائل ديگر بخشداري را رسيدگي  مي کند. رئيس بخشداري از ميان كادر كارمندان نظام از طرف دولت منصوب مي شود. بخشداري در سيستم حكومتي بنگلادش جنبة سنتي دارد. البته بنابر تصميمات متفاوت سياسي، در تشكيلات آن تغييراتي ظاهر مي شود. مثلاً در زمان حكومت ژنرال ارشاد بخشداري ارتقا يافته، شبه فرمانداري معرفي شده بود و دو نفر رئيس شوراي شبه فرمانداري و نايب رئيس آن، با رأي مستقيم مردم از طريق انتخابات عمومي منتخب مي شدند. در دورة حكومت خانم خالده ضيا اين سيستم لغو شد و انتخابات اين شورا نيز منتفي اعلام شد. ولي بعد از روي كار آمدن دولت خانم شيخ حسينه سيستم شبه فرمانداري در بخشداري ها احيا شد و قرار است در آيندة نه چندان دور براي تشكيل آن شورا انتخابات عمومي برگزار شود.
|440
 
|52/5
     شایان ذكر است كه تشكيلات شوراي بخشداري هنوز بيشتر جنبة تشريفاتي دارد و رئيس شوراي بخشداري نقش هماهنگ كننده را ايفا مي كند. در شوراي بخشداري فقط در سمت رئيس و نايب رئيس انتخابات برگزار مي شود. هنوز مسئله انتخابات اعضاي اين شورا مشخص نشده است.
|-
 
|2-شهرباریسال
 
|2791
'''4. 8. 5. شوراي محلي'''
|1291
 
|1239
شوراي محلي شامل چند روستا مي شود. اين شورا به نام « يونين پريشاد » معروف است. معمولاً 3 يا 4 روستاي بزرگ در اين شورا شركت دارد. محدودة اين روستاها و شورا را دولت تعيين مي كند. در اين شورا از هر روستاي بزرگ سه نماينده و يك رئيس از طرف مردم با رأي مستقيم انتخاب مي شوند. شوراي محلي از لحاظ سنتي خيلي نفوذ دارد و همة كارهاي اجرايي و قضايي روستاها را رسيدگي مي كند.
|56/8
 
|-
    براي انتخابات هر شورا در محله هاي مربوطه، حوزة رأي گيري گذاشته مي شود و در آن زن و مرد بر اساس فهرست رأي دهندگان رأي مي دهند و هر كس حق دو رأي دارد، يكي براي رئيس شوراي محلي و ديگري برای روستای خود (اورسجی، 1378: 13-12).
|3-بولا
 
|3403
 
|873
'''4. 8. 6. پایتخت و شهرهای مهم'''
|824
 
|36/6
شهر [[داكا]] پايتخت و بزرگترين شهر بنگلادش است. اين شهر در قرن دهم ميلادي بنا نهاده شد و از سال 1608 تا 1704، پايتخت مغول در بنگال بود. قبل از اين كه در سال 1765 زير سيطره دولت بريتانيا قرار گيرد، اين شهر مركز تجاري بريتانيا، [[فرانسه]] و هلند بود. سپس در سال 1905 مجدداً  پايتخت و مركز ناميده شد و در سال 1956 پايتخت پاكستان شرقي شد. در سال 1971 به هنگام جنگ براي استقلال، خسارات زيادي را متحمل شد. در سال 1982، تلفظ نام داكا از " Dacca" به " Dhaka"  تغيير يافت. این شهر از نظر جغرافيايي در مركز كشور و در ناحيه دلتايي رودخانه هاي « گنگ » و «براهماپوترا»  قرار گرفته است.
|-
 
|4  -جالاکاتی
  موقعيت شهر از نظر آب وهوايي بيشتر باراني است. ميانگين سالانه بارندگي حدود 80  درصد در طول سال و مربوط به ماه هاي مي تا سپتامبر مي باشد.
|758
 
|380
  از نظر كشاورزي شهر داكا يكي از نواحي توليد برنج وكنف است. از جاذبه هاي شهر داكا، مساجد آن است كه داراي بيش از صدها مسجد است و از میان آن ها  مسجد بيت الملكرم، مسجد ملي است. مساجد و مراكز مهم تاريخي و ديدني داکا، از نظر معماری و فضا و قدمت، عبارت اند از: هفت گنبد (قرن هفدهم)، [[مسجد ستاره]] ( قرن هيجدهم ) (Star Mosque)، قلعه لال باغ (1678)، پارك بهادر شاه، موزه ملي، موزه احسن منزل، سالز كروزن، ساختمان قديمي دادگاه عالي، باغ وحش، باغ بوتانيكال (باغ کشاورزی)، پارك ملي، شهيد منار، قبر شاعر ملي قاضي نذرالاسلام، باغ سهروردي، اقامتگاه مخصوص رياست جمهوري (Banya Bhavan) (1904)، پارك رامنا، ساختمان مجلس ملي (jatiyja sangsad) ، موزه علوم، بناي ياد بود ملي.
|375
 
|63/2
 
|-
راجشاهي
|5-پاتواخالی
 
|3205
نام قبلي اين شهر « رامپور بواليا » (Rampur Boalia)  بود. شهر راجشاهي در بخش غرب بنگلادش واقع شده است. اين شهر در كنار رودخانه پادما (Padma) قرار گرفته است.
|719
 
|710
  راجشاهي در سال 1876 ميلادي تأسيس شد و در حال حاضر، شهری صنعتي و فرهنگي و آموزشي است. اين شهر داراي يك كالج پزشكــــي، انستيتو پـــرورش كــرم ابريشم، دانشگاه راجــــشاهي ( 1953م)، و تعدادی كالج بسيار خوب و معروف است.
|47
 
|-
  شهرت  شهر راجشاهي بخاطر ابريشم، ميوه، بخصوص منگو و ليچي (Lichi) است. از محصولات مهم کشاورزی اين منطقه می توان، برنج، كنف، نيشكر را ذکر کرد. هنر صنايع دستي معروف راجشاهي، بافندگي، چوب كاري، نقره كاري و سفال سازي است.
|6-پیروجپور
 
|1308
نواحي زير مجموعه راجشاهي شهر هاي نائوگائون (Naogaon) ، ناتور، چاپايي، نواب گنج، ديناجپور، پنچه گر (Panchagarh) ، تاكوگائون (Thakuogan) ، رنگ پور، گیلباندا(Gailbandha) ، نيل پاماراي، لال مونير، كوري گرام (Kurigram)  ، پابنا، سراج گنج، بورا و حالي پورات مي باشند.
|603
 
|595
  راجشاهي داراي 13 ناحيه است و بیش از 2407 كيلومتر مربع وسعت دارد. جمعيت آن حدود                 150/870/18  نفر است.
|63/6
 
|-
 
|'''*چیتاگنگ'''
[[چيتاگنگ]]
|
 
|
چيتاگنگ شهر بندري و مركز تجاري و صنعتي بنگلادش است. اين شهر در سال 1986، 000/750/1 نفر جمعيت داشته است. این شهر در كنار رودخانه كارنافول كه حدود 19 كيلومتر تا دهانه خليج بنگال ادامه دارد، واقع شده است. بندر چيتاگنگ قطب اقتصادی کشور و مهم ترين و اصلي ترين بندر بنگلادش است.
|
 
|
  از سوی دیگر، چيتاگنگ شهری باستاني است و دوره تاريخي اين شهر از زمان تيپرا (Tippera) که به دوره بودايی معروف است، شروع شده و سپس به دوره های تسلط و سيطره آراكان ( هندوها ) و مغول ( دوره مسلمانان ) تقسيم بندي شده است.
|-
 
|7-بندر بان      
  در قرن شانزدهم ميلادي پرتغالي ها به اين ناحيه هجوم آوردند و مدتی در این ناحیه ماندند. سپس در سال 1760 چيتاگنگ تحت تسلط و سيطره بريتانيا در آمد.
|4479
 
|149
  از محصولات اين ناحيه، كتان، كنف، برنج، چاي و بامبو مي باشد. چيتاگنگ داراي تپه هاي سرسبز و جنگلي و سواحل بسيار زيبايي است. اين منطقه توسط خليج بنگال و رودخانه ها احاطه شده است و ارتفاع تپه هاي آن به بیش از 1200 متر از سطح دريا مي رسد. ميانگين ريزش باران در اين منطقه 870/2 ميليمتر در سال است.
|126
 
|39/2
  از مراكز مهم و تاريخي اين شهر، مقبره بايزيد بسطامي، قبرستان 700 سرباز كشورهاي مشترك المنافع و ژاپن، درياچه فويز (Foys lake) ، موزه باستان شناسي، سيتاكوندا (Sitakunda) در 40 كيلومتري چيتاگنگ از مقبره هاي مهم هندوها و يكي از قديميترين معابد در شبه قاره، آرامگاه شاه امانت، شاهي جامع مسجد (Shahi jame Mosque) ، مسجد چاندانپورا، زرادخانه پرتغالي ها، مناطق بندري، آكادمي مارين و بيپوني بيتان (Biponi Bitan) مي باشند.
|-
 
|8-برهمان باریا
 
|1927
[[کولنا]]
|1267
 
|1229
شهر کولنا در جنوب غربي بنگلادش و در مسير رودخانه بزرگ باي لب (Bhailab) واقع شده است. بر روي اين رودخانه پل هوايي بزرگي نصب شده است كه هم امكان تردد براي اتومبيل ها و هم عبور قطار را ممكن ساخته است. اين مسير امكان تماس و ارتباط ميان شهرهاي بزرگ را از شمال به جنوب فراهم كرده است. شهر کولنا (خولنا) در ساحل پوپشا (Pupsha) مي باشد كه موقعيت مهم تجاري، بندري و انبار كالاهاي توليدي دارد.
|43/1
 
|-
    صنايع مهم جنگلي اين منطقه شامل كنف، دانه هاي روغني، كتان و كاغذ است كه مواد اولیه آن ها از مناطق سوندربان تامین می شوند.
|9-چاندرپور
 
|1704
  کولنا در سال 1884 ميلادي تأسيس شد. شهرهای زیر مجموعه کولنا شامل نواحي ساتخيرا(Satkhira)، باقرات(Bagerhat) ، جيسور، جينايدا(jhinaidah) ،ماگورا (Magura) ، نارائيل (Narail) ، كوشتيا(Kustia) ، چوادانگا (Chuadanga) ، مهرپور (Meherpur) مي باشند. کولنا داراي 14 ناحيه است و مجموعا 43 كيلومتر مربع وسعت و 21 ميليون نفر جمعيت دارد.
|1174
 
|1179
 
|45/8
سيلهت
|-
 
|10-شهرچیتاگنگ
[[سیلهت]] در شمال شرقي بنگلادش واقع شده است. اين شهر اولين نقطه اي است كه توجه همه توريست ها را به خود جلب مي كند. سیلهت در ميان تپه هاي خاسيا (Khasia) و جينتيا (Jaintia) در شمال و تپه هاي تريپورا (Tripura)  در جنوب واقع شده است.
|5283
 
|3401
  اين منطقه بر خلاف ساير مناطق كه زمين آن ها مسطح مي باشد، داراي پستی و بلندي ها بسیار و تپه هاي سرسبز چاي است.
|3004
 
|53/7
در فصل سرما، اين منطقه سرسبزي و يكرنگي زيبايي دارد. از نظر تاریخی، سيلهت سرگذشتی طولانی و مشهور دارد.
|-
 
|11-کومیلا
  اين منطقه قبل از پيروزي و تسلط مسلمانان، توسط رؤساي قبيله و بزرگان هر قوم اداره مي شد.    در سال 1303 يكي از علمای بزرگ به نام حضرت شاه جلال به همراه 360 نفر از شاگردان و مريدان خود از دهلي براي تبليغ و ترويج اسلام به اين منطقه هجرت کرد و طی زندگانی پر برکت خود، جمعیت بسیاری را به دین مبین اسلام درآورد.
|3085
 
|2499
سيلهت نه تنها بيش از 150 باغ بزرگ چاي دارد بلكه افتخار دارد كه سه باغ از بزرگ ترين باغ های چاي در دنيا، از نظر ميزان توليد و مساحت، در اين منطقه موجود مي باشد.
|2331
 
|43/3
 
|-
جدول 1. نام ایالت ها و شهرهای مهم (Statistical poket book,1998: 111-130 ).
|12-کوکس بازار
 
|2492
'''      نام ایالت'''* '''     مساحت        تعداد جمعیت     تعداد جمعیت           میزان باسوادی'''
|875
 
|802
'''     ''' نام شهر '''        کیلو متر مربع                (مردان)                          (زنان)                ''' (سن بالای 7)
|41/1
 
|-
'''    *باریسال      '''
|13-فنی
 
|928
''' '''  1-بارگونا               1832              442                440                   5 /52
|642
 
|639
''' ''' 2-شهرباریسال        2791              1291               1239                      8/56  
|57/4
 
|-
  3-بولا                  3403             873                824                      6/36
|14-خاجراچاری
 
|2700
-جالاکاتی        758               380                375                       2/63
|215
 
|196
5-پاتواخالی           3205             719               710                         47  
|40/9
 
|-
6-پیروجپور           1308             603                595                        6/63
|15-لاکشمی پور
 
|1456
'''*چیتاگنگ'''
|767
 
|761
7-بندر بان              4479               149               126                       2/39
|49/8
 
|-
8-برهمان باریا          1927               1267               1229                     1/43
|16-نواخالی
 
|3601
9-چاندرپور              1704               1174             1179                      8/45
|1278
 
|1307
10-شهرچیتاگنگ     5283               3401             3004                       7/53
|54/6
 
|-
11-کومیلا              3085               2499              2331                      3/43
|17-نگاماتی
 
|6116
12-کوکس بازار        2492               875                802                       1/41
|261
 
|216
13-فنی                  928                 642                639                        4/57
|54/4
 
|-
14-خاجراچاری        2700                215                196                       9/40
|'''*سیلهت'''
 
|
15-لاکشمی پور       1456                 767                761                        8/49
|
 
|
16-نواخالی            3601                  1278             1307                      6/54
|
 
|-
17-نگاماتی            6116                 261               216                        4/54
|18-هابی گنج
 
|2637
'''*سیلهت'''
|888
 
|869
18-هابی گنج        2637            888               869                       9/38
|38/9
 
|-
19-ملوی بازار       2799             805               778                       1/46
|19-ملوی بازار
 
|2799
20-سنام گنج       3670             100                 965                      1/40
|805
 
|778
21-شهرسیلهت     3410              1288              1224                       48
|46/1
 
|-
'''*داکا'''
|20-سنام گنج
 
|3670
22-شهر داکا         1464            4358            3540                      6/73
|100
 
|965
23-فریدپور          2073             869                837                       5/43
|40/1
 
|-
24-قاضی پور        1741             1001             926                        4/57
|21-شهرسیلهت
 
|3410
25-گوپال گنج      1490              596              590                         2/48
|1288
 
|1224
26-جمال پور        2032            1099             1050                       35
|48
 
|-
27-کیشورگنج       2689           1330              1289                     5/38
|'''*داکا'''
 
|
28-مداری پور       1145            613               594                        3/46
|
 
|
29-منیک گنج      1379             662             666                          8/40
|
 
|-
30-منشی گنج      955               678              648                        9/46
|22-شهر داکا  
 
|1464
31-میمنسینگ     4363             2316           2231                      6/39
|4358
 
|3540
32-ناراران گنج      759               1089            948                        3/58
|73/6
 
|-
33-نارسینگدی      1141            983              920                         8/41
|23-فریدپور
 
|2073
34-نتروکونا          2810             1005             969                          3/40
|869
 
|837
35-راجباری          1119            495              48                           5/41
|43/5
 
|-
36-شریعت پور      1181           540                532                          40
|24-قاضی پور
 
|1741
37-شعرپور           1364            665                639                        3/30
|1001
 
|926
38-تان جبل         3414            1742             1690                       2/39
|57/4
 
|-
'''*کولنا'''
|25-گوپال گنج
 
|1490
39-باگرات          3959            835              800                         2/51
|596
 
|590
40-جودانگا         1158            483              453                         4/37
|48/2
 
|-
41-جی سور        2567           1253              1173                        48
|26-جمال پور
 
|2032
42-جنایادا          1961            808               767                        8/38
|1099
 
|1050
43-کولنا            4395            1258              1169                    2/62
|35
 
|-
44-کوشتیا         1621              889                836                      2/40
|27-کیشورگنج
 
|2689
45-ماگورا           1049             424               407                      2/39
|1330
 
|1289
46-مهرپور          716               287              275                      6/36
|38/5
 
|-
47-ساتخیرا         3858             919              892                       3/45
|28-مداری پور
 
|1145
'''[[راجشاهی]]'''
|613
 
|594
48-بوگرا            2920             1595              1534                    2/47
|46/3
 
|-
49-دیناجپور        3438           1352             1271                    1/43
|29-منیک گنج
 
|1379
50-گایل باندا       2179           1141             1122                     4/35
|662
 
|666
51-جوی پورات    965             460                431                        6/57
|40/8
 
|-
52-کوریگرام        2296           928                923                       8/35
|30-منشی گنج
 
|955
53-لالمونیرات      1242          536                508                        41
|678
 
|648
54-نائوگائون        3436           1268               1225                      2/48
|46/9
 
|-
55-ناتور              1896         780                 746                        4/43
|31-میمنسینگ
 
|4363
56-نواب گنج       1702          694                676                       2/35
|2316
 
|2231
57-فیلفاماری       1641          797                 757                       4/38
|39/6
 
|-
58-پابنا              2371         1140                1071                     6/47
|32-ناراران گنج
 
|759
59-پانچاگاری      1405          398                 381                       1/43
|1089
 
|948
60-راجشاهی       2407         1171                1126                      7/51
|58/3
 
|-
61-رنگ پور        2308          1294               1229                    9/36
|33-نارسینگدی
 
|1141
62-سراج گنج      2498         1341                 1273                      41
|983
 
|920
63-تاگور گنج      1809          596                  563                     8/40
|41/8
 
|-
<nowiki>*</nowiki>- نام ایالت ها در بالای شهرهای هر ایالت با علامت ستاره (*) مشخص شده اند. بنگلادش به شش ایالت تقسیم می شود.
|34-نتروکونا
 
|2810
== نیز نگاه کنید به ==
|1005
[[تقسیمات اداری و سیاسی روسیه]]؛ [[تقسیمات اداری چین]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی تونس]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی ژاپن]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی کانادا]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی کوبا]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی لبنان]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی مصر]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی افغانستان]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی سنگال]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی سودان]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی آرژانتین]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی فرانسه]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی اسپانیا]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی ساحل عاج]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی زیمبابوه]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی اردن]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی قطر]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی اتیوپی]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی سیرالئون]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی اوکراین]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی کشور مالی]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی گرجستان]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی تاجیکستان]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی قزاقستان]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی امارات متحده عربی]]؛ [[تقسیمات اداری و سیاسی تایلند]]
|969
|40/3
|-
|35-راجباری
|1119
|495
|48
|41/5
|-
|36-شریعت پور
|1181
|540
|532
|40
|-
|37-شعرپور
|1364
|665
|639
|30/3
|-
|38-تان جبل
|3414
|1742
|1690
|39/2
|-
|'''*کولنا'''
|
|
|
|
|-
|39-باگرات
|3959
|835
|800
|51/2
|-
|40-جودانگا
|1158
|483
|453
|37/4
|-
|41-جی سور
|2567
|1253
|1173
|48
|-
|42-جنایادا
|1961
|808
|767
|38/8
|-
|43-کولنا
|4395
|1258
|1169
|62/2
|-
|44-کوشتیا
|1621
|889
|836
|40/2
|-
|45-ماگورا
|1049
|424
|407
|39/2
|-
|46-مهرپور
|716
|287
|275
|36/6
|-
|47-ساتخیرا
|3858
|919
|892
|45/3
|-
|'''راجشاهی'''
|
|
|
|
|-
|48-بوگرا
|2920
|1595
|1534
|47/2
|-
|49-دیناجپور
|3438
|1352
|1271
|43/1
|-
|50-گایل باندا
|2179
|1141
|1122
|35/4
|-
|51-جوی پورات
|965
|460
|431
|57/6
|-
|52-کوریگرام
|2296
|928
|923
|35/8
|-
|53-لالمونیرات
|1242
|536
|508
|41
|-
|54-نائوگائون
|3436
|1268
|1225
|48/2
|-
|55-ناتور
|1896
|780
|746
|43/4
|-
|56-نواب گنج
|1702
|694
|676
|35/2
|-
|57-فیلفاماری
|1641
|797
|757
|38/4
|-
|58-پابنا
|2371
|1140
|1071
|47/6
|-
|59-پانچاگاری
|1405
|398
|381
|43/1
|-
|60-راجشاهی
|2407
|1171
|1126
|51/7
|-
|61-رنگ پور
|2308
|1294
|1229
|36/9
|-
|62-سراج گنج
|2498
|134
|1273
|41
|-
|63-تاگور گنج
|1809
|596
|563
|40/8
|}<nowiki>*</nowiki>- نام ایالت‌ها در بالای شهرهای هر ایالت با علامت ستاره (*) مشخص شده‌اند. بنگلادش به شش ایالت تقسیم می‌شود.


== کتابشناسی ==
== کتابشناسی ==
[[رده:تقسیمات کشوری]]
[[رده:تقسیمات کشوری]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۱۲

تقسیمات اداری و سیاسی استان ها و شهر های مهم، پایتخت

کشور بنگلادش به  7 ناحیه یا ایالت اصلی مرکب از داکا، چیتاگنگ، کولنا، راجشاهی، سیلهت، باریسال و رنگپور تقسیم شده است که در مجموع دارای 65 شهرستان، 490 شهر (تانه)، 4451 بخش (اتحادیه) و 59990 روستا می باشد.

تقسیمات اداری استان ها

بر اساس تقسیم بندی زیر، پنج مرکز تصمیم گیری اداری وجود دارند که به ترتیب شامل: 1.استانداری، 2. فرمانداری، 3. شهرداری، 4. بخشداری و 5. شورای محلی می‌باشند.

استانداری

رئیس استانداری گرچه به نام استاندار( Divisional Commissionar) خوانده می‌شود ولی قدرت اجرایی مشخصی ندارد و در واقع نقش هماهنگ کننده با فرماندار را بازی می‌کند. استاندار و فرماندار هر دو از طــرف دولـــت ( وزارت کشور ) تعیــین می‌شوند و این فرماندار است که در واقع همه اختیارات اجرائی را در دست دارد.

فرمانداری

فرمانداری، دستگاه اصلی کشور داری در سطح فرمانداری‌ها و شهرستان‌ها می باشد. فرماندار از میان کادر کارمندان نظام بر اساس سابقه و تجربه کشور داری از طرف وزارت کشور تعیین می‌شود. همه کارهای نظام به فرماندار محول است. فرماندار در واقع مجری اصلی مسائل دولتی و نظام کشور در سطح فرمانداری و توابع آن می‌باشد.

شهرداری

در شهرهای مرکزی هر یک از فرمانداری‌ها، یک شهرداری وجود دارد. تشکیلات شهرداری به صورت مجزی در کنار تشکیلات فرمانداری قرار دارد. عنوان شهرداران در شش شهر مرکزی استان ها «شهردار» و در شهرهای دیگر فرمانداری‌ها «رئیس شهرداری» می‌باشد. هر شهرداری بر اساس وسعت و حوزه عملی خود به چند بخش تقسیم می‌شود و از هر بخش یک نماینده بنام کمیسیونر منتخب می‌شود. شهردار و نمایندگان بخش‌ها با رأی مستقیم مردم تعیین می‌شوند. شورای شهرداری با شهردار و نمایندگان بخش‌های مختلف تشکیل می‌شود. در انتخابات شهرداری، گرچه مستقیماً سیاست کشور را تعیین نمی‌کند، حضور مردم و سیستم برگزاری آن همانند انتخاب پارلمانی است و در سیاست گذاری کشور به طور غیر مستقیم نقش تعیین کننده ای ایفا می‌کند. هر شهروند حق دو رأی را دارد. یکی برای رئیس شهرداری و یا شهردار و دیگری برای نماینده بخش مربوطه به عنوان که شورای شهرداری و به نام کمیسیونر است.

اختیارات  شهرداری

شهرداری‌ها در واقع قدرت اجرایی اصلی دولتی را در دست ندارند، بــلکه در کنـــار فرماندار در شهر مرکزی فرمانداری نقش هماهنگی را بازی می‌کنند. از وظایف مهم شهرداری ساختن و بازسازی خیابان‌ها، کوچه ها و پل های حوزه عملیاتی خود، نظارت بر بهداشت عمومی و نظافت عامه شهر و اداره تعدادی مدارس ابتدایی و بعضی از مدارس دینی اطفال می باشد.

بخشداری

کارهای بخشداری در سه بخش تقسیم می‌شود: 1. کلانتری، 2. رسیدگی قضایی، 3. مسائل اجرایی، برنامه های عمرانی، بهداشتی و آموزشی. رئیس کلانتری اتفاقات جنایی را رسیدگی می‌کند. در بخش رسیدگی قضایی، دادگاه رسمی محلی دایر است و رئیس بخشداری مسائل دیگر بخشداری را رسیدگی می‌کند. رئیس بخشداری از میان کادر کارمندان نظام از طرف دولت منصوب می‌شود. بخشداری در سیستم حکومتی بنگلادش جنبه سنتی دارد. البته بنابر تصمیمات متفاوت سیاسی، در تشکیلات آن تغییراتی ظاهر می‌شود. مثلاً در زمان حکومت ژنرال ارشاد بخشداری ارتقا یافته، شبه فرمانداری معرفی شده بود و دو نفر رئیس شورای شبه فرمانداری و نایب رئیس آن، با رأی مستقیم مردم از طریق انتخابات عمومی منتخب می‌شدند. در دوره حکومت خانم خالده ضیاء این سیستم لغو شد و انتخابات این شورا نیز منتفی اعلام شد. ولی بعد از روی کار آمدن دولت خانم شیخ حسینه سیستم شبه فرمانداری در بخشداری‌ها احیا شد و قرار است در آینده نه چندان دور برای تشکیل آن شورا انتخابات عمومی برگزار شود. شایان ذکر است که تشکیلات شورای بخشداری هنوز بیشتر جنبه تشریفاتی دارد و رئیس شورای بخشداری نقش هماهنگ کننده را ایفا می کند. در شورای بخشداری فقط در سمت رئیس و نایب رئیس انتخابات برگزار می‌شود. هنوز مسئله انتخابات اعضای این شورا مشخص نشده است.

شورای محلی

شورای محلی شامل چند روستا می‌شود. این شورا به نام «یونین پریشاد» معروف است. معمولاً 3 یا 4 روستای بزرگ در این شورا شرکت دارد. محدوده این روستاها و شورا را دولت تعیین می‌کند. در این شورا از هر روستای بزرگ سه نماینده و یک رئیس از طرف مردم با رأی مستقیم انتخاب می‌شوند. شورای محلی از لحاظ سنتی خیلی نفوذ دارد و همه کارهای اجرایی و قضایی روستاها را رسیدگی می‌کند. برای انتخابات هر شورا در محله های مربوطه، حوزه رأی گیری گذاشته می‌شود و در آن زن و مرد بر اساس فهرست رأی دهندگان رأی می‌دهند و هر کس حق دو رأی دارد، یکی برای رئیس شورای محلی و دیگری برای روستای خود [۱]

پایتخت و شهرهای مهم

داکا

شهر داکا پایتخت و بزرگترین شهر بنگلادش است. این شهر در قرن دهم میلادی بنا نهاده شد و از سال 1608 تا 1704، پایتخت مغول در بنگال بود. قبل از این که در سال 1765 زیر سیطره دولت بریتانیا قرار گیرد، این شهر مرکز تجاری بریتانیا، فرانسه و هلند بود. سپس در سال 1905 مجدداً  پایتخت و مرکز نامیده شد و در سال 1956 پایتخت پاکستان شرقی شد. در سال 1971 به هنگام جنگ برای استقلال، خسارات زیادی را متحمل شد. در سال 1982، تلفظ نام داکا از " Dacca" به " Dhaka"  تغییر یافت. این شهر از نظر جغرافیایی در مرکز کشور و در ناحیه دلتایی رودخانه های «گنگ» و «براهماپوترا»  قرار گرفته است. موقعیت شهر از نظر آب وهوایی بیشتر بارانی است. میانگین سالانه بارندگی حدود 80  درصد در طول سال و مربوط به ماه های می تا سپتامبر می‌باشد.

از نظر کشاورزی شهر داکا یکی از نواحی تولید برنج و کنف است. از جاذبه های شهر داکا، مساجد آن است که دارای بیش از صدها مسجد است و از میان آن ها  مسجد بیت الملکرم، مسجد ملی است. مساجد و مراکز مهم تاریخی و دیدنی داکا، از نظر معماری و فضا و قدمت، عبارت اند از: هفت گنبد(بنگلادش فعلی)، مسجد ستاره در قرن هیجدهم (Star Mosque)، قلعه لال باغ (1678)، پارک بهادر شاه، موزه ملی، موزه احسن منزل، سالز کروزن، ساختمان قدیمی دادگاه عالی، باغ وحش، باغ بوتانیکال (باغ کشاورزی)، پارک ملی، شهید منار، قبر شاعر ملی قاضی نذرالاسلام، باغ سهروردی، اقامتگاه مخصوص ریاست جمهوری در سال 1904 (Banya Bhavan) ، پارک رامنا، ساختمان مجلس ملی (jatiyja sangsad)، موزه علوم، بنای یاد بود ملی.

راجشاهی

نام قبلی این شهر «رامپور بوالیا» (Rampur Boalia) بود. شهر راجشاهی در بخش غرب بنگلادش واقع شده است. این شهر در کنار رودخانه پادما (Padma) قرار گرفته است. راجشاهی در سال 1876 میلادی تأسیس شد و در حال حاضر، شهری صنعتی و فرهنگی و آموزشی است. این شهر دارای یک کالج پزشکــــی، انستیتو پـــرورش کــرم ابریشم، دانشگاه راجــــشاهی ( 1953م)، و تعدادی کالج بسیار خوب و معروف است. شهرت شهر راجشاهی بخاطر ابریشم، میوه، بخصوص منگو و لیچی (Lichi) است. از محصولات مهم کشاورزی این منطقه می‌توان، برنج، کنف، نیشکر را ذکر کرد.

هنر صنایع دستی معروف راجشاهی، بافندگی، چوب کاری، نقره کاری و سفال سازی است. نواحی زیر مجموعه راجشاهی شهرهای نائوگائون (Naogaon) ، ناتور، چاپایی، نواب گنج، دیناجپور، پنچه گر (Panchagarh)، تاکوگائون (Thakuogan)، رنگ پور، گیلباندا(Gailbandha)، نیل پامارای، لال مونیر، کوری گرام (Kurigram)، پابنا، سراج گنج، بورا و حالی پورات می‌باشند. راجشاهی دارای 13 ناحیه است و بیش از 2407 کیلومتر مربع وسعت دارد. جمعیت آن حدود 18/870/150 نفر است.

چیتاگنگ

چیتاگنگ شهر بندری و مرکز تجاری و صنعتی بنگلادش است. این شهر در سال 1986، 1/750/000 نفر جمعیت داشته است. این شهر در کنار رودخانه کارنافول که حدود 19 کیلومتر تا دهانه خلیج بنگال ادامه دارد، واقع شده است. بندر چیتاگنگ قطب اقتصادی کشور و مهم ترین و اصلی ترین بندر بنگلادش است. از سوی دیگر، چیتاگنگ شهری باستانی است و دوره تاریخی این شهر از زمان تیپرا (Tippera) که به دوره بودایی معروف است، شروع شده و سپس به دوره های تسلط و سیطره آراکان ( هندوها ) و مغول ( دوره مسلمانان ) تقسیم بندی شده است.

در قرن شانزدهم میلادی پرتغالی‌ها به این ناحیه هجوم آوردند و مدتی در این ناحیه ماندند. سپس در سال 1760 چیتاگنگ تحت تسلط و سیطره بریتانیا در آمد. از محصولات این ناحیه، کتان، کنف، برنج، چای و بامبو می‌باشد. چیتاگنگ دارای تپه‌های سرسبز و جنگلی و سواحل بسیار زیبایی است. این منطقه توسط خلیج بنگال و رودخانه‌ها احاطه شده است و ارتفاع تپه‌های آن به بیش از 1200 متر از سطح دریا می‌رسد. میانگین ریزش باران در این منطقه 2/870 میلیمتر در سال است. از مراکز مهم و تاریخی این شهر، مقبره بایزید بسطامی، قبرستان 700 سرباز کشورهای مشترک المنافع و ژاپن، دریاچه فویز (Foys lake) ، موزه باستان شناسی، سیتاکوندا (Sitakunda) در 40 کیلومتری چیتاگنگ از مقبره‌های مهم هندوها و یکی از قدیمیترین معابد در شبه قاره، آرامگاه شاه امانت، شاهی جامع مسجد(Shahi jame Mosque)، مسجد چاندانپورا، زرادخانه پرتغالی‌ها، مناطق بندری، آکادمی مارین و بیپونی بیتان (Biponi Bitan) می‌باشند.

کولنا

شهر کولنا در جنوب غربی بنگلادش و در مسیر رودخانه بزرگ بای لب (Bhailab) واقع شده است. بر روی این رودخانه پل هوایی بزرگی نصب شده است که هم امکان تردد برای اتومبیل‌ها و هم عبور قطار را ممکن ساخته است. این مسیر امکان تماس و ارتباط میان شهرهای بزرگ را از شمال به جنوب فراهم کرده است. شهر کولنا (خولنا) در ساحل پوپشا (Pupsha) می‌باشد که موقعیت مهم تجاری، بندری و انبار کالاهای تولیدی دارد.

صنایع مهم جنگلی این منطقه شامل کنف، دانه های روغنی، کتان و کاغذ است که مواد اولیه آن ها از مناطق سوندربان تامین می‌شوند. کولنا در سال 1884 میلادی تأسیس شد. شهرهای زیر مجموعه کولنا شامل نواحی ساتخیرا(Satkhira)، باقرات(Bagerhat)، جیسور، جینایدا(jhinaidah)،ماگورا (Magura)، نارائیل(Narail)، کوشتیا(Kustia)، چوادانگا (Chuadanga)، مهرپور (Meherpur) می‌باشند. کولنا دارای 14 ناحیه است و مجموعا 43 کیلومتر مربع وسعت و 21 میلیون نفر جمعیت دارد.

سیلهت

سیلهت در شمال شرقی بنگلادش واقع شده است. این شهر اولین نقطه‌ای است که توجه همه توریست‌ها را به خود جلب می‌کند. سیلهت در میان تپه‌های خاسیا (Khasia) و جینتیا (Jaintia) در شمال و تپه‌های تریپورا (Tripura)  در جنوب واقع شده است. این منطقه بر خلاف سایر مناطق که زمین آن‌ها مسطح می‌باشد، دارای پستی و بلندی‌ها بسیار و تپه‌های سرسبز چای است. در فصل سرما، این منطقه سرسبزی و یکرنگی زیبایی دارد. از نظر تاریخی، سیلهت سرگذشتی طولانی و مشهور دارد.

این منطقه قبل از پیروزی و تسلط مسلمانان، توسط رؤسای قبیله و بزرگان هر قوم اداره می شد. در سال 1303 یکی از علمای بزرگ به نام حضرت شاه جلال به همراه 360 نفر از شاگردان و مریدان خود از دهلی برای تبلیغ و ترویج اسلام به این منطقه هجرت کرد و طی زندگانی پر برکت خود، جمعیت بسیاری را به دین مبین اسلام درآورد. سیلهت نه تنها بیش از 150 باغ بزرگ چای دارد بلکه افتخار دارد که سه باغ از بزرگ ترین باغ‌های چای در دنیا، از نظر میزان تولید و مساحت، در این منطقه موجود می‌باشد.

جدول 1. نام ایالت ها و شهرهای مهم[۲]

*نام ایالت

نام شهر  

مساحت

کیلومتر مربع

تعداد جمعیت

(مردان)  

تعداد جمعیت(زنان) میزان باسوادی(سن بالای 7)
*باریسال
1-بارگونا 1832 442 440 52/5
2-شهرباریسال 2791 1291 1239 56/8
3-بولا 3403 873 824 36/6
4  -جالاکاتی 758 380 375 63/2
5-پاتواخالی 3205 719 710 47
6-پیروجپور 1308 603 595 63/6
*چیتاگنگ
7-بندر بان       4479 149 126 39/2
8-برهمان باریا 1927 1267 1229 43/1
9-چاندرپور 1704 1174 1179 45/8
10-شهرچیتاگنگ 5283 3401 3004 53/7
11-کومیلا 3085 2499 2331 43/3
12-کوکس بازار 2492 875 802 41/1
13-فنی 928 642 639 57/4
14-خاجراچاری 2700 215 196 40/9
15-لاکشمی پور 1456 767 761 49/8
16-نواخالی 3601 1278 1307 54/6
17-نگاماتی 6116 261 216 54/4
*سیلهت
18-هابی گنج 2637 888 869 38/9
19-ملوی بازار 2799 805 778 46/1
20-سنام گنج 3670 100 965 40/1
21-شهرسیلهت 3410 1288 1224 48
*داکا
22-شهر داکا   1464 4358 3540 73/6
23-فریدپور 2073 869 837 43/5
24-قاضی پور 1741 1001 926 57/4
25-گوپال گنج 1490 596 590 48/2
26-جمال پور 2032 1099 1050 35
27-کیشورگنج 2689 1330 1289 38/5
28-مداری پور 1145 613 594 46/3
29-منیک گنج 1379 662 666 40/8
30-منشی گنج 955 678 648 46/9
31-میمنسینگ 4363 2316 2231 39/6
32-ناراران گنج 759 1089 948 58/3
33-نارسینگدی 1141 983 920 41/8
34-نتروکونا 2810 1005 969 40/3
35-راجباری 1119 495 48 41/5
36-شریعت پور 1181 540 532 40
37-شعرپور 1364 665 639 30/3
38-تان جبل 3414 1742 1690 39/2
*کولنا
39-باگرات 3959 835 800 51/2
40-جودانگا 1158 483 453 37/4
41-جی سور 2567 1253 1173 48
42-جنایادا 1961 808 767 38/8
43-کولنا 4395 1258 1169 62/2
44-کوشتیا 1621 889 836 40/2
45-ماگورا 1049 424 407 39/2
46-مهرپور 716 287 275 36/6
47-ساتخیرا 3858 919 892 45/3
راجشاهی
48-بوگرا 2920 1595 1534 47/2
49-دیناجپور 3438 1352 1271 43/1
50-گایل باندا 2179 1141 1122 35/4
51-جوی پورات 965 460 431 57/6
52-کوریگرام 2296 928 923 35/8
53-لالمونیرات 1242 536 508 41
54-نائوگائون 3436 1268 1225 48/2
55-ناتور 1896 780 746 43/4
56-نواب گنج 1702 694 676 35/2
57-فیلفاماری 1641 797 757 38/4
58-پابنا 2371 1140 1071 47/6
59-پانچاگاری 1405 398 381 43/1
60-راجشاهی 2407 1171 1126 51/7
61-رنگ پور 2308 1294 1229 36/9
62-سراج گنج 2498 134 1273 41
63-تاگور گنج 1809 596 563 40/8

*- نام ایالت‌ها در بالای شهرهای هر ایالت با علامت ستاره (*) مشخص شده‌اند. بنگلادش به شش ایالت تقسیم می‌شود.

کتابشناسی

  1. اورسجی، 1378: 13-12
  2. Statistical poket book,1998: 111-130