تهته

کنده ­کاریهای نمای بیرونی یکی از آرامگاه های سنگی در مکلی، برگرفته از آلبوم شخصی محمد مهدی توسلی

گورستان مکلی، برگرفته از آلبوم شخصی محمد مهدی توسلی                                

تهته/ تهتّه، نام یکی از شهرهای ایالت سند در پاکستان است و در جنوب این ایالت قرار دارد و مشتمل بر منطقه­ ای لم یزرع و کوهستانی در شمال و منطقه باتلاقی دلتای رود سِند در حموب است. تهتّه واژه­ای سندی به معنای کنار رودخانه است. شغل بیشتر اهالی این شهر کشاورزی و جنگلداری و ماهیگیری است و پرورش شتر نیز رایج است.

فرآورده ­های کشاورزی آن نیشکر و پنبه است و از صنایع دستی، لنگی­ های ابریشمی (نوعی پوشاک) دارد. جمعیت آن در سال 2020م حدود 140000 تن برآورد شده است. این شهر در 720ق/ 1320م توسط قوم سومره/ سومرو تصرف شد. سپس سلسله سُمّه آنجا را مرکز فرمانروایی خود قرار داد. در 926ق/ 1520م به دست جام فیروز افتاد.

در 962ق/ 1555م مغول­ های ترخان بر سند مسلط شدند. در سده 12ق/سده 18م، به تصرف خاندان­ های محلی سند درآمد و به دست خاندان کَلهُوره و سپس خاندان شیعی تالپوران افتاد.

از مناطق مهم تاریخی تهتّه، کوه مکلی است که به فاصله تقریبا 3 مایلی از شهر قرار گرفته و تنها کانون علوم اسلامی در سراسر سند بوده است.

گورستان مکلی، آرامگاه بسیاری از علمان و صوفیان و عارفان و امیران سلسله ­های مسلمان سند بوده است؛ مانند عبدالله شاه بخاری، عیسی خان ترخان، جام نظام ­الدین، میرزا جانی بیگ و طغرل بیگ.

کتیبه ­های فارسی و سنگ­ های کاملا منقوش زیبا با طرح­ های گل خورشید و نیلوفرآبی و اسلیمی و درخت سرو و مزارهای تزیین شده است. طاق گنبدهای کنده­کاری شده و سنگی و مساجد با معماری عالی از شاهکارهای هنر سند است.

نخستین سمینار بین ­المللی مکلی، در 13-14 ژانویه 2018 م به همت وزارت فرهنگ و گردشگری و باستان­شناسی ایالت سند و به دعوت سید سردار علی شاه وزیر فرهنگ و گردشگری ایالت سند در شهر تهتّه (در گورستان تاریخی مکلی) با شرکت 27 تن از شخصیت­ های علمی و فرهنگی و دانشگاهی پاکستان و 5 پژوهشگر از کشورهای ایران (محمدمهدی توسلی)، آمریکا (مارگارت اس. گریو)، انگلیس (روت یانگ)، اسپانیا (راند ایپیچ) و فرانسه (توماس لورین)، برگزار گردید.

نیز نگاه کنید به

راولپندی؛ پیشاور؛ کراچی؛کویته

نویسنده مقاله

محمد مهدی توسلی