جغرافیای انسانی کوبا: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
 
[[پرونده:جغرافیای انسانی کوبا.jpg|جایگزین=جغرافیای انسانی کوبا|بندانگشتی|جغرافیای انسانی کوبا]]
از ديدگاه سياسی اداری، كوبا به 14 استان، 169 منطقه شهرداری و يك منطقه شهرداری خاص (جزيره خوبنتود) تقسيم شده است. پايتخت این کشور، شهر هاوانا می‌باشد كه در شمال غربی جزيره با وسعتی به اندازه 72084 كيلومتر مربع و با جمعيت 2193848 نفر كه در 15 منطقه شهرداری و تراكم جمعيتی 3040 نفر به كيلومتر مربع می‌باشد.<ref>Perez Murillo(۲۰۱۱).p۲۳.</ref>  
از ديدگاه سياسی اداری، كوبا به 14 استان، 169 منطقه شهرداری و يك منطقه شهرداری خاص (جزيره خوبنتود) تقسيم شده است. پايتخت این کشور، شهر هاوانا می‌باشد كه در شمال غربی جزيره با وسعتی به اندازه 72084 كيلومتر مربع و با جمعيت 2193848 نفر كه در 15 منطقه شهرداری و تراكم جمعيتی 3040 نفر به كيلومتر مربع می‌باشد.<ref>Perez Murillo(۲۰۱۱).p۲۳.</ref>  


جمعیت جمهوری كوبا طبق آخرین آمارگیری انجام شده در سپتامبر سال 2012 حدود 11.163.934 و تراكم جمعيتی آن، 101.6 نفر در هركيلومتر مربع می‌باشد كه از اين تعداد 8.442.079 نفر در مناطق شهری زندگی می‌کنند و 2.721.855 در مناطق روستایی ساکن هستند.( <nowiki>http://www.one</nowiki>.
جمعیت جمهوری كوبا طبق آخرین آمارگیری انجام شده در سپتامبر سال 2012 حدود 11.163.934 و تراكم جمعيتی آن، 101.6 نفر در هركيلومتر مربع می‌باشد كه از اين تعداد 8.442.079 نفر در مناطق شهری زندگی می‌کنند و 2.721.855 در مناطق روستایی ساکن هستند.<ref>حق روستا،مریم(1396).جامعه و فرهنگ کوبا. تهران:انتشارات بین المللی الهدی جلد اول</ref>
 
 
 
'''1.2.                    نژاد'''
 
كوبا جامعهاي چندنژادي است كه ريشه در شبه جزيره ايبري و قاره آفريقا دارد. جمعيت كوبا متشكل از كرئول<sup>[1]</sup>هاي اروپايي می‌باشد كه بين آن‌ها نژاد اسپانيايي غالب است. نژاد سياه، مولاتو<sup>[2]</sup> و مستيزو<sup>[3]</sup> نیز از نژادهایی هستند که جمعیت [[کوبا]] را تشکیل می دهند. البته بوميهاي كوبا در همان دوران استعمار از بين رفتند ولي در قرن نوزدهم، بوميهاي مايا از شبه جزيره يوكاتان براي كار در مزارع به كوبا آورده شدند. همچنين از آسياي شرقي، بخصوص چينيها و ژاپنيها نيز به كوبا مهاجرت كردهاند.
 
طبق آمارگيري انجام شده در سال 2002[4]، اين كشور متشكل از 7.271.926 نفر سفيدپوست، 2.778.923 نفر مولاتو و 1.126.894 نفر سياهپوستان میباشد. در كوبا، چينيهاي بسياري نيز ديده ميشوند كه از نسل كارگراني هستند كه در قرن نوزدهم براي كار در ساخت راهآهن و معادن به كوبا آمدند ولي پس از انقلاب صنعتي، بسياري از اين كارگران در كوبا ماندگار شدند چون هزينه پرداخت بليط برگشت به چين را نداشتند.(www.one.cu)
 
كوبايي هاي سفيد پوست كه حدود 65.05% از جمعيت اين كشور را تشكيل ميدهند اساسا اسپانياييتبار ميباشند. در طي قرن‌هاي هيجدهم و نوزدهم و اوايل قرن بيستم، بخصوص مهاجراني از جزاير قناري، گاليسيا، آستورياس و كاتالونيا از اسپانيا به كوبا مهاجرت كردند. ديگر مليتهاي اروپايي كه به كوبا مهاجرت نمودند شامل بريتانياييها، روسها، لهستانيها، پرتغاليها، رومانياييها، ايتالياييها، يونانيها، فرانسويها، آلمانيها و ايرلنديها بودند. البته در بعضي از روستاهاي كوبا، جمعيت كوچكي از يهوديها نيز ديده ميشوند. همچنين، ورود قابل توجهي از اقوام خاورميانه، بخصوص لبنان، فلسطين، تركيه و سوريه نيز در ترکیب جمعیتی این کشور دیده می‌شوند.
 
آفريقايي- كوبايي ها حدود 10.08% تا 23.84% جمعيت كوبا را تشكيل ميدهند. اصلیت اين افراد به كنگو در آفريقاي مركزي برمی‌گردد. كوباييهايی نیز از نژاد آسيايي میباشند که حدود 1% جمعيت اين كشور را تشكيل ميدهند و به طور كلي از نژاد چيني، ژاپني و يا كرهاي ميباشند.  (www.unstats.un.org)
 
گفته می‌شود كه حدود 1.02% از جمعيت كوبا، در مناطق دورافتاده گوآنتانامو مستقر هستند.   (www.one.cu)بعضي از بوميهاي آمريكاي شمالي نيز در قرن نوزدهم در كوبا مستقر شدند، اگرچه آمار دقيقي درباره نسل كنوني آنان در دست نيست.
 
 
حركات جمعيت[5]


ريتم رشد جمعيتي، از سه دهه اخير شيب كاهشي داشته است. طبق آخرين اطلاعات ارائه شده توسط اداره ملي آمار كوبا(O.N.E.)، نرخ خالص زاد و ولد در سال 2009 به 11.6% رسيد، درحالي كه نرخ خالص مرگ و مير 7.7% بود كه رشد طبيعي 3.9% درصدي را نشان ميداد. نرخ مهاجرت از سالها پيش منفي می‌باشد و در سال 2009 به 3.3- درصد رسيد، بنابراين رشد كلي جمعيت به سختي به 0.06% بود.
=== [[نژاد در کوبا]] و حركات جمعيت ===
[[کوبا|كوبا]] جامعه ای چندنژادی است كه ريشه در شبه جزيره ايبری و قاره آفريقا دارد. جمعيت كوبا متشكل از كرئول<sup>[1]</sup>های اروپايی می‌باشد كه بين آن‌ها نژاد اسپانيايی غالب است. نژاد سياه، مولاتو<sup>[2]</sup> و مستيزو<sup>[3]</sup> نیز از نژادهایی هستند که جمعیت [[کوبا]] را تشکیل می دهند. البته بومي های كوبا در همان دوران استعمار از بين رفتند ولی در قرن نوزدهم، بومي های مايا از شبه جزيره يوكاتان برای كار در مزارع به كوبا آورده شدند. همچنين از آسياي شرقی، بخصوص [[چین|چينی ها]] و ژاپنی ها نيز به كوبا مهاجرت كرده اند.


مرگ و مير نوزادان در سال 2009 حدود 4.8% بود كه پايين ترين نرخ در تمام قاره آمريكا و حتي كمتر از همين نرخ در ايالات‌متحده آمريكا و كانادا بود. البته كوبا از پس از انقلاب به بعد، نرخ‌هاي هربار كمتری را ثبت كرده است.
طبق آمارگيری انجام شده در سال 2002[4]، اين كشور متشكل از 7.271.926 نفر سفيدپوست، 2.778.923 نفر مولاتو و 1.126.894 نفر سياه پوستان میباشد. در كوبا، چينی های بسياری نيز ديده مي شوند كه از نسل كارگرانی هستند كه در قرن نوزدهم برای كار در ساخت راه آهن و معادن به كوبا آمدند ولی پس از انقلاب صنعتی، بسياری از اين كارگران در كوبا ماندگار شدند چون هزينه پرداخت بليط برگشت به [[چین|چين]] را نداشتند.  


یکی دیگر از ویژگیهای جمعیتي کوبا این است که نرخ زاد و ولد در کل برای سالها، در زیر سطح جایگزینی و 2.1 فرزند به ازای هر زن است. در سال 2009 اين نرخ 1.70 فرزند به ازاي هر زن بود، كه كمترين نرخ در آمريكاي لاتين می‌باشد. از طرف ديگر اميد به زندگي در كوبا، ميان بالاترين ها در منطقه می‌باشد كه در سال 2009 به 97،77 سال مي رسد (75.1 مردان، 79.2 زنان).البته متغیرهای دموگرافیک در کوبا به طور کلی رفتاري همگن دارند، اگرچه برخی از استان‌ها و شهرها در شاخصهای خاصي برجسته می‌شوند  (www.one.cu).
كوبايی های سفيد پوست كه حدود 65.05% از جمعيت اين كشور را تشكيل می دهند اساسا اسپانيايی تبار می باشند. در طی قرن‌های هجدهم و نوزدهم و اوايل قرن بيستم، بخصوص مهاجرانی از جزاير قناری، گاليسيا، آستورياس و كاتالونيا از اسپانيا به كوبا مهاجرت كردند. ديگر مليت های اروپايی كه به كوبا مهاجرت نمودند شامل بريتانيايی ها، روس ها، لهستانی ها، پرتغالی ها، رومانيايی ها، ايتاليايی ها، يونانی ها، فرانسوی ها، آلمانی ها و ايرلندی ها بودند. البته در بعضی از روستاهای كوبا، جمعيت كوچكی از يهودی ها نيز ديده ميشوند. همچنين، ورود قابل توجهی از اقوام خاورميانه، بخصوص [[لبنان]]، [[فلسطین|فلسطين]]، [[ترکیه]] و [[سوريه]] نيز در ترکیب جمعیتی این کشور دیده می‌شوند.


از ديگر اطلاعات جمعيتي كوبا می‌توان اشاره نمود كه در اين كشور ميزان طلاق نسبت به كشورهاي منطقه آمريكاي لاتين در بالاترين رتبه قرار دارد و بالاترين ميزان سقط جنين در دنيا نيز در كوبا مشاهده می‌شود. (Ledesma Alonso, 2014, p.202)
آفريقايی- كوبايی ها حدود 10.08% تا 23.84% [[جمعیت کوبا|جمعيت كوبا]] را تشكيل مي دهند. اصلیت اين افراد به كنگو در آفريقای مركزی برمی‌گردد. كوبايی هايی نیز از نژاد آسيايی می باشند که حدود 1% جمعيت اين كشور را تشكيل می دهند و به طور كلی از نژاد چينی، ژاپنی و يا كره ای می باشند. 


جمعيت اقتصادي فعال اين كشور حدود 4.4 ميليون نفر می‌باشد كه تقريبا 50% از آن با يك نرخ بيكاري 3% و از سطح بالاي فني و حرفهاي برخوردار می‌باشند. اما بيش از 18% جمعيت فعال اقتصادي، از افراد دانشگاهي ميباشند، كه سطح بالاي آموزشي اين افراد به تخصصهايي چون پزشكي، آموزش، اقتصاد، مشاغل فني و علوم اجتماعي برمی‌گردد. (www.one.cu) كوبا، دانش‌هاي حرفهاي خود را به ديگر كشورها نيز صادر می‌کند از جمله اين كشورها كه از دانشهاي حرفهاي كوبا بهره مند می‌شوند می‌توان از ونزوئلا، بوليوي، برزيل، آفريقاي جنوبي و آنگولا نام برد.
گفته می‌شود كه حدود 1.02% از [[جمعیت کوبا|جمعيت كوبا]]، در مناطق دورافتاده گوآنتانامو مستقر هستند. بعضی از بومی های [[آمریکای شمالی|آمريكای شمالی]] نيز در قرن نوزدهم در [[کوبا|كوبا]] مستقر شدند، اگرچه آمار دقيقی درباره نسل كنونی آنان در دست نيست.


سطح آموزش متوسطه جمعيت، 12 سال تحصيلي می‌باشد. كوبا يكي از كشورهاي دنيا می‌باشد كه بيشترين متخصصين خود را تحت عنوان فرار مغزها از دست مي دهد. اين افراد بيشتر به ايالات‌متحده آمريكا و اروپا مهاجرت می‌کنند. در سي سال اخير از كوبا حدود 15000 پزشك، بيش از 10000 مهندس، و همينطور بيش از 25000 متخصص با درجه ليسانس و همينطور تعدادي نيز متخصصين متوسطه و كارگران ماهر از كوبا مهاجرت كردند.
ريتم رشد جمعيتی، از سه دهه اخير شيب كاهشی داشته است. طبق آخرين اطلاعات ارائه شده توسط اداره ملی آمار كوبا(O.N.E.)، نرخ خالص زاد و ولد در سال 2009 به 11.6% رسيد، درحالی كه نرخ خالص مرگ و مير 7.7% بود كه رشد طبيعی 3.9% درصدی را نشان مي داد. نرخ مهاجرت از سال ها پيش منفی می‌باشد و در سال 2009 به 3.3- درصد رسيد، بنابراين رشد كلی جمعيت به سختی به 0.06% بود.


طبق آمار ارائه شده درباره وضعيت زندگي در كوبا می‌توان اشاره كرد كه 95.5% از خانه ها در كوبا برق دارند (در مناطق شهري اين ميزان به 99.6% مي رسد)؛ 96.4% محلي براي آشپزي دارند، و 91.3% از آن‌ها و 92.6% از جمعيت از سرويس بهداشتي بهرهمند هستند. طبق سازمان بهداشت پان آمريكن[6]، كوبا بالاترين ميزان خودكشي را در نيمكره دارد: با 18.1 در ازاي 100000 نفر كه پس از آن اروگوئه با 15.9در جايگاه دوم قرار دارد. (www.unstats.un.org)
مرگ و مير نوزادان در سال 2009 حدود 4.8% بود كه پايين ترين نرخ در تمام قاره [[آمريكا]] و حتی كمتر از همين نرخ در ايالات‌متحده آمريكا و [[کانادا|كانادا]] بود. البته [[کوبا|كوبا]] از پس از [[انقلاب کوبا|انقلاب]] به بعد، نرخ‌های هربار كمتری را ثبت كرده است.


یکی دیگر از ویژگی های جمعیتی کوبا این است که نرخ زاد و ولد در کل برای سال ها، در زیر سطح جایگزینی و 2.1 فرزند به ازای هر زن است. در سال 2009 اين نرخ 1.70 فرزند به ازای هر زن بود، كه كمترين نرخ در [[آمريكای لاتين]] می‌باشد. از طرف ديگر اميد به زندگی در كوبا، ميان بالاترين ها در منطقه می‌باشد كه در سال 2009 به 97،77 سال می رسد (75.1 مردان، 79.2 زنان).البته متغیرهای دموگرافیک در کوبا به طور کلی رفتاری همگن دارند، اگرچه برخی از استان‌ها و شهرها در شاخص های خاصی برجسته می‌شوند . 


ساختار جمعيت ( شامل تركيب سني و جنسي)
از ديگر اطلاعات جمعيتی كوبا می‌توان اشاره نمود كه در اين كشور ميزان طلاق نسبت به كشورهای منطقه آمريكی لاتين در بالاترين رتبه قرار دارد و بالاترين ميزان سقط جنين در دنيا نيز در كوبا مشاهده می‌شود.<ref>Ledesma Alonso(۲۰۱۴).p۲۰۲.</ref>


طبق تخمين‌هاي اداره ملی آمار کوبا[7] درسال 2007، جمعيت 65 سال يا بيشتر، 11.6%  از كل جمعيت را شامل می‌شود و جمعيت 60 ساله و پایینتر، 16.3% می‌باشد كه باعث شده كوبا پس از اوروگوئه، دومين كشور كهنسال در آمريكاي لاتين باشد. از طرف ديگر، با گذشت دههها، كاهش تدريجي جمعيت از 0 تا14 سالگي ديده ميشود كه 18.2% از كل جمعيت كوبا را شامل ميشود. سن متوسط جمعيت 37.3 ساله است كه در زنان 38 سال و در مردان 36.6 می‌باشد. طبق مطالعات صورت گرفته در سالهای اخیر چنین تاكيد شده كه براي سال 2025، كوبا پيرترين كشور منطقه آمريكاي لاتين و يكي از 25 كشور پير در تمام دنيا خواهد بود. هرم جمعيتي سال 2007، كاهش پايدار باروري را در طول دهههاي اخير نشان ميدهد، كه البته رشد پيري جمعيت نيز به دلیل افزايش اميد به زندگي ديده می‌شود. در حال حاضر ساكنين بالاي 100 سال در كوبا به 1541 نفر، يعني حدود 0.016% می رسد. (www.one.cu)
جمعيت اقتصادی فعال اين كشور حدود 4.4 ميليون نفر می‌باشد كه تقريبا 50% از آن با يك نرخ بيكاری 3% و از سطح بالای فنی و حرفه ای برخوردار می‌باشند. اما بيش از 18% جمعيت فعال اقتصادی، از افراد دانشگاهی می باشند، كه سطح بالای آموزشی اين افراد به تخصص هايی چون پزشكی، آموزش، اقتصاد، مشاغل فنی و علوم اجتماعی برمی‌گردد. [[کوبا|كوبا]]، دانش‌های حرفه ای خود را به ديگر كشورها نيز صادر می‌کند از جمله اين كشورها كه از دانش های حرفه ای كوبا بهره مند می‌شوند می‌توان از [[ونزوئلا]]، [[بوليوی]]، [[برزيل]]، [[آفريقای جنوبی]] و [[آنگولا]] نام برد.


سطح آموزش متوسطه جمعيت، 12 سال تحصيلی می‌باشد. كوبا يكی از كشورهای دنيا می‌باشد كه بيشترين متخصصين خود را تحت عنوان فرار مغزها از دست می دهد. اين افراد بيشتر به [[ايالات‌متحده آمريكا]] و [[اروپا]] مهاجرت می‌کنند. در سی سال اخير از كوبا حدود 15000 پزشک، بيش از 10000 مهندس، و همينطور بيش از 25000 متخصص با درجه ليسانس و همينطور تعدادی نيز متخصصين متوسطه و كارگران ماهر از كوبا مهاجرت كردند.


طبق آمار ارائه شده درباره وضعيت زندگی در كوبا می‌توان اشاره كرد كه 95.5% از خانه ها در كوبا برق دارند (در مناطق شهری اين ميزان به 99.6% می رسد)؛ 96.4% محلی برای آشپزی دارند، و 91.3% از آن‌ها و 92.6% از جمعيت از سرويس بهداشتی بهره مند هستند. طبق سازمان بهداشت پان آمريكن[6]، كوبا بالاترين ميزان خودكشی را در نيمكره دارد: با 18.1 در ازای 100000 نفر كه پس از آن اروگوئه با 15.9در جايگاه دوم قرار دارد. 


'''1.3.                    تركيب جنسي'''
=== [[  هرم سنی و جنسی جمعیت کوبا]] ===
طبق تخمين‌های اداره ملی آمار کوبا[7] درسال 2007، جمعيت 65 سال يا بيشتر، 11.6%  از كل جمعيت را شامل می‌شود و جمعيت 60 ساله و پایین تر، 16.3% می‌باشد كه باعث شده كوبا پس از [[اوروگوئه]]، دومين كشور كهن سال در آمريكای لاتين باشد. از طرف ديگر، با گذشت دهه ها، كاهش تدريجی جمعيت از 0 تا14 سالگی ديده می شود كه 18.2% از كل جمعيت كوبا را شامل می شود. سن متوسط جمعيت 37.3 ساله است كه در زنان 38 سال و در مردان 36.6 می‌باشد. طبق مطالعات صورت گرفته در سال های اخیر چنین تاكيد شده كه برای سال 2025، كوبا پيرترين كشور منطقه آمريكای لاتين و يكی از 25 كشور پير در تمام دنيا خواهد بود. [[هرم سنی و جنسی جمعیت کوبا|هرم جمعيتی]] سال 2007، كاهش پايدار باروری را در طول دهه های اخير نشان می دهد، كه البته رشد پيری [[جمعیت کوبا|جمعيت]] نيز به دلیل افزايش اميد به زندگی ديده می‌شود. در حال حاضر ساكنين بالای 100 سال در كوبا به 1541 نفر، يعنی حدود 0.016% می رسد.


طبق اطلاعات اداره ملي آمار كوبا در سال 2012 جمعيت كوبا از 50% زن و 50 % مرد تشكيل شده است که نسبت به آمارگیری قبلی جمعیت مردان 1/0 کاهش داشته است.
طبق اطلاعات اداره ملي آمار كوبا در سال 2012 جمعيت كوبا از 50% زن و 50 % مرد تشكيل شده است که نسبت به آمارگیری قبلی جمعیت مردان 1/0 کاهش داشته است.


 
=== [[وضعيت شهرنشينی وروستانشينی کوبا]] و '''مهاجرت داخلی''' ===
'''1.4.                    وضعيت شهرنشيني و روستانشيني'''
 
براساس اطلاعات اداره ملی آمار کوبا جمعيت شهري حدود 76% و جمعيت روستايي در كوبا حدود 24% می‌باشد که با توجه به آمارگیری قبلی، جمعیت شهری حدود 6/0 درصد افزایش را نشان می دهد.
براساس اطلاعات اداره ملی آمار کوبا جمعيت شهري حدود 76% و جمعيت روستايي در كوبا حدود 24% می‌باشد که با توجه به آمارگیری قبلی، جمعیت شهری حدود 6/0 درصد افزایش را نشان می دهد.
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
خط ۷۰: خط ۵۶:
|647/571/5
|647/571/5
|934/163/11
|934/163/11
|-
| colspan="4" |منبع:  <nowiki>http://www.one.cu/EstadisticaPoblacion/EstadisticaPoblacion.asp</nowiki>
|}  
|}  


همانند بسياری از كشورهای جهان سوم، در كوبا نيز پديده مهاجرت داخلی، در اكثر مواقع از روستا به شهر و از شرق به غرب كشور ديده می‌شود. عليرغم سياست‌های صنعتی سازی و توسعه كه در شرق كوبا انجام شده است، تعداد قابل توجهی از افراد به طرف غرب كوبا و اكثرا به سوي هاوانا، در جستجوی حقوق بيشتر و امكانات تجاری بهتر مهاجرت می‌کنند. <ref>Macías Martín(۲۰۱۰).p۸۰.</ref> در آخرين آمارگيری در سال 2009، نشان داده شده است كه تقريبا 30% جمعيت كوبا، حدود 3.4 ميليون  نفر از کوبایی‌ها، در محلي غيراز محل اصلی خود ساكن شده‌اند. 40.7%  از كوبايی ها در استان‌های شرقی اين كشور ساكن بوده‌اند كه 916241 نفر به استان‌های ديگر و 327818 نفر به پايتخت مهاجرت كرده‌اند.


== نیز نگاه کنید به ==


'''1.5.                    مهاجرت داخلي'''
* [[جمعیت چین]]
 
* [[نژاد در ژاپن]]
همانند بسياري از كشورهاي جهان سوم، در كوبا نيز پديده مهاجرت داخلي، در اكثر مواقع از روستا به شهر و از شرق به غرب كشور ديده می‌شود. عليرغم سياست‌هاي صنعتي سازي و توسعه كه در شرق كوبا انجام شده است، تعداد قابل توجهي از افراد به طرف غرب كوبا و اكثرا به سوي هاوانا، در جستجوي حقوق بيشتر و امكانات تجاري بهتر مهاجرت می‌کنند. (Macías Martín, 2010, 80) در آخرين آمارگيري در سال 2009، نشان داده شده است كه تقريبا 30% جمعيت كوبا، حدود 3.4 ميليون  نفر از کوبایی‌ها، در محلي غيراز محل اصلي خود ساكن شده‌اند. 40.7%  از كوبايي ها در استان‌هاي شرقي اين كشور ساكن بوده‌اند كه 916241 نفر به استان‌هاي ديگر و 327818 نفر به پايتخت مهاجرت كرده‌اند. (www.one.cu)
* [[نژادهای کانادا|نژاد های کانادا]]
 
* [[هرم سنی و جنسی جمعیت افغانستان]]
----<sup>[1]</sup> Criollo: به فرزندان اسپانیایی ها گفته می شد که در خاک مستعمرات به دنیا می آمدند.
* [[وضعيت شهرنشينی و روستانشينی ژاپن|وضعیت شهرنشینی و روستانشینی ژاپن]]


<sup>[2]</sup> Mulatoفرزند حاصل از ازدواج یک سفیدپوست ویک سیاه پوست :
== پاورقی ==
<sup>[i]</sup> Criollo: به فرزندان اسپانیایی ها گفته می شد که در خاک مستعمرات به دنیا می آمدند.


<sup>[3]</sup> Mestizo: فرزند حاصل از ازدواج سفیدپوست اسپانیایی و بومی آمریکایی
<sup>[ii]</sup> Mulatoفرزند حاصل از ازدواج یک سفیدپوست ویک سیاه پوست


<sup>[4]</sup>  لازم به ذکر است که نگارنده موفق نشد تا به آمار نژادی آخرین آمارگیری انجام شده در سال 2012 دست یابد.
<sup>[iii]</sup> Mestizo: فرزند حاصل از ازدواج سفیدپوست اسپانیایی و بومی آمریکایی


<sup>[5]</sup>  لازم به ذکر است که نتیجه آخرین آمارگیری مربوط به سال 2012 در این مورد هنوز در سایت رسمی اداره ملی آمار کوبا اعلام نشده است. بنابراین آمار ذکر شده در این زمینه، مربوط به اعلام رسمی اداره ملی آمار کوبا در سال 2009 قید شده است.
<sup>[iiii]</sup>  لازم به ذکر است که نگارنده موفق نشد تا به آمار نژادی آخرین آمارگیری انجام شده در سال 2012 دست یابد.  


<sup>[6]</sup> Organización Panamericana de la Salud (OPS)
<sup>[iiiii]</sup>  لازم به ذکر است که نتیجه آخرین آمارگیری مربوط به سال 2012 در این مورد هنوز در سایت رسمی اداره ملی آمار کوبا اعلام نشده است. بنابراین آمار ذکر شده در این زمینه، مربوط به اعلام رسمی اداره ملی آمار کوبا در سال 2009 قید شده است.


<sup>[7]</sup> Oficina Nacional de Estadisticas (ONE)
== کتابشناسی ==
<references />

نسخهٔ ‏۱۲ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۳۰

جغرافیای انسانی کوبا
جغرافیای انسانی کوبا

از ديدگاه سياسی اداری، كوبا به 14 استان، 169 منطقه شهرداری و يك منطقه شهرداری خاص (جزيره خوبنتود) تقسيم شده است. پايتخت این کشور، شهر هاوانا می‌باشد كه در شمال غربی جزيره با وسعتی به اندازه 72084 كيلومتر مربع و با جمعيت 2193848 نفر كه در 15 منطقه شهرداری و تراكم جمعيتی 3040 نفر به كيلومتر مربع می‌باشد.[۱]

جمعیت جمهوری كوبا طبق آخرین آمارگیری انجام شده در سپتامبر سال 2012 حدود 11.163.934 و تراكم جمعيتی آن، 101.6 نفر در هركيلومتر مربع می‌باشد كه از اين تعداد 8.442.079 نفر در مناطق شهری زندگی می‌کنند و 2.721.855 در مناطق روستایی ساکن هستند.[۲]

نژاد در کوبا و حركات جمعيت

كوبا جامعه ای چندنژادی است كه ريشه در شبه جزيره ايبری و قاره آفريقا دارد. جمعيت كوبا متشكل از كرئول[1]های اروپايی می‌باشد كه بين آن‌ها نژاد اسپانيايی غالب است. نژاد سياه، مولاتو[2] و مستيزو[3] نیز از نژادهایی هستند که جمعیت کوبا را تشکیل می دهند. البته بومي های كوبا در همان دوران استعمار از بين رفتند ولی در قرن نوزدهم، بومي های مايا از شبه جزيره يوكاتان برای كار در مزارع به كوبا آورده شدند. همچنين از آسياي شرقی، بخصوص چينی ها و ژاپنی ها نيز به كوبا مهاجرت كرده اند.

طبق آمارگيری انجام شده در سال 2002[4]، اين كشور متشكل از 7.271.926 نفر سفيدپوست، 2.778.923 نفر مولاتو و 1.126.894 نفر سياه پوستان میباشد. در كوبا، چينی های بسياری نيز ديده مي شوند كه از نسل كارگرانی هستند كه در قرن نوزدهم برای كار در ساخت راه آهن و معادن به كوبا آمدند ولی پس از انقلاب صنعتی، بسياری از اين كارگران در كوبا ماندگار شدند چون هزينه پرداخت بليط برگشت به چين را نداشتند.

كوبايی های سفيد پوست كه حدود 65.05% از جمعيت اين كشور را تشكيل می دهند اساسا اسپانيايی تبار می باشند. در طی قرن‌های هجدهم و نوزدهم و اوايل قرن بيستم، بخصوص مهاجرانی از جزاير قناری، گاليسيا، آستورياس و كاتالونيا از اسپانيا به كوبا مهاجرت كردند. ديگر مليت های اروپايی كه به كوبا مهاجرت نمودند شامل بريتانيايی ها، روس ها، لهستانی ها، پرتغالی ها، رومانيايی ها، ايتاليايی ها، يونانی ها، فرانسوی ها، آلمانی ها و ايرلندی ها بودند. البته در بعضی از روستاهای كوبا، جمعيت كوچكی از يهودی ها نيز ديده ميشوند. همچنين، ورود قابل توجهی از اقوام خاورميانه، بخصوص لبنان، فلسطين، ترکیه و سوريه نيز در ترکیب جمعیتی این کشور دیده می‌شوند.

آفريقايی- كوبايی ها حدود 10.08% تا 23.84% جمعيت كوبا را تشكيل مي دهند. اصلیت اين افراد به كنگو در آفريقای مركزی برمی‌گردد. كوبايی هايی نیز از نژاد آسيايی می باشند که حدود 1% جمعيت اين كشور را تشكيل می دهند و به طور كلی از نژاد چينی، ژاپنی و يا كره ای می باشند. 

گفته می‌شود كه حدود 1.02% از جمعيت كوبا، در مناطق دورافتاده گوآنتانامو مستقر هستند. بعضی از بومی های آمريكای شمالی نيز در قرن نوزدهم در كوبا مستقر شدند، اگرچه آمار دقيقی درباره نسل كنونی آنان در دست نيست.

ريتم رشد جمعيتی، از سه دهه اخير شيب كاهشی داشته است. طبق آخرين اطلاعات ارائه شده توسط اداره ملی آمار كوبا(O.N.E.)، نرخ خالص زاد و ولد در سال 2009 به 11.6% رسيد، درحالی كه نرخ خالص مرگ و مير 7.7% بود كه رشد طبيعی 3.9% درصدی را نشان مي داد. نرخ مهاجرت از سال ها پيش منفی می‌باشد و در سال 2009 به 3.3- درصد رسيد، بنابراين رشد كلی جمعيت به سختی به 0.06% بود.

مرگ و مير نوزادان در سال 2009 حدود 4.8% بود كه پايين ترين نرخ در تمام قاره آمريكا و حتی كمتر از همين نرخ در ايالات‌متحده آمريكا و كانادا بود. البته كوبا از پس از انقلاب به بعد، نرخ‌های هربار كمتری را ثبت كرده است.

یکی دیگر از ویژگی های جمعیتی کوبا این است که نرخ زاد و ولد در کل برای سال ها، در زیر سطح جایگزینی و 2.1 فرزند به ازای هر زن است. در سال 2009 اين نرخ 1.70 فرزند به ازای هر زن بود، كه كمترين نرخ در آمريكای لاتين می‌باشد. از طرف ديگر اميد به زندگی در كوبا، ميان بالاترين ها در منطقه می‌باشد كه در سال 2009 به 97،77 سال می رسد (75.1 مردان، 79.2 زنان).البته متغیرهای دموگرافیک در کوبا به طور کلی رفتاری همگن دارند، اگرچه برخی از استان‌ها و شهرها در شاخص های خاصی برجسته می‌شوند . 

از ديگر اطلاعات جمعيتی كوبا می‌توان اشاره نمود كه در اين كشور ميزان طلاق نسبت به كشورهای منطقه آمريكی لاتين در بالاترين رتبه قرار دارد و بالاترين ميزان سقط جنين در دنيا نيز در كوبا مشاهده می‌شود.[۳]

جمعيت اقتصادی فعال اين كشور حدود 4.4 ميليون نفر می‌باشد كه تقريبا 50% از آن با يك نرخ بيكاری 3% و از سطح بالای فنی و حرفه ای برخوردار می‌باشند. اما بيش از 18% جمعيت فعال اقتصادی، از افراد دانشگاهی می باشند، كه سطح بالای آموزشی اين افراد به تخصص هايی چون پزشكی، آموزش، اقتصاد، مشاغل فنی و علوم اجتماعی برمی‌گردد. كوبا، دانش‌های حرفه ای خود را به ديگر كشورها نيز صادر می‌کند از جمله اين كشورها كه از دانش های حرفه ای كوبا بهره مند می‌شوند می‌توان از ونزوئلا، بوليوی، برزيل، آفريقای جنوبی و آنگولا نام برد.

سطح آموزش متوسطه جمعيت، 12 سال تحصيلی می‌باشد. كوبا يكی از كشورهای دنيا می‌باشد كه بيشترين متخصصين خود را تحت عنوان فرار مغزها از دست می دهد. اين افراد بيشتر به ايالات‌متحده آمريكا و اروپا مهاجرت می‌کنند. در سی سال اخير از كوبا حدود 15000 پزشک، بيش از 10000 مهندس، و همينطور بيش از 25000 متخصص با درجه ليسانس و همينطور تعدادی نيز متخصصين متوسطه و كارگران ماهر از كوبا مهاجرت كردند.

طبق آمار ارائه شده درباره وضعيت زندگی در كوبا می‌توان اشاره كرد كه 95.5% از خانه ها در كوبا برق دارند (در مناطق شهری اين ميزان به 99.6% می رسد)؛ 96.4% محلی برای آشپزی دارند، و 91.3% از آن‌ها و 92.6% از جمعيت از سرويس بهداشتی بهره مند هستند. طبق سازمان بهداشت پان آمريكن[6]، كوبا بالاترين ميزان خودكشی را در نيمكره دارد: با 18.1 در ازای 100000 نفر كه پس از آن اروگوئه با 15.9در جايگاه دوم قرار دارد.

هرم سنی و جنسی جمعیت کوبا

طبق تخمين‌های اداره ملی آمار کوبا[7] درسال 2007، جمعيت 65 سال يا بيشتر، 11.6%  از كل جمعيت را شامل می‌شود و جمعيت 60 ساله و پایین تر، 16.3% می‌باشد كه باعث شده كوبا پس از اوروگوئه، دومين كشور كهن سال در آمريكای لاتين باشد. از طرف ديگر، با گذشت دهه ها، كاهش تدريجی جمعيت از 0 تا14 سالگی ديده می شود كه 18.2% از كل جمعيت كوبا را شامل می شود. سن متوسط جمعيت 37.3 ساله است كه در زنان 38 سال و در مردان 36.6 می‌باشد. طبق مطالعات صورت گرفته در سال های اخیر چنین تاكيد شده كه برای سال 2025، كوبا پيرترين كشور منطقه آمريكای لاتين و يكی از 25 كشور پير در تمام دنيا خواهد بود. هرم جمعيتی سال 2007، كاهش پايدار باروری را در طول دهه های اخير نشان می دهد، كه البته رشد پيری جمعيت نيز به دلیل افزايش اميد به زندگی ديده می‌شود. در حال حاضر ساكنين بالای 100 سال در كوبا به 1541 نفر، يعنی حدود 0.016% می رسد.

طبق اطلاعات اداره ملي آمار كوبا در سال 2012 جمعيت كوبا از 50% زن و 50 % مرد تشكيل شده است که نسبت به آمارگیری قبلی جمعیت مردان 1/0 کاهش داشته است.

وضعيت شهرنشينی وروستانشينی کوبا و مهاجرت داخلی

براساس اطلاعات اداره ملی آمار کوبا جمعيت شهري حدود 76% و جمعيت روستايي در كوبا حدود 24% می‌باشد که با توجه به آمارگیری قبلی، جمعیت شهری حدود 6/0 درصد افزایش را نشان می دهد.

سال 2012 زنان مردان جمع کل
شهری 392/309/4 687/132/4 079/442/8
روستایی 895/282/1 960/438/1 855/721/2
جمع کل 287/592/5 647/571/5 934/163/11

همانند بسياری از كشورهای جهان سوم، در كوبا نيز پديده مهاجرت داخلی، در اكثر مواقع از روستا به شهر و از شرق به غرب كشور ديده می‌شود. عليرغم سياست‌های صنعتی سازی و توسعه كه در شرق كوبا انجام شده است، تعداد قابل توجهی از افراد به طرف غرب كوبا و اكثرا به سوي هاوانا، در جستجوی حقوق بيشتر و امكانات تجاری بهتر مهاجرت می‌کنند. [۴] در آخرين آمارگيری در سال 2009، نشان داده شده است كه تقريبا 30% جمعيت كوبا، حدود 3.4 ميليون  نفر از کوبایی‌ها، در محلي غيراز محل اصلی خود ساكن شده‌اند. 40.7%  از كوبايی ها در استان‌های شرقی اين كشور ساكن بوده‌اند كه 916241 نفر به استان‌های ديگر و 327818 نفر به پايتخت مهاجرت كرده‌اند.

نیز نگاه کنید به

پاورقی

[i] Criollo: به فرزندان اسپانیایی ها گفته می شد که در خاک مستعمرات به دنیا می آمدند.

[ii] Mulatoفرزند حاصل از ازدواج یک سفیدپوست ویک سیاه پوست

[iii] Mestizo: فرزند حاصل از ازدواج سفیدپوست اسپانیایی و بومی آمریکایی

[iiii]  لازم به ذکر است که نگارنده موفق نشد تا به آمار نژادی آخرین آمارگیری انجام شده در سال 2012 دست یابد.

[iiiii]  لازم به ذکر است که نتیجه آخرین آمارگیری مربوط به سال 2012 در این مورد هنوز در سایت رسمی اداره ملی آمار کوبا اعلام نشده است. بنابراین آمار ذکر شده در این زمینه، مربوط به اعلام رسمی اداره ملی آمار کوبا در سال 2009 قید شده است.

کتابشناسی

  1. Perez Murillo(۲۰۱۱).p۲۳.
  2. حق روستا،مریم(1396).جامعه و فرهنگ کوبا. تهران:انتشارات بین المللی الهدی جلد اول
  3. Ledesma Alonso(۲۰۱۴).p۲۰۲.
  4. Macías Martín(۲۰۱۰).p۸۰.