نمايش ژاپنی در دوران معاصر

از دانشنامه ملل
نسخهٔ تاریخ ‏۲۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۰۵ توسط 127.0.0.1 (بحث) (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).)

هر چند می‌شود نمایش بعد از جنگ ژاپن تا دوران معاصر را به دو دسته نمایش بعد از جنگ و نمایش معاصر تقسیم کرد، اما در اینجا منظور از نمایش در دوران معاصر، نمایش ژاپنی از پایان جنگ تا دوران معاصر است. نمایش بعد از جنگ با آزادی نمایش مدرن، ممنوعیت به صحنه بردن نمایش‌هایی از کابوکی که موضوعش انتقام و آزار و اذیت کودکان و زنان بود و ترویج نمایش معاصر آمریکا شروع شد. به تدریج ممنوعیت‌های کابوکی برداشته و انواع نمایش غربی به خصوص نمایش‌های آمریکایی مانند تئاتر معنا باخته یا تئاتر ابسورد (Theatre of the Absurd)، تئاتر روایی یا اپیک (Epic theatre)، تئاتر موزیکال و... به این کشور وارد شد. از سوی دیگر با توجه به رویکرد دولت ژاپن بعد از جنگ مبنی بر بدل شدن این کشور به یک کشور فرهنگی و فرهنگ دوست، نمایش اهمیت زیادی پیدا کرد و سیاست‌هایی مبنی بر ترویج نمایش در میان مردم اخذ شد. در نتیجه شناخت مردم از نمایش زیاد و این مسأله نقطه عطفی در گسترش نمایش ژاپنی معاصر شد.

از نیمه دوم دهه 1960 تا اواخر دهه 1970 دوران اوج نمایش زیر زمینی یا آن طور که در ژاپنی می‌گویند، نمایش آنگورا (アングラ演劇/Angura Engeki) بود. آنگورا مخفف کلمه (Underground) انگلیسی است. ویژگی این نمایش اجرای آن در خارج از سالن‌های بزرگ نمایش و عموما در چادر بود. معروف‌ترین گروه نمایش آنگورا در این دهه گروه نمایشی تنجو ساجیکی (天井桟敷/Tenjō sajiki) با محوریت شوجی ترایاما (寺山修司/Terayama Shūji(1935-1983)) بود که در خارج از مرزهای ژاپن هم شناخته شده بودند. برای مثال آن‌ها سال 1976 در جشن هنر شیراز به اجرا نمایش «کشتی جنون» (『阿呆船』/Ahōsen) پرداختند.[۱]

علاوه بر این در دهه 1960 و به دنبال رشد اقتصادی سریع ژاپن، اجرای گروه‌های نمایش خارجی در این کشور زیاد شد و گروه‌های نمایشی ژاپنی به خصوص نمایش کابوکی و نو هم نمایش‌هایی در کشورهای دیگر به روی صحنه بردند. این چنین مراوات نمایشی این کشور با جهان خارج رو به افزایش نهاد. نخستین تماشاخانه ملی ژاپن هم سال 1966 در توکیو ساخته شد که سالن اصلی آن بیش از هزار صندلی دارد. این تماشاخانه ضمن اینکه محلی برای اجرای نمایش‌های سنتی چون کابوکی و بونراکو است، در زمینه تربیت نیروی انسانی و جمع آوری اسناد و مدارک مرتبط با نمایش سنتی هم دستاوردهای قابل قبولی داشته است. بعد از ساخت تماشاخانه ملی، در سال‌های 1979، 1983، 1984 و 1997، به ترتیب تالار ملی هنرهای نمایشی عامه پسند (国立演芸場/Kokuritsu engē jō)، سالن نمایش ملی نو (国立能楽堂/Kokuritsu Nōgaku dō)، تماشاخانه ملی بونراکو (国立文楽劇場/Kokuritsu Bunraku Gekijō) در اوساکا و تماشاخانه ملی جدید (新国立劇場/Shinkokuritsu Gekijō) ساخته شدند. سال 2003 هم تماشاخانه ملی اوکیناوا (国立劇場おきなわ/Kokuritsu gekijō Okinawa) ساخته شد، و تعداد تماشاخانه‌های ملی ژاپن به شش رسید.

تالار ملی هنرهای نمایشی عامه پسند محلی برای اجرای این گونه نمایش‌ها و مستند کردن آن است. نمایش عامه پسند یا اِنگه (演芸/Engē) در ژاپنی، در برگیرنده نمایش‌هایی سنتی چون راکوگو (落語/Rakugo)، مانزای (漫才/Manzai) و... است که مخاطب آن‌ها عامه مردم و بیشتر بر پایه روایتگری، شوخی پردازی روی صحنه، موسیقی و رقص هستند. تماشاخانه ملی جدید هم محلی برای اجرای نمایش مدرن، اپرا و باله است. علاوه بر این سالن‌های نمایش ملی، چنان که در مبحث فرهنگ در ژاپن هم گفتیم، دهه 1970 با شعارهایی چون دوره مناطق و دوره فرهنگ و نیز سیاست‌های فرهنگی دولت‌های محلی همراه بود. در این دوره «هر صد هزار نفر یک سالن» هدف گذاری شد و با کمک‌های مالی این هدف تا اوایل دهه 1990 محقق شد. حتی شهرهایی با جمعیت 20 تا 30 هزار نفر هم دارای سالن‌های بزرگ برای نمایش شدند. به این ترتیب نمایش در ژاپن بسیار پیشرفت کرد.

دهه 1980 و 1990 عرصه فعالیت نسلی بود که بعد از جنگ به دنیا آمده بودند. از هنرمندان مطرح نمایش این دوره می‌توان به کوکی میتانی (三谷幸喜/Mitani Kōki(161-   ))، اوریزا هیراتا (平田オリザ/Hirata Oriza(1962-    ) و... اشاره کرد. با ورود به قرن بیست و یکم و با فعالیت هنرمندان نسل جدید مانند توشیکی اوکادا (岡田利規/Okada Toshiki(1973-    ))، دایسوکه می‌ئورا (三浦大輔/Miura Daisuke(1975-    )) و... هر روز نمایش‌های تازه در این کشور خلق می‌شود.[۲]

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

  1. Udagawa, T,H . (1998). Ahōsen.Kabushiki kaisha burūsu intāakushonzu. P54.
  2. ذاکری، قدرت اله (1402). «هنر ژاپن». در پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله. جامعه و فرهنگ ژاپن، تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص.242- 281.