ادیان در اوکراین
مسيحيت در اوکراین
دین غالب مردم اوکراین مسیحت می باشد و تاریخ مسیحی شدن مردم اوکراین را قرن دهم میلادی و در زمان ولاد امیر کبیر می دانند.هر چند میزان پایبندی به دین در دوران مختلف تابع شرایط خاص زمان خود می باشد لیکن در دوره حاکمیت کمونیسم، نهادهای دینی در این کشور با محدودیت بیشتری برای انجام فعالیت های خود روبرو بودند .پایبندی به دستورات دینی و مذهبی یکی از عناصر اصلی زندگی اکثریت اوکراینی‌ها می باشد و طبق بررسی های بعمل آمده بیش از 75 درصد مردم اوکراین به وجود خداوند اعتقاد دارند و حدو 40 درصد از آنها خود را موظف به انجام فرائض و دستورات وضع شده از سوی کلیسا می دانند. از جمله مهم‌ترین کلیساهای موجود در اوکراین می توان به کلیسای ارتدوکس اوکراین ( اسقف اعظمی مسکو)، کلیسای ارتدوکس اوکراین( اسقف اعظمی کی یف)،کلیسای ارتدوکس اتوسفالوس اوکراین،کلیسای کاتولیک یونانی اوکراین، کلیسای کاتولیک رومی، کلیسای پروتستان اوکراین اشاره کرد. درکنار پیروان دین مسیحیت در اوکراین مسلمانان و یهودیان نیز دارای پیروانی دراین کشور هستند
تاریخ ادیان و مذاهب اوکراین
در تاریخ اوکراین زمان رسمی مسیحی شدن مردم این سرزمین را دوره ولادیمیر کبیر در سال 988 میلادی ذکر می کنند، ولی به نظر تاریخ نویسان احتمالا اولین اسقفی روس به وسیله پاتریارک قسطنطنیه در تموتاراکان در جزیره تامان در حوالی قرن نهم ایجاد شده بود. به این معنی که پرنس کی یف ، سویاتسلاو پس از غلبه بر اقوام خزر خانات تمتاراکان را به قلمرو خود منظم می نماید. از سال 970 تا قرن دوازدهم اسقف های تموتاراکان خود را اسقفی اعظم می نامیدند، پس از مسیحی شدن روس‌ها و فتح خرسن آنها ظاهرا تابع سلسله مراتب کلیسای روس شدند.
صد سال بعد از آنکه ولادیمیر کبیر،مردم روس را درسال 988 رسما مسیحی کند قسمتی از سرزمین روس – اوکراین شامل تموتاراکان احتمالا مسیحی بوده اند.حتی قبل از مسیحی شدن ولادیمیر کبیر ، خانم اولگا همسر الگ اولین فرمانروای اوکراین که در سال 822 کی یف را فتح کرد، در سال 955 به مسیحیت گرویده بود. وی که زنی زیبا، مدبر و زیرک در تاریخ عنوان شده است به قسطنطنیه رفت تا در مورد مسیحی کردن مردم روس مذاکره کند، ولی گفتگوها به نتیجه ای نرسید و این مهم در دوره ولادیمیر کبیر عملی گردید. او به قسطنطنیه رفت و برای مشروعیت دادن به حکومت خود با خواهر پادشاه بیزانس نیز ازدواج کرد. به این ترتیب فرایند مسیحی کردن روس قدیم به تدریج در ارتباط نزدیک با روم شرقی که کلیسای ارتدوکس آن به حمایت از حکومت‌های پادشاهی معتقد بود ، پیش رفت.
ولادیمیر پس از بازگشت ، روس را یک کشور مسیحی اعلام کرد و دستور داد بت بزرگ را در دنیپر سرنگون کنند و مردم دنیپر به رسم مسیحیت غسل تعمید داده شوند. مسیحی کردن مردم مانند هر تحولی با ضدیت هایی همراه بود ، به طوری که آثار شرک تا صد سال بعد از مسیحی شدن هم احساس می شد.
پس از ولادیمیر به علت اختلاف پسرانش بر سر تاج و تخت و نیز جنگ بین روس و بیزانس (6-1043) روابط سیاسی و کلیسای بین دو دولت قطع شد. در دوره یارسلاو معروف به خردمند ، شورایی از روحانیون تشکیل شد و او شخصاً و بدون استسفار از قسطنطنیه ایلاریون را که یک روس بود به رهبری کلیسای روس انتخاب کرد، اما پس از آن به تناوب اسقف هایی که اغلب یونانی بودند از طرف قسطنطنیه برای اداره کلیسا ی روس فرستاده می شدند.
ارتدوکس به معنای اعتقاد درست است. از لحاظ سنتی این لفظ به وسیله کلیسای یونان استفاده شده است که وفاداری حقیقی به این دین را آن طور که در هفت شورای وحدت کلیسایی اولیه تعریف شده ، حفظ کرد و با بدعت گذاران به ضدیت پرداخت.این کلیسا ابتدا به دلیل وابستگی به امپراطوری روم شرقی و قسطنطنیه به کلیسای کاتولیک ارتدوکس معروف بود، ولی در انگلیسی کلیسای ارتدوکس یونانی و یا شرقی جا افتاده که البته وقتی صحبت از کلیسای روس یا اسلاو و یا جوامع ارتدوکس در اروپای غربی می شود، منجر به بدفهمی هایی می شود.(دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی،1388،113)
جدایی بین کلیسای شرق و غرب (1054)نتیجه تدریجی اختلافاتی بود که از قرن اول مسیحی شروع و در سراسر قرون وسطی ادامه یافت. تفاوت‌های فرهنگی ، زبانی و حوادث سیاسی در پیدایش این اختلافات نقش فاحشی داشتند. از قرن چهارم تا یازدهم ،قسطنطنیه مرکز مسیحیت شرق ، پایتخت روم شرقی نیز بود، اما وقتی رم در نتیجه استیلای بربرها زیر نفوذ امپراطوری مقدس غرب قرار گرفت، نوعی رقابت بین آن دو یعنی قسطنطنیه و رم ایجاد شد و شرعیات در غرب بر اساس عقاید رایج سنت اوگوستین (430-354) رشد کرد در حالی که در شرق بر اساس اعتقادات نیاکان یونانی تحول پیدا نمود.
در قرن چهاردهم قسمت اعظم اوکراین در دست لیتوانی و لهستان قرار داشت. کی یف که مقر اسقفی بود ، بین لهستان ، مسکو و لیتوانی تقسیم شده بود. اما قلمرو اسقفی آن تا قرن پانزدهم یکپارچه باقی ماند، تا آنکه در سال 1458 با کنار کشیدن مسکو این قلمرو به دو اسقفی لیتوانی – کی یف و اسقفی مسکو تقسیم شد. در سرزمین های تحت کنترل لهستان در سال 1488 کی یف را به عنوان اسقفی سراسر روس تعیین کردند با این عمل تمایل به جدایی از مسکو را که از زمان تسلط مغول‌ها و حمایت لهستان از اوکراین به وجود آمده بود، محمل قانونی پیدا کرد(1470). اسقف های کی یف که تحت فشار پادشاهان لهستان و نیز کلیسای لاتین و مسکو قرار داشتند ، تصمیم گرفتند با اتحاد با رم بقای خود را تضمین نمایند، بنابراین در سال 1595 شورایی به منظور ایجاد اتحاد بین کلیسای ارتدوکس و کلیسای کاتولیک در برست تشکیل گردید که علی رغم مخالفت ارتدوکس های دیگر بر آن صحه گذاشته شد. پس از این اتحاد اسقفی کی یف زیرنظر کلیسای کاتولیک رم توسعه پیدا کرد و اولین مدرسه مذهبی در سال 1632 در آن تاسیس شد، ولی چون این اقدام مورد موافقت همه روحانیون نبود، رفته رفته به جای اتحاد بین دو کلیسای کاتولیک و ارتدوکس کلیسای سومی تحت عنوان یونیت طرفداران اتحاد ارتدوکس و کاتولیک به وجود آمد.
قزاق‌ها با کلیسای یونیت مخالف بودند و با تعصب نسبت به احیای اعتقادات مذهبی نیاکان خود تصمیم گرفتند با طرفداری از کلیسای ارتدوکس شرقی این وفاداری را ثابت کنند. دوره آنها به ویژه سال‌های 57-1647 دوران درخشانی برای کلیسای ارتدوکس اوکراین بود، اما پس از انعقاد پیمان پرایاسلاو در سال 1654 بین مسکو و باگدان خملنتسکی ، تزار روس سعی کرد اسقفی کی یف را وادار به اطاعت از مسکو سازد. در سال 1686 با اتحاد اوکراین و مسکو سرانجام اسقف کی یف به اسقف مسکو ملحق شد. در طول قرن هجدم بخصوص در زمان پطر اول اسقفی کی یف زیر نظر کلیسای مسکو تغییرات زیادی کرد. روش تعیین اسقف ها و نیز در سطح پایین تر روحانیون به بوته فراموشی سپرده شد. راهب های مدرسه مذهبی کی یف برای اشغال پست هایی در سلسله مراتب روحانیت به مسکو و سن پترزبورگ فراخوانده می شدند و طبیعی است که فعالیت خود را مستقیماً در جهت علایق حکومت تنظیم می نمودند. به این ترتیب کلیسای اوکراین به تدریج تاثیرات مستقل خود را بر زندگی فرهنگی مردم از دست داد، با این وجود مدرسه مذهبی کی یف هنوز از این نظر مورد توجه بود، به طوری که در سال 1870 کشیش بزرگ آن مراسم مذهبی را به زبان اوکراینی انجام داد و انجیل و تورات به زبان اوکراینی ترجمه شد. در 8-1906 نیز سینود مقدس انجیل را که انتشار آن قبلا به وسیله قدرتمندان ممنوع شده بود به اوکراینی منتشر کرد. همچنین استفاده از زبان اوکراینی در مراسم کلیسایی برای اولین بار اجازه داده شد.(اوکراین،1388،116)
در زمان نیکلای اول طرفدارن کلیسای یونیت بسیار تحت فشار قرار داشتند، هدف نیکلای این بود که این کلیسا را کلاً ممنوع کند، اتهام روحانیون این کلیسا به شرکت در شورش لهستان در سال 1830 بهترین بهانه ای بود که تحت آن صومعه های یونیت تعطیل گردید. در سال 1838 نیز یونیت ها تحت اداره شورای کلیسای روسیه در آمدند و بالاخره در 1839 دو میلیون پیرو این کلیسا اعم از اوکراینی و بلاروسی در کلیسای ارتدوکس ادغام شدند.
با استقلال کوتاه اوکراین پس از انقلاب اکتبر 1917 ، طرفداران اوکراینی کردن فرهنگ ،در سال 1921 کلیسای ارتدوکس اتوسفالوس ( مستقل) را به عنوان بخش از جنبش خودمختاری اوکراین تاسیس کردند، اما کلیسای مزبور در سال 1930تحت فشار روس ها در کلیسای ارتدوکس روسیه ادغام شدو فقط خارج از اتحاد شوروی و عمدتاً در کانادا و ابالات متحده باقی ماند. به دنبال فروپاشی شوروی در مجلس ارتدوکس سراسری اوکراین بخشی از کلیسای ارتدوکس اوکراین و کلیسای ارتدوکس اتوسفالوس متحد شده و کلیسای ارتدوکس اوکراین (اسقفی کی یف) را تشکیل دادند، و مستیسلاو اسقف اعظم آن شد، اما بعد از مرگ وی و انتخاب اسقف اعظم ولادیمیر ، در این کلیسا انشعاب رخ داد و بخشی از کشیش ها از آن جدا شدند و کلیسای اتوسفالوس (مستقل) را مجدداً احیاء نمودند.
در سال‌های پس از استقلال اوکراین در سال 1991 با توجه به حقوق مذهبی و آزادی فکر تغییرات اساسی به وجود آمد. فعالیت‌های مذهبی توسعه یافت و ماهیت روابط بین دولت و کلیسا دچار تحول گردید. اکنون دولت اوکراین در رفتار خود نسبت به کلیساها بر هنجارهای بین المللی تکیه کرده و قوانین مصوب عملاً تمام جنبه های زندگی مذهبی در این کشور از جمله روابط دموکراتیک بین دولت و کلیسا را شامل می شود. ماده 50 قانون اساسی اوکراین می گوید که کلیسا از دولت و مدارس از کلیسا جدا هستند. دولت سعی دارد برای کلیه مذاهب ، سازمان‌ها و جواهع مذهبی یک وضعیت قانونی ایجاد کند و همه آنها را در فعالیت‌های عادی کمک نماید. پس از استقلال تعداد جوامع مذهبی به سه هزار و پانصد جامعه افزایش یافت و در ژانویه سال 1995 با شانزده هزار و پانصد رسید. مدارس مذهبی سه برابر و تعداد کمیسیون های مذهبی شش برابر گردید.
موقعیت دین رسمی و سایر ادیان و مذاهب در اوکراین
بر اساس مطالعه ای که توسط مرکز رازومکوف[Razumkov centre] در مورد وضعیت دینی جامعه اوکراین در سال 2003 انجام گرفت ، نتایجی بدست آمد که نشان داد 2/75 درصد مردم اوکراین به وجود خداوند اعتقاد دارند و 9/21 درصد مردم اعتقادی به وجود خداوند نداشتند و 4/37 درصد پاسخ دهندگان ابراز داشتند که به دستورات و مقرارت دینی که ازسوی کلیساها وضع شده است احترام می گذارند و به آن عمل می کنند.
آنچه مشخص است در اوایل زانویه 2006 تعداد 30507 سازمان دینی ثبت شده در اوکراین فعالیت داشتند که از این تعداد 29262 جماعت مذهبی هستند. دولت اوکراین تخمین می زند 1679 جامعه مذهبی ثبت نشده در این کشور وجود دارد. بیش از 90 درصد شهروندان مذهبی اوکراین مسیحی هستند که عمده آنها به شاخه ارتدوکس مسیحیت اعتقاد دارند. فعالیت‌های مذهبی عموماً در بخش غربی اوکراین مشهودتر بنظر می رسدکه دلیل اصلی آن را می توان تسلط کوتاه مدت تر اتحاد جماهیر شوروی در این منطقه در سال‌های 41-1939 و 91-1944 می باشدRazumkov Center ,2006))
تركیب جمعیتی پیروان ادیان اوکراین
در سرشماری‌های انجام گرفته در مناطق مختلف اوکراین اظهارات مختلفی در مورد جوامع دینی اوکراین تخمین زده می شود. نتایج بدست آمده در مورد تعداد گروه‌های مذهبی در اوکراین متفاوت می باشد. با این وجود کلیسای ارتدوکس روسی ( امروزه در اوکراین کلیسای ارتدوکس اوکراین اسقف اعظمی مسکو)بطور سنتی از زمان تسلط امپراطوری روسیه و اتحاد جماهیر شوروی از حمایت بسیاری از حکومت‌های محلی برخوردار بوده است.
در سال 2006 مرکر رازمکوف نتایج سرشماری خود را در مورد ترکیب جمعیتی پیروان و ادیان جامعه اوکراین بدین شرح منتشر کرد.
9/14 درصد از معتقدان اوکراینی به کلیسای ارتدوکس اوکراین (اسقف اعظمی کی یف) معتقد هستند.
9/10 درصد از اوکراینی‌هابه کلیسای ارتدوکس اوکراین (اسقف اعظمی مسکو) وفادار هستند که بیشترین تعداد کلیسا را در اوکراین دارد و ادعا می کند که بیش از 75 درصد جمعیت اوکراین را پوشش می دهد.
3/5 درصد از اوکراینی‌هابه کلیسای کاتولیک یونان اوکراین تعلق دارند که بعضی از اوقات از آن به عنوان یونایت، بیزانس یا کلیسای مناسک شرقی یاد می شود.
1/0 درصد اوکراینی‌ها از آیین های مذهب یهودیت پیروی می کنند.
6/0 درصد از اوکراینی‌ها به کلیسای کاتولیک روم تعلق دارند.
1درصد از اوکراینی‌ها به کلیسای ارتدوکس اتوسفالوس اوکراین تعلق دارد.
9/0 درصد از اوکراینی‌هاپروتستان مذهب ها را شامل می شوند.
2/3 درصد از اوکراینی ها گفته اند که به سایر فرق مذهبی تعلق دارند.
5/62 درصد از اوکراینی‌هایی که مورد پرسش قرار گرفته اند که افراد مذهبی نیستند و بطور واضح وفاداریشان را به کلیسای مورد نظرشان اعلام نمی کنند. بسیاری از او کراینی‌های ارتدوکس خود را جزو گروه مذهبی خاصی نمی دانند و برخی اوقات حتی نسبت به کلیسایی که از آن پیروی می کنند ناآگاه هستند که خود این عامل امکان استفاده از نتایج سرشماری ها به عنوان یک شاخص در تقویت نسبی کلیساها مورد استفاده قرا گیرد.(Pravoslvieye v Ukraine,10February 2007 )
مراکز مذهبی مبلغ دین مسیحیت در اوکراین
موقعیت مسیحیت ارتدوکس اوکراین
کلیسای ارتدوکس اوکراین(اسقف اعظمی مسکو)[Ukrainian orthodox church(Moscow Patriarchate)]
کلیسای ارتدوکس اوکراین (اسقف اعظمی مسکو)در 35 استان و شهرستان دارای 10875 جماعت مذهبی می باشد. این کلیسا تقریبا 68 درصد همه جماعت های مسیحی ارتدوکی را در اوکراین در برمی گیرد که بسیاری از آنها در استانهای شرقی، جنوبی و مرکزی واقع شده اند. تا سال 2007 این کلیسا 122 صومعه ، 3519 راهب و راهبه،7509 روحانی(کشیش) ، 7755 کلیسا،840 کلیسای در حال ساخت را دارا بود).Religious information Service of Ukraine,2003)
کلیسای ارتدوکس اوکراین(اسقف اعظمی کی یف)[Ukrainian orthodox church(kiev Patriarchate)]
کلیسای ارتدوکس اوکراین به اسقف اعظمی کی یف، بعد از استقلال اوکراین شکل گرفت و از سال 1995 توسط اسقف اعظم فیلارت(دنیسنکو) با لقب اسقف اعظم کی یف و همه اوکراین که پیش از این اسقف اعظم روس – اوکراین بود، رهبری می شود. این کلیسا در 31 استان و شهرستان دارای 3721 جماعت دینی و 2816 روحانی می باشد. تقریبا 60 درصد از معتقدان به کلیسای ارتدوکس کی یف در غرب کشور زندگی می کنند.این کلیسا از زبان‌های اوکراینی و اسلوانیک قدیم برای انجام اعمال عبادی خود استفاده می کند.
کلیسای ارتدوکس اتوسفالوس اوکراین [Ukrainian Autocephalous orthodox church]
کلیسای ارتدوکس اتوسفالوس اوکراین در سال 1919 در کی یف پایه گذاری شد. در طول حیات اتحاد جماهیر شوروی فعالیت این کلیسا ممنوع شد و در سال 1989 دوباره جنبه قانونی پیدا کرد. این کلیسا در 12 استان و شهرستان 1166 جماعت مذهبی دارد که تقریبا 70 درصد آنها در بخش غربی کشور واقع شده اند. این کلیسا 686 روحانی دارد. به دلیل اتحاد احتمالی کلیساهای کشور اوکراین در آینده ، این کلیسا عنوان اسقف اعظمی را بعد از مرگ اسقف اعظم دمیتیری به ارث نبرد. این کلیسا به طور رسمی در این کشور توسط رهبران پادیل و ترنوپیل رهبری می شود. به هر حال استانهای بزرگ خارکف – پولتاوا،لووف، ریونی – ولین و تاوریا بطور رسمی روابطشان را با این کلسیا شکسته اند و از آن خواسته اند تا تحت رهبری مستقیم اسقف اعظم باروسومیو قرار گیرند . این کلیسا برای انجام اعمال عبادی خود از زبان اوکراینی استفاده می کند.
کلیسای کاتولیک یونانی اوکراین [Ukrainian greek catholic church]
کلیسای کاتولیک یونانی اوکراین ، دومین گروه بزرگ مومنان را بعد از کلیسای ارتدوکس مسیحی را در اوکراین در خود جای داده است. اتحادیه برست [Union of brest] این کلیسا را در سال 1596 میلادی جهت متحد کردن مومنان کاتولیک و رومی و ارتدوکس بنا نهاد. این کلیسا در سال 1946توسط اتحاد شوروی غیرقانونی اعلام شد و در سال 1989 دوباره جنبه قانونی پیدا کرد.کلیسای کاتولیک یونانی اوکراین با 43 سال ممنوعیت برای فعالیت بزرگترین جامعه مذهبی توقیف شده در جهان به شمار می رود. این کلیسا در 18 استان و شهرستان دارای 3433 جماعت مذهبی ، 2136 روحانی می باشد.اعضای این کلیسا که اکثر آنان را مومنان غرب اوکراین تشکیل می دهند تقریبا 4 میلیون نفر تخمین زده می شوند. اسویاتوسلاف شوچوک[Sviatoslav shevchuk] اسقف اعظم این کلیسا در حال حاضر آن را رهبری می کند.این کلیسا زبان اوکراینی را برای اعمال عبادی خود به کارمی برد.
کلیسای کاتولیک رومی در اوکراین [Roman catholic church]
کلیسای کاتولیک رومی بطور سنتی توسط شهروندان لهستانی تبار که در غرب اوکراین زندگی می کنند همراهی می شود. این کلیسا دارای 7 قلمرو اسقفی ، 879 جماعت مذهبی و 499 روحانی می باشد که برای تقریبا یک میلیون نفر از شهروندان خدمات خود را ارائه می دهد.این کلیسا از زبان‌های لهستانی ،لاتین،اوکراینی و روسی برای اعمال عبادی خود استفاده می کند.
کلیسای پروتستان اوکراین [Ukrainian protestant churches]
پروتستان‌ها حدود 1 تا 3 درصد جمعیت اوکراین را شامل می شوند ولی آنها 25 درصد شبکه کلیسایی اوکراین را در اختیار دارند. شاخه پنتکاستال [Pentecostal] با 2500 کلیسا و 250 هزار نفر عضو با در اختیار گرفتن چندین اتحادیه و همچنین 1560 کلیسای کاریزماتیک می باشد. در مجموعه این کلیساها بیش از 2500 کلیسای تعمید دهنده و 150هزار نفر موجود است که این علاوه بر فرقه های مختلف همچون متدیست ها، مخالفان تعمید، لوبترانی ها، فرقه مشایخی پروتستان و دیگر فرقه ها می باشد.
سایر جنبش ها و کلیسای مسیحیت دراوکراین
جماعت های کاتولیک ارامنه، گروه های ارامنه وابسته به پاپ وبعضی دیگر از گروه ها در حال حاضردر اوکراین زندگی می کنند. معتقدان بنی اسرائیل دراین کشور داری موقعیت خوبی هستند و در سال 2010 کلیسای عیسی مسیح ، معبد کی یف اوکراین را به آنها وقف کرد.
اسلام و مسلمانان اوکراین
اکثریت مسلمانان اوکراین از نژاد تاتارهای کریمه هستند که در شبه جزیره کریمه زندگی می کنند ولی تعداد قابل توجهی از مسلمان‌ها در شهرهای مختلف ازجمله کی یف، دانتسک، زاپاروژه، لوگانسک و غیره زندگی می کنند. مسلمانان این کشور در یک سازمان مذهبی واحد متمرکز نیستند. طبق مطالعه پیو فروم در سال 2009 جمعیت مسلمانان در اوکراین 456000 نفر اعلام شده است درحالی که اداره روحانیت مسلمانان تعداد آنها را در اوکراین 2 میلیون نفر اعلام کرده است.Pew Research Center’s Forum on Religion & Public Life •, October 2009
از زمان استقلال اوکراین در سال 1991 تاتارهای بیشتری نسبت به زمان حاکمیت شوروی به کریمه بازگشته اند. مسلمانان دراین منطقه به گروه‌های نژادی مختلف تقسیم شده اند ولی اکثریت آنها اصالتاً تاتار و از یک قبیله بخصوص می باشند.برخی از مسلمانان این منطقه از پناهندگان چچنی هستند که در کریمه و دیگر بخش‌های اوکراین مستقر هستند ولی عده آنها قابل توجه نیست. مسلمانان در اوکراین دارای سه مرکز اصلی ساماندهی هستند شامل:
1- اداره امور دینی مسلمانان اوکراین که نهادی دولتی می باشد که شیخ احمد تمیم اداره می شود.
2- مرکز فرهنگی تاتارها که توسط آقای حسن الدین، مفتی اوکراین اداره می شود.
3-مرکز اسلامی الرائد به سرپرستی آقای اسماعیل قاضی که اغلب توانایی جلب توجه جامعه جهانی را به امور عام المنفعه و وقف خود دارد.
تشیع در اوکراین
4- شیعیان مقیم اوکراین که شامل آذربایجانی‌ها و ایرانی‌ها و تعدادی از اتباع عراقی و افغانی نیز در این کشور ساکنند و در پایتخت تشکیلات محدودی دارند. گفته می شود حدود صدهزار شیعه در اوکراین زندگی می کنند.
بسیاری از مسلمانان اوکراین در امور روزمره و مسایل مختلف زندگی خود به این مراکز مراجعه می کنند و مرجعیت آنها را در امور خود پذیرفته اند. بسیاری از مسلمانان اوکراین در تلاش هستند تا با ایجاد یک حزب صدای واحدی در عالم سیاست اوکراین داشته باشند که تاکنون به آن دست نیافته اند. ثبت رسمی حزب مسلمانان اوکراین در سال 2011 به دلیل آنکه این حزب هیچ کاندیدایی از زمان انتخابات پارلمانی 1998 معرفی نکرده بود لغو شد. مسلمانان در جامعه اوکراین چندین سازمان خیریه تاسیس کرده اند که اقدام به کمک رسانی به مسلمانان و غیر مسلمانان جامعه اوکراین می کند که سازمان‌هایی همچون بیناد کار[Caar foundation]، البشری[AL-bushra] و زندگی بعد از چرنوبیل[Lufe after chonobyl] از جمله آنها هستند.
در شبه جزیره کریمه مسلمانان 12 درصد جمعیت این منطقه را به خود اختصاص داده اند.حداقل 30 مرکز فعال که به طور رسمی ثبت نشده اند دراین کشور فعالیت می کنند این در حالی است که 360 مرکز شامل سازمان یا انجمن متعلق به مسلمانان دراین کشور به ثبت رسمی رسیده است. گروه‌های دیگر مسلمانان در این کشور شامل مهاجران چچنی و قفقازی و همچنین تعداد کمی افغانی تبار می باشد زبان‌های رایج در مسلمانان این منطقه شامل تاتاری، ترکی،زبان‌های قفقازی و همچنین چچنی و آواری می باشد با این حال همه آنها به زبان روسی و همچنین بعضی دیگر به زبان اوکراینی صحبت می کنند.
در قرن اخیر تلاش‌هایی از سوی مسلمان اوکراین برای ترجمه قران بکار گرفته شد.از زمان اولین ترجمه از سوی آبرانچاک لیسینکی[ Abranchak-Lysynecki] در سال 1915 در لووف، چند ترجمه بخشی از قران به چاپ رسید که ترجمه یارما پولوتنیوک[Yarema polotniuk] (1990)،والری ریبالکین[Valeriy Rybalkin](2002،استیلوس)میخایلو یاکوبویچ[Mykhaylo Yakubovych] از جمله آنها می باشد.
یهودی ها در اوکراین
تعداد جمعت یهودی‌ها در اوکراین متفاوت گزارش شده است. کمیته سرشماری دولتی اوکراین تعداد آنها 103600 نفر اعلام رده است ولی برخی از رهبران یهودیت در این کشور تعداد یهودی ها را بیش از 300هزار نفر می دانند. پژوهشگران معتقدند تنها 35 تا 40 درصد یهودی‌ها در اوکراین دارای فعالیت‌های مشترک و اجتماعی هستند و 240 سازمان متعلق به یهودی ها دراین کشور ثبت شده است. بسیاری از یهودی ها در اوکراین پروتستان هستند. 104 جماعت مربوط به چاباد – لوباویچ[Chabad - lubavitch] متعلق به یهودی‌ها در این کشور وجود دارد و همچنین 48 گروه متعلق به جنبش اصلاحات نیز در این کشور زندگی می کنند. در سال 2006 دومین همایش بین المللی هولوکاست با حضور رئیس جمهور رژیم صهیونیستی در کی یف برگزار شد. پس این سال روابط رسمی، غیررسمی و توریستی دو طرف افزایش یافته است. لازم به ذکراست پس از استقلال اوکراین شماری از یهودیان اوکراین به اسراییل مهاجرت کردند و هم اکنون برخی از مقامات اسراییلی، اصالتا اوکراینی هستند.