اقلیت های مذهبی آرژانتین

از جمله اقوامی که به صورتی بسیار خاص در جهت کسب منافع خود گام برداشته اند، یهودیان می‌باشند. موضوع نفوذ یهودیان در ساختار اقتصادی و سیاسی و فرهنگی کشور آرژانتین بر کسی پوشیده نیست. تعداد قابل توجّه یهودیان در آرژانتین، حضور گستردهی آن‌ها در عرصه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی آرژانتین، نه تنها آن‌ها را به عنوان یک اقلّیت نژادی و مذهبی قوی به نمایش می گذارد، بلکه توان اعمال نفوذ در عرصه های تصمیمگیری و سیاستگذاری در کلّیه زمینه ها به نوعی سرنوشت این کشور را تحت تأثیر منافع گروهی آن‌ها قرار داده است.

برداشت موجود از یهودیان در آرژانتین آیینه تمام نمایی از نقش این عدّه در این کشور و یا حتّی در دیدگاهی فراتر در آمریکای جنوبی و مرکزی نمیباشد. قضاوت های موجود از این گروه معمولاً مبتنی بر این برداشت است که یهودیان را به عنوان گروهی اقلّیت نژادی و مذهبی معرفی می نماید که به عنوان وصله ای ناجور بر کشور آرژانتین با اتّکا به حمایت خارجی و قدرت اثرگذاری بر روندهای تصمیم گیری در ارکان سیاسی، منافع گروهی خود را حاصل می نمایند. در این دیدگاه یهودیان یک گروه اقلّیت بانفوذ با نقش یک گروه فشار سیاسی معرّفی می شوند. بر این اساس در زمینه مطالعه موضوعات مربوط به آرژانتین میتوان مقوله «یهودیان آرژانتین» را مدّ نظر قرارداد. لیکن شاید با تغییر زاویه دید و کمی دقّت در تحوّلات تاریخی بتوان موضوع یهودیان آرژانتینی را با مفهوم جدید دیگری تحت عنوان «آرژانتین یهودیان» مورد بررسی قرار داد.

با توجّه به ماهیت شکل گیری هویت ملّی در آرژانتین که به نظر عدّه ای هنوز به پایان نرسیده است و دارای قوام نیست، یهودیان با انسجام داخلی و با اتکا بر قومیت و آیین یهودی، شکلی سازمان یافته از یک هویت را در جامعه از هم گسیخته آرژانتین به نمایش میگ ذارند. در این جامعه هنجارها و رفتارهای فردی، اجتماعی و سیاسی بر محور منافع ملّی بر پایه هویت ملّی شکل نگرفته است و رفتارها و هنجارها بر پایه منافع فردی تعریف و تبیین میشوند و به عبارتی هویت ملّی و منافع ملّی شناخته نشده و تعریف نشده است. یهودیان با ارائه تعریف مشخّصی از قومیت، هویت، منافع گروهی و سازماندهی مبتنی بر منافع جمعی از سایر گروه های مهاجران به این کشور (آرژانتین) متمایز میشوند و به همین دلیل آن‌ها توانسته اند در حدود 2 قرن با توسعهی سازمانها و نهادهای مذهبی، آموزشی و اقتصادی به نفوذ سیاسی دست یابند و به گواهی تاریخ در بسیاری از مقاطع تاریخی با قرار گرفتن در مناصب سیاسی به نفع منافع درون گروهی یهودیان فعالیت نمایند. از این دیدگاه نمیتوان یهودیان را اقلّیتی در آرژانتین به شمار آورد. بلکه با این برداشت یهودیان جمعیتی اقلّیت هستند که در اوج اقتدار و قدرت، سرزمین آرژانتین را متعلّق به خود میدانند. در این ارتباط میتوان به برخی از گمانه زنی های موجود صحّه گذارد مبنی بر اینکه صهیونیسم بین الملل قبل از اشغال فلسطین برای اسکان یهودیان و ایجاد کشور یهودی، آرژانتین را مدّ نظر داشته‌، لیکن سیر حوادث و سیاست های استعماری انگلستان موجب تجدید نظر در این ایده و تأسیس دولت نژادپرست صهیونیستی در سرزمین های اشغالی فلسطین گردیده است.

ویژگی های جامعه یهودیان آرژانتینی

هویّت سازی (مشارکت یهودیان در شکل گیری آرژانتین)

با توجّه به اینکه کشورهای جدید در سطح جهانی مجموعه ای از مهاجران از اقصی نقاط جهان می باشند، بنابراین روند شکل گیری ملّت ـ دولت در این کشورها تحت تأثیر منافع، فرهنگ و تمدّن اقوام مهاجر بوده است. این روند در بسیاری از دولتهای تازه تأسیس از جمله ایالات متّحده آمریکا، کانادا و استرالیا و کشورهای آمریکای لاتین دیده می شود. در این پروسه مهاجران بعد از یکی دو سال توانسته اند با تعریفی واحد از نقش، جایگاه خود در نظام سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعه جدید، هویت جدیدی را تولید نمایند.

در تولید هویت جدید که از آن به عنوان هویت ملّی یاد می شود، مهاجران توانسته اند با رسیدن به مفهومی جدید، نظام اجتماعی خود را تعریف و با توافق بر یک سری از ارزشهای واحد، منافع جمعی را ایجاد و تعریف نمایند. در این تعریف، هویت ملّی هنجارها و ارزشهای توافقی است. از این رو کسانی که در شکل گیری این هویت جدید نقش دارند می توانند ضمن اثرگذاری بر این پروسه، هنجارها و ارزشهای قومی خود را نیز به عنوان هنجارهای ملّی نهادینه نمایند. در این جامعه ملّی جدید، بر اثر مرور زمان نقش ها و هنجارهای قومی رنگ باخته و ارزشها و هنجارهای ملّی جایگزین آن می شود.

این روند و یا پروسه در کشور آرژانتین هنوز به تکامل نرسیده است و ملّت سازی و هویت سازی در مراحل میانی قرار دارد. کشور آرژانتین کشوری تازه تأسیس و مجتمعی از مهاجران از اقصی نقاط دنیا به ویژه مهاجران اسپانیایی، ایتالیایی، آلمانی، روسی و خاورمیانه ای میباشد. با توجّه به اینکه مهاجرانی که به آرژانتین وارد شدند با سرزمینی روبه رو شدند که بومیانی با فرهنگ و تمدّن پیشرفته در آن‌جا زندگی نمی کردند، با مشکل فائق آمدن بر یک تمدّن و فرهنگ بومی روبه رو نبودند. این مشکل را اسپانیایی ها در زمان ورود به مکزیک، پرو و بولیوی داشتند. از این جهت مهاجران برای غلبه بر فرهنگ ساکنان اصلی مجبور بودند که برای رسیدن به اصول مشترک به توافقاتی زود هنگام دست یابند. از سوی دیگر عدم وجود تمدّن و فرهنگ بومی در آرژانتین از استحاله و تبادلات فرهنگی تا حدّ زیادی جلوگیری کرد. در حالی که در مقایسه، در کشور برزیل اختلاط فرهنگی سیاهان بردهی وارداتی از آفریقا با مهاجرین سفیدپوست و همچنین اختلاط نژادی با بومیان در این سرزمین، تبادلات فرهنگی زیادی را به وجود آورد و از میان این تبادلات فرهنگ جدیدی تحت عنوان فرهنگ آفریقایی ـ بومی اکنون در برزیل به عنوان بخشی از فرهنگ مسلّط و هویت ملّی این کشور مورد شناساسی قرار می گیرد. امّا در آرژانتین به دلیل تنوّع قومی مهاجران و موجهای مهاجرتی که تنوّع نژادی و قومی را در این کشور تحت تأثیر قرار می داده است، هنوز وحدت فرهنگی و قومی حاصل نشده است. به همین دلیل مفهوم هویت ملّی در این کشور بسیار ضعیف است و تعاریف دقیق و مشخّصی از ارزشها و منافع ملّی وجود ندارد.

در این جامعه (آرژانتین) که مفهوم ملّیت (به لحاظ فرهنگی و ارزشی ـ نه به لحاظ حقوقی) هنوز شکل و قوام ندارد، آنچه که حاکم است منافع فردی و قومی است و همچنین پراکندگی منافع بسیار است. بنابراین جامعه ای با این ویژگی، مهاجرانی که گذشته از وابستگی های ملّی (سرزمین مادری) دارای یک سری از ارزشهای ملّی و قومی هستند می توانند به عنوان کانونها و جزایر پراکنده قدرت ظاهر شوند.

در این مدل یهودیان آرژانتینی به عنوان قوم یا نژادی با ارزش های دینی و ایدئولوژی واحد که خود را برتر از سایر اقوام در جهان می دانند، از انگیزه های قوی برای تبدیل شدن به یک قدرت سیاسی و اثرگذار در تحوّلات جامعه مذکور برخوردارند.

مهاجرت همزمان یهودیان با سایر مهاجرین به آرژانتین در ابتدای مسکونی شدن این سرزمین، سازماندهی یهودیان در کلنی های کشاورزی و پراکنده شدن آن‌ها در نقاط پرجمعیت، ایجاد نهادها و سازمانهای مذهبی، اجتماعی و سیاسی با هدف حفظ هویت فرهنگی مذهبی و دفاع از منافع سیاسی و اجتماعی آنها، مالکیت زمین های بزرگ کشاورزی و قرار گرفتن آن‌ها در ردیف تولیدکنندگان محصولات کشاورزی به عنوان اصلیترین کالای صادراتی، مالکیت بنگاه های اقتصادی و مالی بزرگ و اثرگذاری آن‌ها در سیستم مالی و پولی کشور، ارتباط آن‌ها با صهیونیسم بین الملل و به طور اخص اسرائیل و بهره برداری از لابی بزرگ یهودیان در سطح جهان، برخورداری آن‌ها از هویت واحد یهودی ـ صهیونیستی، مبتنی بر ارزشها و هنجارهای مذهبی یهودی و آرمانهای صهیونیسم بین الملل موجب گردیده آن‌ها نه تنها به عنوان یک اقلّیت قدرتمند در آرژانتین دارای نقش و نفوذ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باشند، بلکه به نوعی سهم بزرگی را در ساختار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به دست آوردند.

یک قومیت و دو کشور

مهاجرت یهودیان آرژانتین به سرزمینهای اشغالی و اخذ تابعیت رژیم جعلی اسرائیل به معنی بریده شدن از سرزمین مادری یعنی آرژانتین نبود. به همین دلیل در زمان فعلی در سرزمین های اشغالی جامعه بزرگی از آرژانتینی های اسرائیلی زندگی می کنند که تابعیت آرژانتینی خود را حفظ کرده اند. در واقع اسرائیلی های آرژانتینی و آرژانتینی های اسرائیلی اکنون به عنوان یک واقعیت انکارناپذیر در صحنه سیاسی اسرائیل و آرژانتین به عنوان لابی دوطرفه صاحب نفوذ، قدرت و اثرگذاری هستند و تفکیک این دو از یکدیگر بسیار سخت و دشوار است. با توجّه به این ماهیت شاهد شکل گیری یک کانون اثرگذار در هر دو سو به نفع یهودیان در دو سرزمین هستیم. فقط با این تفاوت که در این تعامل جامعه غیریهودی آرژانتینی به سود منافع یهودیان آرژانتینی و منافع صهیونیست ها (اسرائیلی ها) منافع خود را از دست میدهد. در این ارتباط با یادآوری اصول سیاست خارجی اسرائیل که تقویت یهودیان در سطح مرزهای ملّی (سرزمینهای اشغالی فلسطین) و دفاع از منافع، هویت و ارزش های یهودی در سطح جهان را به عنوان اولویت هدفگذاری کرده است، میتوان پیوندهای مادّی و غیرمادّی بین یهودیان آرژانتین و اسرائیل را مورد شناسایی قرار داد.

با توجّه به برخی اظهارات تاریخی مبنی بر اینکه صهیونیست ها قصد داشتند آرژانتین را به عنوان سرزمین موعود برای اسکان دائم یهودیان اختصاص دهند لیکن بعداً استعمارگران اروپایی (انگلیسی و فرانسوی) آن‌ها را برای اسکان در فلسطین تشویق و ترغیب کردند، روند مهاجرت از آرژانتین به اسرائیل یکطرفه نیست. بدین جهت ترکیب جمعیتی یهودیان در آرژانتین با توجّه به مهاجرت دوطرفه (از آرژانتین به اسرائیل و از اسرائیل به آرژانتین) در حالت تعادل و مثبت است. یعنی اینکه با توجّه به روند مهاجرتها، از جمعیت یهودیان کاسته نشده است و با توجّه به میزان زاد و ولد (که در یهودیان بالاست)، این روند افزایشی است. از این رو هنوز این موضوع که صهیونیست ها در صورت اینکه مجدّداً از فلسطین اخراج و آواره شوند رو به آرژانتین بیاورند، موضوعی است که مورد توجّه محافل سیاسی و فرهنگی منطقه است. همچنین علیرغم پیشرفتهای تکنولوژیک هنوز آرژانتین کشوری دور نسبت به کانون های بحران محسوب میشود و در صورت بروز یک جنگ فراگیر یا یک تهدید هسته ای این کشور می تواند به عنوان یک پناهگاه امن مورد استفاده قرار گیرد.

امتیازگیری اقلّیت فعّال از اکثریت منفعل

یکی دیگر از ویژگیهای مهمّ جامعه یهودیان در آرژانتین که در نتیجهی حضور فعّال آن‌ها در جامعهی فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و رسانه ای این کشور حاصل شده و جوّ حمایت بین المللی از یهودیان موجب تشدید آن گردیده است، امتیازگیری جامعه یهودیان از سایر اقوام و ساکنان آرژانتین است. این سیاست به گونه ای عمل می‌شود که در نگاه اوّل می توان متوجّه شد که یهودیان در مقایسه با سایرین از امتیازات بیشتری برخوردار هستند. این امتیاز در اشکال مختلف منجر به تبعیض در حقوق شهروندی شده است. تصویب چندین قانون مبنی مبارزه با یهودی ستیزی به نوعی حقوق ویژه ای را برای یهودیان رقم زده است به نحوی که در اختلافات عادّی بین شهروندان، چنانچه یکی از طرفهای دعوا یهودی باشد، طرف مقابل از قبل شکست خورده است زیرا وکلای مدافع یهودی با استناد به قوانین مبارزه با یهودی ستیزی از صدور احکام قضایی بر علیه یهودیان ممانعت می نمایند. نمونه ای از قوانین بدین شرح است:

قانون 23592 مورّخ 29 شهریور 1998 ـ در این قانون هر عمل منجر به اقدام عملی و یا توهین به یهودیان در مرافعه های شخصی و رسانهه ا و مطبوعات که به نحوی به یهودیت تعرّض شود، عملی مجرمانه بوده و قابل پیگیری قضایی است.

قانون24571 و 4574 ـ در ارتباط با استفادهی کارگران و کارمندان یهودی از سه روز تعطیلی مذهبی به صورت تعطیلی رسمی، دو روز به مناسبت تحویل سال نوی یهودی و یک روز به مناسبت روز بخشش (عفو و توبه).

قانون 193 ـ به دنبال انفجار آمیا دولت استان بوئنوسآیرس با صدور بخشنامه ای به کلیهی مدارس ابتدایی و متوسّطه از آن‌ها خواسته است که در روز 18 جولای ضمن برگزاری مراسم یادبود برای کشته شدگان متنی را برای گرامیداشت قربانیان در کلاسهای درس قرائت نمایند. نکتهی جالب اینکه حتّی نمونه متن تهیه شده برای این برنامه نیز به همراه بخشنامه مذکور به مدارس ارسال گردیده است.

در سال 1995 وزارت کشور آرژانتین کتابی دربارهی موضوع هولوکاست، تحت عنوان «6 میلیون یک بار» منتشر کرد. این کتاب به منظور آموزش در مدارس ابتدایی و متوسّطه در اختیار آموزش و پرورش قرار گرفته است.

نفوذ یهودیان آرژانتینی در ساختار قدرت

با توجّه به احساس تنفّر و ترس سنّتی از قدرت یافتن یهودیان در جوامع سنّتی که ناشی از عملکرد ریاکارانه آن‌ها در به انقیاد کشیدن اقتصادی جوامع دیگر می باشد، وجود عقاید تفاخری مبتنی بر نژادپرستی یهودی و برتری آن قوم بر سایر اقوام نیز بر این احساس دامن زده است. این قوم از ویژگی انطباق پذیری و فرهنگ پذیری برخوردار نیست و به کلنیسازی و ایجاد جوامع بسته روی آورده است. لیکن این انزواگری فرهنگی و قومی موجب نشده است تا نخبگان این قوم از رخنه در کانون های قدرت غافل شوند. یهودیان برای رخنه و نفوذ در ارکان جوامع از سه طریق، اقتصادی، رسانهای و سیاسی اقدام مینمایند و با اقدامات زنجیرهای خود کنترل کانون های قدرت را به طور آشکار و پنهان در اختیار می گیرند. به همین دلیل شاهد آن هستیم که یهودیان کلیهی مراکز رسانه ای ملّی غالب کشورها و رسانه های بین المللی را در کنار نهادهای مالی و پولی دنیا در کنترل خود گرفته و از امکانات آن در جهت تقویت نژادپرستانه یهودی (صهیونیست) بهرهبرداری مینمایند. عملکرد جوامع یهودیان در آرژانتین برای کنترل کانون های قدرت در سه مرحله اجرا شده است.

با کشف قارّه آمریکا، با توجّه به مساعد بودن زمینه برای استقرار یهودیان در سرزمین های تازه اکتشاف شده، موج اوّلین مهاجرت برای استقرار جمعیت و تصاحب زمین آغاز می شود.

پس از استقرار اوّلیه و همزمان با موج دوم، نهادسازی یهودی آغاز می شود. در این دوره نهادها به صورت حمایتی برای حلّ مشکلات ناشی از استقرار آغاز و در ادامه نهادهای آموزشی و هویت سازی آغاز می گردد و ایجاد مدارس و مراکز مذهبی و کنیسه ها تأسیس می شود.

روند مداخله در صحنه سیاسی و اقتصادی آغاز میشود. در ربع اوّل قرن بیستم، طبقه متوسّط در جامعه یهودیان آرژانتین، طبقه تحصیلکرده و صاحب نفوذ، نهادهای اجتماعی با کارکرد سیاسی و سرانجام بنیاد دایا به عنوان مرکز سیاسی و هماهنگ کننده کلّیه انجمن های یهودی شکل میگیرد. در این دوره با تأسیس کشور جعلی اسرائیل به عنوان سرزمین مادری یهودیان و قبله آرمانی صهیونیستی در سرزمین های اشغالی فلسطین و برقراری روابط سیاسی بین آرژانتین و اسرائیل دور جدیدی از حضور قدرتمند یهودیان در آرژانتین شکل می گیرد.

نیز نگاه کنید به

جامعه و نظام اجتماعی آرژانتین؛ جامعه آرژانتین؛ گروه‌ها و نهاد‌های اجتماعی آرژانتین؛ اقلیت های نژادی آرژانتین