سنت انتخاب نام و نام خانوادگی مردم چین

از دانشنامه ملل
نام‌ چینی

نام­‌های خانوادگی چینی­‌ها در عصر مادرسالاری پدید آمد. در آن زمان طوایف و قبایل حول محور مادران شکل می­‌گرفت و برای تمایز خانواده­‌ها، از نام خانوادگی برای نامیدن هر خانواده استفاده می‌کردند. منشاء انتخاب نام‌­های خانوادگی به قرار زیر است:

1ـ در جوامع مادر سالار، نام مادر به عنوان نام خانوادگی انتخاب می­‌شد.

2ـ در دوران باستان، نام حیواناتی که مردم آن را پرستش می‌­کردند به ­عنوان نام خانوادگی استفاده می­‌شد. مانند اسب، گاو، گوسفند، اژدها و غیره.

3ـ  نام‌­های خانوادگی، بر­اساس نظام فئودالی و ارباب و رعیتی انتخاب می­‌شد. مانند: «جائو»، «وو»، «سونگ»، «چینگ» و غیره.

4ـ نام‌­های خانوادگی، بر اساس شغل نیاکان تعیین می­‌شد. مانند«سی­ما» که شغل نگهداری از اسب بود و «سی­تو» که مسئول اداره­‌ی سربازی و زمین بود و پس از مدتی به ­عنوان نام ­خانوادگی نسل‌های بعدی برگزیده می­‌شد.

5ـ سمت یا لقب نیاکان به عنوان نام خانوادگی انتخاب می‌شد.

6ـ نام­‌های خانوادگی، بر اساس محل سکونت یا مناظر طبیعی برگزیده می‌­شدند.

7ـ پیشه یا حرفه به عنوان نام ­خانوادگی پذیرفته می­‌شد. برای نمونه، کسی که حرفه­‌ی او ساخت ظروف سفالی بود نام‌ ­خانوادگی «تائو» را انتخاب می­‌کرد.

8ـ نام نیاکان افسانه­‌ای به­ عنوان نام ­خانوادگی برگزیده می‌­شد. از قبیل «خوانگ­دی» که نام نیای چینی­‌ها­ی «شوان یوان» بوده که در زمان­‌های بعد «شوان یوان» به عنوان نام خانوادگی برگزیده شد.

به طور ­کلی، نام‌­های خانوادگی چینی­‌ها، دارای یک، یا دو و گاهی هم تعداد بیشتری کاراکتر تشکیل شده است. تا به امروز، آمار دقیقی مبنی بر این­که درتاریخ چین چند نام خانوادگی بوده است وجود ندارد. در چین امروز، حدود 3500 نام ­خانوادگی وجود دارد که از این میان، حدود صد مورد از آن­ها  بیشتر مورد استفاده قرار می­‌گیرند؛ بیشترین نام­‌های خانوادگی مورد استفاده عبارتند از: «لی»، «وانگ» و «جانگ».

گزینش اسامی مردم چین نیز دارای سنت و ویژگی­‌های خاصی است. در چین ابتدا نام­ خانوادگی و سپس نام می‌­آید. اسامی اعضای یک خانواده بر اساس ارشدیت تعیین می‌شود و در اسامی هم ردیفان خویشاوند، اغلب یک کاراکتر یکسان وجود دارد. در چین باستان، نام­‌گذاری­‌ها بسیار پیچیده­‌تر از دوران کنونی بوده و شخصیت­‌های فرهنگی و مقامات، افزون بر نام و نام­ خانوادگی، یک نام مستعار و لقب نیز داشته‌اند؛ مانند ادیب و شاعر معروف سلسله‌­ی سونگ ­«سو­شی» که نام­خانوادگی‌­اش «سو» و نام او «شی» و نام مستعارش «زی جَن» و لقبش «دونگ پُو» بود. شاعر معروف سلسله­‌ی تانگ «لی­بَی» چون در دوران کودکی در روستای «چینگ لیان­» در استان «سی چوان» زندگی می­‌کرده، لقب «چینگ لیان جو­شی» (به معنای راهب بودائی غیر روحانی چینگ لیان) را برای خود انتخاب کرده است.

بیشتر نام­‌های چینی دارای معانی مشخصی است و بیانگر خواسته­‌ها و آرزوی چینی‌­هاست. برخی از نام­‌ها دربرگیرنده‌­ی زمان و مکان تولد و یا پدیده‌­های طبیعی هستند. مانند «جینگ» (به معنی شهر پکن)، «چِن» (به معنای سپیده دم)، «دونگ» (زمستان)، «شوه» (برف) و غیره. برخی از نام‌ها دارای مفاهیم فضایل اخلاقی هستند، مانند «جونگ» (وفاداری)، «ای» (عدالت)،  «لی»  (نزاکت) و «شین» ( اعتقاد). برخی از نام‌­ها بیانگر مفاهیمی هم­چون سلامتی، عمر طولانی و سعادت هستند. مانند «جیان» (سلامت جسمی)، «شُو» (عمر طولانی)، «سونگ» (کاج به معنی عمر طولانی) و«فو» (سعادت). اسامی مردان هم با زنان متفاوت است. اسامی مردان معمولا دارای معانی قدرت و شجاعت است، مانند «خو» (ببر)، «لُونگ» (اژدها)، «شیونگ» (عظمت)، «وی» (بزرگی)، «گانگ» (صلابت)، «چیانگ» ( قدرت) و غیره. اغلب نام‌­های زنان دربرگیرنده‌­ی معانی‌­ای هم­چون لطافت و زیبایی است، مثل «فِنگ» (سیمرغ)، «خوا» (گل)، «یو» (یشم)، «تسَی» (رنگارنگ)، «جوان» (مطبوع)، «جینگ» (آرام) و غیره[۱].

امروزه، انتخاب نام برای مردم چین دیگر مانند قدیم با وسواس همراه نیست. اکثر نام‌­ها از یک اسم کوچک و یک اسم بزرگ تشکیل شده‌اند؛ هم­چنین، نام­‌ها همانند گذشته بر اساس ارشدیت تنظیم نمی­‌شوند. به هر حال، بسیاری از چینی­‌ها امیدوارند بتوانند برای نوزادان یک نام زیبا، با مفهوم و در عین ­حال، متفاوت انتخاب کنند.

کتابشناسی

  1. Pleskacheuskaya, Inesa (2007). Chinese Customs and Wisdoms. Beijing: Foreign Languages Press