جغرافیای طبیعی کانادا

کانادا

موقعیت جفرافیایی

کانادا در شمال قاره آمریکا واقع شده و با وسعتی اندکی بیش از ایالات متحده آمریکا، دومین کشور پهناور جهان است.^[i] بخش زیادی از خاک این کشور به دلیل سرمای هوا و نزدیکی به قطب شمال خالی از سکنه ‌است. نزدیک به دو- سوم مردم این کشور در منطقه‌ای به عرض 160 کیلومتر، در طول مرز جنوبی با آمریکا، زندگی می‌کنند. این کشور در مدارهای جغرافیایی 42 تا 83 درجه عرض شمالی و 63 تا 141 درجه طول غربی واقع شده است.

مساحت کانادا 9984670 کیلومتر مربع است که تقریباً برابر با کل مساحت قاره اروپا است. از مجموع مساحت این کشور، 507،9،093 کیلومتر مربع را خشکی و 891،163 کیلومتر مربع را آب تشکیل می‌دهد. این کشور از غرب توسط اقیانوس آرام، از شرق با اقیانوس کبیر، از شمال توسط خلیج بافین(Baffin Bay) و اقیانوس منجمد شمالی و از شمال غربی با آلاسکا (Alaska) و از جنوب توسط آمریکا احاطه شده است. این کشور 8،893 کیلومتر مرز خشکی با ایالات متحده آمریکا در جنوب و 202،080 کیلومتر مرز آبی با ایالت آلاسکا در شمال غربی دارد . بر اساس آمار رسمی جولای 2013، جمعیت این کشور 35.158.300 نفر است. این آمارها نشان می‌دهند که در مقایسه با مساحت، تراکم جمعیت در آن بسیار پایین است؛ به طوری که در جنوب و در نزدیکی مرز با ایالات متحده، تراکم جمعیت 3.5 نفر در هر کیلومتر است^[ii]. بیشتر ساکنان مناطق مرزی  این کشور با آمریکا، به کشاورزی اشتغال دارند. لذا، مردم برای بدست آوردن زمین‌های حاصلخیز به سوی غرب کانادا رفته‌اند. مناطق شمالی سردسیر است و با رگه‌هایی از صخره‌های سخت بعد از دوره یخبندان پوشیده شده است. به همین دلیل، گسترش جمعیت بدان سمت بسیار کُند بوده است.

1.2. مناطق اصلی و استان‌های کانادا

کانادا از مجموع 10 استان و 3 سرزمین تشکیل شده است،که در 5 منطقه جغرافیایی واقع شده‌اند.

1.2.1. مناطق پنجگانه کانادا

1) منطقه آتلانتیک (Atlantic):

این منطقه از مجموعه استان‌های نوااسکوشیا، نیوبرانزویک، پرنس ادوارد آیلند، نیوفاندلند و لابرادور تشکیل شده ‌است. ماهیگیری، کشاورزی، جنگلداری، استخراج معادن و توریسم از مهم‌ترین فعالیت‌های این منطقه به شمار می‌روند.

2) کانادای مرکزی:

از مجموعه استان‌های انتاریو و کبک تشکیل شده ‌است و پرجمعیت‌ترین منطقه کانادا است. همچنین، بیش از 75 درصد کل محصولات کشور در این منطقه تولید می‌شود.

3) منطقه پریری (Prairies):

این منطقه از مجموعه استان‌های مانیتوبا، ساسکاچوان و آلبرتا تشکیل شده ‌است. بیشتر زمین‌های این ناحیه هموار و حاصلخیز می‌باشند و برای کشاورزی مناسب هستند. همچنین، این زمین‌ها غنی از منابع انرژی می‌باشند. این منطقه از کوه‌های راکی آغاز شده و در غرب آلبرتا به پایان می‌رسد.^[iii]

4) سواحل غربی (West Coast):

استان بریتیش کلمبیا در این منطقه قرار گرفته است. این منطقه به دلیل دامنه‌ها و جنگل‌های زیبایش بسیار مشهور است. منابع طبیعی این منطقه شامل صنعت چوب و ماهیگیری است که برای اقتصاد کشور نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. تولید میوه و صنعت توریسم از دیگر فعالیت‌های مهم این منطقه بشمار می‌آیند.

5) منطقه شمال: (North)

این منطقه از مجموعه سه سرزمین تشکیل شده است. نواحی سه‌گانه کانادا شامل قلمروهای شمال غربی، نانوات و یوکان می‌باشند.

5.1. ناحیه شمال غربی: (Northwest)

مساحت این ناحیه 1.479.698 کیلومتر مربع است. این ناحیه از غرب با یوکان، از جنوب با استان‌های مرکزی و از شمال و شرق با جدیدترین ناحیه کانادا، یعنی نانوات، هم‌مرز است. به واسطه موقعیت جغرافیایی این منطقه که در شمال واقع شده است، قلمروهای شمال غربی آن اغلب به سرزمین خورشید نیمه شب معروف است. در ماه‌های تابستان تقریباً همیشه روشنایی وجود دارد و خورشید به ندرت غروب می‌کند. این منطقه، که بیابان یخ زده نیز نامیده می‌شود، به ­رغم وسعت خود، فاقد تنوع آب و هوایی است. در تمامی مناطق این استان شرایط آب و هوایی سخت و یکسان است: زمستان‌های سرد و تاریک با تابستان‌های خنک و ابری. این منطقه با میزان بارش اندک، یکی از خشک‌ترین مناطق جهان نیز به شمار می‌آید. بیشترین مقدار بارش در این منطقه در ماه‌های نسبتاً گرم کمتر از 100 میلی‌متر است. حفاری معدن و تولید مواد معدنی که میزان آن بالغ بر800 میلیون دلار در سال می‌باشد، عظیم‌ترین بخش صنعتی این ناحیه را تشکیل می‌دهد و عمدتا در اختیار بخش خصوصی است.

جمعیت این ناحیه حدود 75 هزار نفر است. یلونایف (Yellowknife) مرکز این منطقه، بیش از بیست هزار نفر جمعیت دارد. بزرگ‌ترین گروه سرخ‌پوست این منطقه اینویت‌ها (Inuits) هستند که آمیزه‌ای از فرهنگ‌های مختلف و زبان‌های گوناگون را دارند. مردمان بومی اینویت بیش از هر فعالیت اقتصادی دیگر به هنر و صنایع دستی می‌پردازند. این در حالی است که در سال‌های اخیر صنعت جهانگردی به این منطقه جلوه و رونق خاصی داده است.

5.2. ناحیه یوکان:(Yukon)

یوکان منطقه‌ای هم‌مرز با آلاسکا، با مساحتی حدود 482.517 کیلومتر مربع می‌باشد و در منتهی‌الیه شمال غربی کانادا قرار دارد. جمعیت یوکان 50 هزار نفر تخمین زده می‌شود که 60 درصد آن در وایت هورس(Whitehorse) زندگی می‌کنند. مردمان بومی سال‌ها قبل از ورود کاشفان اولیه کانادا، که در نیمه اول قرن نوزدهم به این منطقه وارد شدند، در آنجا زندگی می‌کردند. نام این منطقه برای اولین بار توسط جان بل، تاجر کمپانی هادسون، در سال 1846م به کار رفت. او این نام را از واژه سرخ‌پوستی یوچو،(Yu Chu) به معنای- بزرگ‌ترین سرزمین کوه‌های بلند، رودخانه‌های بی‌پایان، حیات وحش بیکران و فصولی با آب و هوای کاملاً متفاوت- الهام گرفت. یوکان همانند ناحیه شمال غربی سرزمین خورشید نیمه شب در طی تابستان نامیده می‌شود. نام این منطقه یادآور واژه طلا می‌باشد که در سال 1869م در این منطقه کشف شد. از آن پس طلا به عنوان مهم‌ترین ماده معدنی این ناحیه محسوب می‌گردد. همچنین، استخراج معادن از بزرگ ترین منابع درآمدی یوکان بشمار می‌آید؛ به‌طوری که 30 درصد از اقتصاد این منطقه را تشکیل می‌دهد. ماهیگیری و صادرات آن نیز به میزان محدود به اقتصاد این ناحیه کمک می‌کند.

5.3. نانوات: (Nunavut)

نانوات، به معنی "سرزمین ما"، در آوریل سال 1999 از ناحیه شمالی جدا شده و به‌عنوان جدیدترین ناحیه کانادا به ثبت رسید و در امریکای شمالی برای اولین بار به دست بومیان آن سرزمین اداره می‌گردد.  این ناحیه با مساحت 1.877.787 کیلومتر مربع و با جمعیت 31.906 نفر، 20 درصد خاک کانادا را تشکیل می‌دهد. نانوات 6 ماه در سال پوشیده از یخ و برف می‌باشد و بین خلیج بافین، مانیتوبا، ساسکا چوان و ناحیه شمالی واقع شده است. منابع درآمدی این ناحیه را صنعت جهانگردی، منابع مس، روی و نقره تشکیل می‌دهد .

1.2.2. استان‌ها

1)  نیوفاندلند و لابرادور: (Newfoundland and Labrador)

نیوفاندلند و لابرادور  شرقی‌ترین استان‌ کانادا است.  این استان در شمالِ شرق آمریکای شمالی واقع شده و با اقیانوس اطلس مرز ساحلی دارد. استان نامبرده دو بخش اصلی دارد: جزیره نیوفاندلند و منطقه لابرادور که در شمال غربی جزیره واقع است. نیوفاوندلند و لابرادور با هم 405212 کیلومتر مربع وسعت دارند.  جمعیت این استان ۵۱۴ هزار نفر است. حدود ۹۴ درصد از جمعیت این استان در جزیره نیوفاندلند سکونت دارند که نیمی از آنها در شبه‌جزیره آوالون (Avalon) ساکن‌اند .

این استان از لحاظ زبانی همگن‌ترین استان‌ کانادا است.  براساس سرشماری سال 2006م، زبان مادری 97.6 درصد از ساکنان آن انگلیسی  ‌است. در این استان گویش خاصی از انگلیسی رایج است که «انگلیسی نیوفاندلندی» نام دارد. در لابرادور گویش‌های بومیان اینو- آیمون و اینوکتیتوت (Inuktitut) نیز صحبت می‌شود. شهر سنت جانز (Saint John’s) مرکز استان است و به عنوان بیستمین شهر بزرگ کانادا شناخته می‌شود. حدود ۴۰ درصد از جمعیت نیوفاوندلند و لابرادور در این شهر زندگی می‌کنند.

این استان در قدیم مستعمره و جزئی از قلمرو پادشاهی بریتانیا بود. درتاریخ ۳۱ مارس ۱۹۴۹م این منطقه با نام نیوفاندلند به عنوان استان دهم ضمیمه کنفدراسیون کانادا شد. در ۶ دسامبر ۲۰۰۱ و به هنگام اصلاح قانون اساسی کانادا، نام این استان نیز به «نیوفاندلند و لابرادور» تغییر یافت .

2)  نوااسکوشیا: (Nova Scotia)

نوااسکوشیا شبه جزیره‌ای به طول580 کیلومتر است که خلیج فاندی (Fundy) و تنگه نورثوم برلند (Northumberland) و خلیج سنت‌لارنس آن را احاطه کرده‌اند. این استان با مساحتی حدود 55.491 کیلومتر مربع، یک میلیون نفر را در خود جای داده است. بیش از 70 درصد جمعیت این منطقه را مهاجران بریتانیایی و 18 درصد را نیز فرانسوی‌ها تشکیل می‌دهند. تمرکز جمعیت‌ در این استان در منطقه هالیفاکس (Halifax) است.

قبیله سرخ‌پوستان (میک‌مک (Micmac)) مدت‌ها پیش از مهاجران اروپایی در این منطقه سکونت داشتند. بعد از سرخ‌پوستان، اولین کسانی که به این منطقه قدم گذاشتند نورمن‌ها بودند. سپس، در قرن 17 میلادی فرانسویان به این سرزمین راه پیدا کردند. در پی اختلافات دولت بریتانیا و فرانسه و به موجب پیمان اوترخت (Utrecht) این منطقه نیز به انگلستان واگذار شد. در سال 1848 م، به اهتمام فرد وطن‌پرستی به‌نام ژوزف هاوه (Josef Howe)، که مدیر مسئول یکی از روزنامه‌های آن زمان نوااسکوشیا بود، اولین مستعمره انگلیس با حکومت مستقل تشکیل شد. این مستعمره یکی از چهار استانی است که در سال 1867م اتحاد جدیدی به نام حکومت کانادا را ایجاد نمود.

از خصوصیات آب و هوایی این منطقه،که تحت تأثیر مجاورت با دریا قرار دارد، می‌توان به زمستان سرد، بهار ملایم، تابستان خنک و پاییز دیررس اشاره کرد. وجود انبوه یخ‌های شناور در آب‌های اطراف این استان و بارش فراوان برف و باران از شرایط اقلیمی این منطقه محسوب می‌شود.

ماهیگیری، جنگلداری و صنعت کاغذسازی از منابع اقتصادی مهم این استان به شمار می‌رود. تولید سالیانه دو میلیون تن زغال و 5.3 میلیون تن سنگ‌گچ، و در دهه اخیر، استخراج نفت و گاز از تولیدات این استان به شمار می‌روند. همچنین، کشاورزی مکانیزه و تجارت در سطح گسترده در این منطقه رواج دارد. علاوه بر این‌، صنعت جهانگردی نیز نقش بسیار مهمی در اقتصاد این منطقه ایفا می‌کند .

3) استان پرنس ادوارد آیلند:(Prince Edward Island)

جزیره پرنس ‌ادوارد کوچک‌ترین استان کانادا است. این استان در خلیج سنت ‌لورنس در شرق نیوبرانزویک و شمال نوااسکوشیا واقع شده ‌است. این جزیره یکی از چهار استانی است که در حاشیه اقیانوس اطلس قرار گرفته و از نظر جمعیت نیز کم جمعیت‌ترین استان کانادا به شمار می‌رود.

جزیره پرنس‌ ادوارد سرزمینی هلالی شکل با مساحت 5.660 کیلومتر مربع می‌باشد. آب و هوای این استان کاملاً ملایم، با تابستان‌های خنک و مطبوع و زمستان‌های سرد، است. این استان به‌ علت برخورداری از خاک حاصلخیز، برای کشت انواع محصولات کشاورزی بسیار مناسب است.

مدارک و شواهد موجود نشان می‌دهد که اجداد قبایل سرخ‌پوستان میک‌مک ده هزار سال پیش در جزیره پرنس ادوارد می‌زیسته‌اند. در سال 1719م، این جزیره مستعمره فرانسه شد. استعمار فرانسویان و تسلط آنان بر این جزیره 30 سال ادامه یافت. در سال 17690م این جزیره با نام سنت‌جان به مستعمره‌ای مستقل تبدیل شد. در سال 1799 م، به افتخار پرنس ادوارد- شاهزاده انگلستان-‌  نام وی را بر این جزیره نهادند. جزیره پرنس ادوارد در سال 1873م به کانادا ملحق شد. جمعیت این جزیره 140.204 نفر است که 62 درصد از آنان در مناطق روستایی و بقیه در شهرها زندگی می‌کنند .

کشاورزی، ماهیگیری و جهانگردی مهم‌ترین منابع اقتصادی این جزیره را تشکیل می‌دهد. اکثر فعالیت‌ها و صنایع آن در ارتباط با تولید مواد غذایی است. خاک حاصلخیز این جزیره برای کاشت سیب‌زمینی بسیار مناسب است؛ به‌طوری که مهم‌ترین منبع درآمد کشاورزان محسوب می‌شود. در این استان برای اولین بار سیب‌زمینی توسط بذر به‌ عمل آمد که از شگفتی‌های علم کشاورزی است. این استان از نظر تولید سیب‌زمینی در دنیا مقام اول را به خود اختصاص داده ‌است. جزیره پرنس ادوارد با داشتن 800 کیلومتر کناره ساحلی، سالانه 665.000 جهانگرد را جهت تفریح و ورزش‌های آبی به خود جذب می‌کند .

4) استان نیوبرانزویک: (New Brunswick)

استان نیوبرانزویک با استان‌های نوااسکوشیا، کبک و  ایالت مین (Maine) در ایالات متحده، مرز مشترک دارد. مساحت این استان 73.500 کیلومتر مربع است که 85 درصد آن پوشیده از جنگل است. قسمت شمالی این استان کوهستانی است و بخش وسیعی از آن پوشیده از جلگه‌های مرتفع با پستی و بلندی‌هایی است که در شرق هموارتر و در جنوب شرقی مرتفع‌تر است.

در زمستان این منطقه تحت پوشش هوای سردی قرار می‌گیرد که از جانب شمال می‌وزد. در تابستان هوای گرم و مرطوب اقیانوس اطلس موجب اعتدال آب و هوایی می‌شود.

با توجه به ساکنان اروپایی نیوبرانزویک می‌توان گفت، تاریخ ایجاد این استان به اوایل قرن چهاردهم میلادی باز می‌گردد. سرخ‌پوستان ملکتی (Mulaqat) و میک‌مک اولین ساکنان این سرزمین را تشکیل می‌دادند. در سال 1604م، فرانسوی‌ها در این منطقه سکنی گزیدند. در سال 1755م، پس از نزاع‌های فراوان فرانسه و انگلستان بر سر حاکمیت این سرزمین، سرانجام بریتانیا سلطه و نفوذ خود را در قالب قدرتی استعماری توسعه بخشید. در سال 1784 م، نیوبرانزویک به استان تبدیل شد و سپس مستقل شد. در نهایت در سال 1867م، نیوبرانزویک با پیوستن به دیگر استان‌ها کشور متحد کانادا را تشکیل دادند. جمعیت این استان حدود 751.171 هزار نفر گزارش شده است.

مهم‌ترین صنایع این استان، مواد غذایی، خمیر کاغذ، ساخت مبلمان و صنایع چوبی است. همچنین چوب، فلزات و سنگ‌های معدنی نیز نقش مهمی را در اقتصاد این استان ایفا می‌کنند. عمده ترین محصول کشاورزی این استان سیب‌زمینی است. درسال 1986م، این استان مقام دوم را در  تولید این محصول در کانادا به دست آورد. مهم‌ترین منبع درآمد کشاورزان استان نیوبرانزویک تولید لبنیات است. وجود زمین‌های جنگلی فراوان یکی از منابع ثروت نیوبرانزویک است؛ به‌طوری که از هر 7 شغل، یک شغل به بخش جنگل‌داری اختصاص دارد. از طرف دیگر، بخش استخراج معدن در نیوبرانزویک  سالانه بیش از نیم میلیارد دلار درآمد ایجاد می‌کند .

در سال‌های اخیر نیوبرانزویک برای توسعه اقتصادی خود به فناوری اطلاعات روی آورده است، به‌گونه‌ای که فناوری اطلاعات از عوامل مهم رشد صنعتی آن محسوب می‌گردد. این استان پایتخت مرکزی آمریکای شمالی نامیده می‌شود .

5)  کبک (Quebec). کبک، با مساحت 1.540.687 کیلومتر مربع، بزرگ ترین استان کانادا است. انتاریو، نیوبرانزویک، لابرادور و ایالات متحده همسایگان کبک می‌باشند. حدود 80 درصد از ساکنین کبک در مراکز شهری زندگی می کنند که در حاشیه رودخانه سنت لارنس واقع شده است. زمین‌های پست اطراف این رودخانه دارای بیش از یک میلیون دریاچه و رودخانه است. اولین ساکنان کبک را قبایل آلگونکویی و ایروکویی (Algonquian and Iroquois) تشکیل می‌دادند. بومیان این سرزمین از دیرباز در قسمت شمالی این استان ساکن بودند و هنوز نیز در همان بخش به سر می‌برند. گستردگی جغرافیایی این استان موجب گوناگونی آب و هوایی در این منطقه شده است. مناطق شمال و مرکز این استان، که به مناطق قطبی شباهت دارند، دارای زمستان‌های سرد و طولانی و تابستان‌های کوتاه و خنک است. نواحی جنوبی در زمستان پوشیده از برف و در تابستان گرم و مرطوب است.

کبک سیتی مرکز این استان و سومین شهر بزرگ کانادا است. از 7.903.001 نفر جمعیت ساکن استان کبک، بیش از 5 میلیون نفر ریشه فرانسوی دارند و زبان فرانسوی زبان مادری 82 درصد از ساکنان آن است. کبک سیتی به عنوان پایتخت نیوفرانس (New France) (نام اولیه استان کبک)، در سال 1608م بنا شده است. این شهر درزمان حکومت فرانسه دارای استحکامات و مراکز مهم تجارتی بود. امروزه این شهر مهد تمدن فرانسه در آمریکای شمالی شناخته می شود و در سال 1985م توسط سازمان یونسکو شهر میراث جهانی نامیده شد .

در سال 1759م، به دنبال جنگی هفت ساله کبک به طور کامل به نیروهای انگلیس واگذار شد. در سال 1763م، بر اساس معاهده پاریس نیوفرانس مستعمره بریتانیا شد، اما 15 سال بعد دولت انگلیس با به رسمیت شناختن حقوق فرانسویان، آزادی  مذاهب و کاربرد زبان فرانسوی را تضمین کرد. در سال 1791م، این استان به دو بخش کانادای علیا، انتاریوی امروزی و کانادای سفلی، یا کبک امروزی، تقسیم شد. سپس، در سال 1840م، به موجب "قانون اتحاد" این دو بخش به استان واحدی تبدیل شد و در نهایت استان کبک بنیانگذاری گردید. با ظهور انقلاب صنعتی دوم، بین سال‌های 1920م تا 1940م، شهر‌سازی و استانداردهای بالای زندگی رونق تازه‌ای به استان کبک بخشید. در سال 1980م، طی یک همه‌پرسی استانی مقدمات مذاکره برای استقلال این استان در کانادا به وجود آمد. این همه‌پرسی به وسیله اکثریت شهروندان کبک رد شد. دومین همه‌پرسی در سال 1995م برگزار شد. و این‌بار نیز مردم به استقلال آن رأی ندادند. کمتر از یک ماه بعد از همه‌پرسی، در30 اکتبرسال 1995م، مجلس کانادا قطعنامه‌ای را تصویب کرد که براساس آن مردم این ایالت یک ملت را تشکیل می‌دهند که در کانادای متحد قرار دارند.

این استان منابع طبیعی و انرژی فراوانی در اختیار دارد و صادرکننده کالاهایی از جمله تجهیزات کنترل ترافیک هوایی، نرم‌افزار، مترو، بالگرد، لوح فشرده و اسباب‌بازی است. مونترال مرکز تجاری این استان در صنایع هوا و فضا، دارو، ارتباطات و حمل و نقل، بازارهای رقابتی بسیاری را ایجاد کرده است. درصد بالایی از تولیدات این استان، شامل کالاهای مربوط به صنعت جنگلداری، حفاری معدن و تولید وسایل حمل و نقل است و به سایر کشورها صادر می‌شود .

6)  اونتاریو (Ontario).[iv]

مساحت کلی منطقه 1.068.587 کیلومتر مربع است که یک‌ششم آن را رودخانه‌ها و دریاچه‌ها تشکیل می‌دهند. اونتاریو با 12.851.821 نفر، پرجمعیت‌ترین استان کانادا و یکی از مراکز مهم صنعتی آن به شمار می‌آید. تورنتو، مرکز این استان نیز، با بیش از 4 میلیون نفر جمعیت بزرگ ترین شهر کشور محسوب می‌شود. جنوب این استان در همسایگی آمریکا قرار دارد که از آب شیرین دریاچه‌های پنج‌گانه برخوردار است. اونتاریو از شمال به خلیج هادسون (Hudson Bay) و خلیج جیمز (James Bay) منتهی می‌شود که دارای آب‌ شور هستند.

با وجود داشتن شرایط جوی متغیر، آب و هوای این استان معتدل است. هیچ‌کدام از استان‌های کانادا، شرایط آب و هوای مشابه اونتاریو ندارند. زمستان‌های این منطقه سرد و تابستان‌های آن گرم است. وجود چهار فصل مشخص در این منطقه و بارش  باران، که تقریباً در همه فصل‌ها به چشم می‌خورد، از ویژگی‌های بارز آب و هوای این استان محسوب می‌شود. بیشترین نوسانات دمایی در فصل زمستان قابل مشاهده‌ است. سرما و یخبندان و بارش برف سنگین از شاخص‌های فصل زمستان در اونتاریو است. این استان  به سبب سیستم جوی فعال همواره در معرض تندباد، طوفان، بارش تگرگ و رعد و برق قرار دارد .

اولین ساکنان این منطقه حدود ده هزار سال قبل در عصر یخبندان به این سرزمین وارد شدند. در قرن هفدهم میلادی، کاشفان اروپایی در این سرزمین با قبایل آلگونکویی و ایروکویی (Algonquian.and Iroquois)روبه‌رو شدند. قبایل مذکور از بازماندگان اولین ساکنان این منطقه به شمار می‌رفتند.

در سال 1774م، دولت بریتانیا حکومت بخش‌های جنوبی اونتاریو را در دست داشت. این ناحیه در آن زمان بخشی از مستعمره کبک محسوب می‌شد. از سال 1779م موج گسترده‌ای از مهاجران انگلیسی، اسکاتلندی و ایرلندی وارد سرزمین کانادا شدند که اغلب آنها در این استان سکنی گزیدند. زبان رسمی در این استان انگلیسی است.

پس از کبک این استان  دومین تولیدکننده عمده محصولات لبنی و همچنین یکی از تولیدکنندگان عمده میوه محسوب می‌شود. تورنتو مرکز نظام مالی کانادا است و دفاتر اصلی بیشتر بانک‌های بزرگ و مهم و شرکت‌های بیمه در این شهر قرار دارد. صنعت جهانگردی در اونتاریو موقعیت بسیار ممتازی دارد؛ به طوری که بیش از یک‌سوم مکان‌های توریستی کانادا در این استان قرار دارد.

این استان  دارای اقتصاد جهانی است، صنایع تولیدی از مهم‌ترین صنایع آن محسوب می‌شود. از جمله ویژگی‌های اقتصادی این استان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: وجود مواد خام طبیعی، حمل و نقل مدرن، نیروی برق ارزان، نیروی کار متخصص و نزدیکی به بازارهای مهم ایالات متحده آمریکا .

7)  مانیتوبا (Manitoba).

مساحت این استان 650.090 کیلومتر مربع است که یک‌ششم آن را آب فرا گرفته است. این استان دارای عظیم‌ترین ظرفیت تولید نیروی برق آبی در کانادا می‌باشد. مانیتوبا یکی از سه استان مرکزی کانادا است و در همسایگی اونتاریو از شرق، ساسکاچوان و خلیج هادسون از شمال و استان متحده از جنوب واقع شده است.  طی سال‌های متوالی اغلب ساکنان مانیتوبا را افرادی تشکیل می‌دادند که تبار انگلیسی داشتند. اما با تغییراتی که در الگوهای مهاجرت در سال‌های اخیر ایجاد شد، مانیتوبا به استانی تبدیل شده است که در آن از لحاظ تعداد  هیچ گروه یا قومی برتری ندارد. حدود 60 درصد از جمعیت تقریباً یک میلیونی مانیتوبا در شهر بزرگ وینیپگ (Winnipeg)- مرکز استان- زندگی می‌کنند. دومین شهر بزرگ این استان، براندن( Brandon)، در جنوب غربی مانیتوبا واقع شده است .

استان مانیتوبا در مرکز آمریکای شمالی واقع است و یک‌ششم مساحت آن را دریاچه‌ها و رودخانه‌ها تشکیل می‌دهند، ولی دوری از دریا و عدم دسترسی به آب و هوای ساحلی موجب شده تا این استان از شرایط آب و هوای مختص به مناطق خشک برخوردار گردد. زمستان‌های سخت و طولانی و تابستان‌های گرم و کوتاه از ویژگی‌های آب و هوایی این منطقه است. آب و هوای این استان در شش ماه فصل های پائیز و زمستان تا حد زیادی تحت تأثیر بروز سرمای ناشی از آب و هوای قطبی در آمریکای شمالی می‌باشد. اما میزان بارش برف در مقایسه با سایر مناطق کمتر از حد طبیعی است.

در سال 1670م، این استان به کمپانی خلیج هادسون تعلق گرفت. در پی درگیری‌هایی که میان انگلیس و فرانسه رخ داد، به موجب پیمانی مانیتوبا تحت حاکمیت انگلیس در آمد. این منطقه یکی از تولید کنندگان مهم محصولات کشاورزی است. گندم و سایر غلات از محصولات عمده این استان به شمار می‌آید.

صنایع غذایی، جهانگردی، ماهیگیری، تجهیزات حمل و نقل، کالاهای الکتریکی و حفر معادن از منابع اصلی درآمد مانیتوبا محسوب می‌شود. شهر تونینسون (Toninson)، از مراکز عمده تولید نیکل در جهان، در این منطقه واقع شده ‌است. در حال حاضر، این استان به جذب سرمایه در صنایع مختلف پرداخته و دارای ظرفیت کافی برای رشد در جنبه‌های مختلف صنعتی است .

8) استان ساسکاچوان (Saskatchewan).

مساحت این استان 651.903 کیلومتر مربع است و نیمی از آن پوشیده از جنگل می‌باشد. آب و هوای آن قاره‌ای است و دارای زمستان‌های سرد و طولانی و تابستان‌های گرم می‌باشد. این سرزمین  در طولانی‌ترین روز سال از 17 ساعت تابش خورشید بهره می‌گیرد و به ‌علت پایین بودن میزان بارندگی از مناطق خشک کانادا محسوب می‌شود.

اولین ساکنان این منطقه سرخ‌پوستان چیپیوان (Chipewyan) در منطقه شمالی، چادرنشینان بلک‌فوت (Blackfoot) در مناطق هموار شرقی و مردمان  آسینیبوینه (Assiniboine) در منطقه غربی بودند. اولین کاشف اروپایی این استان «هنری کلسی (Henry Kelsey)»، کارمند شرکت خلیج هادسون^[vi]، بود. وی  در سال 1690م راه رودخانه ساسکاچوان را به سمت دشت‌های جنوبی این استان در پیش گرفت. در سال 1870م، دولت کانادا با آگاهی از توان کشاورزی و موقعیت مسکونی مناسب این مناطق را از شرکت خلیج هادسون خریداری کرد. زمانی که ساسکاچوان و ناحیه نورث‌ وست از هم تفکیک شدند، رجینا (Regina) به عنوان مرکز استان ساسکاچوان انتخاب شد. در سال 1905م، این استان به اتحاد کانادا پیوست . شغل اصلی اولین ساکنان این استان تجارت پوست بود. از آنجا که زمین‌های کشاورزی با قیمت ناچیز در اختیار همه قرار می‌گرفت، به مرور زمان کشاورزی جایگزین تجارت پوست گردید .

امروزه جمعیت تقریبی این استان 1.033.381 نفر می‌باشد. ساکنان آن را انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها و مهاجرانی از کشورهای آلمان، اوکراین، اسکاندیناوی، هلند، لهستان، روسیه و کشورهای غیراروپایی تشکیل داده‌اند. در سال 1989 م، این استان بزرگ‌ترین تولیدکننده گندم در کانادا بود. هر ساله حدود ده میلیون هکتار زمین به کشت گندم اختصاص داده می‌شود. همچنین، ساسکاچوان عمده‌ترین تولیدکننده پتاسیم و اورانیم در جهان است. این استان، پس از آلبرتا، بزرگ ترین تولیدکننده نفت در کاناداست. گاز طبیعی نیز در این استان تولید می‌شود .

9) استان آلبرتا (Alberta).

آلبرتا با وسعتی در حدود 661.188 کیلومتر مربع، تقریباً به وسعت ایالت تگزاس در آمریکا است. زمستان‌های طولانی و سرد و تابستان‌های ملایم و گرم با بادهای معتدل از جانب اقیانوس آرام از ویژگی‌های آب و هوای این منطقه می‌باشد .

نخستین ساکنان آلبرتا در مناطق شمالی و مرکزی این استان زندگی می‌کردند. در سال 1883م،  پس از احداث شبکه راه‌آهن جمعیت این منطقه به‌طور ناگهانی افزایش یافت. از عوامل دیگر رشد جمعیت کشت گونه‌ای جدید از گندم بود که در زمین‌های این استان به خوبی رشد می‌کند. در اول سپتامبر سال 1905م، استان آلبرتا به احترام چهارمین دختر ملکه ویکتوریا، پرنسس لوییز کارولین آلبرتا (Princess Louise Caroline Alberta) ،، به نام وی نام گذاری شد و مرکز آن ادمونتون (Edmonton) نام گرفت .

جمعیت 3.645.257 میلیون نفری این استان از نژادها و تیره‌های گوناگون تشکیل شده ‌است. امروزه، حدود 44 درصد مردم این استان انگلیسی‌ تبارند و پس از آن بزرگ‌ترین گروه‌های جمعیتی را آلمانی‌ها، اوکراینی‌ها، فرانسوی‌ها، اهالی اسکاندیناوی و هندی‌ها تشکیل می‌دهند. انگلیسی زبان رایج اکثر مردم است. همچنین ادیان گوناگونی در این منطقه وجود دارد.

آلبرتا در زمینه کشاورزی از اقتصاد پررونقی برخوردار است. حدود 20 درصد از درآمد سالانه کشور در این استان تولید می‌شود. در حالی که تولید گندم به عنوان محصول اولیه این استان مطرح است، گاز طبیعی و نفت از محصولات جدید استان محسوب می‌شوند که باعث رونق بالای اقتصادی آن شده‌اند .

10)  بریتیش کلمبیا (British Columbia) .

بریتیش کلمبیا، غربی‌ترین استان کانادا، در منتهی‌الیه سواحل شرقی اقیانوس آرام واقع شده است و یکی از مناطق کوهستانی آمریکای شمالی به شمار می‌آید. این منطقه توسط استان‌های آلبرتا، ناحیه یوکان و سرزمین آلاسکا احاطه شده است. مساحت آن 948.601 کیلومتر مربع است. بیشتر مناطق این استان در کرانه‌های اقیانوس آرام به شکل جزایر بزرگ و کوچکی دیده می‌شوند که زنجیروار از شمال تا جنوب گسترش یافته‌اند. تنوع آب و هوایی، که از ویژگی‌های خاص کشور کانادا است، در هیچ استانی همانند بریتیش‌ کلمبیا جلب نظر نمی‌کند. این منطقه آب و هوای نسبتاً معتدل دارد. به دلیل تنوع و گوناگونی مناطق ساحلی این استان قبایلی با فرهنگ‌ها و زبان‌های گوناگون در آن ساکن بوده‌اند. اولین گروه اروپائیان در سال 1774 میلادی با پرچم اسپانیا به این سرزمین وارد شدند. در قرن هجدهم میلادی، اسپانیایی‌ها سواحل غربی این استان را از مکزیکو تا جزیره ونکوور جزو قلمرو خود اعلام کردند. در همان زمان روسیه نیز درباره سواحل اقیانوس آرام، از آلاسکا تا سانفرانسیسکو، ادعای مالکیت نمود. این ادعا برخی از مناطق مورد نظر کشور اسپانیا را نیز دربرمی‌گرفت. در نهایت دولت بریتانیا جهت حفظ نظم و قانون بریتیش کلمبیا را مستعمره خود اعلام نمود. در سال 1866م، به دنبال فروکش کردن هیجانات ناشی از کشف طلا، که در سال 1857م در دره فاراسر (Valley Farasa) آغاز گردیده بود، جزیره ونکوور نیز به مستعمره بریتیش کلمبیا ملحق گردید. در سال 1871م، این استان به پیمان اتحاد کانادا پیوست. بیشتر ساکنان بریتیش کلمبیا را انگلیسی‌ها تشکیل می‌دهند. جمعیت این استان 4.400.057 نفر است که در حدود 13 درصد کل جمعیت کانادا را تشکیل می‌دهد. از این تعداد، 60 درصد در ونکوور و ویکتوریا (Vancouver and Victoria) ، پایتخت بریتیش کلمبیا، زندگی می‌کنند. اقتصاد این استان بر منابع خام طبیعی موجود در آن استوار است. از آن جمله می‌توان به  جنگل‌های پهناوری اشاره کرد که 56 درصد مساحت این استان را دربرمی‌گیرد. مس، طلا و روی از فلزات مهم و زغال‌سنگ،  نفت‌خام و گاز از معادن ارزشمند این سرزمین محسوب می‌شوند. به‌علاوه، کشاورزی و صید ماهی نیز از دیگر بخش‌های اقتصادی بریتیش کلمبیا است. صادرات این استان به کشورهای آمریکا، ژاپن، اتحادیه اروپا و کشورهای حاشیه اقیانوس آرام، در مقایسه با دیگر استان‌های کانادا بیشتر است. جهانگردی نیز یکی از مهم‌ترین منابع اقتصادی این استان می‌باشد. هر سال، نزدیک به 15 میلیون نفر از کانادا و سایر کشورهای جهان از این استان دیدن می‌کنند .

1.3. آب و هوای کانادا

کانادا وضعیت آب و هوایی متنوعی دارد. این کشور به دلیل وسعت زیاد، گستردگی عرض جغرافیایی و وجود رشته کوه‌های بلند، آب و هوای متنوعی دارد. با این همه، هیچ یک از مناطق جغرافیایی  این سرزمین از سرما و یخبندان در امان نیستند. به طور کلی، این کشور چهار فصل بسیار مشخص دارد. این ویژگی به خصوص در مورد مناطق مرزی با آمریکا بارزتر است. متوسط دمای هوا در تابستان از 8 درجه سانتیگراد در شمال تا 22 درجه سانتیگراد در جنوب متغیر است. در این مناطق دمای تابستان در روز به ۳۵ درجه سانتیگراد یا بیشتر می‌رسد، در حالی‌ که دما در زمستان در خیلی از مواقع  ۲۵ زیر صفر درجه است. در فصول بهار و پاییز دمای هوا معتدل است. این موضوع به ویژه در بخش جنوب غربی، جایی که شهر ونکوور و جزیره ونکوور از استان بریتیش کلمبیا در آن قرار دارند، بیشتر به چشم می‌خورد. بر این اساس می‌توان گفت که کانادا چهار نوع آب و هوای قابل لمس دارد:

1.3.1. معتدل اقیانوسی:

در سواحل اقیانوس آرام  تابستان‌های معتدل، زمستان‌های نسبتاً‌ سرد و بارش در تمام طول سال  دیده می‌شود.

2.3.1. آب و هوای قاره‌ای:

در حد فاصل رشته کوه راکی تا بخش شرقی کانادا زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های گرم و بارانی حاکم است.

3.3.1. سواحل اقیانوس اطلس:

دارای آب و هوای معتدلِ سرد است و مشخصه آن تابستانِ معتدل و بارانی و زمستانی سرد و پر برف است.

4.3.1. آب و هوای سرد قطبی:

در بخش‌های شمالی گسترده شده و منطقه تایگا با جنگل‌های سوزنی برگ و مناطق آن سوی مدار قطبی با پوشش گیاهی توندرا را دربرمی‌گیرد. دمای هوا بیش از نیمی از سال زیر صفر درجه است .

1.4. ارتفاعات کانادا

کوه‌ها و ارتفاعات این کشور بسیار وسیع‌اند و عمدتاً در نواحی غربی و شمال غربی آن واقع شده‌اند. از مهم‌ترین ارتفاعات این منطقه می‌توان به کوه‌های راکی (Rocky Mountains) ، مکنزی (Mackenzie Mountains) و کوه‌های ساحلی اشاره کرد. در شرق این کشورکوه های تورنگات (Torngat) (با ارتفاع 1622 متر) آپالاچاینز (Appalachians) و لارن‌تین (Laurentian) قرار دارند. در امتداد خط ساحلی شمال شرقی نیز ارتفاعات سنت‌الیس(St.Elias) و پلی (Pelly) واقع شده‌اند. ارتفاعات سنت‌الیس جزء بلندترین کوه‌های مونت‌لوگان (Mount Logan) محسوب می‌شود و در سرزمین یوکان واقع شده است (جدول 1.1 را مشاهده کنید) .

جدول1.1. فهرست کوه‌ها و ارتفاعات کانادا

نام کوه	ارتفاع	ایالت
لوگان	5959	یوکان
سنت‌الیس	5489	یوکان- آلاسکا
لوکانیا	5226	یوکان
قله کینگ	5173	یوکان
استیل	5074	یوکان
وود	4890	یوکان
ونکوور	4786	یوکان
فیرودر	4671	بریتیش کلمبیا-آلاسکا
هوبارد	4557	یوکان-آلاسکا
والش	4507	یوکان

1.5. دریاها و خلیج‌های کانادا

کانادا دارای دریاها و خلیج‌های زیادی است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

1.1.5. خلیج آلاسکا (Gulf of Alaska) :

پهنه وسیعی از آب‌های اقیانوس آرام شمالی در جنوب شرقی آلاسکاست که 1.533.000 کیلو مترمربع مساحت دارد. این خلیج گستره‌ای از شبه‌جزیره آلاسکا تا مجمع‌الجزایر الکساندر (Alexander archipelago) و از جنوبِ جزیره کودیاک (Kodiak Island) (در غرب) تا ورودی دیکسون (Dixon Entrance) (در شرق) را دربرمی‌گیرد. سواحل این خلیج به‌دلیل وجود آبدره‌ها و دیگر تورفتگی‌ها حالتی دندانه‌دار دارد. رودهای کاپر و ساستینا (Copper and Sastina rivers) به این خلیج می‌ریزند. خلیج آلاسکا به دلیل وجود جریان‌های سطحی نیرومند و عبور مداوم هوای سرد قطبی از روی آب‌های آن به‌عنوان عامل پیدایش باران‌های شدید و کولاک‌ در جنوب و جنوب مرکزی آلاسکا شناخته می‌شود. این خلیج محل زندگی جانوران دریایی بسیاری، از جمله نهنگ‌های قاتل، است. 

2.1.5. خلیج هودسن:

یکی از بزرگ‌ترین خلیج‌های دنیا است که توسط ایالات نانوات، مانیتوبا، انتاریو و کبک محصور شده است. این خلیج به وسیله تنگه هودسن به دریای لابرادور راه دارد. در این خلیج جزایر زیادی وجود دارد که مهم‌ترین آنها جزایر اتاوا (Ottawa Islands)، کوتس (Knots) ، بلچر (Belcher)، ماسل و آکیمیسکی (Muscle and Akimiski) می‌باشند.

3.1.5. خلیج بافین (Baie de Baffin) :

این خلیج بخشی از آب‌های یخ‌اندود اقیانوس اطلس شمالی است که در شمال شرقی این کشور و در شرق جزیره بافین گسترده شده است. مساحت آن  حدود 689.000 کیلومتر مربع است. تنگه دیویس (Davis Strait) ، واقع در جنوب خلیج بافین، آن را به اقیانوس اطلس متصل می‌کند. همچنین خلیج بافین ازشمال و غرب خود به آب‌های اقیانوس منجمد شمالی می‌پیوندد.

4.1.5. خلیج سنت لورنس (Gulf of Saint Lawrence) :

بخشی از آب‌های شمال غربی اقیانوس اطلس است که در جنوب شرقی کانادا در میان نیوبرانزویک، نوااسکوشیا، نیوفاندلند و کِبــک واقع شده است. محدوده آن گستره‌ای ۴۰۰ کیلومتری را، از دهانه رود سنت لورنس تا نیوفاندلند در شرق، پوشش می‌دهد. پهنای این خلیج در عریض‌ترین نقطه آن ۸۰۰ کیلومتر است و مساحت آن 259.000 کیلومتر مربع است. خلیج سنت لورنس از طریق تنگه‌های کابوت، کانسو و بل‌آیل (Cabot, Canso and Belle Isle Strait) به اقیانوس اطلس راه دارد. همچنین، جزیره‌های پرنس ادوارد، آنتیکاستی (Anticosti) ، مدلین (Madeleine) و چندین جزیره کوچک در این خلیج واقع شده‌اند. مه‌گرفتگی در خلیج سنت لورنس امری مکرر است و به دلیل وجود توده‌های یخ این خلیج  از اوایل دسامبر تا اواسط آوریل بر روی کشتی‌ها بسته است. خلیج سنت لورنس یکی از مکان‌های مهم برای ماهیگیری، به‌ویژه صید ماهی روغن، به‌شمار می‌آید.

5.1.5. دریای بیوفورت (Beaufort Sea) :

در شمال غربی کشور کانادا واقع است. این دریا به اقیانوس منجمد شمالی و نیز به آلاسکا، یوکان، نورث‌وست و نانوات راه دارد.

6.1.5. دریای لابرادور (Labrador Sea) :

بخشی از آب‌های شمال‌غربی اقیانوس اطلس شمالی است که سواحل لابرادور در جنوب‌غربی و سرزمین گرینلند در شمال‌شرقی آن واقع شده‌اند. این دریا در شمال خود از طریق تنگه دیویس به دریای بافین و در غرب از طریق تنگه هودسون به خلیج هودسون مرتبط می‌شود. جریانی اقیانوسی موسوم به جریان لابرادور- که سرد و کم‌نمک است- در کرانه سواحل کانادا به سمت جنوب جریان دارد و همزمان جریان دیگری که گرم‌تر و شورتر است به نام جریان غرب گرینلند در حاشیه سواحل گرینلند به سمت شمال جاری است. از آنجا که جریان لابرادور کوه‌های یخ عظیمی را با خود حمل می‌کند، مسیر اصلی حرکت کشتی‌ها از بخش شرقی دریا انجام می‌گیرد که از اواسط تابستان تا اواخر پاییز قابل کشتیرانی است. دریای لابرادور دارای ذخایر ماهی کاد است و ماهیگیری جزء صنایع مهم گرینلند به‌شمار می‌رود. این دریا در گذشته شاهد عبور کاشفان بسیاری بوده است که در جستجوی گذرگاه شمال‌غربی^[vii] از آن گذشته‌اند .

1.6. دریاچه‌ها و رود‌های کانادا

کانادا وسیع‌ترین ذخایر آبی جهان را دارد. حدود یک‌چهارم از آب‌های شیرین جهان متعلق به این کشور است. 6/7 درصد از کل مساحت این کشور را آب تشکیل می‌دهد. ‌علاوه‌بر رودهای بسیار حدود دو میلیون دریاچه نیز در این کشور وجود دارد. دریاچه‌های مهم و عمده این کشور براساس سطح آب در داخل خاک کانادا (بعضی از دریاچه‌ها در مرز کانادا و امریکا قرار دارند) عبارت‌اند از: هوران (Huron) ، گریت‌بر (Great Bear) ، سوپریور (Superior) ، گریت اسلیو (Great Slave) ، وینیپگ، اری (Erie) و اونتاریو. بزرگترین دریاچه‌ای که کاملاً در خاک این کشور قرار گرفته است، گریت‌بر (Great Bear Lake)(با مساحت ۳۱۳۲۶ کیلومتر مربع) در قلمروهای شمال غربی می‌باشد. رود سنت‌لورنس (Saint Lawrence River) (با ۳۰۵۸ کیلومتر طول) مهم‌ترین رود کانادا است. این رودخانه مسیر آبی را برای کشتی‌ها از دریاچه‌های بزرگ تا اقیانوس اطلس فراهم می‌کند. بلندترین رود این کشور مکنزی است. این رودخانه به طول ۴۲۴۱ در قلمروهای شمال غربی جریان دارد. مسیل‌های بزرگ دیگر عبارتند از: یوکان و کلمبیا، که بخشی از آن از آمریکا می‌گذرد، و نیز نلسون، چرچیل، و فریزر(Nelson, Churchill and Freezer,) به همراه انشعابات اصلی مانند ساسکاچوان، پیس (The Peace) ، اتاوا (Ottawa)، اتاباسکا (Athabasca) و لیارد (Liard) .

1.7. جزایر کانادا

با توجه به موقعیت جغرافیایی و وسعت، این کشور جزایر بسیاری در اندازه‌های گوناگون دارد.  بزرگ‌ترین آنها در شمال این کشور و در مجمع‌الجزایر شمالی واقع شده‌اند. جزایر شمالی کانادا از خلیج جیمز (James Bay) تا جزیره الیزمیر (Ellesmere Island) امتداد دارد و به دو گروه جزایر ملکه الیزابت (Queen Elizabeth Islands) و جزایر قطب شمال (North Pole Islands) تقسیم می‌شود. از بزرگ‌ترین جزایر ملکه الیزابت می‌توان به الیزمیر و دوون (Devon Island) و از کوچک‌ترین جزایر قطب شمال به بافین و ویکتوریا و بنکس (Baffin, Victoria and Banks Islands) اشاره کرد. بزرگ‌ترین جزایر کرانه غربی، ونکوور و ملکه شاریوت (Queen Charlotte Islands)هستند. نیوفاندلند، پرنس ادوارد، کیپ برتون (Cape Breton Island) در نیوبرونزویک، آنتی کاستی و ماگدالن (Anticosti & Magdalen Islands) در کبک از جمله جزایر دیگری هستند که خارج از ساحل شرقی واقع‌اند. درآب‌های داخلی، جزیره هورن، تعداد زیادی جزیره کوچک در خلیج جوجین و مجموعه‌ای از جزایر کوچک واقع شده است که به هزار  جزیره شهرت دارند ولی تعداد آنها از هزار هم بیشتر است و در مسیر دریاچه انتاریو به رودخانه سنت لورنس قرارگرفته‌اند. کانادا شبه جزیره هم دارد؛ از جمله می‌توان به شبه جزیره گاسپ (Gasp Peninsula)در کبک و شبه جزیره آوالون (Avalon Peninsula) اشاره کرد .

1.8. پوشش گیاهی و زندگی جانوری کانادا

پوشش گیاهی قسمت شمالی ‌قطبی و توندرا (Polar and tundra) است. اصطلاح توندرا از یک لغت فنلاندی به معنای «زمین لخت یا خاک دشمن» گرفته شده است. این کلمه معمولاً به مناطق بی‌درخت شمالی اطلاق می‌شود. گیاهان توندرا شامل گل‌سنگ‌هایی که همچون پوسته‌ای سطح صخره‌ها را می‌پوشاند،  خزه‌هایی که شکاف‌ سنگ‌ها را پر می‌کند و در زیر سنگ‌ریزه‌ها فرو می‌روند و گیاهان سبزه‌مانند و بوته‌های گوناگون می‌باشد. حیواناتی که در این ناحیه زندگی می‌کنند شمارشان اندک است و شامل موش صحرایی، گاو عنبر و خرس قطبی می‌شود.

در قسمت‌های پایین‌تر به طور متناوب جنگل‌های کوتاه و تنک دیده می‌شود. ناحیه پلی (Pelee) در دریاچه ایری (Lake Erie) به خاطر درختان برگ‌ریز پاییزی متنوعش، از جمله درخت قهوه‌ای کنتاکی (Kentucky)، مشهور است. در شمال رودخانه ساسکاچوان منطقه وسیعی از درختان سوزنی‌برگ وجود دارد که به جنگل‌های سوزنی برگ شمالی مشهورند. این منطقه به سمت کوه‌های راکی گسترش می‌یابد که از گونه‌های اصلی آن می‌توان به صنوبر، ‌سیاه کاج و سپیدار اشاره کرد. دره‌ها و دامنه‌های خشک کوه‌های راکی از جنگل‌های کم پشت پوشیده شده است که عمدتاً کاج و صنوبرند. تراکم و انبوهی این جنگل‌ها به سمت مناطق غربی افزایش می‌یابد. سگ آبی نماد کشور کانادا است و به دلیل تجارت پوست در دوره استعمار بریتانیا در تاریخ توسعه این کشور نقش دارد. تصویر سگ آبی بر روی برخی از سکه‌ها وتمبرهای پستی این کشور مشاهده می‌شود. تنوع حیوانات در این کشور شبیه اروپای شمالی و شمال آسیاست. نسل تعداد بسیاری از انواع حیوانات به علت استفاده‌های صنعتی، کشاورزی و شهری از محیط‌های طبیعی در خطر انقراض است. از حیوانات گوشت‌خوار این کشور می‌توان به خرس سیاه، خرس قهوه‌ای، ‌سیاه گوش، ‌گرگ، روباه، سمور و راسوی آمریکایی اشاره کرد. خرس قطبی در سرتاسر قطب شمال و یوزپلنگ درنده آمریکایی در بریتیش کلمبیا یافت می‌شود.

در بسیاری از جنگل‌های این کشور‌انواع گوزن‌ شمالی و آمریکای شمالی از قبیل کاریبو و موس (Caribou & Mosse) دیده می‌شود. در مناطق غربی گوزن شمالی و گاومیش کوهان‌دار زندگی می‌کنند که بوفالو(Buffalo) نامیده می‌شود. چند گونه از گوزن ویرجینیا (Virginia) بومی جنوب کانادا هستند. زیستگاه گوزن دم‌سیاه، ‌در بریتیش کلمبیا و بخش‌هایی از کشتزارهای بزرگ است. همچنین تنوع پرندگان و ماهی‌ها در این کشور قابل توجه است .

1.9. معادن کانادا

چهل درصد مواد معدنی این کشور در سپر کانادایی قرار دارد. نیکل، آهن، اورانیوم، نقره، روی، کوبالت، مس و طلا در این منطقه استخراج می‌شود. بسیاری از منابع به دلیل دشواری دسترسی به آنها بهره‌برداری نمی‌شوند. در واقع، به نظر می‌آید که بسیاری از ذخایر آن هنوز کشف نشده باشند. از این مواد معدنی در سرزمین‌های قطبیِ شمال نیز یافت می‌شوند. به علاوه، منابع تجدیدناپذیری چون نفت و گاز طبیعی در استان‌های غربیِ دارای چمنزار و نیز در شمال فراوان‌اند.

واژه یوکان، که در زبان بومیان به معنی «عظیم‌ترین» است، حجم منابع طبیعی‌ای را توصیف می‌کند که عمدتاً در این سرزمین استخراج نشده باقی مانده است. کشف طلا در یوکان موجب به راه افتادن هجوم مشهور کلاندایک در سال 1897م برای یافتن طلا شد و مرز دیگری برای مهاجرت وسیع گشود. شاید معدن الماسی که به تازگی در سرزمین‌های شمال غربی کشف شده، در آینده تا پنج درصد ذخیره این سنگ قیمتی را در جهان تأمین کند. زغال سنگ، سیلیس و منگنز از نمونه‌های دیگر منابع معدنی هستند که از پوسته زمین در کانادا استخراج می‌شوند .

1.10. جاذبه‌ها و دیدنی‌های طبیعی کانادا

به دلیل وسعت، تنوع فصل‌ها و جاذبه‌های طبیعی، جهانگردان بسیاری  از سراسر جهان به این کشور جذب می شوند. کوه‌های بلند راکی، رودخانه‌های خروشان، جنگل‌های انبوه و مناطق بکر این کشور مورد علاقه دوستداران ورزش و طبیعت است و از جمله بهترین مناطق دنیا برای اسکی، ماهیگیری، قایقرانی،‌ شکار،‌ پیاده‌روی ‌و کوهنوردی است. آبشار عظیم نیاگارا با ارتفاع تقریبی 52 متر در جنوب شرقی تورنتو در امتداد رودخانه نیاگارا واقع است و از سه آبشار نعل اسبی، برایدال و آمریکایی (Horse Shoe, Bridal Veil Falls and American Falls) تشکیل شده است. آبشار نعل اسبی بزرگ‌ترین این آبشارهاست که بین دو ایالت انتاریو در کانادا و نیویورک در آمریکا قرار دارد و با ریزش حدود سه هزار متر مکعب آب در هر ثانیه منبع ارزشمند تولید نیروی برق هیدروالکتریک است. این آبشار یکی از دیدنی‌های طبیعی سفر به این سرزمین به شمار می‌رود. دو دریاچه بزرگ با نام‌های ایری (Erie) و انتاریو در شمال امریکا و جنوب کانادا قرار دارند که مرز میان دو کشور از میان این دو دریاچه می‌گذرد .

1.11. مناطق زمانی کانادا

کانادا دارای شش منطقه زمانی است. شرقی‌ترین ساعت استاندارد آن، در منطقه نیوفاندلند، سه ساعت و نیم از ساعت جهانی عقب‌تر و غربی‌ترین ساعت استاندارد آن، واقع در پسیفیک (Pacific)، هشت ساعت عقب‌تر از ساعت جهانی است. برای استفاده بهینه از روشنایی روز، ساعت رسمی در سراسر این کشور در اولین یکشنبه ماه آوریل هر سال یک ساعت جلو کشیده می‌شود و پس از این مدت دوباره به حالت اول باز می‌گردد .

---

پاورقی

[i] . روسیه با 17.075.400 کیلومتر مربع وسعت، وسیع‌ترین کشور جهان است.

[ii] . این آمار به ظاهر بیانگر آن است که در هر کیلومتر مربع از زمین‌های کانادا 5/3 نفر زندگی می‌کنند، اما این نوع بیان گمراه کننده است؛ زیرا سکونت‌گاه‌های جمعیتی به طور مساوی توزیع نشده‌اند. در آنجا نواحی شهری شلوغی که تراکم جمعیت در آنها بسیار بالاست و نیز چشم‌انداز‌های باز و کم جمعیت وجود دارند که در مجموع میزان تراکم جمعیتی کانادا را تشکیل می‌دهند.

[iii] . سلسله جبال راکی شامل بلندترین قلل آمریکای شمالی می‌باشند.

[iv]. واژه اونتاریو از زبان بومیان گرفته شده و به معنی «آب زیبا» است.

[v] . استان متحده یا استان متحده کانادا یکی از مستعمرات بریتانیای کبیر آمریکای شمالی در طی سال‌های 1841 تا 1867 بود که با توصیه جان لامپتون شکل گرفت.

[vi] . شرکت خلیج هادسون، که تجارت پوست به اروپا را انجام می‌داد، حدود 200 سال مناطق وسیع نورت‌وست را تحت کنترل خود در آورد.

[vii]. مسیری دریایی که اقیانوس‌های اطلس و آرام را به‌هم می‌پیوندد.

نیز نگاه کنید به

• جغرافیای طبیعی چین
• جغرافیای طبیعی روسیه
• جغرافیای طبیعی مصر
• جغرافیای طبیعی افغانستان
• جغرافیای طبیعی لبنان
• جغرافیای طبیعی تونس
• جغرافیای طبیعی ترکیه
• جغرافیای طبیعی قزاقستان
• جغرافیای طبیعی پاکستان