نهاد خانواده ژاپن
در ژاپن، در دوران مِیجی و تایشو، عمدتاً زوجین دارای فرزندان زیادی بودند و "کوداکوسان"(子沢山/Kodakusan) یا فرزندآوریِ زیاد مرسوم بود. بطور عموم همسر و فرزندان در قالب یک خانواده بزرگ همراه با والدین خود زندگی می‌کردند و نسبت خانواده‌های پرجمعیت در آن دوره بالا بود. اما در دوره شووا، خانواده‌های هسته ای و خانواده‌های کوچک که تنها از زوجین و فرزندان تشکیل شده بودند، افزایش یافت و به دنبال آن از میان خانواده‌های نسبتاً پر جمعیت افرادی بودند که هم می‌خواستند به والدینشان نزدیک باشند و هم کمی فاصله حفظ شود تا نسبتی متعادل ایجاد گردد[۱]. بنابراین به گونه‌ای زندگی می‌کردند که در یک طبقه از خانه والدین و در طبقه دیگر خودشان تنها یا به اتفاق همسر و فرزندانشان ساکن شوند.
خانواده ژاپنی قبل از جنگ حولِ محور "خانه"(家/Ie) می‌گشت، خانه‌ای که دولت و جوامع محلی را با هم پیوند می‌داد. "نظام خانواده" دارای دو عنصر اصلی بود: "خانه" و "پدر سالاری"(家父長制/Kafu chōsei). خانه‌ای که با تأکید بر اتحاد و توسعه مداوم گروه خویشاوندی، اعضای خانواده را تابع خود می‌دانست. سیستم وراثت مردسالاری حاکم بود و این سیستم خانواده‌های اصلی و زیر شاخه جدید از این خانواده‌ها را طی سلسله مراتبی که به سرپرست خانواده وابسته بود، به عنوان یک گروه "اوچی"(内/Uchi) می‌دید [۲].
از آن زمان تاکنون به طور پیوسته در خانواده ژاپنی، پیچیدگی، فردگرایی، گسترش مرز بین اعضای خانواده و تار و مبهم شدن روابط خانوادگی در حال افزایش است. طلاق و از هم پاشیدن خانواده، واگرایی عاطفی و خشونت خانوادگی، پیری و افزایش خانواده‌های تک‌نفره، عدم برابری در تقسیم کار و همچنین مسئولیت مراقبت از سالمندان از جمله مشکلات و معضلاتی هستند که امروزه خانواده ژاپنی با آنها روبه‌رو است.
بر اساس آمار منتشرشده در کتاب «آمار ژاپن» تعداد ازدواج‌های ثبت شده در سال 2019 به 598905 مورد و تعداد طلاق‌های ثبت شده در همین سال به تعداد 208489 مورد رسیده است[۳]. با افزایش طلاق و همچنین کاهش آمار ازدواج در سال‌های اخیر، خانواده با پدیده دیگری نیز رو به رو است و آن "مادران تنها"(シングルマザー/Single Mothers) است که پیوسته بر شمار آنها افزوده می‌شود. مادران تنها به معنی مادران مطلقه نیست بلکه تمام مادرانی را نیز در بر می‌گیرد که به هر دلیلی جدا از همسر یا خانواده زندگی می‌کنند که برخی همراه با فرزند و برخی بدون فرزند و تنها یا مستقل از سایر اعضای خانواده هستند. در زبان ژاپنی از واژه "ریبتسو"(離別/Ribetsu) استفاده می‌شود که به نوعی به معنای "جدایی" است و نه لزوماً طلاق به شیوه رسمی. از همین رو آمارها تعداد مادران تنها را بسیار بیشتر از تعداد مادران مطلقه نشان می‌دهند.
بنابراین بر اساس قانون، مادران تنها می‌توانند شامل دو گروه شوند. گروه اول مادرانی هستند که با کودک یا فرزند زیر بیست سال خود زندگی می‌کنند و گروه دوم مادرانی که بدون همسر و با پدربزرگ یا مادربزرگشان زندگی می‌کنند. تعداد کل "مادران تنها" در ژاپن در سال 2015 به یک میلیون و 63 هزار نفر رسید، این درحالی است که این رقم در سال 2000 حدود یک ملیون نفر بوده است[۳].
نیز نگاه کنید به
- نهاد خانواده در چین
- نهاد خانواده روسیه
- نهاد خانواده در مصر
- نهاد خانواده افغانستان
- نهاد خانواده تونس
- نهاد خانواده کانادا
- نهاد خانواده کوبا
- نهاد خانواده لبنان