نهاد خانواده تونس

خانواده معاصر تونس به سوی مدرنیسم می‌رود و از سبک سنتی خانواده گسترده (Extended family) به سوی خانواده هسته‌ای (Nuclear family) در حال تغییر است؛ فرآیندی که نتیجه طبیعی گسترش فرهنگ شهرنشینی است، دومیلیون‌وپانصدهزار خانواده در تونس وجود دارد که به‌صورت میانگین از چهار نفر تشکیل می‌شود. با وجود تهاجم شدید فرهنگی غرب و همراهی دولتمردان تونس با این جریان می‌توان گفت جایگاه و نقش تربیتی خانواده کاملا از بین نرفته است و زندگی خانوادگی با قوت به حیات خود ادامه می‌دهد و سنت‌های اسلامی مانند صله ارحام، به‌ویژه در مناطق روستایی، همچنان فعال است و سردی روابط و خشونت‌های خانوادگی کمتر دیده می‌شود. البته خانواده‌های تونسی از آسیب‌های گوناگون، به‌ویژه موضوع فرزندسالاری مفرط رنج می‌برد.

توجه والدین به آینده تحصیلی و شغلی فرزندان، شغل شاغل بسیاری از خانواده‌ها به‌ویژه در مناطق شهری است و انرژی بسیاری از خانواده‌ها را به تحلیل می‌برد. فرانسوی‌ها و جریان‌های طرفدار فرهنگ فرانکفون در تلاش‌اند تا خانواده تونسی را براساس الگوی فرانسوی تربیت‌کنند که جریان کشف حجاب در زمان بورقیبه و سیاست ممنوعیت حجاب در دوره بن علی در همین راستا قابل ارزیابی است؛ جریان‌هایی که در فاصله‌گرفتن خانواده‌ها از ارزش‌های ملی اسلامی موثر بوده است، جالب است که با وجود تلاش بورقیبه برای کشف حجاب در تونس، خود او در خاطراتش می‌گوید:

«جمعیت ادبی لیسور در تونس نشستی با عنوان حجاب در سال ۱۹۲۸ میلادی برگزار کرد و من در سخنرانی خود گفتم حجاب جزئی از شخصیت تونسی است و فرانسه می‌خواهد آن را از بین ببرد و ما آن را که نماد شخصیت ماست ترک نخواهیم کرد!».

مجله الاحوال الشخصیه محور قوانین مربوط به خانواده است، این قانون در ۳ اوت ۱۹۵۶ میلادی از سوی وزارت عدل تونس ابلاغ شد؛ نویسندگان این مجله از آراء و نظرات فقه مالکی و نیز دیگر مذاهب فقهی، مانند فقه جعفری در تبیین مسائل استفاده کرده‌اند.

واگذاری حق طلاق به دادگاه نه زوج، منع تعدد زوجات، تعیین حداکثر مدت حمل (با استفاده از مذهب حنبلی) و توانایی دختر رشیده برای ازدواج بدون نیاز به اجازه ولی (با استفاده از مذهب حنفی) از مهم‌ترین موارد این قانون است. تصویب این قانون با تلاش بورقیبه و نه ابتکار او تحقق یافت و پس از انقلاب تونس نیز از این قانون حمایت شد.

شیخ محمد عزیز جعیط در سال ۱۹۴۷ با صدور مجله الاحکام الشرعیه و در سال ۱۹۴۹ میلادی، با ارائه طرحی مشتمل بر ۲۵۰۰ ماده درخصوص مسائل خانواده و مالکیت به وزارت دادگستری تونس، بستر علمی فقهی لازم را برای شکل‌گیری مجله الاحوال الشخصیه فراهم ساخت؛ به‌نظر می‌رسد صدور این مجله از مجله عثمانیه در مصر الگوبرداری کرده است؛ مجله‌ای که وزیر محمد قدری پاشا در سال ۱۸۸۱ میلادی صادر کرد.

سازمان تربیت و خانواده تونس، که در سال ۱۹۶۴ تأسیس شد و مرکز ملی خانواده و آبادانی انسانی که در سال ۲۰۰۰ میلادی راه‌اندازی شده است، از مهم‌ترین نهادهای فعال در امر خانواده هستند. انتخاب نام حسن و حسین برای دوقلوهای پسر یکی از عادت‌های مرسوم در خانواده‌های تونسی است که تاکنون هم رایج است. قرائت قرآن و خواندن اشعار دینی در جمع خانواده نیز مرسوم بوده است. راشد غنوشی (رهبر حزب النهضه) نقل می‌کند: در دوران نوجوانی در شب‌های بلند زمستان و در جمع خانواده چای داغ می‌نوشیدیم و این شعر را دسته‌جمعی می‌خواندیم:

«اللهم صل علی المصطفی بدیع الجمال و بحر الوفا و صل علیه کما ینبغی، الصادق محمد علیه‌السلام صلاه تدوم و تبلغ الیه مرور اللیالی و طول الدوام».

مناسبت‌های دینی، به‌ویژه ماه مبارک رمضان نقش مهمی در استحکام روابط اعضای خانواده دارد؛ به‌گونه‌ای که افراد خانه تلاش می‌کنند تا خود را پیش از افطار به منزل برسانند و افطار را همراه خانواده باشند. حضور خانواده‌های مهاجر در تونس که غالبا از کشورهای همسایه، مانند اندلس قدیم به این کشور مهاجرت کرده‌اند، از موضوعات جامعه‌شناسی مهمی است که باید در مطالعه موضوع خانواده در تونس به آن توجه کرد.

نیز نگاه کنید به

نهاد خانواده ژاپن؛ نهاد خانواده روسیه؛ نهاد خانواده کانادا؛ نهاد خانواده کوبا؛ نهاد خانواده در مصر؛ نهاد خانواده افغانستان؛ نهاد خانواده سنگال؛ نهاد خانواده فرانسه؛ نهاد خانواده در مالی؛ نهاد خانواده سوریه؛ نهاد خانواده سودان؛ نهاد خانواده ساحل عاج؛ نهاد خانواده زیمبابوه؛ نهاد خانواده اوکراین؛ نهاد خانواده اسپانیا؛ نهاد خانواده در اردن؛ نهاد خانواده اتیوپی؛ نهاد خانواده سیرالئون؛ نهاد خانواده قطر؛ نهاد خانواده لبنان؛ نهاد خانواده سریلانکا؛ نهاد خانواده بنگلادش؛ نهاد خانواده قزاقستان؛ نهاد خانواده تایلند