فرهنگ عمومی زیمبابوه
فصل هشتم :فرهنگ عمومی
1.آداب و رسوم
زیمبابوه کشوری با قبایل مختلف و برخوردار از تنوع قومی و فرهنگی است.با این که مشابهت هایی در بعضی از سنت های قبیله ای دیده می شود اما قبایل و گروه های دینی مختلف از آداب و سنن خاص خود پیروی می کنند.میان آداب و رسوم قبایل زیمبابوه با دیگر کشورهای جنوب صحرا به خصوص قبایل ساکن در آفریقای جنوبی مشابهت ها واشتراکات زیادی دیده می شود و برخی سنت های قبیلگی با تفاوت های جزئی در میان قبایل این کشورها پذیرفته شده و محترم است.
اعتقادات و باورهای مذهبی قبایل در شکل و نوع آداب و رسوم و تأثیر گذاری آنها در زندگی مردم قبیله بسیار مهم است.
2. نقش زنان در خانواده
قبیله شونا یکی از دو قبیله مهم زیمبابوه است.در میان مردم شونا غلبه نظام موروثی در خانواده،شکل خاصی از روابط خانوادگی را در نظام فرهنگی قبیله به وجود آورده است. دراین شکل از خانواده،زنان از قدرت و استقلال بالایی برخوردارند.حق دریافت میراث برادر،امتیازی است که از سوی خانواده ها و ریش سفیدان قبیله به زنان داده می شود.
نقش زن ارشد در میان خانواده[1]به خصوص از نظر چگونگی توزیع ارث و میراث برادر به همسر بیوه اش تعیین کننده است.
خواهران در ازدواج برادرها از قدرت زیادی برخوردارند و به عنوان مدافع حقوق همسران برادر انجام وظیفه می نمایند.
3. سنت خواستگاری
در قبيله اندبله پس از ظهور علايم بلوغ دردختران،جوانان خواستگار كه به آنها «ايندانگه» گفته مي‌شود می توانند به خواستگاري دختران مورد علاقه خود بروند. اين جوانان ابتدا به ملاقات پدر دختر مورد نظر رفته و درخواست خود را رسماً با وی در میان می گذارند.پدر دختر از شغل و درآمد مرد جوان جويا می‌شود.
پس از موافقت پدر دختر با اصل ازدواج،مرد جوان اجازه می يابد در كلبه محل زندگي دختر جوان موسوم به "آماكسي هيبا" با وی دیدار و صحبت کند.این دیدار می تواند در كنار چاه آب كه معمولاً دختران جوان در آنجا گرد هم می‌آيندانجام شود.معمولاً دخترها گفت و گوی خود باخواستگارشان را به درازا می كشانند و گاهی این صحبت ها 2 تا 3 سال طول می کشد.پس از موافقت دختر جوان با ازدواج، خواهر وی خبر آن را برای خانواده داماد برده و عروس آينده نيز كمر بند خود را به نشانه موافقت قطعی بر گردن داماد می اندازد. داماد نيز هديه‌ای براي دختر فرستاده منتظر اعلام تاريخ مراسم عروسی از سوی خانواده عروس می‌شود که گاه تا يك سال طول می كشد.پس از آن داماد رسماً از سوی پدر دختر احضار می شود.وی به همراه برادر بزرگتر و يا پسر عموي خود نزد پدر عروس رفته بعد از گفت و گو که غالباً بدون حضور ساير اعضای خانواده دختر صورت می گيرد قرار ملاقات بعدی بين دو خانواده گذاشته می‌شود.
اگر گفت و گوها به خوبی پیش برود، خانواده پسر از عروس برای ديدار از خانه خود دعوت می کنند.دختر جوان را در این دیدار که حتماً هنگام غروب انجام می شود،یکی از خويشان نزديك همراهی می کند.طبق رسوم اندبله مادر داماد با لباس مخصوص همراه با سایر اعضای خانواده به جز مادر بزرگ داماد که در داخل خانه می ماند،بیرون از خانه از عروس استقبال می کنند.در این دیدار بزی به عنوان خوش يمن بودن وصلت قربانی می شود. پس از آن پدر داماد که تا این زمان با پدر عروس ملاقات نداشته،شخصی را به عنوان نماينده نزد پدر عروس می‌فرستد تا پس از گفت و گو با وی رسماً خواهش كند با ازدواج موافقت کند و پدر دختر نیز پس از كمی طفره رفتن و تظاهر به بی میلی سرانجام موافقت خود را اعلام و زمان رسمی ازدواج را مشخص می کند.
4. سنت ازدواج
تلقی مردم قبیله شونااز ازدواج نوعی تعهد اجتماعی است که می تواند روابط اجتماعی را نه تنها میان دو نفر که میان خانواده ها و دوستان زوجین نیز ایجاد و تحکیم نماید.شکل سنتی ازدواج در میان مردم قبیله شونا در یک قرن گذشته تغییرات زیادی کرده اما هنوز برخی آداب و رسوم مربوط به آن باقی است.در میان مردم شونا شیربها که آن را "رورا" می نامند، بخش اصلی ازدواج است. رسم پرداخت شیربها به خانواده عروس از رسوم به جا مانده از گذشته است.این رسم به ازدواج رسمیت بخشیده نوعی تضمین حمایتی از خانواده دختر در برابر پیامدهای آسیب زای خروج وی از جمع خانواده در پی ازدواج تلقی می شود.بدون اجرای رسم پرداخت شیر بها از طرف خانواده داماد،ازدواجی صورت نمی گیرد.اما پس از ازدواج در صورت فوت زن،شوهر بیوه محسوب نمی شود و الزامی برای اجرای مراسم عزاداری ندارد.در خصوص اقوام وی نیز گویی هیچ گاه ارتباطی میان او و خانواده همسر وجود نداشته است.(Sundaynews.co.zw)
مطالعات مردم شناختی در میان قبیله شونا نشان می دهد اگر چه پرداخت شیربها به عنوان قاعده عرفی پذیرفته شده اما همه خانواده های شونا به آن عمل نمی کنند و اشکال دیگری از ازدواج که در آن دادن شیربها نقش و اهمیت کمتری دارد،میان مردم این قبیله رایج است.
غالب زنان شونا ازدواج را موهبتی از سوی نیاکان برای بهتر شدن وضعیت اقتصادی و اجتماعی خود می دانند.
ازدواج در قبيله اندبله معمولاً بين افراد همان قبیله صورت می گیرد و مردم اندبله ترجيح می‌دهند شريك زندگی خود را از تيره‌های مختلف قبيله خود برگزینند.مراسم عروسی آنان باتشريفات و سلسله مراتب خاصی انجام می‌شود كه نشان از عمق توجه مردم به فرهنگ کهن قبيله اندبله دارد.
طبق سنت‌های قديمی اندبله،ازدواج صرفاً پيوند بين دو فرد محسوب نمی‌شود بلكه نوعی ارتباط محكم بين دو خانواده است. اقوام اندبله خانواده‌های متعددی دارند كه عروس و دامادهای جوان نقش خاصی در تحكيم اين خانواده بزرگ دارند.
در فرهنگ اندبله برای ازدواج تشريفات خاصی وجود دارد که در میان قبایل زيمبابوه منحصر به فرد است. براساس فرهنگ اندبله دختری كه قصد ازدواج دارد پس از موافقت والدين با موضوع ازدواج برای هميشه از خانواده خود جدا می‌شود و به همین دلیل ازدواج نوعی جدایی همراه با شروع یک زندگی جدید برای اوست .در همه برنامه ها و مراسم ازدواج، تمامی خانواده عروس حتی مردگان نیز بايد در جريان روند اين پيوند قرار گيرند. خانواده پسر نيز طی مراسمی خود را آماده پذيرش عضو جديد می‌نمايند كه پس از موافقت اعضای خانواده بزرگ داماد با این عضویت، از اين پس در شمار اعضای خانواده به شمار خواهد آمد.مردگان خانواده داماد نيز مانند خانواده عروس بايد در جريان کامل ازدواج قرار گيرند.
5. خانواده و سنت های قبیلگی
ورود و نفوذ فرهنگ غرب و مدرن گرایی،انواع جدیدی از شیوه های ازدواج را در میان قبایل زیمبابوه به صورت قاعده مند در آورده است.مطالعه تحقیقی دانشگاه پنسیلوانیا بر روی ازدواج های قبیله شونا حاکی از ایجاد تغییرات تدریجی در آداب و رسوم سنتی مربوط به آن و رواج اشکال غیر رسمی ازدواج و تشکیل خانواده به ویژه در دهه گذشته،است.این تغییرات بیشتر از سوی جمعیت با سواد شهری پذیرفته شده و در میان آنها دیده می شود. بعضی از جوانان نیز بنا به دلایلی مانند عدم امکان پرداخت شیربها از سوی خانواده پسر و یا مخالفت خانواده ها با ازدواج دختر و پسر،بدون موافقت والدین راه های دیگری چون فرار را برای رسیدن به یکدیگر انتخاب کنند.
درازدواج هایی که شیربها داده می شود،شوهر و خانواده وی دارای آتوریته خاصی بوده از زن انتظار فرمانبرداری صرف دارند.در این ازدواج ها معمولاً مرد توقع دارد که زن با انجام کار و کسب درآمد،در بخش اقتصادی زندگی نقش داشته باشد.در حالی که امروزه زنان به خصوص قشر تحصیل کرده چون گذشته تابع نظرات شوهر نبوده در مقابل فشار و خودرأیی همسران خود مقاومت می کنند و توقع دارند به صورت عادلانه در برنامه ها و تصمیمات مهم زندگی مشارکت داشته باشند.مردها نیز غالباً نگران آنند که با افزایش اختیارات زنان،آنها قدرت بیشتری در خانواده به دست آورند.به خصوص اگر زنان به لحاظ اقتصادی نیز مستقل باشند،به زعم مردان آنها دیگر قادر به کنترل همسرانشان نبوده حفظ و مدیریت زندگی از دستشان خارج می شود. (JSTOR:Vol.32.No.1,1993,P35)
6. نقش نیاکان
بسیاری از مردم شونا معتقدند هر اتفاقی که بعد از ازدواج در زندگی زناشویی (طلاق،بیماری،مرگ و...) پیش آید،ناشی از تأثیر ارواح و شانس می باشد.اگر طلاقی روی دهد آن را ناشی از بد شانسی و نفوذ ارواح شیطانی یا ناراحتی ارواح نیاکان خود تلقی می کنند.
دخترانی كه برای ازدواج آماده می شوند تحت مراقبت ارواح قبيله و درگذشتگان خويش قرار می‌گيرند و بزرگان خانواده به آنها تاكيد می‌كنند كه ازدواج خوشبختی، زندگانی طولانی و بركت برای آنان به ارمغان می آورد. درواقع در قبيله اندبله ازدواج به عنوان مركزی در نظر گرفته می شود كه مردگان، زندگان وافرادی كه هنوز به دنيا نيامده‌اند در آن با يكديگر ملاقات می نمايند لذا تاريخ نمايشنامه‌ای واقعی را برای آنان به نمايش می‌گذارد كه سرشار از تحرك، پويايی و نوآوری است.(همان)
7.سنت های غذایی
مردم زیمبابوه دارای غذاهای سنتی خود هستند."سادزا" غذای سنتی و متداول ترین خوراک اغلب مردم این کشور است که به شکل پوره طبخ می شود.این غذا از آرد ذرت تهیه شده معمولاً با گوشت، مرغ و یا سبزیجات خورده می شود.جایگاه این ماده غذایی در میان مردم زیمبابوه مانند برنج در چین است.
مواد خوراکی دیگری مانند بادام زمینی،لوبیا،باتر نات (نوعی کدوی کوچک) و برگ های گیاه کدو که در تهیه خورش به کار می رود از انواع مواد خوراکی هستند که به وفور در غذاهای سنتی مردم دیده می شوند.گوشت شکار نیز معمولاً در مناسبت های خاصی مصرف می شود.نوع گوشت غذا بستگی به میزان اهمیت مناسبت دارد.روز کریسمس برای مسیحیان زیمبابوه بسیار مهم بوده و غذاهای متعدد و مختلفی در این روز پخته می شود.
در میان عامه مردم رسم است که میهمانان پیش از آن که خوردن غذا را آغاز کنند،دست ها را در ظرف آبی که برایشان آورده می شود بشویند.خوردن غذا باید با دست راست باشد حتی اگر فرد چپ دست باشد زیرا خوردن غذا با دست چپ نوعی بی احترامی به صاحب خانه محسوب می شود.معمولاً غذا در یک ظرف (کاسه) ریخته شده و چند نفر از آن ظرف می خورند.میهمان در پایان در رفتاری احترام آمیز و برای آن که وانمود کند صاحب خانه بیش از مقدار لازم غذا تهیه کرده است، کمی از غذای خود را در ظرف باقی می گذارد.
در فرهنگ غذایی مردم زیمبابوه تابوهایی نیز وجود دارد. برخی گروه ها از خوردن گوشت حیوانات امتناع می کنند همان طور که برخی دیگر از مواد غذایی گیاهی تغذیه نمی کنند.اگر نام یکی از اعضای خانواده با نام دسته ای از خوراکی ها مشترک یا مشابه باشد،آن خانواده از خوردن آن نوع ماده غذایی خودداری می کنند.برای مثال،در زبان شونا به تمام انواع دام "انکومو" گفته می شود.در عین حال،"انکومو"نامی مردانه است.اگر یکی از افراد خانواده به این نام خوانده شود،خوردن گوشت دام برای اعضای آن فامیل ممنوع است.
(https://fidelitygroup8zimbabwe.wordpress.com/traditional-costumes/2016)
8.لباس سنتی
مردم زیمبابوه غالباً از پارچه های رنگارنگ برای تهیه لباس هایشان استفاده می کنند.زنان بر روی لباس و به دور خود پارچه های بلندی می پیچند.پوشش سنتی مردان بالا پوشی است که معمولاً از پوست حیوانات تهیه می شود.پوشیدن لباس های سنتی در میان زنان و مردان مسن جامعه به ویژه در مراسم و مناسبت های رسمی و ملی مانند روز قهرمانان و روز استقلال،متداول تر است.افراد مسن لباس های سنتی تری را به تن می کنند.معمولاً نوع پوشش سنتی نشان از سن و موقعیت اجتماعی آنان دارد.زنان متأهل علاوه بر پوشیدن لباس سنتی خود،پارچه کلفتی را بر دوش می اندازند و به احترام همسرانشان سر خود را با پارچه ای مانند شال و روسری می پوشانند.
با نفوذ و رواج فرهنگ غرب،امروزه بیشتر مردم به خصوص جوانان از الگوهای سنتی و شیوه های زندگی پدران و مادران خود پیروی نمی کنند. (https://fidelitygroup8zimbabwe.files.wordpress.com/2013/08/idzilla.png)
9. ضرب المثل ها:
ضرب المثل های آفريقایی ريشه در داستان های فولكلور داشته و از نسلی به نسل ديگر منتقل شده اند.ضرب المثل ها مفاهيم فرهنگی جامعه مانند زبان،آداب و رسوم،سنن و... را در بر می گیرند.
فرهنگ اندبله دارای گستره وسیعی از ضرب المثل هاست و شباهت های بسياری با ضرب المثل هاي قبيله زولو در آفريقای جنوبی دارد."پلينگ"[2]، مجموعه ضرب المثل های اندبله را در كتاب "ضرب المثل های اندبله" جمع آوری کرده است.این کتاب از سال 1977 تا كنون چندين بار تجديد چاپ شده است.وی در این کتاب، 425 ضرب المثل را در 16 فصل تقسیم بندی کرده معانی مختلف آنها را به زبان انگيسی دراين اثر آورده است(Pelling,2000:5-6).
نمونه ای از ضرب المثل های قبایل زیمبابوه:
1-مردمی که ابتدا به اصلاح امور نپردازند،هرگز امکان ندارد تولید کننده چیزی باشند.
2-طفل شیرخواره ای که با صدای بلند گریه سر ندهد،پشت
مادرش خواهد مرد.www.inspirationalstories.com/proverbs/t/zimbabwea))
1- ضرب المثل قبیله اندبله : یک بچه شیر،خود یک شیر است.(www.africaourafrica.com)
2- ضرب المثل قبیله شونا: افتخاری برای ساکنان کوهستان نیست که برای تکه سنگی از ساکنین دشت سؤال کنند.(www.bulawayo1872.com/aw/shona2.htm(
10. افسانه
زندگی مردم زیمبابوه همیشه با داستان و افسانه عجین بوده است.افسانه ها آنان را در پذیرش رویدادهای پیرامونی و واقعیت های زندگی یاری کرده و با گذشته هایشان پیوند داده است.همین داستان ها و افسانه های رایج در باره ویرانه های سنگی منطقه زیمبابوه بزرگ،سبب ایجاد تعلق و وابستگی میان مردم و تاریخ کشورشان شده است.می توان گفت شناخت مردم از این ویرانه ها که بخش درخشانی از تاریخ سرزمین زیمبابوه را در خود جای داده به واسطه همین افسانه ها صورت گرفته است. یکی از نویسندگان پرتغالی معتقد بود مردم شیطان را سازنده این بناها می دانند.باید به این نکته توجه داشت که شیطان در باورهای آفریقایی با شیطان دین مسیحی تفاوت های اساسی دارد.افسانه ای دیگر که توسط برخی سیاحان مطرح شده می گوید سفیدپوستان این بناها را ساخته و سپس توسط سیاهان مسموم شده به قتل رسیده اند.
طبق اساطیر،اجداد مردم شونا آتش را نمی شناختند و پادشاهان روزوی[3](دومین امپراتوری پس از مونوموتاپا) مردم را با آتش و کشت غلات و دانه های دیگر آشنا ساختند.اجداد روزوی در منطقه زیمباس یا زیمبابوه به معنی جایگاه اقامت یا تدفین سرکردگان می زیستند و بر بسیاری از زیمبابوه ای ها فرمان می راندند. (پاریندر،191:1374تا195)
11.مناسبت ها،تعطیلات وتفریحات
تقویم رسمی کشور مطابق تقویم میلادی بوده مانند سایر کشورهای مسیحی جهان،اول ژانویه در زیمبابوه آغاز سال نو محسوب می شود.تعطیلات رسمی سال 10 روز و به شرح ذیل می باشد:
1- اول ژانویه (اولین روز سال نو)
2- هجدهم آوریل (روز استقلال)
3- اول می(روز کارگر)
4-بیست و پنجم می(روز آفریقا)
5-دوم جولای (روز زن و کودک)
6-دوشنبه هفته دوم آگوست(روز قهرمان)
7-سه شنبه هفته دوم آگوست(روز ارتش)
8-بیست و دوم دسامبر(روز وحدت)
9-بیست و پنجم دسامبر(روز کریسمس)
10-بیست و ششم دسامبر(باکسینگ دی)
وجود امکانات متعدد و بسیار خوب گردشگری،طبیعت بسیار زیبا،آب وهوای مطبوع ،امنیت،مردم مهربان و مهمان نواز و ... سبب شده است مردم از هر فرصتی برای سفر به مناطق مختلف کشور مانند آبشار ویکتوریا،وومبا،نیانگا،کاریبا،پارک های ملی (حیات وحش) و... استفاده کنند.به جز سفر که بسیار مورد توجه است،مردم غالباً به فراخور امکانات خود تعطیلات و اوقات فراغتشان را با انجام ورزش هایی چون گلف،تنیس،کریکت،شنا،بدن سازی و یا با رفتن به سینما،تماشای تلویزیون و... می گذرانند.
12.موزه ها
در سال 1972 ،موزه های ملی و یادمان های تاریخی زیمبابوه(NMMZ)به عنوان مهم ترین سازمان میراث فرهنگی کشور در مجلس ثبت و معرفی شد.هم اکنون این مرکز زیر نظر وزارت کشور اداره می شود.
1-موزه موتاره: پس از بازسازی این موزه که سال ها به طول انجامید،بالاخره موزه موتاره به عنوان یکی از چهار موزه ملی،سیزده سایت موزه ای و یکصد و هفتاد مرکز یادبود و سایت تاریخی فرهنگی کشور معرفی و برای بازدید عموم بازگشایی شد. این موزه ابتدا در سال 1954 افتتاح و پس از آن در سال 1959 فعالیت رسمی آن از سوی دولت آغاز شد.
2- گالری ملی زیمبابوه(NGZ)
این گالری در سال 1957 توسط ملکه الیزابت افتتاح شد و در سال 2007 پنجاهمین سالگرد تأسیس خود را جشن گرفت.گالری ملی در ساختمان وسیعی در دو طبقه در مرکز هنرهای معاصر حراره قرار دارد.در این گالری تابلوهای نقاشی و آثار هنری در معرض بازدید عموم قرار داده شده است.
با توجه به اهمیت فرهنگی گالری ملی زیمبابوه،رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران باهمکاری این مرکز هنری نخستین نمایشگاه آثار خوشنویسی قرآنی خوشنویسان ایرانی را به مدت یک ماه در سال 1387 در این مرکز برپا نمود.
3-گالری ملی بولاوایو: آغاز غیر رسمی فعالیت آن ابتدای دهه 90 و افتتاح رسمی این گالری در سال 1993 بود.
4-گالری ملی موتاره:در سال 1999 تأسیس شده است.برخی اشیای تاريخی، آثار هنری و فرهنگی،صنایع دستی،باز سازی سبك زندگی قبايل مختلف کشور و ... در این مرکز به نمایش گذاشته شده است.
5-موزه ملی معدن
این موزه در شهر کوئه کوئه قرار دارد و تحت مدیریت موزه های ملی و آثار تاریخی فعالیت می کند.
6-موزه راه آهن بولاوایو
این موزه شامل مجموعه تاریخی از راه آهن رودزیا و زیمبابوه بوده در کنار خط آهن شهر بولاوایو واقع شده است.قدیمی ترین نمایشگاه آن در سال 1897 آغاز به کارکرد.واگن مخصوص سیسیل رودز در دوره استعمار به همراه مجموعه ای از لکوموتیوهای بخاری و ابزار وادوات حمل و نقل قديمی در این موزه به نمایش گذاشته شده است.
7-گالری هنری حراره
گالری هنری حراره در سال 2009 تأسیس و به بهره برداری رسید.
8-موزه تاریخ ملی
این موزه در سال 1964 در بولاوایو تأسیس شد.
9-موزه علوم انسانی
نام آن در گذشته "موزه ملکه ویکتوریا" بود.موزه در شهر حراره قرار دارد و آثاری از تاریخ قرون گذشته کشور در آن به نمایش گذاشته شده است.
10-موزه تاریخ طبیعی
در سال 1901 "سیسیل رودز" در بازدید از شهر بولاوایو با درخواست برخی از اساتید برای تأسیس موزه موافقت کرد و در سال 1902 نخستین بخش موزه آغاز به کار نمود.در سال 1905،دومین ساختمان به بهره برداری رسید و در سال 1910، با حضور فرزند ملکه ویکتوریا رسماً افتتاح شد. چهارمین ساختمان موزه نیز در سال 1922 به بهره برداری رسید.توسعه های بعدی موزه در سال های 1930 و 1936 اتفاق افتاد.دراین سال بنا به تصمیم دولت نژادپرست رودزیا این موزه به نام "موزه ملی رودزیا" نامگذاری شد.شهرداری بولاوایو در سال 1960،پنجمین ساختمان موزه را ساخت و در 20 مارس 1964 آن را افتتاح کرد و تکمیل این موزه هنوز ادامه دارد.
امروزه، مجموعه آثار تحقیقی موزه ها مانند یافته های زمین شناسی،فسیل ها به همراه آثاری از تاریخ اجتماعی جنوب و مرکز آفریقا دراین موزه نگهداری می شوند.
موزه تاريخ طبيعی زيمبابوه،در بر گیرنده مجموعه ای از آثار فرهنگی تپه های "ماتوبو"[4]، ميراث جهانی خامی[5]،بولاوايوی قديم، مزار يادبود قهرمانان و كليه آثار و بناهای تاريخی و فرهنگی منطقه " ماتابله لند" می باشد.اين موزه ابتدا در سال 1962 در پارك "صد ساله" برپا گردید و در سال 1982 به عنوان بهترين موزه آثار طبيعی در منطقه جنوب آفريقا و چهارمین موزه بزرگ قاره آفريقا معرفی شد.موزه دارای 9 گالری، یک سالن سخنرانی باظرفیت 120 صندلی، 8 مرکز تحقیقاتی و مرکز مطالعه می باشد.[6]
این موزه برنامه های آموزشی برای دانشجویان و عموم را نیز ارائه می نماید.
)www.naturalhistorymuseumzimbabwe.com/ourmuseum/history)
11-موزه نظامی
موزه نظامی زیمبابوه پس از سال ها تلاش برای جمع آوری آثار نظامی، در ژانویه 1974 در مدرسه دفاع نظامی شهر گوئرو[7] افتتاح شد.آثار متعلق به نیروی هوایی مهم ترین بخش آن را تشکیل می دهد.هم چنین، آثار به جا مانده از جنگ های آزادی بخش و تسلیحات رژیم نژادپرست رودزیا در زمان جنگ جهانی دوم درآن به نمایش در آمده است.
)www.aeroflight.co.uk/museums/main/zimbabwe-military-museum.htm(
12-موزه ملكه ويكتوريا
در این موزه که در حراره قرار دارد آثارفرهنگی، اجتماعی ،نحوه زندگی و آداب و رسوم قبايل به ويژه شونا، آثار و بقايای انسان هاي نخستين و ... به نمایش گذاشته شده است . (عرب احمدی،119:1382)
13-موزه زمين شنا سی
مجموعه ای در بر دارنده ی آثاری از تاريخ زمين شناسی و معدن در حراره می باشد. (كتاب سبز زيمبابوه، 72:1374)
13.کتابخانه های عمومی
مهم ترین کتابخانه ها ی کشور عبارتند از:
1-کتابخانه عمومی بولاوایو
این کتابخانه قدیمی ترین کتابخانه کشور است که در سال 1896 تأسیس و با اهدای یک صد جلد کتاب توسط "سیسیل جان رودز" فعالیت خود را شروع کرد.امکانات کتابخانه شامل صحافی،اینترنت،تجهیزات تصویر برداری از منابع،واحد سمعی و بصری(ویدئو) بوده افراد با پرداخت حق عضویت می توانند از کتابخانه استفاده کنند.این کتابخانه از سوی برخی کشورهای خارجی و رایزنی فرهنگی انگلیس حمایت مالی می شود و در شرایط سخت اقتصادی کشور هم چنان از کمک های شهرداری برخوردار بود.
2-کتابخانه عمومی گوئرو(1897)
3-کتابخانه عمومی ملکه ویکتوریا در موتاره (1902)
4- کتابخانه عمومی حراره با200 هزارجلد کتاب
2-کتابخانه های شهرداری
کتابخانه های وابسته به شهرداری ها همواره در تاریخ قبل و بعد از استقلال زیمبابوه با کمک دولت در مراکز شهری فعالیت داشتند.
در شهر حراره ده کتابخانه در مناطقی که در گذشته سیاه پوست نشین بودند، فعالیت دارند که مهم ترین آنها "کتابخانه مرکزی هایفیلد" است و بیش از 28000 جلد کتاب دارد.سایر شعبات آن دارای حداقل 9000 جلد کتاب می باشند.کتابخانه های شهرداری حراره با دریافت حق عضویت سالانه بسیار ناچیز به علاقمندان خدمت رسانی می کنند.این کتابخانه ها از سوی مراکز بین المللی اهدای کتاب مورد حمایت فرهنگی و تجهیز منابع قرار می گیرند.
کتابخانه اصلی شهرداری بولاوایو کتابخانه "امزیلیکازی"[8] نام دارد و دارای 7 شعبه می باشد.مجموع منابع کتابخانه های هشت گانه فوق برابر 160 هزار جلد با 20 هزار عضو است.در گذشته تجهیز منابع کتابخانه با کمک های شهرداری "آبردین" [9]اسکاتلند (به عنوان خواهر خوانده بولاوایو) انجام می شد.
3-کتابخانه های روستایی
با این که 75 درصد مردم زیمبابوه در مناطق روستایی زندگی می کنند اما امکانات کتابخانه ای روستایی نسبت به مراکز شهری بسیار پایین است.به همین دلیل دولت زیمبابوه در سال 1990 تصمیم گرفت اجرای برنامه توسعه منابع و کتابخانه های روستایی در کشور را به طور جدی پیگیری نماید.برنامه توسعه کتابخانه در روستاها بر مدارس ابتدایی و تا حدودی مقطع متوسطه متمرکز بود.وزارت آموزش و برخی سازمان های مردم نهاد،این گونه کتابخانه ها را مورد حمایت قرار دادند.بعدها،مراکز و سازمان های مردم نهاد دیگری چون "شورای توسعه کتاب زیمبابوه" و "اتحادیه توسعه کتاب آفریقا" کمک های زیادی به پیشرفت فعالیت های کتابخانه های روستایی نمودند.
4-سایر کتابخانه های مهم زیمبابوه
*-کتابخانه ملی زیمبابوه
این کتابخانه در سال 1943 در بولاوایو تأسیس شد و دارای 100 هزار جلد کتاب می باشد.
*- کتابخانه مجلس زیمبابوه با 115000 جلد کتاب
* - کتابخانه مرکز اسناد ملی زیمبابوه
- نمایشگاه بین المللی کتاب
نمایشگاه کتاب در زیمبابوه برای نخستین بار در سال 1985 از سوی گروهی از ناشران و نویسندگان داخلی با هدف توسعه بازار کتاب کشور در سطح ملی ، منطقه ای ، قاره ای و جهانی برپا شد.
این نمایشگاه هر ساله در پایان ماه جولای و اوایل ماه آگوست به مدت سه روز در حراره برگزار می شود.فعالیت های عمده نمایشگاه عبارتنداز:(( www.zibfa.org.zw
1- برپایی غرفه های ناشرین داخلی و برخی ناشرین آفریقایی و آسیایی
2- برگزاری نشست های ادبی در خصوص نشر کتاب و توسعه کتاب خوانی
3- تشکیل کارگاه های آموزشی نویسندگان و ناشرین داخلی
4- فعالیت های ویژه برای تشویق کودکان و نوجوانان به مطالعه کتاب
[1]-Vetere
[3]-Rozwi
[4]-Matobo
[5]-Khami
[6]-Ibid.
[7]-Guwero
[8]-Mzilikazi
[9]-Aberdeen