روابط سیاسی سودان و ج.ا.ایران
رويكرد و عملكرد نظام سياسي به انقلاب اسلامی و جمهوري اسلامي‌ایران
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کشورهای آفریقایی، از جمله سودان، در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شدند. روابط جمهوري اسلامي ايران و جمهوري سودان، در دهه‌های اخیر، روبه گسترش بوده و مقامات و مسئولان دو كشور نیز در راستاي گسترش هر چه بیشتر اين روابط در همه ابعاد آن ـ اعم از سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ـ كوشيده‌اند و در مقابلِ بسیاری از مسائل مهم بین‌المللی، مواضع مشترک یا همسو اتّخاذ کرده‌اند. اغلبِ مقامات بلندپایه سودانی، انقلاب اسلامی ایران را الهام‌بخش جهان اسلام می‌دانند و چشم امید به آن دارند.
به‌عنوان مثال، آقای عمر حسن البشير، رئيس شورای انقلاب نجات ملّی سودان [6] در ديدار مورخ 21/9/1369هـ.ش با مقام معظّم رهبری چنین گفته است:
«انقلاب اسلامی‌واقعه‌ی بسيارعظيمی است و ما همواره به آن با چشم اميد نگاه كرده‌ايم و آن را الهام‌بخش خود مي‌دانيم. پيروزی انقلاب اسلامی در‌ايران به ما اطمينان داد كه به‌رغم مشكلات تحميل شده از سوی دشمنان، حركت خود را به سمت اسلام ادامه دهيم و در اين راه به خدا توكّل كنيم.»
(21/9/1369 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11095)
به منظورِ آشنایی بیشتر خوانندگان گرامی با دیدگاه‌های مقامات جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، درباره اهمیت روابط دو کشور، در اینجا نمونه‌هایی از گفتارهای ایشان در دهه‌های اخیر اشاره می‌شود.
6. روابط‌ایران و سودان از دیدگاه سران دو کشور
در تاریخ 18/3/1368 وزير اطّلاعات و فرهنگ سودان، در دیدار با حضرت آيت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، ضمن عرض تسليت رهبری سودان اظهار داشت:
«حضرت امام خمينی(ره) نه تنها امام مردم ايران بلكه امام جهان اسلام بودند. اين شخصيّت بزرگ در قلب ما جای دارد و در حقيقت مشوّق ما برای انقلاب در سودان ، امام خمينی(ره) بودند» (18/3/1368 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11039).
حضرت آيت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی و ولی امر مسلمين، در تاریخ 21/9/1369 در ديدار آقای عمر حسن البشير، رئيس شورای انقلاب نجات ملّی سودان[7] با ايشان طی بياناتی تلاش‌های به عمل آمده در جهت تطبيق قوانين سودان با احكام اسلام و قرآن و حركت ملّت مسلمان آن كشور به سوی اهداف اسلامی را برای مسلمانان جهان مسرّت‌بخش توصيف كردند.
رهبر معظّم انقلاب اسلامی، با اشاره به پايبندی ملّت سودان به دين مبين اسلام فرمودند:
«علي‌رغم مخالفت قدرت‌های استكباری ما اميدواريم كه حركت آغاز شده در سودان به تحقّق حاكميّت اسلام در آن كشور بيانجامد. ملّت مسلمان سودان می‌تواند در برابر فشارهای وارده ازسوی دشمنان اسلام بايستد و برای اين منظور حضور مردم در صحنه و تقويت ايمان اسلامی‌در آنها حائز اهميت خاصی است.»
مقام معظّم رهبری، ايران اسلامی را نمونه‌ای از حركت عظيم اسلامی‌ذكر كردند و افزودند:
«خداوند متعال به مسلمانان عزّت و شوكت عنايت فرموده و اراده كرده است كه اسلام در دنيا زنده شود. لذا برای حفظ اين نعمت، مسئوليت بزرگی متوجّه همه‌ی ماست. ما اطمينان داريم كه با اتّكا بر خداوند متعال و تحكيم بخشيدن به پيوند با مردم، از نصرت الهی نيز برخوردار خواهيم شد.»
رهبر معظّم انقلاب اسلامی، ضرورت اعتماد ملّت‌های مسلمان به توانايی‌ها و امكانات خود، برای ايجاد يك تحوّل واقعی فرهنگی را يادآور شدند و فرمودند:
«آينده بسيار روشنی پيش روی ما قراردارد. ملّت سودان ازلحاظ اعتقادات اسلامی و محبّت به اهل بيت پيامبر(ص) به مردم ايران بسيار نزديك است و انتظار می‌رود كه ارتباط و همكاری بيشتری بين دو كشور به وجود آيد.»
آقای عمر حسن البشير، رئيس شورای انقلاب نجات ملّی سودان، خوشحالی خود را از فراهم آمدن امكان ديدار با رهبر انقلاب اسلامی ابراز داشت و گفت:
«انقلاب اسلامی واقعه‌ی بسيارعظيمی است و ما همواره به آن با چشم اميد نگاه كرده‌ايم و آن را الهام‌بخش خود مي‌دانيم. پيروزی انقلاب اسلامی در ايران به ما اطمينان داد كه علي‌رغم مشكلات تحميل شده از سوی دشمنان، حركت خود را به سمت اسلام ادامه دهيم و در اين راه به خدا توكّل كنيم.»
رئيس شورای انقلاب نجات ملّی سودان، جمهوری اسلامی ايران را به‌عنوان يك كشور اسلامی مدرن و تكيه‌گاه مسلمانان جهان توصيف كرد و گفت:
«ما اسلامی‌كردن زندگی مردم سودان را عملاً آغاز كرده‌ايم و قصد داريم برای اين منظور از تجربیّات انقلاب عظيم ايران استفاده كنيم. ما با تحريم ربا، نظام بانكی سودان را اسلامی‌كرده و انتظار داريم جمهوری اسلامی ايران نيز تجربيّات خود را برای اسلامی‌كردن قوانين در اختيار ما قراردهد.
ما به جمهوری اسلامی‌ايران و رهبری حضرت آيت‌الله خامنه‌ای برای برقراری وحدت مسلمانان اطمينان داريم و آماده‌ايم نقش خود را در اين راه به انجام رسانيم» (21/9/1369 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11095).
حضرت آيت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی، در تاریخ 24/8/1372 در ديدار آقای محمّد الامين خليفه، رئيس مجلس سودان و هيأت همراه نقش مردم سودان را در حمايت از دولت آن كشور برای مقاومت در برابر دشمان خود حائز اهميت توصيف كردند و فرمودند:
«كشور سودان به لحاظ موقعيت جغرافيای سياسی، وضع حساسی دارد زيرا می‌تواند با منطقه عربی كه بخش عظيمی از دنياست به راحتی ارتباط برقرار كند و‌اين مهم در كنار عوامل ديگر سبب شده است استكبار جهانی حساسيت‌های زيادی را از خود نشان دهد. امّا دولت سودان كه در داخل ملّت مسلمان خود ريشه دارد و به مردم متكّی است، به‌رغم مواجهه با دشمنان متعدّد، محكم، پابرجا و مقاوم در مسير اهداف اسلامی به حركت خود ادامه می‌دهد.»
رهبر معظّم انقلاب اسلامی، تمسّك به دين اسلام را لازمه بقای دولت انقلابی سودان دانستند و فرمودند:
«تمسّك به اسلام در ذات و بطن خود نصرت و پيروزی بر همه موانع را به همراه دارد و تجربه تاريخ اسلام نشان می‌دهد كه جهاد در راه ايمان و اعتقاد همواره با پيروزی توأم بوده است.»
مقام معظّم رهبری از ايجاد نااميدی در مسئولين و مردم به‌عنوان بزرگترين حربه دشمن ياد كردند و خطاب به رئيس مجلس ملّی سودان فرمودند:
«تجربه‌های ما همانند انقلاب اسلامی متعلق به ملّت‌های مسلمان است و مسئولين دولت سودان بايد به آينده‌ای روشن و توأم با پيروزی اميدوار باشند. زيرا پايداری حكومت سودان دليل واضحی بر ضعف و ناتوانی دشمنان ملّت مسلمان اين كشور است و تجربه انقلاب اسلامی ايران نيز همين واقعيت را اثبات می‌كند.»
رهبر انقلاب اسلامی، ضرورت توجّه دولت سودان را به شيوه‌ها و‌ترفندهای مختلف استكبار جهانی در برخورد با كشورهای مستقل مورد تأكيد قرار دادند و در پايان سخنانشان استمرار قدرتمندانه نهضت اسلامی را در سودان آرزو كردند.
در اين ديدار، آقای محمّد الامين خليفه، رئيس مجلس ملّی سودان، طی سخنانی ضمن ابراز خرسندی از امكان ديدار با ولی امر مسلمين گفت:
«انقلاب مردم سودان از انقلاب اسلامی ايران الهام گرفته است و ما در كشور خود در پی احيای دين و ارزش‌های بلند آسمانی هستيم.»
وی از حضرت امام خمينی، رضوان‌‌الله تعالی‌‌عليه، به‌عنوان احياگر مجدد و عظمت دين مبين اسلام نام برد و گفت:
«انقلاب اسلامی عزّت و شرف مسلمين را اعاده كرده است و به همين سبب تنها مختص ملّت ايران نيست و‌اين انقلاب به عموم مسلمين جهان تعلق دارد.»
رئيس مجلس ملّی سودان، شيعه و سنی را شاخه‌های درخت نيرومند اسلام خواند و گفت:
«مردم مسلمان سودان در انقلاب خود از ارزش‌ها و مبانی اعتقادی و اخلاقی انقلاب اسلامی ايران و امام خمينی(رض) الهام گرفته‌اند و عميقا دوستدار اهل بيت نبوّت هستند» (24/8/1372 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11198).
حضرت آيت‌الله خامنه‌اى، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ 19/9/1376، در دیدار آقاى عمرالبشير، رئيس جمهور سودان، تمسّك سودان به اسلام در مقابله با توطئه‌هاى آمريكا و اسرائيل را موجب تمايز و برجستگى اين كشور در جهان اسلام دانستند و از ايستادگى و مقاومت به‌عنوان يك تجربه موفّق و مشترك ايران و سودان ياد كردند (19/9/1376 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11386).
حضرت آيت‌الله خامنه‌اى، رهبر معظّم انقلاب اسلامى، در تاریخ 31/3/1378 در ديدار آقاى حسن عبدالله التّرابى، رئيس مجلس سودان، مهم‌ترين وجه مشترك روابط‌ايران و سودان را حكومت اسلامى و تلاش براى گسترش شريعت اسلامى بيان و تأكيد كردند:
«تمام دشمني‌هاى استكبار با دو كشور ايران و سودان، به دليل عمل به اسلام است.»
در‌اين ديدار پيش از سخنان مقام معظّم رهبرى، آقاى حسن التّرابى رئيس مجلس سودان ضمن ارائه گزارشى از وضعيت كشور خود، به توطئه‌هاى مختلف دشمنان اسلام اشاره كرد و ضرورت اتّحاد بيش از پيش كشورهاى اسلامى را مورد تأكيد قرار داد.
(31/3/1378 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11468)
حضرت آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ 5/2/1385 در دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان و هیأت همراه، از سودان به‌عنوان پهناورترین كشور اسلامی با تمدّنی كهن و منابع سرشار طبیعی و استعدادهای انسانی فراوان یاد و خاطرنشان كردند:
«دولت سودان به دلیل مواضع و عملكرد مستقل خود تحت فشار قدرت‌های خارجی قرار گرفته است كه امیدواریم با حفظ یكپارچگی، همان‌گونه كه مشكل جنوب سودان حل شد[8]، مشكل غرب این كشور نیز برطرف شود.»
دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان، با ابراز خرسندی از گسترش روزافزون روابط دو كشور، موفّقیّت جمهوری اسلامی ایران را در دستیابی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای پیروزی بزرگی برای دنیای اسلام خواند و تأكید كرد:
«توانایی و پیشرفت‌ایران، در واقع افزایش قدرت جهان اسلام است.»
وی ضمن تشریح آخرین اوضاع سودان پس از امضای قرارداد صلح جنوب سودان[9] و همچنین وضع دارفور و تبلیغات دروغین رسانه‌های غربی در این‌باره گفت:
«علت فشارهای كنونی به دولت سودان، جهت‌گیری اسلامی این كشور و ذخایر فراوان نفت سودان است. اما مردم توانایی دفاع از حقوق خود را دارند و در مقابل این فشارها تسلیم نخواهند شد.»
وی همچنین تأكید كرد مواضع تهران و خارطوم در زمینه مسائل مختلف از جمله مسائل عراق، فلسطین، لبنان و سوریه یكسان است و دو كشور می‌توانند علاوه‌بر همكاری مسائل، در عرصه‌های اقتصادی نیز روابط خود را بیش از پیش گسترش دهند.
(5/2/1385 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=1375)
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ 5/4/1390 در دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان و هیأت همراه، به مسائل سودان و فشارهای غرب به این كشور اشاره و تأكید كردند:
«جمهوری اسلامی ایران از حكومت اسلامی، دولت و ملّت سودان كه مصمّم به حفظ استقلال، اسلامیّت و یكپارچگی سرزمین خود هستند، حمایت می‌كند.»
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: «ایستادگی و مقاومت دولت و ملّت سودان در برابر توطئه‌ها و فشارهای امریكا، رژیم صهیونیستی و غرب قابل قدردانی است.»
ایشان تأكید كردند: «در شرایط كنونی باید تمام جناح‌ها و گروه‌ها در سودان، هوشیار و متحد باشند.»
دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان، روابط ایران و سودان را مستحكم و خوب ارزیابی كرد و ضمن قدردانی از حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران گفت: «با وجود فشارهای غرب، دولت و ملّت سودان در مقابل این فشارها ایستادگی كرده‌اند و به اینده امیدوار هستند.»
(5/4/1390 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=12793)
ملاحظه:
همان‌گونه که در صفحات پیشین اشاره گردید، متأسفانه، از سال 1393هـ.ش، روابط بین دو کشور رویکردهای دولت‌های جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، نسبت به یکدیگر تغییر کرد و اختلافات اساسی در مواضع آنها در قبایل مسائل مهم بین‌المللی مانند مسأله یمن، آشکار و روابط فیمابین دو کشور نیز، نسبتاً محدود شد.