هویت ملی در قطر
اقوام تشکیل دهنده هویت ملی
نسب هاي قبايل قطري و گروهها و مجموعه هايي كه در سرزمين قطر سكونت دارند به قرار ذيل قابل تقسيم بندي است.
1- قبيله آل ثاني(خانواده حاكم بر قطر): نسب آل ثاني به عمر بن معضاد التميمي مي رسد. آل ثاني از بني تميم المعاضيد هستند. المعاضيد از يمامه به نجد هجرت كردند و در قطر سكونت گزيدند. جد قبيله المعاضيد، معضاد از قبيله بني تميم مي باشد و قبايل زير از آن سرچشمه مي گيرند. الثاني، الابراهيم، البادي، الغانم، المحاشد كه همگي به المعاضيد از بني تميم بر مي گردند.
2- قبيله البوكواره: (الكواري) كه اغلب آنان به المشارفه برمي گردند، منتسب به بني تميم مي باشند. عموزاده هاي قبيله المعاضيد هستند و قبايل زيراز آن منشعب مي شود:
- آل شيخ كه شيخهاي قبيله البوكواره هستند، المطاوعه، الكليب، الجهام، الربيعه، الهديفي، الزامل، الطوار، البوجاسم، البكر.
3- قبيله المسلم: مقر اصلي آنان در الحويل در شمال قطر بوده است و الحميد از بني خالد از ايشان مي باشند.
4- قبيله المنانعه( المناعي): جد اين قبيله مانع المثيب از آل علي از مسلم قبيله عنزه مي باشد كه اقامتگاه آنان ابوظلوف و الدوحه بوده است.(لازم به ذكر است كه بسياري مي گويند نسب منانعه به بني تميم بر مي گردد) شعبه هاي قبيله المنانعه عبارت است از:
-الحمد، السالم، البديد، البن هندي، البن عجمي، الخلف، النجم، الابراهيم، الشاعر، العطيه، آل رمل، آل شبيب
5- قبيله الساده: منتسب به سيد احمد بن كاسب الرفاعي است كه از سادات هستند و اقامتگاه آنان در شهر الرويس است.
6- آل مهانده: كه مفرد آن (المهندي)مي باشد. كه از يك پيمان سياسي قبيله اي در منطقه الخور بوجود آمد. المهانده گروهي از قبايل هستند كه در سايه پيمان با المهندي متحد شدند و اغلب آنان منتسب به بني هاجر مي باشند. قبايل تحت پيمان عبارتند از:
- آل ابراهيم از بني هاجر هستند و در الخور سكونت دارند.
- المحميضات:كه از المريخات هستند و در الخور سكونت دارند.
- الحميدات: منتسب به بني خالد هستند و محل سكونت آنان در تنبك و الخور مي باشد.( با علم به اينكه بعضي از آنان وارد پيمان فوق الذكر شدند و بعضي از آنان نشدند و براي خود مستقل هستند)
- المسند: كه منتسب به بني هاجر مي باشند و اقامتگاه آنان در الخور مي باشد(از شيوخ المهانده هستند)
- آل بن علي: منتسب به بني تميم هستند و محل سكونتشان الخور و بعضي از مناطق دوحه مي باشد.
- الفشاشه: از السهول هستند و محل اقامتشان در الخور مي باشد.
- الحسن: از بني هاجر مي باشند و محل سكونتشان در الذخيره مي باشد
- المريخات: كه از مطير ميباشند
- البن: كه برخي از آنان منتسب به السهول هستند و برخي ديگر به دايي هايي خود الدواسر منتسب مي شوند.
- العرابيد: منتسب به بني هاجر هستند
- المطوي
- الشفيري: منتسب به بني هاجر هستند
- البن مطر: منتسب به بني تميم هستند
و بسياري خانواده ها هستند كه از طريق سببي(ازدواج) داخل در قبيله المهانده شده اند از جمله:
- جولوه المهندي،الهيل المهندي، عبدالجبار المهندي كه هر سه قبيله از عربهاي مناطق جنوبي ايران هستند
7- آل اسلطه (سليطي): منتسب به بني تميم مي باشند كه ساكن شهر دوحه هستند
شعبه هاي اين قبيله عبارت است از:
- النصر، الفضاله، الشاعر، الحجي(الحيي)
8- قبيله النعيمي: قبيله نعيم يكي از بزرگترين قبايل عربي با نفوذ در ساحل شرقي شبه جزيره عربي مي باشد كه به ( الازد) از(كهلان) منشعب از (قحطان) منتهي مي شود. قبيله نعيم دو بخش اصلي دارد:
- آل بوخريبان
- البوشامس
از تعيمي هاي موجود در قطر مي توان اسامي زير را نام برد: الجفافله، الجبر، الفهد، الرمزان، المهنا، البرغش، المزايده، الهولي، الخلوي، الحيي، الحمده، الهندي، السواوره، الجمعان، الفرحان و الهجن
9- قبيله البورميح(رميحي) اصالتاً از قبيله الشمر هستند كه 300 سال پيش به قطر كوچ كرده اند و در منطقه ام الماء در شمال قطر سكونت گزيدند و آنان بودند كه نام غزه را در قطر پديد آوردند.
10- قبيله لكبسه( كبيسي): قبيله اي عربي است كه منتسب به حارث از غلامان قحطان مي باشد و در شمال قطر سكونت دارند. شعب قبيل الكبسه عبارت است از: آل بوجميز، ال سلوم، آل رايق، آل صمخان، آل عجاج، آل عايشه، آل عيد، لنفحه
11- قبيله الخليفات(خليفي): از غلامان قحطان هستند
12- قبيله النجاده: كه منشعب مي شود به: الغانم( با الغانم المعاضيد فرق دارند) الختلان، الخرعان، العتيق، البلم، بوحدود، الحرقان، الموسي، بوجلوف، المانع، الدرهم و برخي ديگر كه به آنان النجاده گفته مي شود كه از نجد آمده اند.
13- قبيله المريخات( مريخي): كه از قبيله مطير منشعب شده اند و در روضه راشد سكونت دارند و بعضي از آنان وارد تيره المهانده شده اند.
14- قبيله آل جاسم( الجاسم): قبيله اي است عربي كه نسب آنان به مضر بني تميم كه در عربستان سعودي است مي رسد و اولين گروه آنان كه حوالي سال 1907 در قطر سكونت گزيدند( بن محسن بودند) و رهبر آنان محسن خليفه است شعب قبيله آل جاسم عبارت است از: بن محسن، آل مرثي، آل ياف، آل خالد، آل مره(المري) كه از قبيله يام مي باشند و اولين گروه از آنان كه قطر سكونت گريدند العذبه و برخي از البريده برخي شعب البحيح مي باشد.
15- قبيله بني هاجر( هاجري) از اشراف قحطان مي باشند و رهبري آنان در قطر به عهده خليل آل شهوان بوده است اما رهبري كل بني هاجر بطور عموم بر عهده بني شافي بوده است.
قبايل منشعب از آن عبارت است از: آل شافي، آل شهواني، آل خيارين، الفهيد، المسافره، كه بسياري از اين قبايل ساكن قطر شده اند.
16- قبيله العجي: مفرد آن عجي و جمع آن عجوان مي باشد و اين اسم در بسياري از قبايل عربي شايع است. مانند: آل عجي از آل فهر كه از غلامان قحطان مي باشند. آل عجي از بني مسروح حرب، آل عجي از الزميل از سنجاره شمر، آل العجي فرزند عبدالله از قبيله يام، آل العجي از خفاجه، آل العجي از آل ابو عوجا العصيمات حاشد. آل عجي اسمي است كه در قبايل مارب ارحب و عبيده نيز موجود مي باشد. آل عجي قطر از نسل سعيد ابوعوجا العصيمي از عصيات حاشد از الهمدان هستند و آنان و بيت الحمر از يك ريشه هستند و اواخر دهه بيست ميلادي در قطر سكونت دارند و شيوخ جنوب شبه جزيره عربي هستند و نسب آنان بسيار بزرگ است و به قحطان برمي گردند. رؤساي آنان عبارتند از: شيخ عبد الله ناجي عبدالله العجي، شيخ نجيب عبدالله ناجي العجي، شيخ محمد عباد ضيف الله العجي، شيخ عبد الوالي حسين علي العجي و شيخ سنان بن عبدالوالي العجي آل العجي به شعبه هاي ذيل تقسيم مي شود:
- آل عبدالله سعيد كه خود عبارتند از: آل علي عبدالله آل احمد عبدالله (آل دباشي) آل محمد عبدالله و آل حسين عبدالله
- آل ناصر سعيد كه الازوح از آنان هستند
- آل عمر سعيد كه عبارتند از الجعوني
- آل صالح سعيد كه عبارتند از البعيري
- عموزاده هاي آل العجي عبارتند از: آل عوض سعيد و آل علي سعيد
و شيخ آنان شيخ ناصر علي العجي مي باشد
از جنوب شبه جزيره عربي به دولتهاي خليج فارس آمدند و آنجا را به عنوان موطن خود قرار دادند و تعداد بسياري از آنان در دولت قطر و بحرين و امارات و عربستان سعودي هستند و ريشه آنان به جنوب شبه جزيره عربي بر مي گردد و اصالتاً يمني هستند
17- قبيله الدواسر(دوسري) به دو شاخه لادزايد و التغالبه تقسيم مي شوند و اين دو گروه از قديم ترين مردمان قبيله دواسر هستند كه در قطر سكونت دارند
زير شاخه هاي الدوسري عبارت است از:آل ضابت، آل زابن، آل دايل، آل بوزوير، العمامره (العماري)
18- قبيله البوعينين: اينان بودند كه شهر دوحه را بنا كردند و در حال حاضر در شهر الوكره سكونت دارند و نام عينين مشتق شده از نام موطن قديم آنان است كه امروزه الجبيل نام دارد. از قبيله بني تميم مي باشند كه با الصبيح از بني خالد (الخاطر) پيمان بستند و اين پيمان باعث ازدواج فيما بين آنان شد. اين قبيله به سه شاخه تقسيم مي شود: النواصر، آل علي و آل محمد
19- قبيله بني يافع(يافعي): ريشه آنان به جنوب شبه جزيره عربستان و به بني يافع بن قاول از قحطان برمي گردند. زير مجموعه آنان عبارت است از: اليزيدي، الكلدي، السعدي، اليهري و در الريان و الوكره زندگي مي كنند
20- قبيله السودان( سويدي) كه منتسب به بني كنده هستند. اينان بودند كه منطقه البدع را در شهر دوحه تأسيس كردند و از مهمترين فروع قبيله بني ياس مي باشند
21- قبيله القبيسات (قبيسي) از قبيله بني ياس هستند و در گذشته در العديد سكونت داشتند و سپس به وكره منتقل شدند
22- قبيله الحميدات( حميدي): از بني خالد هستند و در شمال قطر در منطقه صنع الحميدي سكونت دارند و اغلب فرزندان اين قبيله تحت پيمان المهانده در آمدند
23- قبيله المزاريع( المزروعي): منتسب به بني ياس و ساكن وكره هستند
24- قبيله الكعبان( كعبي) به بني كعب منتسب مي شوند و در شهر كعبان در شمال قطر سكونت دارند و ريشه آنان به كعب بن عامر بن صعصه بن معاويه از العدنانيه به منطقه البريمي برمي گردند. آنان عمو زاده هاي قبيله كعب اهواز (عربهاي فارس) هستند زير شاخه هاي آنها عبارتند از:
الفضل، الشاوي، العجلان، البطي، الهندي، السريع، الغزوان، الفارس، الديه، الشريان، المنصور، المنيف
25- قبيله السبيعي: مفرد آن كلمه سبيعي مي باشد كه به سبيع بن جعده بن عامر بن كعب بن ربيعه بن عامر بن صعصعه بن معاويه العدنانيه بر مي گردد
زير شاخه آنها عبارت است از: آل تركي، آل ثواب، آل بوبشيت( گفته مي شود آنان از السبيع نيستند بلكه از الاحساء از قبيله الدواسر مي باشند) آل فياحين(الفيحاني)
26- قبيله الموالك(مالكي): نسب آنان به بني مالك از جهينه از قضاعه بر مي گردد و در منطقه موالك در الريان زندگي مي كنند بن نصر از آنان مي باشند
27- قبيله البنعلي: كه الهنمي از آنان مي باشند اصل آنان از بني سليم است و از قديمي ترين مردماني هستند كه در قطر سكونت كردند فرزندان پيمان العتوب مي باشند و نيز گفته مي شود كه اينان عموزاده هاي آل صباح و آل خليفه آل جلاهمه هستند
28- قبيله المضاحكه: مفرد آن مضيحكي است گويا از نسل ضحاك بن قيس پادشاه عرب قبل از اسلام مي باشند ولي نسب آنان به بني هاجر مي رسد
29- الهوله: به افرادي گفته مي شود كه از شبه جزيره عربستان به كشور ايران كوچ كرده اند الهوله قبيله نيستند اما مجموعه اي از قبايل هستند و اين تنها يك لقب است كه بعضي از آنان اين لقب را بعنوان اسمي براي خود انتخاب نموده است بر خلاف بحرين كه معتقدند هر سني مذهبي كه از فارس بيايد هولي محسوب مي شود
در قطر اين اعتقاد نيست. آل فخرو(الدرويش، آل عثمان، آل خال، آل عبيدان، آل نعمه، آل راشد آل حسن و آل محمود از عربهاي الهوله موجود در قطر هستند كه نسب آنان به بني تميم برمي گردد
30- آل عبيدان(المفتاح، الجيده، الدرويش، الجابر، الجفيري، المالكي) كه اصالتاً منتسب به بني تميم و بنا به گفته برخي ديگر بني كعب هستند
31- الجابر: كه از آنان مي توان اسامي ذيل را نام برد: احمد بن يوسف الجابر شاعر متولد 1903 و ناخدا جابربن محمد جبر آل جابر متولد1880
32- آل حمادي ( بني حماد) از قحطان
33- آل عبيدلي( العبدله) از الشمر
34- آل حرمي( بني حرم)
35- الانصاري( الانصار) از مدينه كه شيخ عبدالله انصاري از آنان است و نسب برخي نيز به الجبور بر مي گردد مانند سالم بن حسن الانصاري كه آنان نيز متفاوت از انصاري عماددهي هستند
الهوله برخلاف عجم ها در ميان خود تنها با زبان عربي فصيح صحبت مي كنند
36- العجم: آنان سني مذهب هستند و اصالتاً هم عرب نيستند در اواسط دهه 50 و برخي از آنان در اواخر دهه شصت ميلادي(1970) به قطر آمدند گروه كمي هم اوايل سال1900 به قطر آمده اند آنها نسبت كوچكي از بزرگترين قبايل عجمي در قطر هستند كه عبارتند از:
- العمادي( عماددهي منتسب به روستاي عماد ده در ايران هستند) كه غير عرب يعني عجم هستند
- الاصمخ( از قديم ترين گروه الاعماديه هستند)
- معرفيه، زينل، دربستي، صديقي و انصاري از عجم بوده و جمعي از اعيان قطر از آنها هستند
*شيعيان: به دو قسمت تقسيم مي شوند:
- گروه اول بحارنه: نامي است كه تقريباً همه شيعيان در بحرين، احساء، قطيف و قطر به آن وابسته اند همه بحارنه شيعه هستند ثروتمندان شيعه مشغول تجارت و فقراي آنان به كشاورزي اشتغال دارند ريشه بحارنه به قبايل عربي باسابقه مانند قبيله بني ربيع باز مي گردد كه اصالتا به عدنان و قحطان باز مي گردند زبان اصلي آنها عربي است اولين افرادي هستند كه در بحرين سكونت گزيدند خانواده هاي بحراني موجود در قطر عبارتند از: الماجد، الصايغ، الصفار، الخزاعي، الحيدر
- گروه دوم شيعيان عجم هستند (غير عرب)
عجم شيعه اصالتاً ايراني و بلوچي هستند و با عجم سني فرق دارند و از آنان مي توان اسامي زير را نام برد
الفردان، بوكشيشه، اشكناني، كربون، ملا وزينل