اساطیر و افسانه‌ها و قصه‌های عامیانه در قزاقستان

اساطیر و افسانه‌ها و قصه‌های عامیانه

در ادبیات مکتوب و شفاهی قزاقستان داستان ها، افسانه ها و قصه های زیادی وجود دارد که بیشتر زبان به زبان و نسل به نسل در میان مردم قزاقستان حفظ شده است. ساکن سیفولین (۱۹۳۸-۱۸۹۴) یکی از شخصیت های علمی و ادبی قزاقستان که از همان اوان کودکی به قصه های اساطیری قزاقستان علاقه زیادی داشت به همین خاطر

، http://www.kazakhstanlive.ru/society/national- (مواد و جنس لباس ها) 237Marepat HallHoHaIbHOH 0[eKIbI costume/

http://kzlive.vectorinfo.ru/history1/wear/، ،(لبسهای ملی مردم قزاقستان) HauMoHanbHble KOCTIOMbI Ka3axcraHa

262

سیفولین نقش مهمی در مکتوب کردن بخشی از قصه های اساطیری قزاقستان داشته است مادرسیفولین، ژامال، کاملا که با هنرهای نقلی مردمی آشنابود و به خوبی می توانست قصه ها وحکایات راتعریف کند در نقل شفاهی داستان ها و قصه های اساطیری مردم قزاقستان و حفظ آنها مؤثر بوده است.

سیفولین درسال ۱۹۲۲ مجموعه اشعار خود را به نام «آسوتولپار» که الهام گرفته ازشور و هیجان اصلاحات آن زمان بود، منتشرمی شود.

همزمان او استعداد خود را درنوشتن درام نیزمی آزماید و نمایشنامه های «درراه خوشبختی» و «شاهین های سرخ» که عشق به وطن و مبارزه برای زندگی جدید درآنها بیان شده، را می‌نویسد.

او به جمع آوری آثارفولکلورقزاق وتحقیق ونشرآنها درمطبوعات، توجه زیادی نشان می داد. با مشارکت او مجموعه های «نمونه هایی ازادبیات کهن قزاق»، «پهلوانان»، «آخان سری آکتوکتی» و نمونه قزاقی شعر «لیلی ومجنون»، منتشرشدند.۲۳۸

حماسه «قورقیت آتا» و «اوغیزنامه» از حمایسه های قدیمی قزاقستان است که به زبان ترکی سروده شده است. «قورقیت آتا» و «اوغیزنامه» که در قرون هشتم الی دهم میلادی در حوزه جغرافیایی قپچاق و اوغیز به وجود آمده است که بعدا بصورت شفاهی گسترش یافت. این داستانها در قرون چهاردهم الی شانزدهم از طریق نویسندگان ترک به شکل کتبی تحت عنوان "کتاب قورقیت آتا" در آمد "قورقیت" شخص واقعی، بزرگ طوایف اوغیز و قپچاق بود .او بنیان گذار ژانر حماسه ای در ادبیات قزاق شمرده می شود، حماسه مذکور شامل دوازده منظومه و حکایت در مورد سرگذشت قهرمانان اوغیز می‌باشد. اوغیز نامه که در قرن سیزده توسط رشیدالدین و بعدا در قرن هفدهم بوسیله ابوالغازی در مورد دوران کودکی ، پیروزی ها، قهرمانی ها، ازدواج و تولد او نوشته شده است. بخشی از منظومه های قزاقی به حماسه ها اختصاص دارد که حماسه های قهرمانی "قوبیلاندی"، "ارتارغین"، "آلپامیس"، "قانبار باتیر" و غیره از جمله آنها است.۲۳۹

افسانه گراز، افسانه منشأ دریاچه بالخاش، قهرمانان ملی - Zhalantos ژالانتوس باتیر از جمله افسانه های مردم قزاقستان است که ابتدا بصورت شفاهی نقل شده است و بعدا بصورت مکتوب آمده است.۲۴۰

۲۳۸ ساکن سیفولین ترجمه: عبدالرضا ناطقی : http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=426

۲۳۹ ادبیات قزاق ، ترجمه و تنظیم از آیناش سیتووا ( ،( Ainash Seitova http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=75

(افسانه های قزاقستان و راه ابریشم) 240 nereHab Ra3axcraa M BenMRoro LlenRoBoro nyTM, 263

پس از استقلال قزاقستان، دولت و مردم برای احیاء هویت ملی و قومی خود به ترویج و نشر ادبیات شفاهی و مکتوب خود اهمیت زیادی قائل شده اند. به همین خاطر دولت برنامه های مختلفی برای نیل به این هدف طراحی و اجرا کرده است یکی از برنامه دولت مجموعه ای از سکه های "قصه های مردم قزاقستان " به ارزش ۵۰۰ تنگه است که توسط بانک ملی قزاقستان ضرب شده است۲۴۱. درخت جهان یا درخت حیات به نام بایتریک یکی از افسانه های اساطیری قزاق ها است.این درخت شامل سه قسمت است که یک قسمت آن در لایه های دورنی زمین، قسمت دیگر آن (تنه درخت) بر روی زمین و بخش سوم آن شاخ و برگ های درخت است که در آسمان قرار دارد. که این تفسیر گویای این است که جهان از سه بخش عمده تشکیل شده است؛ جهان بالا (آسمان)، جهان میانه (زمین) و عالم اموات (زیر زمین). قزاق های استپ نشین معتقد بودند که زندگی انسان در هر سه جهان جریان دارد یعنی اعتقاد داشتند همانگونه که ما درروی

زمین (عالم میانه) زندگی می کنیم در اعماق زمین هم مردمی هستند که با نور و حرارت و هوای کم و بدون رؤیت خورشید زندگی می‌کنند و هر آنچه ما انجام می دهیم آنها هم انجام می دهند.در جهان بالا (آسمان) هم زندگی با نور و حرات و تابش بیشتر خورشید جریان دارد .۲۴۲

بایتریک (Bayterek Tower) درخت جهان یا درخت مقدس، درخت صنوبر بسیار بزرگی است که به اعتقاد مردم قزاقستان در بالای آن میان دوشاخه پرنده ای به نام سامروک (سیمرغ ) تخم گذارده است که از این تخم جوجه ای بوجود می آید که تداوم حیات در آسمان ها است. امروزه در آستانا به نماد درخت جهان برجی به ارتفاع ۱۰۵ متر ساخته اند که در بالای آن یک کره زرد رنگ به نشانه تخم طلایی سامروک قرار گرفته است این برج نماد شهر آستانا پایتخت قزاقستان است.

http://www.kazakhstan.orexca.com/rus/legends_kazakhstan.shtml

(بانک ملی 241Hat6aHK BbIIIyCTHI B 06pauterne naMTHble MOHeTbI H3 cepHH MoHeT «CKa3KH Hapoza Ka3axcraHa», قزاقستان به مناسبت داستانهای افسانه قزاقستان سکه ضرب کرده است) https://news.mail.ru/economics/15617725

https://tengrinews.kz/private_finance/natsbank-vyipustil-pamyatnyie-monetyi-kolobok-serii-skazki-213131/ 242Cro neret, MHoB H cxa3oK KoueBoro Hapoga,

http://www.kazpravda.kz/interviews/view/sto-legend-mifov-i-skazok-kochevogo-naroda/ 264

این افسانه وبسیاری از افسانه های دیگر قزاقی نشأت گرفته از افکار و اعتقادات شمنیسم و تنگیری است که معتقد بودند انسان در زندگی بر روی زمین زندگی می‌کند و پس از مرگ به زیر زمین دفن می شود ولی روح آن به آسمان که خالق هستی جهان است می‌رود.

بسیاری از افسانه ها در مورد پیامبران و شخصیت های صدر اسلام در آسیای مرکزی و قزاقستان وجود دارد. که موضوع خود را از حضرت محمد- صحابه، ابوبکر، عمر، عثمان، علی و دیگران گرفته اند. ۲۴۳ مفاهیم جاودانه و مقدس؛ عبادت، پرستش "ارواح اجدادی" ، زیارت اماکن مقدس، بالاتر از همه امید به زندگی طولانی تر و رسیدن به زندگی ابدی و جاودانگی اصلی ترین عنصر در اساطیر قزاق ها است.۲۴۴ شیطان و فرشته ها از عناصر اسلامی است که در برخی از افسانه های قزاقی وجود دارد. در دوران استپ نشینی و از زمان سکاها اسب به عنوان حیوانی مقدس و با وفا بشمار می‌رفته است به همین خاطر در افسانه ها و قصه های اساطیری قزاقستان اسب جایگاه خاص و ویژه ای پیدا کرده است در دوران حکومت سکاها اسب بقدری با ارزش و دوست داشتنی بوده است که بر روی سکه های پادشاهی سکاها تصویر اسب را حک کرده اند.۲۴۵