پراکندگی جمعیت در افغانستان
۱. توزیع فضایی و تراکم جمعیت در افغانستان
پراکندگی جمعیت افغانستان به‌شدت نامتوازن است و عوامل جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی در این توزیع نامتعادل دارند.[۱] مناطق شهری مانند کابل، هرات، و مزارشریف تراکم جمعیتی بسیار بالایی دارند، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۴ تراکم جمعیت در کابل به ۴۰۰۰ نفر در هر کیلومترمربع رسیده است. در مقابل، مناطق کوهستانی و روستایی مانند بدخشان، همچنان کم‌جمعیت هستند و تراکم جمعیتی در این مناطق کمتر از ۲۰ نفر در هر کیلومترمربع گزارش شده است.[۲]
توزیع جمعیت در افغانستان از نظر جغرافیایی به‌شدت تحت‌تأثیر عوامل محیطی است. مناطقی که دارای دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی هستند، همچنان جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند. در مقابل، مناطق خشک و کوهستانی با کمبود منابع طبیعی و زیرساخت‌های اقتصادی، جمعیت کمتری دارند و بسیاری از ساکنان آن مناطق در جستجوی فرصت‌های اقتصادی بهتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.[۳]
۲. روند تغییرات توزیع جمعیت در ۵۰ سال گذشته
طی پنجاه سال گذشته، مهاجرت داخلی از روستاها به شهرها روندی مداوم و پرشتاب بوده است. درحالی‌که در دهه ۱۹۸۰ تنها ۱۵ درصد جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی می‌کردند، این رقم در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۰ درصد رسیده است.[۴] این افزایش ناشی از عواملی مانند جستجوی فرصت‌های اقتصادی، فرار از ناآرامی‌های امنیتی و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی در مناطق شهری بوده است.
همچنین، جنگ‌ها و ناآرامی‌ها در چند دهه گذشته نیز نقش مهمی در تغییر توزیع جمعیت افغانستان داشته‌اند. بسیاری از مردم از مناطق ناامن به شهرهای بزرگ و مناطق نسبتاً امن مهاجرت کرده‌اند[۵]. این مهاجرت‌ها ساختار جمعیتی کشور را به‌شدت تغییر داده است و تراکم جمعیت در شهرها به طور پیوسته افزایش‌یافته است.
۳. عوامل جغرافیایی و اقتصادی مؤثر بر توزیع جمعیت
عوامل جغرافیایی مانند دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی، همواره یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین الگوی توزیع جمعیت افغانستان بوده‌اند. مناطق دارای زمین‌های حاصلخیز و آب کافی، جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند.[۶] در مقابل، مناطق کوهستانی و خشک، به دلیل کمبود منابع، کمتر موردتوجه جمعیت قرار گرفته‌اند.
عوامل اقتصادی نیز تأثیر قابل‌توجهی بر تمرکز جمعیت در مناطق شهری داشته‌اند.[۷] به‌ویژه، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها، سرمایه‌گذاری‌های عمومی در زیرساخت‌ها، و دسترسی به بازار کار، به افزایش جمعیت شهری منجر شده است. تمرکز سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در شهرها و عدم توسعه مناسب زیرساخت‌ها در مناطق روستایی، عامل اصلی افزایش مهاجرت به شهرها بوده است .
۴. مهاجرت‌های داخلی و اثرات آن بر توزیع جمعیت
مهاجرت‌های داخلی از مناطق روستایی به شهرها یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر در توزیع جمعیت افغانستان است. این مهاجرت‌ها به‌ویژه در دهه‌های اخیر شدت گرفته و تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار جمعیتی کشور داشته است.[۸] افراد جوان و خانواده‌ها به دنبال دسترسی بهتر به خدمات بهداشتی و آموزشی و فرصت‌های اقتصادی بیشتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.
این مهاجرت‌ها منجر به افزایش تراکم جمعیت در مناطق شهری و کاهش جمعیت در مناطق روستایی شده است. به‌ویژه، [۹]شهرهایی مانند کابل، هرات و مزارشریف شاهد افزایش شدید جمعیت بوده‌اند. این افزایش جمعیت چالش‌هایی مانند کمبود مسکن، ترافیک سنگین و فشار بر زیرساخت‌های شهری را به همراه داشته است .
۵. پیش‌بینی توزیع جمعیت در آینده
بر اساس پیش‌بینی‌های جمعیتی، روند مهاجرت داخلی در افغانستان ادامه خواهد داشت و انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۴۵ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی کنند.[۱۰] این تغییرات به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند کابل و هرات، با افزایش تراکم جمعیت و رشد اقتصادی همراه خواهد بود.[۱۱]
در مقابل، مناطق روستایی که از نظر اقتصادی کمتر توسعه یافته‌اند، شاهد کاهش جمعیت خواهند بود. این کاهش جمعیت ممکن است به چالش‌های بیشتری برای تأمین مواد غذایی و منابع طبیعی در این مناطق منجر شود .[۱۲]
نویسنده : نرگس شکوری
نیز نگاه کنید به
پراکندگی جمعیت در اتیوپی، پراکندگی جمعیت در اردن، پراکندگی جمعیت در اسپانیا، پراکندگی جمعیت در افغانستان، پراکندگی جمعیت در امارات متحده عربی، پراکندگی جمعیت در اوکراین، پراکندگی جمعیت در آرژانتین، پراکندگی جمعیت در بنگلادش، پراکندگی جمعیت در تاجیکستان، پراکندگی جمعیت در تایلند، پراکندگی جمعیت در تونس، پراکندگی جمعیت در چین، پراکندگی جمعیت در روسیه، پراکندگی جمعیت در زیمبابوه، پراکندگی جمعیت در ژاپن ، پراکندگی جمعیت در ساحل عاج، پراکندگی جمعیت در سریلانکا، پراکندگی جمعیت در سنگال، پراکندگی جمعیت در سودان، پراکندگی جمعیت در سوریه، پراکندگی جمعیت در سیرالئون، پراکندگی جمعیت در فرانسه، پراکندگی جمعیت در قزاقستان، پراکندگی جمعیت در قطر، پراکندگی جمعیت در کانادا، پراکندگی جمعیت در کوبا، پراکندگی جمعیت در گرجستان، پراکندگی جمعیت در لبنان، پراکندگی جمعیت در مالی، پراکندگی جمعیت در مصر.
کتابشناسی
- ↑ Spatial distribution of average monthly precipitation across Afghanistan. (n.d.). ResearchGate. [۲]
- ↑ Afghanistan population (2024) - Worldometer. (n.d.-b). [۳]
- ↑ Country Guidance. (2024).[۴]
- ↑ Afghanistan: conflict and displacement 1978 to 2001 – Forced [۵]
- ↑ Jazayery, L. & University of Oxford. (2002). The Migration-Development Nexus: Afghanistan Case Study. In International Migration (p. 232) [Journal-article]. Blackwell Publishers Ltd. [۶]
- ↑ LibGuides: Afghanistan COI Repository: Availability of and access to water. (n.d.). [۷]
- ↑ Matamis, J. (2024). Charting Afghanistan’s Economic future: Recommendations for reform. Stimson Center. [۸]
- ↑ Administrator, W. (2021, October 18). The impact of the Afghanistan crisis on migration: Increasingly securitized borders will only make migration riskier and more dangerous. Mixed Migration Centre.[۹]
- ↑ UNHCR. (2023, July 18). Afghanistan Refugee Crisis Explained. Www.unrefugees.org.[۱۰]
- ↑ Canberra, A. E.-. (2022, June 17). Afghanistan's Challenges to Combat Desertification and Drought - EMBASSY OF THE ISLAMIC REPUBLIC OF AFGHANISTAN CANBERRA - AUSTRALIA.
- ↑ CLIMATE CHANGE DRIVES MIGRATION IN CONFLICT-RIDDEN AFGHANISTAN. (2020).[۱۱]
- ↑ IIED. (2024). Urban; Policy and planning. IIED Briefing. [۱۲]