ایران شناسی در سنگال

در کشور سنگال تاکنون مرکز ایران شناسی تأسیس نشده است و نیزایران شناسان مطرح در این کشور وجود ندارد. ولی پس از تاسیس مرکز فرهنگی ج.ا ایران و دپارتمان زبان فارسی و شعبه جامعه المصطفی فعالیت های مشترک فرهنگی آغاز شده که با ارتباط با محققین سنگالی علاقه مند به ایران این افراد مطالعات، مقالات و بعضاً کتاب هائی برای معرفی فرهنگ و تمدن ایرانی در این کشور به چاپ رسانده اند. همچنین دانشجویان فارغ التحصیل دپارتمان زبان فارسی و طلاب فارغ التحصیل از شعبه جامعه المصطفی در این کشور نیروهای بالقوه ای هستند که در آینده می توانند جزء ایران شناسان این کشور قرار گیرند. بخشی از این فارغ التحصیلان در چند دبیرستان داکار زبان فارسی را به عنوان زبان دوم اختیاری به دانش آموزان سنگالی آموزش می دهند. همچنین طلاب فارغ التحصیل جامعه المصطفی که در امر تبلیغ و آموزش دینی در این کشور مشغول شده نیز نقش مؤثری در معرفی فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی بطور غیر مستقیم دارند. از طرف دیگر ایده تأسیس انستیتو تحقیقات ایرانشناسی و نیز انستیتو تحقیقات شرق شناسی در دانشگاه داکار چند سالی است که مطرح شده و مذاکرات مقدماتی آن از طرف مقامات دو کشور انجام شده است ولی تاکنون در این زمینه اقدام عملی شکل نگرفته است.( بصیری، 1393 :1)

یکی از مهم ترین فعالیت های فرهنگی ج.ا.ایران برای معرفی ایران و تمدن آن در کشورهای مختلف آفریقایی از جمله غنا، نیجریه و سیرالئون از بدو پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ترویج و توسعۀ زبان فارسی بوده است. این امر عمدتاً توسط رایزنی ها و نمایندگان فرهنگی به صورت دوره های کوتاه مدت و چاپ و نشر جزوات به زبان فارسی انجام می‌شده است.(جلندی،1385: 108(

در سنگال پیش از انقلاب اسلامی تصمیم بر ایجاد یک کرسی زبان فارسی وجود داشته است که در آن زمان محقق نمی شود. این امر تا دهه 1380 شمسی به تعویق می افتد. متعاقب تفاهم نامه همکاری که در سال 1382 بین ایران و سنگال امضا شده بود، کرسی زبان فارسی با همکاری دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه شیخ آنتادیوپ سنگال در این دانشگاه تأسیس شد. در سال 1383 با اعزام اولین استاد جناب آقای عبد الکریم سنایی فرخی از دانشگاه شهید بهشتی به سنگال به طور رسمی تدریس زبان فارسی در آنجا آغاز گردید. ایشان نقش به سزایی در راه اندازی این گروه و آموزش دانشجویان برای نهایی شدن طرح "تربیت استاد بومی زبان فارسی" طی حدود دو دهه ایفا نموده اند. سال بعد کرسی زبان فارسی بنا به درخواست رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیخ آنتادیوپ به گروه زبان ،ادبیات و تمدن پارسی ارتقا پیدا می کند( سایت رایزنی فرهنگی ایران درداکار،1390: 2 ) ارتقا کرسی به گروه از آنجایی که بخشی از سیستم دانشگاه است و مدرک دانشگاه به فارغ التحصیلان آن اعطا می شود دو مزیت مهم دارد.

الف- دانشگاه شیخ آنتادیوپ یکی از معتبرترین دانشگاه های آفریقایی است که بسیاری از دولتمردان آفریقایی در این دانشگاه تحصیل کرده اند. 50 سال پیش فرانسه این دانشگاه را برای تربیت کادر مدیریت آفریقا تأسیس می کند به عنوان یکی از شعبه های دانشگاه سوربن(معروف به سوربن 20) فرانسه بوده است. هم اکنون نیز از بسیاری دانشگاه های آفریقا افراد برای تحصیل به این دانشگاه می آیند. اعتبار علمی دانشگاه آنتادیوپ از یکسو و اعطای مدرک معتبر از دانشگاه خود سنگال بر اعتبار علمی رشته زبان، ادبیات و تمدن پارسی می افزاید. از سویی فارغ التحصیلان این رشته با مدرک دانشگاه آنتادیوپ بهتر جذب سیستم دولتی می شوند و می توانند از نفوذ خود به نفع توسعه روابط با ایران استفاده کنند. (سنائی،1390(

ب- از سوی دیگر قرار گرفتن آموزش زبان فارسی به عنوان یکی از گروه های دانشگاه آنتادیوپ منجر می شود که تنش های شدید سیاسی بین کشورها که منجر به تعلیق روابط سیاسی - فرهنگی بین دوکشور می شود به امر آموزش زبان فارسی در سنگال آسیب نزند.

آموزش زبان فارسی در سنگال با اقبال خوبی رو به رو بوده است به طوریکه ظرفیت اساتید موجود در آنجا پاسخگوی نیاز به علاقه مندان به این رشته نبوده و دانشگاه سقف 15 نفر در هرترم را برای آن تعیین کرده است.(سنائی،1390) اکنون در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد این گروه دانشجوی زبان فارسی می‌پذیرد و برخی از دانشجویان این دانشگاه برای ادامه تحصیل به ایران آمده اند.( سایت رایزنی فرهنگی ایران درداکار،1390)

علاوه بر دانشجویان این رشته عده ای از افراد مختلف علمی و فرهنگی خواستار فراگیری زبان و ادب فارسی به صورت آزاد هستند که به دلیل همان محدودیت مذکور این امکان تا کنون برای آنها فراهم نشده است( سایت رایزنی فرهنگی ایران درداکار،1390: 2 )یکی از معضلات زبان آموزان فارسی در کشورهای آفریقایی معمولا فقدان کارایی اقتصادی این زبان بوده است. بسیاری از افراد به دلیل آنکه زمینه فعالیت اقتصادی را با یادگیری این زبان در پیش روی خود نمی بینند دوره های آموزش زبان فارسی را علی رغم علاقه به زبان فارسی، نیمه کاره رها کرده اند. عدم اولویت جذب نیروی بومی برای نمایندگی های مختلف ایران در منطقه، تعداد کم شرکت های تجاری ایرانی در منطقه موجب این عدم کارائی و در نتیجه عدم صرفه اقتصادی می شود. (جلندی ،1385: 109) گروه زبان، ادبیات و تمدن پارسی در داکار به نوعی تلاش کرده است تا این مشکل را حل کند. 1- تربیت استاد بومی یکی از روش هایی است که برای کم کردن هزینه های فعالیت های ایران از سویی و از سوی دیگر اشتغال زایی فارغ التحصیلان این رشته انجام گرفته است. به این منظور تا سال 1390 7 نفر از فارغ التحصیلان این گروه برای ادامه تحصیل برای مقاطع فوق لیسانس و دکتری در ایران بورس شده اند و یک نفر نیز در فرانسه به ادامه تحصیل پرداخته است. (سنائی،1390) 2- با تلاش های صورت گرفته مجوز تدریس زبان فارسی در دبیرستان های سنگال به عنوان زبان انتخابی دوم از آموزش و پرورش سنگال گرفته شده است که بر طبق این مجوز در دبیرستان های سنگال از سال آموزشی 89 - 90 در دو دبیرستان "بلاز جاینگ" ( Belaz Diang) و "جان. اف . کندی" (Jean F. Kenedy) تدریس زبان فارسی به وسیله گروه زبان، ادبیات و تمدن فارسی آغاز گردیده است. (سنائی،1390)( سایت رایزنی فرهنگی ایران درداکار،1390: 2) این امر موجب گسترش هرچه بیشتر زبان فارسی در جامعه سنگال می شود. 3- این مورد می تواند به عنوان پیشنهادی برای توسعه هرچه بیشتر زبان فارسی و نیز اشتغال زایی زبان آموزان باشد. در سنگال و دیگر کشورهای غرب آفریقا این امکان وجود دارد که هر فرد یا گروهی مجوز تأسیس مدرسه در سطوح مختلف را بگیرد. این روشی است که کشوری مثل ترکیه از آن بسیار بهره برده است و چندین مدرسه در سنگال تأسیس کرده که در آن توانسته به ترویج فرهنگ خود بپردازد. تاسیس چنینی مدارسی فرصتی برای ج.ا.ا ایران است تا بتواند با استفاده از فارغ التحصیلان این دپارتمان در این مدارس بستر وسیعی را برای انتقال فرهنگ و ارزش های خود به جامعه سنگال داشته باشد.

در سال 1399 تعداد ۱۷ دانشجوی سنگالی در ایران حضور داشته که ۱۴ نفر از آنها بورسیه هستند. حسین سالارآملی رئیس مرکز همکاری‌های علمی بین المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با دکتر محمد رضا دهشیری سفیر جدید کشورمان در سنگال طی ملاقاتی که داشته اند اعلام نمود ایران آمادگی دارد سالیانه ۵ بورسیه جدید به ویژه در حوزه زبان فارسی و ایران‌شناسی به دانشجویان این کشور اعطائ کند. موضوع تأسیس دانشکده مهندسی نفت توسط موسسه آموزش عالی دانش‌پژوهان پیشرو با همکاری دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1399 در سنگال به توافق بین دو کشور رسیده است. (سالار آملی، 1399 : 1).

ایران شناسی در سنگال

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی