زمینه های همکاری های اقتصادی میان ایران و چین

زمینه های همکاری اقتصادی ایران و چین

به­ صورت کلی، همکاری­ های اقتصادی میان دو کشور را می­ توان به 5 زمینه ­ی اساسی تقسیم کرد: 1- سرمایه گذاری و اجرای پروژه­ های بزرگ و نسبتا بزرگ اقتصادی؛ 2- مشارکت و سرمایه ­گذاری در بخش نفت و گاز؛ 3- فروش دانش فنی و لیسانس محصولات تولیدی؛ 4- همکاری­ های نظامی؛ و 5- فروش کالاهای تولید شده در چین. در­حالی که ردیف پنجم بیشتر توسط بخش خصوصی صورت می­گیرد، در بقیه­ ی موارد طرف معامله­ ی چینی ­ها عمدتا وزارتخانه ­ها، نهادها، و مراکز دولتی و یا شبه دولتی ایران هستند که به صورت اختصار توضیحاتی پیرامون میزان و نحوه ­ی همکاری­ های دو کشور در هر زمینه ارایه می­شود.

ویژگی­ های پروژه­ های ایرانی و جاذبه­ ی آن­ها برای شرکت های چینی

بازار مقاطعه کاری پروژه ­ها در ایران دارای خصوصیاتی است که برای شرکت ­های چینی دارای جذابیت است. از جمله، می ­توان به تعداد زیاد پروژه­ ها، بزرگی و ظرفیت بالای پروژه­ ها، توان بالای پرداخت ایران، و برخورداری از سابقه و اعتبار خوب در بین پیمانکاران خارجی اشاره كرد.

الف- تعداد پروژه ­ها: پروژه­ های ایرانی با بخش­ های مهم و متنوعی از توسعه­ ی اقتصاد ملی از جمله انرژی، پتروشیمی، ارتباطات و حمل و نقل، منابع آبی، برق، ساختمان سازی، ساخت صنایع ارتباط دارد، لذا تعداد پروژه­ ها بسیار زیاد و متنوع است.

ب- بزرگی و ظرفیت بالای پروژه­ ها: مبلغ قرارداد پروژه­ های ایران بسیار بالاست و اغلب بیش از یک میلیارد دلار هستند، و پروژه ­های در حد 100 و 200 میلیون دلاری به ­عنوان پروژه­ های کوچک به شمار می­ روند.

ج- توان پرداخت و سابقه­ ی اعتباری: با توجه به این­که در چند سال اخیر قیمت نفت همواره رو به افزایش بوده، درآمد نفتی و ذخایر ارزی ایران نیز بالا رفته و از پشتوانه­‌ی محکمی در پرداخت­ ها برخوردار شده است. از سوی دیگر ایران در بازارهای بین المللی از سابقه و اعتبار پرداخت خوبی برخوردار است.

د- دولتی بودن کارفرمایان پروژه ­های ایرانی: اکثر کارفرمایان پروژه ­های بزرگ و متوسط در ایران را ارگان­ ها و شرکت­ های دولتی مانند وزارت نفت، وزارت صنایع و معادن، شرکت توسعه‌­ی آب و برق و سازمان ­های دولتی تشکیل می­‌دهند.

همکاری در زمینه های انرژی میان ایران و چین

جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یکی از مهم ­ترین تولید کنندگان دارای حجم عظیمی از ذخایر نفت و گاز جهان، جایگاه ویژه­ای در عرصه ی تولید انرژی در جهان و در منطقه ­ی استراتژیک خلیج فارس دارد. نخستین مزیتی که ایران در سیاست خارجی چین دارد، انرژی است. ایران در میان کشورهای صادرکننده­ ی نفت، جزو معدود کشورهایی است که در زمینه ­ی استخراج و فروش انرژی، از سیاست مستقلی خارج از حوزه­ ی تصمیم گیری­ های قدرت­ های بزرگ جهانی پیروی می­کند. با در نظر گرفتن این موضوع مهم، دو کشور ایران و چین در حوزه­ ی نفت و گاز، اولی به ­عنوان صادر کننده­ ی مستقل و مطمئن و دومی به ­عنوان وارد کننده­ ی بزرگ و نیازمند[i]، می­ توانند همواره شریک و همکار قابل اعتمادی برای یکدیگر در زمینه ­های سرمایه ­گذاری در حوزه­ ی انرژی، اعم از اکتشاف و استخراج حوزه ­های جدید، و تأمین کننده و خریدار نفت و گاز با در نظر گرفتن سیاست برد-برد باشند. در میان کشورهای تولید کننده ­ی نفت، ایران به دو دلیل از ظرفیت و توان و جذابیت ویژه­ ای برای همکاری با چین برخوردار است: نخست، دارای دومین ذخایر نفت و گاز جهان است؛ دوم، به خاطر اعمال تحریم ­ها از سوی غرب، عملا بازار بی رقیبی برای شرکت ­های چینی است. لذا، زمینه برای همکاری ­های گسترده­‌ی دو کشور در حوزه ­ی انرژی فراهم است. 

درحال حاضر، ایران سومین صادركننده­ ی بزرگ نفت به چین است. کشورمان در سال2008 به­ طور متوسط روزانه 408 هزار بشکه نفت خام به چین صادر نمود که این رقم در سال 2009 به 460 هزار بشکه در روز و در سال 2010، به­ طور متوسط قریب به 500 هزار بشکه در روز افزایش یافت. صادرات نفت ایران به چین از نیمه ­ی نخست سال 2010، حدود50‌ درصد رشد داشته است. و در نیمه­ ی اول سال‌ 2011 روزانه حدود 540 هزار بشكه نفت به این كشور صادر كرده است كه بیش از 10‌درصد حجم واردات نفتی 1/5 میلیون بشکه­ای چین در روز را شامل می­شود. در حال حاضر حدود80 درصد از صادرات سالیانه­ ی کشورمان به چین، نفت خام است و فراز و نشیب قیمت نفت تأثیر زیادی بر رقم صادرات ایران به آن کشور می­ گذارد.

جدای از حجم بالای صادرات نفت ایران به چین، حضور پررنگ چهار شرکت بزرگ نفتی چین در پروژه ­های نفت و گاز کشورمان برای هر دو کشور دارای اهمیت است. اهمیت جمهوری اسلامی ایران برای چین تنها در مسئله­ ی تأمین انرژی و امنیت انرژی محدود نمی­شود، بلکه ایران به­ عنوان بازاری مهم در خاورمیانه، هم از لحاظ مصرف کالاهای چینی و هم از لحاظ صادرات خدمات فنی و مهندسی، جایگاه و جاذبه ­ی ویژه­ای برای آن کشور دارد. ایران به­ عنوان اولین و مهم­ ترین سکوی پرش چین برای ورود این كشور به بازار اجرای پروژه ­های مهم صنعتی و مهندسی- فنی در سطح بین الملل، راه­گشا و نقش مهمی ایفاء کرده است.

نیز نگاه کنید به

• روابط اقتصادی ایران و چین
• همکاری در زمینه های انرژی میان ایران و چین

پاورقی

[i] - چین که در سال1993 خود پنجمین کشور تولید کننده ­ی نفت در جهان بود، با سرعت گرفتن رشد اقتصادی، و نیاز به انرژی بیشتر، این کشور را به یکی از بزرگ­ترین مصرف کننده ­ی انرژی وارداتی در مقیاس وسیع تبدیل کرد. طبق برآوردها، این کشور در سال2012 بیش از 40درصد نفت مورد نیاز خود را از طریق واردات تأمین کرده است. لذا، امنیت انرژی از حوزه­های آسیب پذیر اقتصاد این کشور است، و لذا چین مجبور شده تا هرچه بیشتر به دنبال برقراری پیوندهای نزدیک با کشورهای تولید کننده ­ی نفت به ویژه در خلیج فارس و ایران باشد تا در رقابت با قدرت های بزرگ، ریسک آسیب پذیری خود را به حداقل برساند.