نقش مبلغان ایرانی در انتشار آیین نسطوری در چین

ورود شاخه ­ی نسطوری از دین مسیحیت برای نخستین بار در سال 635 میلادی به چین صورت گرفته است. Ibid:128))چینی ­ها به دین نسطوری جینگ جیائو (Jingjiao) یا ایمان ایرانی می­ گفتند. در دوران امپراتوری تای زونگ(Tai Zong)، یک روحانی نسطوری به­نام آلوپِن (Alopen)، احتمالا تلفظ چینی ابراهیم، به چین رسید و مورد احترام امپراتور واقع گردید. امپراتور تای­زونگ در سال 638 میلادی، دستور داد کلیسایی برای آلوپن ساختند که به معبد فارسی (Daiqin Temple) معروف بود. آلوپن در زمان امپراتوری گائوجونگ (Gao Zhong)لقب کشیش ملی گرفت.

نقش مبلغان ایرانی در انتشار آیین نسطوری در چین

کشیش­ های نسطوری تحت تأثیر فرهنگ ایرانی، نوشته های خود را به زبان پهلوی ­نوشته و به یادگار گذاشته ­اند، از جمله اسامی روز­هایی که به کار می­ بردند اسامی پهلوی بود. در دوران امپراتوری خانم«وو(Wu)» که خود پیرو آیین بودایی (آیین بودا) بود، دین نسطوری سرکوب شد. اما پس ازمدتی  امپراتور شووان (Xuan) آن را دوباره احیا کرد. مدت­ها بعد که امپراتور وو جونگ (Wu Zhong) در سال 845 میلادی، بودیسم (آیین بودا) و تمام ادیان خارجی را در چین ممنوع اعلام کرد، دین نسطوری نیز تحت تأثیر قرار گرفت و به مرور تضعیف شد وفقط در خطوط ساحلی جنوب شرق چین پیروان نسطوری باقی ماندند. در دوره­ ی یوان، مذهب نسطوری مجددا احیا شد و در سال 1275 در پکن کلیسایی برای آن­ ها ساخته شد. در سال1330میلادی، جمعیت نسطوریان چین سی هزار نفر بر آورد شده است.

در چین هنوز آثار و شواهدی از این شاخه از مسیحیت وجود دارد. کتاب«عیسی منجی و مصلح عالم» از آن­ها برجای مانده است که تاریخ آن احتمالا به سال 637 میلادی بر می­ گردد. یکی از بقایای تاریخی این فرقه، یک لوح سنگی است که در اوایل قرن هفدهم کشف شد. بر این لوح سنگی داستان ورود راهبی به نام آلوپن به چین در زمان سلسله­ ی تانگ (سلسله تانگ) که از سرزمین پارس بوده حک شده است. این لوح که مربوط به سال 781 میلادی است، اینک در موزه ­ی تاریخی شهر شی­آن ( Xi’An) نگهداری می­شود. در این اواخر، متون باستانی نسطوری دیگری نیز در غارهای بودایی (آیین بودا) موسوم به دون هوانگ(Dunhuang) کشف شده است. مذهب نسطوری برای مدت کوتاهی در چین رونق داشت. آزار و اذیت­ های سال­ های 845-843 بعد از میلاد که عمدتا علیه بوداییان اعمال شد، تمامی ادیان بیگانه در چین از جمله دین نسطوری را نیز تحت تأثیر قرار داد و افول آن در اثر همین اذیت و آزارها بود. افول کامل دین نسطوری در قرن چهاردهم و به دنبال اسلام آوردن مغول­ ها و ترک­ ها صورت گرفت.

طبق آمار، از سال 1982 تا2002 بیش از یکصد مقاله­ ی علمی و پژوهشی در مورد دین نسطوری در چین نوشته شده است که این آثار در تعامل و تبادل یافته­ های علمی پژوهشگران چین با دانشمندان ایرانی، اروپایی، آمریکایی و... پدید آمده اند.

این تحقیقات شامل بررسی آثار کشف شده از این دین در اواخر قرن 19 و اوایل قرن20، آثار کشف شده از غارهای دون هوانگ، و مغولستان داخلی، بوده است. کتاب «دین نسطوری در چین» نوشته­ ی آقای جوچیان(Zhu Qian)، یکی از این آثار است. موضوع اغلب این آثار عبارتند از: کتیبه ­های نسطوری، چگونگی گسترش دین نسطوری در شمال، مناطق ساحلی جنوب، نحوه ­ی توسعه ­ی آن در دوران سلسله­ ی یوان ( سلسله یوان) و...

نیز نگاه کنید به

• روابط دینی و مذهبی ایران و چین