نظام آموزش، تحقیقات و فناوری قطر

وزارت آموزش و پرورش، ابتدا با عنوان وزارت «المعارف» قطر، در سال 1959 م، تأسیس گردید. روند آموزش در این کشور تحولی سریع یافت و اندک اندک این تحول تمامی‌سطوح آموزشی را در برگرفت. افزون بر آن، مدرسه‌های تخصصی و فنی، دانشکده‌های امور دینی، مدرسه‌های بازرگانی و تربیت معلم نیز مشغول فعالیت شده‌اند. سیاست آموزشی در این کشور داشتن تعهد در برابر آموزش و ایجاد فرصت‌های آموزشی یکسان برای همه است، دولت قطر تمامی‌امکانات آموزشی را در اختیار مردم کشور قرار می‌دهد. اسم فعلی این وزارتخانه «وزارة التربیه والتعلیم العالی و المجلس الاعلی للتعلیم» می‌باشد. طول دوره آموزش در قطر 12 سال می‌باشد که مشتمل است بر: 6سال دوره‌ی ابتدایی، 3 سال راهنمایی و 3 سال دبیرستان.

لازم به ذکر است که سرانه‌ی تعلیم و تربیت در قطر جزء یکی از بالاترین هزینه‌های تربیتی در جهان است.

ساختار و سیاست آموزشی كشور

شورایعالی آموزش قطر

نهاد دیگری بعنوان شورای عالی آموزش قطر بعنوان مرجع اصلی و مشخص سیاستگذاری آموزش و تعلیم و تربیت در این كشور بنا به دستور امیر قطر در سال 1995 برای اصلاحات در نظام آموزشی قطر شكل گرفت.شورایعالی آموزش بر اساس قانون شماره 37 سال 2002 در تشكیلات جدید خود بروز شد و متولی رسمی‌تدوین امور آموزش را در قطر بر عهده گرفت. سه هیئت تحت اشراف این شورا هم اكنون به امور آموزش می‌پردازند كه عبارتند از :

- شورای آموزش: جهت حمایت از ایجاد مدارس مستقل و نظارت بر فعالیت آنها

- شورای نظارت: نهاد بر اجرا و گسترش و نظارت آموزشی

- شواری آموزش عالی ، نهاد از مشاوره و راهنمایی در خصوص گزینه‌های حرفه ای و شغلی و فرصتهای آموزش عالی در قطر و خارج و بعلاوه مدیریت برنامه ریزی واحدهای آموزشی

آموزش در قطر بر اساس قانون اساسی این كشور رایگان و ضروری است و شیخه موزه همسر امیرسابق قطر بعنوان رئیس شورایعالی امور خانواده و همچنین نایب رئیس شورایعالی آموزش تلاش خود را مصروف ترویج آموزش همگانی و از بین بردن بی سوادی، آموزش برای كودكان معلول و نیازمندیهای خاص و نابینایان و بعلاوه آموزش برای خانواده‌های كم درآمد كرده است.

در راستای عملی شدن اهداف كلان تعریف شده در بخش آموزش و تعلیم و تربیت چند موسسه شكل گرفته است ؛

- وزارت آموزش و پرورش قطر

- موسسه یا بنیاد قطر

- شورایعالی آموزش

- مدارس مستقل

بنیاد وایز WISE با موضوع آموزش

نشست جهانی بنیاد وایز با موضوع آموزش (World Education Summit For Education)، یکی از مهمترین نهادهای آموزش جهانی است. بیش از هزار متخصص، هر سال در دوحه قطر گرد هم می‌آیند تا راه حل‌های نوآورانه برای تغییرات در نحوه آموزش پیشنهاد کنند. قطر تلاش می‌کند تبدیل به یک مرجع و مرکز اصلی در دنیای آموزش شود. جایزه نیم میلیون دلاری وایز، اولین و تنها جایزه نقدی بین المللی است که به آموزش اختصاص داده شده است. این پاداش در توسعه آموزش بسیار مهم است و هدفش قدردانی از اشخاصی است که نقش برجسته ای در این زمینه ایفا کرده اند. جایزه برتر “وایز” در سال 2011 به سازمان غیر دولتی براک از کشور بنگلادش با هدف ریشه کن کردن فقر از راه سوادآموزی تعلق گرفت . شش پروژه دیگر از جمله تهیه کنندگان یک نرم افزار آموزشی برای کودکان ناشنوا برنده جایزه شدند.

آموزش واحد درسی دینی و قرآن در مدارس مستقل قطر

وزارت آموزش و پروش قطر كلیه مدارس مستقل را موظف کرد واحد آموزش اسلامی‌را بعنوان واحد اصلی دروس تدریس کنند. و برنامه درسی این واحد می‌بایست براساس برنامه اختصاص داده شده طبق اساسنامه وزارت آموزش و پرورش باشد. و در قراردادی که وزارت آموزش وپرورش با کسانی که مجوز داشتن مدرسه مستقل دارد این موضوع در قرارداد قید شده است.

در همین خصوص آقای دکتر محمد اسماعیل انصاری مدیر دفتر استاندارهای برنامه ریزی درسی وزارت آموزش و پرورش قطر در نشست خبری که اخیرا برگزار شد گفت: ما برنامه‌های واحد الهیات که در اساسنامه وزارت آموزش و پرورش موجود می‌باشد را مورد بررسی قرار دادیم که شاهد برنامه ای متوسط و خوب از دین اسلام و آموزش بودیم. و خدا را شکر دولت قطر به آموزش اسلامی‌در مدارس پایبند است.

آقای دکتر انصاری به خبرنگار اعلام کرد: برنامه‌های اسلامی‌در مدارس توسط وزارت آموزش و پرورش قطر مورد بررسی قرار داده و در حال تجدید نظر نهایی می‌باشد. که اطلاعات آن از سوی وزارت آموزش و پرورش به کلیه ی مدارس مستقل جهت بهبود آموزش اسلامی‌در مدارس توزیع خواهد شد.

لازم به ذکر است در مدراس مستقل قطر به جزء واحد درسی دینی و قرآن بقیه دروس به زبان خارجه تدریس می‌شود.

آموزش عالی

دانشگاه قطر

دانشگاه قطر در سال 1973 تأسیس شد و کار خود را با پذیرش 150 دانشجو كه 93 دختر و 57 پسر بود، رسماً به عنوان یک محیط اکادمیک دولتی آغاز نمود. این دانشگاه هم اکنون شامل بر دانشکده‌های مشروحه‌ی زیر می‌باشد:

- دانشکده‌ی الهیات و حقوق

- دانشکده‌ی ادبیات و علوم

- دانشکده‌ی مدیریت و اقتصاد

- دانشکده‌ی فنی و مهندسی

- دانشکده‌ی داروسازی

طول دوران تحصیل در مقطع لیسانس، در دو دانشکده‌ی مهندسی و دارو سازی، 5 الی 6 سال است و بقیه‌ی دانشکده‌ها، در 4سال به اتمام می‌رسد.

در دانشگاه قطر جمعاً هشت هزار دانشجو اعم از دختر و پسر از هشتاد و پنج ملیت مشغول به تحصیل هستند که 76% را دختران به خود اختصاص داده‌اند و پسران نیز 24% هستند. علت پایین بود آمار دانشجویان پسر در این دانشگاه، مترتب بر دو امر اساسی است که عبارتند:

الف) معمولاً پسران قطری برای ادامه‌ی تحصیل، به خارج از کشور سفر می‌کنند و کشورهایی مثل آمریکا، انگلیس، کانادا، مصر و سوریه را برای‌ ادامه‌ی تحصیل برمی‌گزینند.

ب) این که ارتش قطر با پرداخت حقوق ماهیانه‌ی بالا، آن‌ها را به سمت خود کشانده است که همه بعد از اتمام تحصیلات دوران دبیرستان، به ارتش می‌پیوندند و دیگر تمایلی برای ادامه تحصیل ندارند.

شرایط ورود

افرادی که قصد ادامه تحصیل در دانشگاه قطر را دارند، باید در امتحان تافل و ریاضیات و کامپیوتر شرکت نمایند و در خصوص شهریه‌ی تحصیلی نیز لازم به گفت است که این تنها شهروندان قطری هستند که به صورت رایگان در این دانشگاه تحصیل می‌نمایند و بقیه‌ی ملیت‌ها ناگریز از پرداخت شهریه می‌باشند.

اعضای هیئت علمی

مجموعاً در دانشگاه قطر ششصد استاد از ملیت‌های مختلف مشغول به امر تدریس و پژوهش هستند که از جمله‌ی این ملیت‌ها می‌توان به ایران، قطر، بحرین، کویت، مصر، آمریکا، تونس، الجزایر، انگلیس، کانادا، عراق اشاره نمود.

 شهرک آموزشی قطر(مدینه التعلیمیه)

شهرك آموزشی (مدینه تعلیمیه) در قطر تحت نظارت موسسه قطر آغاز بكار كرد. شروع این فعالیت‌ها در سال 2001 بود. دانشكده ویل – كورنل (Weil-Cornell) در زمینه طب و آموزش پزشكی در سال 2002 آغاز بكار كرد. دانشكده تكزاس – ای اند ام (texas-a &m) نیز در سال 2003 فعالیت خود را آغاز كرد. دانشكده كارنگی ملون (Carnegie-melon)در سال 2004 كار خود را در آن شهرك آغاز كرد. و دانشكده جورج تاون (George town) نیز در سال 2005 فعالیت خود را در این شهرك آغاز كرده است. در واقع شهرك آموزش قطر شامل مجموعه‌ای از بهترین دانشگاه‌های جهانی را در خود جای داده است و شیوه‌ی تدریس نیز همزمان و همگام با شیوه‌ی تدریس بین‌المللی می‌باشد. شهرك آموزش قطر كار آموزش را از پایین‌ترین سطح پیش – دبستانی تا مقاطع بالاتر در دستور كار خود دارد. سایر پروژه‌های مربوط به تكمیل این شهرك شامل پارك علوم و تكنولوژی قطر می‌باشد.

افتتاح مجمع تحقیقاتی با هزینه 220 میلیون ریال توسط دانشگاه قطر

مهندس عبدالله سید مدیر عملیات و امكانات دانشگاهی طی بیانیه‌ای به خبرگزاری الشرق گفت: كار در مجتمع تحقیقات جدید دانشگاه قطر به پایان رسیده و دانشگاه مقدمات افتتاح ساختمان جدید فراهم می‌سازد.

و افزود: دانشگاه ترتیبات لازم را برای انتقال به ساختمان جدید تدارك دیده و تمام تجهیزات این ساختمان جدید می‌باشد ساختن دانشكده مهندسی جدید نیز آغاز خواهد شد.

مهندس سید ساختمان مجمع تحقیقاتی را یك مركز مهم و یكی از بزرگترین مجتمع‌های پژوهشی توصیف كرد این مجتمع شامل تعدادی آزمایشگاه مدرن، كارگاه گاز و آزمایشگاه برای رشته‌های ادبیات و علوم و ... می‌باشد. وی تأكید كرد این تأسیسات تمام مراكز تحقیقاتی در یك مكان شامل می‌شود.

وی اشاره كرد دانشگاه قطر در این سال بر پژوهش‌های علمی‌بیش از 150 میلیون دلار سرمایه‌گذاری كرده و در جلسه پنجم از برنامه اولویت تحقیقات ملی به موفقیت‌هایی دست یافته است، نسبت 40 درصد از مجموعه پروژه‌های ارائه شده برنده شدند. دانشگاه قطر علاوه بر راه‌اندازی پروژه‌های موجود در طرح استراتژیك 2009-2012، پروژه‌های جدیدی را آغاز كرده و راه‌حل‌هایی برای مسائل مربوط به زندگی روزمره، و بعضی از مشكلات جامعه قطر را بررسی می‌كند از جمله مركز مطالعات راهنمایی رانندگی، آزمایشگاه تحقیقاتی رایانه الكندی 3 (شامل سه آزمایشگاه می‌باشد كه همزمان فناوری اطلاعات و طرح‌های پژوهشی در دانشگاه قطر و پروژه در مورد سوخت‌های فسیلی، پروژه كارگاه آزمایشی برای شیرین كردن آب را در برمی‌گیرد.)

دانشگاه قطر مطالعات محیط زیست دریایی، را نیز آغاز كرده است. همانگونه كه دانشگاه قطر مقدمات افتتاح مركز تحقیقاتی را فراهم می‌كند با تعدادی از دانشگاه‌های خارجی از جمله دانشگاه‌های آمریكایی و نهادهای ملی قرارداد پژوهشی امضاء كرده است. در دوره چهارم از مسابقه سالانه برنامه تجربه تحقیقاتی دانشجویان كه ماه مارس 2012 برگزار شد، گروه هیئت تدریس و دانشجویان دانشكده‌های مهندسی و ادبیات و علوم دانشگاه قطر مقام‌های اولی و دومی‌را كسب نمودند كه این نشان دهنده موفقیت دانشگاه قطر در زمینه تحقیقات علمی‌است. در رابطه با پروژه‌های برنده دانشگاه قطر از سه پروژه‌ای كه ارائه كرده بود دو پروژه مورد قبول واقع شد و جزو 5 پروژه برتر این مسابقات انتخاب شدند. در دوره‌های اول و دوم این مسابقات دانشگاه رتبه اول و در دوره سوم رتبه سوم را كسب كرد.(الشرق- 3 فبرایر 2013 شماره 8998)

مراكز پروهشی دانشگاهی و تحقیقاتی كشور قطر:

- دانشكده راند – قطر للسیاسات

- صندوق قطری برای حمایت از تحقیقات علمی

- دانشكده تحقیقاتی قطر

- مركز پزشكی و تحقیقاتی السدره

- واحد علوم و تكنولوژی قطر

5-11-بودجه تحقیقاتی در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور

برنامه‌های تحقیقاتی:

- برنامه‌های تحقیقاتی دانشگاه‌ها

- برنامه‌های تحقیقاتی شهرك آموزشی قطر

- برگزاری نشست‌های برجسته

بودجه تمام تحقیقات در دانشگاه بواسطه صندوق قطری حمایت از تحقیقات انجام می‌شود. این صندوق برآورده شده است تا سقف 350 هزار دلار آمریكایی در سال برای پروژههای تحقیقاتی بنیادین تأمین خواهد كرد.

6-11-تعداددانشجویان درخارج ازکشور

در گفتگوی روزنامه‌نگار العرب با آقای جانا نیومان مدیر كل آموزش عالی انگلیس مورخ 23/12/2012، اعلام نمود كه تعداد دانشجویان قطری كه در دانشگاه‌های لندن مشغول به تحصیل هستند حدود (1160) می‌باشد.

از دانشگاه قطر طبق گفتگوی رئیس دانشگاه خانم شیخه المسند با روزنامه نگار الشرق مورخ 16/6/2012 م اعلام كردند كه تعداد دانشجویانی كه از طریق دانشگاه قطر برای ادامه تحصیل به خارج اعزام شدند 39 دانشجو است كه 26 برای دكترا و 13 برای كارشناسی ارشد. همچنین اعلام كردند كه این آمار در تاریخ دانشگاه قطر بالاترین آن محسوب می‌شود.