ایران شناسی در قزاقستان

ایران‌شناسی، ایران‌شناسان، اتاق های ایران و زبان فارسی

هر چند آموزش زبان فارسی و ایرانشناسی از زمان اتحاد جماهیر شوروی و قبل از استقلال قزاقستان در این کشور وجود داشته است که اسامی قزاقستان، ترکستان، گلنار،گلناز، گلمیرا ، وجود بیش از ۳۰۰۰ واژه فارسی در زبان قزاقی گویای حضور و نفوذ زبان فارسی در قزاقستان است که بعد از استقلال قزاقستان از سال ۱۹۹۱ با توسعه مناسبات همه جانبه بین دوکشور ایرانشناسی و آموزش زبان فارسی نیز حیاتی نو یافت، در بسیاری از موارد تاریخ و فرهنگ قزاقستان از تاریخ، فرهنگ و زبان فارسی جدایی ناپذیر است، هویت و پیشینه ملت قزاقستان اکثرا در کتاب ها و نوشته های زبان فارسی نهفته است به همین دلیل تا زمان نه چندان دور زبان فارسی در این کشور رواج فراوان داشت، کلاس های زبان فارسی نه تنها در دانشگاه ها بلکه در

۳۳۹ گزارش رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان - مهر ۱۳۹۳

۳۴۰ معرفی انجمن دوستی ایران و قزاقستان ،

http://www.irkz.org/Default.aspx?PageID=52&RelatedID=Iwaw 465

تعداد زیادی از مدارس تدریس می شد، امروزه نیز هر چند زبان فار سی تا حدی از رونق قبلی افتاده است ولی اتاق های ایران در دانشگاه ها به توسعه و گسترش زبان فارسی اهتمام دارند، هر ساله تعداد زیادی دانشجو زبان فارسی را به عنوان زبان اول انتخاب می کنند، دانشگاه فارابی، اوراسیا، آبای، ابلای خان و تعدادی دیگر از دانشگاه های معتبر آموزش زبان فارسی به عنوان رشته یا بعنوان زبان دوم تدریس می کنند و هر ساله تعدادی دانشجو را در این رشته انتخاب و بورسیه می کنند. عده زیادی از اساتید و دانشجویان در دوره های آموزش زبان فارسی در ایران شرکت می‌کنند و در کنفرانس ها، سمینارها نشست های علمی در ایران حضور می‌یابند بنا به گفته حسن علی اوف از قزاقستان - شهر آلمانی - دانشگاه زبان های خارجی و ارتباطات بین المللی آبلای خان و رئیس کرسی زبان های شرقی ، در این بخش سه زبان پارسی - ترکی - هندی تدریس می شود . که دانشجویان پس از پایان تحصیلات به تدریس این زبان با مترجمی مشغول می شوند . فارسی برای قزاق ها بسیار اهمیت دارد، زیرا ما اگر بخواهیم با ادبیات کلاسیک آشنا شویم - لازم است که پارسی را بدانیم - زیرا واژه های پارسی در آثار آن دوره بسیار دیده می‌شود رباعیات حکیم عمر

خیام نیشابوری - ماجراهای شاهنامه فردوسی - غزلیات حافظ - سعدی - مولانا - عطار - نظامی و .

در

قراقستان فراوان است و مردم نیز از آنان استقبال می کنند. شعر فارسی در همه جای دنیا معروف است و این معروفیت در قزاقستان هم خودش را نشان میدهد . مردم نیز خوشحال می شوند که به زبان خودشان می توانند با روحیه عرفانی - ادبی و بزرگ شاعران مشرق زمین آشنا شوند. از قدیم زبان فارسی در قزاقستان وجود داشته است - اما در بعضی دوره ها حضورش را کمتر و در برخی دوره ها بیشتر می‌بینیم . شعرای قزاقی دوره های قدیم تر - زبان پارسی را میدانستند و یا با ادبیات پارسی آشنایی خوبی داشتند .به طوریکه در مکتب خانه ها گلستان و بوستان را در کنار درسهای دینی میخواندند - همین طور مثنوی - خمسه نظامی و داستان های زیبای شاهنامه فردوسی را، بنابر این از قدیم این ارتباط ادبی وجود داشته است. که همه این موارد گویای میزان حضور و نفوذ زبان فارسی در قزاقستان است.

حضور و نفوذ زبان فارسی در آسیای مرکزی، دشت قپچاق و قزاقستان علاوه بر شعرا، ادبا و نویسندگان فارسی زبان تا حدی مرهون اساتید زبان فارسی و ایران شناسانی است که در دوره های مختلف در این دیار به آموزش و ترویج زبان فارسی همت گماشته اند که پس از استقلال قزاقستان بسیاری از اساتید زبان فارسی به تدریس و عده ای از دانشجویان به فراگیری زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی مشغول بوده اند که نقش مهمی در توسعه زبان و ادبیات فارسی در این خطه ایفا کرده اند که مبرزترین ایرانشناسان بعد از استقلال جمهوری قزاقستان عبارتند از:

466

آقای صفر عبد الله

Cabap A6IyII0

دانشمند ایرانشناس، اهل تاجیکستان که سالیان زیادی است که در قزاقستان سکونت گزیده است، در دانشگاه های مختلف مخصوصا در دانشگاه آبلایخان مشغول فعالیت های تدریس زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی است و با ارتباط تنگاتنگی که با شخصیت های علمی و ادبی جمهوری اسلامی

ایران دارد از هیچ تلاش برای ایران شناسی و آموزش زبان فارسی و نوشتن مقاله و انتشار فصلنامه فروگذار نکرده است.

او که فارغ التحصیل موسسه جهانی ادبیات گورکی در مسکو (۱۹۷۹-۱۹۸۴) و مدتها عضو این موسسه و پس از آن در تأسیس موسسه مطالعات شرقی از جمهوری تاجیکستان نقش اصلی را ایفا کرده است و هم اکنون عضو انجمن دانشوران و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است۱؛۳

صفر عبدالله بخاطر سهمی که در تحکیم وحدتمردم قزاقستان داشته است در ۲۰۱۵ نشان زرین "وحدت" انجمن مردم قزاقستان را دریافت کرده است.

صفر عبدالله کتب و مقالات زیادی در باره تاریخ فرهنگ و ادبیات ایران، شعر معاصر فارسی، زبان فارسی و فرهنگ اسلامی، عرفان و تصوف، روابط فرهنگی مردمان ترک و ایرانی منتشر کرده است: از مهم‌ترین کارهای او در این زمینه چاپ چهار جلد کتاب "روابط تاریخی و فرهنگی ایران و دشت قپچاق" است که مقالات و سخنرانی‌های همایش‌های علمی تهران و آلماتی را در بر دارد.

پل‌های جادویی"، "سحر سخن"، "فهرست دست‌نبشته‌های فارسی محفوظ در کتابخانه ملی قزاقستان"، فرهنگ تخصصی فارسی به روسی و روسی به فارسی"، "نور سخن"، "روشنایی سخن"، "نوروز - هدیه ایران به جهان"، "نگاهی به زندگی و آثار آبای قونانبایف (شاعر معروف قزاق)" از عمده‌ترین کتاب‌های علمی و ادبی پرفسور صفر عبدالله به شمار می‌روند.

341 http://www.safarabdulloh.kz/

467

او از سال ۲۰۰۷ با سردبیری فصلنامه ایران نامه تا کنون بیش از ۳۰ شماره این فصنامه را با همکاری رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جمهوری قزاقستان منتشر کرده است