روابط کانادا و ایران پس از انقلاب اسلامی

روابط سیاسی ایران و کانادا تا اوایل انقلاب اسلامی تقریباً به صورت عادی ادامه داشت. به دنبال اقدامات غیرقانونی و دخالت سفارت کانادا در امور داخلی جمهوری اسلامی ایران، از جمله نقش سفارت کانادا در خروج شش دیپلمات آمریکایی از ایران، ‌روابط بین دو کشور ‌روبه تیرگی گذاشت. کانادا  سفارت خود را در ایران تعطیل کرد و سفارت پادشاهی دانمارک را به عنوان نماینده خود معرفی نمود. سفارت ایران در کانادا نیز به سطح کاردار ‌تقلیل یافت.^[i] در سال 1367، بعد از خاتمه جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، با ابراز تمایل مقامات اتاوا و تهران برای توسعه روابط دوجانبه، ‌اقداماتی در جهت رفع موانع موجود در روابط دو کشور به عمل آمد. در 18 ژوئن سال 1988، ‌بعد از هشت سال وقفه، دولت کانادا ‌روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران ‌به حال عادی درآورد. در هجدهم اکتبر همین سال، ‌سفارت کانادا در ایران ‌فعالیت عادی خود را از سر گرفت و مبادله سفیر بین دو کشور انجام شد. مهاجرت گسترده ایرانیان به کانادا و همچنین قطع روابط و تحریم‌های آمریکا علیه ایران بر اهمیت برقراری روابط با کانادا افزود. به دلیل روابط تنگاتنگ و همه جانبه آمریکا و کانادا، این کشور نقش مهمی در تأمین کالاهای آمریکایی مورد نیاز ایران داشت.

در اوایل سال 1989، پس از صدور فتوای امام خمینی(ره) مبنی‌بر محکومیت سلمان رشدی، روابط دو کشور ‌روبه سردی گذاشت. دولت کانادا فتوای محکومیت سلمان رشدی را غیرقابل قبول دانست و آن را محکوم کرد. اوتاوا مخالفت خود را با این حکم ‌با فراخواندن کاردار خود از ایران برای مشاوره ‌ابراز کرد. تنش در روابط ایران و کانادا در دهه 80 شمسی به اوج خود رسید و دولت کانادا در موارد متعدد ایران را به نقض حقوق بشر متهم نمود.

در آذر ماه سال 1386، وزیر امور خارجه کانادا اعلام کرد دولت ایران از سفیر این کشور خواسته تا تهران را ترک کند. این دستور دیپلماتیک پس از آن صادر شد که دولت کانادا سفیران پیشنهادی ایران در اتاوا را نپذیرفت. به همین دلیل، ایران در اقدامی متقابل از جان مندی، سفیر کانادا، خواست تا به کشور خود باز گردد. بدین ترتیب مندی سفیر جدید کانادا در حالی که هنوز استوارنامه خود را تقدیم رئیس‌جمهور وقت ایران نکرده بود، مجبور به ترک تهران شد. از سال 2007 (1386) سفارتخانه‌های دو کشور در حد کاردار اداره می‌شد. در 7 سپتامبر 2012 (برابر با 17 شهریور 1391)، وزارت امور خارجه کانادا سفارت خود در تهران را تعطیل کرد و کارمندان سفارت ایران در این کشور را عنصر نامطلوب نامید. این وزارتخانه از همه کارمندان سفارت ایران درخواست کرد تا ظرف 5 روز خاک این کشور را ترک کنند. از این تاریخ تا زمان نگارش این کتاب روابط سیاسی بین دو کشور وجود ندارد.

نیز نگاه کنید به

روابط کانادا با جمهوری اسلامی ایران؛ سیاست و حکومت کانادا؛ روابط کانادا و ایران قبل از انقلاب اسلامی

پاورقی

[i]. سال‌ها بعد رابرت رایت، مورخ دانشگاه ترنت در کتاب خود با عنوان «مأمور ما در تهران»، که در سال 2009 منتشر شد، فاش ساخت که با توافق دولت‌های کانادا و آمریکا، کن تیلر سفیر وقت کانادا در تهران (1360- 1357) به عنوان مسئول غیررسمی سازمان سیا انتخاب شده و سفارت کانادا به مرکز فعالیت‌های اطلاعاتی سازمان سیا تبدیل شده بود. افشای این موضوع باعث جنجال در محافل سیاسی دو کشور شده و منتقدین کانادائی، این اقدام را که به عنوان «دسیسه کانادائی» معروف است، باعث لطمه به اعتبار جهانی کانادا ارزیابی کردند که «این کشور به اندازه کافی مستقل نیست».