نمایندگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سنگال
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در قالب رایزنی‌های فرهنگی در منطقه به فعالیت می‌پردازد. قبل از تشکیل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی سفارت خانه ها و نمایندگی های ایران در کشورهای منطقه تاحدود زیادی نقش رایزنی‌ها را ایفا می‌کردند و بخش مهمی از توان و فعالیت آنها را امور فرهنگی و اجتماعی تشکیل می‌داد.[۱] سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اصلی‌ترین نهاد مسئول فعالیت‌های فرهنگی جمهوری اسلامی در آفریقا است که وظایف بسیار گسترده‌ای دارد که فعالیت‌های فرهنگی به معنی عام آن را شامل می شود. این سازمان در کشورهای سنگال (1386)، غنا (1367)، سیرالئون (1363) و نیجریه (1362) دارای رایزن فرهنگی گردید.[۲]
رایزنی‌فرهنگی ایران در سنگال در سال 1386 تأسیس شد. دکتر محمد علی بصیری از اعضای هیئت علمی دانشگاه اصفهان اولین وابسته فرهنگی ایران در سنگال بوده است. در شهریور 1388 آقای علی رضا وزین مسئولیت سرپرستی رایزنی را برعهده گرفت و پس از آن آقای ذاکریان و بعد از ایشان آقای دکتر سید حسن عصمتی این مسئولیت را بر عهده گرفت[۳]. پس از ایشان در چند سال اخیر به دلیل مشکلات بودجه‌ای مرکز فرهنگی عملا تعطیل شده است. فعالیت‌های رایزنان فرهنگی طیف وسیعی از برنامه‌ها را شامل می‌شود. از رصد اخبار و گزارش های فعالیت رایزنی فرهنگی سنگال در این مدت محور‌های زیر استخراج شده است:
1- برگزاری مناسبت‌های مذهبی مانند اعیاد و وفیات ائمه علیهم السلام و اعیاد و مناسبت های بزرگ اسلامی.
2- برگزاری نشست‌ها و سمینارهایی با محوریت انقلاب اسلامی: این برنامه ها به صورت مناسبتی در روز هایی خاص چون سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی،سالگرد رحلت امام خمینی(ره) و روز قدس برگزار شده است.
3- ارتباط گیری با رسانه های داخلی سنگال: انتشار مقالات، مصاحبه و برگزاری برنامه‌های رادیو تلویزیونی در موضوعات مختلف از فعایت‌های رایزنان فرهنگی بوده است. این برنامه‌ها به دلیل عدم وجود رسانه ایرانی در سنگال قابل اهمیت می‌باشد. قابل ذکر است که برنامه‌های مشابهی توسط دیگر فعالین فرهنگی در منطقه انجام شده‌است.
4- ارتباط گیری با گروه‌های فعال غیر دولتی در سنگال: این ارتباط با گروه‌هایی چون موسسه ال یاسین، المزدهیر، رهبر شیعیان لبنان بوده است. همکاری با سازمان‌های محلی و بومی می‌تواند به عنوان کاتالیزوری موجب تسهیل در روابط دیپلماتیک رسمی گردد. یکی از فعالیت‌هایی که رایزن فرهنگی ایران در سنگال انجام داده است ارتباط گیری با گروه‌هایی هستند که در جامعه سنگال موثر هستند و فعالیت‌های آنها همسو با منافع و اهداف ج.ا.ایران است که می‌شود از ظرفیت آنها استفاده کرد. مرکز آل یاسین و المزدهر دو مؤسسه بزرگ اسلامی در داکار هستند که به نوعی با جمهوری اسلامی هماهنگ عمل می‌کنند. رایزن فرهنگی توانسته بسیاری از برنامه های خود را با همکاری این دو نهاد و برخی نهادهای مدنی دیگر در داکار اجرا نماید.
5- همچنین در طول مدت فعال شدن رایزنی علی‌رغم افت و خیز در روابط دیپلماتیک دو کشور در چند سال اخیر این رایزنی به فعالیت های خود با حداقل امکانات موجود، ادامه داده و دستاوردهای مختلف فرهنگی، علمی و مذهبی داشته است. به گونه‌ای که علی‌رغم کاهش روابط دو کشور در سطح سرپرستی سفارت ( بدنبال بروز تنش در روابط دوکشور) با حمایت مقامات فرهنگی، مذهبی و علمی از لزوم ادامه فعالیت مرکز فرهنگی ج.ا.ایران، این فعالیت ها در مرکز ادامه یافته وباعث جذب روز افزون علاقه مندان سنگالی به برنامه های فرهنگی آن شده است. همچنین ارتباطات نسبتا خوب رسانه‌ای و فرهنگی ج.ا.ایران در نهادها و مراکز علمی، فرهنگی و مذهبی سنگال و مبادله افراد و گروهای فرهنگی، علمی، مذهبی میان دو کشور از دستاورهای مهم این مرکز بوده است.
با توجه به فقر مردم آفریقا، یکی از روش های تبلیغ فرهنگی در این قاره، روی آوری به امور اشتغال زا و عام المنفعه مانند تاسیس آموزشگاه‌های فنی حرفه‌ای و مراکز بهداشتی می‌باشد که علاوه بر کمک به تامین مخارج زندگی، مردم را در تخفیف آلام یاری نماید.[۴]جهاد سازندگی نیز به عنوان یکی از بازوهای حمایتی دیپلماسی عمومی ایران در سال 1368 با تاسیس دفتر خود در غنا وارد منطقه غرب آفریقا شد.
تأسیس کارخانه سمند ایران خودرو و پروژهای برق رسانی وزارت نیرو از جمله فعالیت های صنعتی است که ضمن ارتقا سطح تکنولوژی و توسعه سنگال قدرت نرم ایران را در منطقه افزایش داده‌است.[۵] تولیدات شرکت ایران خودرو و دیزل در کشورهای گینه، بورکینا فاسو، غنا و گامبیا وارد شده است. علاوه بر این کمک های توسعه‌ای نیز به سنگال اختصاص داده شده است. برخی از این کمک‌ها در قالب تولیدات صنعتی ایران بوده است. مثلا 12 دستگاه اتوبوس شهری و 2 دستگاه اتوبوس بین شهری به سنگال هدیه شده است.[۶]خدمات جمعیت هلال احمر به خصوص در بخش تأسیس کلینیک ها، تأثیر بسیار عمیق و ماندگاری در کشورهای آفریقایی داشته‌است. بالا بودن هزینه درمان در آفریقا برای درصد قابل توجهی از مردم این سرزمین و ارائه خدمات ارزان قیمت سبب مراجعه مردم نیازمند آفریقا به سوی این درمانگاه ها شده است.[۲]هلال احمر در شش کشور گینه، مالی، غنا، نیجر، ساحل عاج و سیرالئون در غرب آفریقا درمانگاه دارد. برخی از این کلینک‌ها ابتدا توسط جهاد سازندگی اداره می‌شد که پس از مدتی به هلال احمر منتقل شده است. از دیگر فعالیت‌ها هلال احمر در منطقه می توان به برگزاری دوره‌های آموزشی پزشکی از جمله در رشته های ساخت اعضا مصنوعی و وسایل کمکی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، شنوایی سنجی، گفتار درمانی، ایزوکینتیک، هیدروتراپی، مکانوتراپی تغذیه و اعصاب روان در ایران برای دانش‌آموختگان این منطقه برگزار کرده است.[۷] مرکز پزشکی هلال احمر در برخی کشورهای منطقه مانند غنا خود کفا گردیده است. گرچه در سنگال فعالیت چشمگیری نداشته است.[۴]
جامعه المصطفی العالمیه
سازمان حوزه ها و مدارس مهم ترین سازمان فرهنگی فعال در حوزه کشورهای آفریقایی است و نیز فعالیت آن از قدیمی ترین نوع فعالیت های فرهنگی در آفریقا می باشد.[۲] جامعه المصطفی که قبلاً تحت عنوان دو سازمان دیگر فعالیت می کرد، از اواخر دهه 1360 فعالیت های خود را در این منطقه آغاز کرده است و رویکردی آموزشی دارد. فعالیت های جامعه المصطفی در دو قالب آموزش در داخل ایران و آموزش در داخل کشورهای هدف صورت می گیرد.
جامعه المصطفی العالمیه که نام قبلی آن در سنگال "مرکز حوزه رسول اکرم (ص)" بوده است، تحت نظارت حجت الاسلام و المسلمین آقای سید محمد شاهدی فعالیت داشته و سپس به صورت نظام دانشگاهی تحت عنوان "جامعه المصطفی العالمیه شعبه داکار" به مدیریت حجت السلام و المسلمین آقای هاشمی فعالیت خود را ادامه داد.[۸]
در بعد آموزش داخل کشور هر سال تعدادی از افراد در قالب طلاب علوم اسلامی برای گذراندن دوره های مختلف از کشورهای غرب آفریقا همچنین سنگال به ایران می آیند. حضور این افراد در ایران و غالباً با خانواده های آنها و زندگی در جامعه ایران در کنار آموزش علوم اسلامی از دریچه نگاه به ایران آنها را با واقعیت های موجود در جامعه ایران آشنا می‌سازد و آنها در بازگشت به کشورهایشان می‌توانند به عنوان مروجین فرهنگ ایران اقدام کنند. علاوه بر دوره‌های بلند مدت آموزشی برگزاری دوره‌های کوتاه مدت آموزشی در ایران فرصت مناسبی است تا علاوه بر علاقه مندان به علوم اسلامی افراد متنفذ از علمای این کشورها و پژوهشگران نیز در ایران حضور یابند و با ایران و ارزش های آن آشنا شوند.
در بعد فعالیت های خارجی جامعه المصطفی این نهاد در بیشتر کشورهای غرب آفریقا دارای حوزه های علوم اسلامی و مدارس تابعه‌ای است که به طور مستقیم و یا با حمایت جامعه المصطفی اداره می شود.
در دهه 1370 مدرسه های دینی در آفریقا دارای تشکیلات وسیعتر گشته و بخشی از آن از حالت سنتی به صورت آکادمیک متحول گردیده است.[۲] دانشگاه اسلامی غنا که در سال 1379 تأسیس شد نمونه موفقی از این دست می‌باشد. این دانشگاه در دو رشته مطالعات اسلامی و مدیریت بازرگانی با سه گرایش - بانکداری و مالی، بازاریابی و حسابداری- دانشجو می پذیرد. تا کنون بیش از 800 فارغ التحصیل مسلمان و مسیحی دختر و پسر داشته است.[۹]این دانشگاه و دیگر مدارس جامعه المصطفی در غرب آفریقا تلاش می کنند تا از کادر بومی بهره بیشتری ببرند. این امر موجب تاثیرگذاری و نفوذ بیشتر و نیز کاهش هزینه ها گردیده است.[۱۰]
در سنگال نیز جامعه المصطفی دارای حوزه و مراکز قرآنی و ده ها مدرسه دینی می باشد.[۱۱] سال 1389 نیز توانسته دانشگاهی را در سنگال تأسیس کند.[۱۲] علاوه بر فعالیت های آموزشی جامعه المصطفی توانسته با رهبران و شیوخ طریقه های مختلف در سنگال و دیگر کشورها ارتباطات خوبی را برقرار کند.[۱۳]
صدا و سیما ج.ا.ایران
صدا و سیما فعالیت گسترده‌ای در این منطقه نداشته است. از برنامه های برون مرزی و بین المللی صدا و سیما شبکه جام جم فرانسوی است که در این منطقه امکان پخش دارد. اما شبکه به زبان های محلی منطقه و یا شبکه خبری ندارد. تنها رادیو هوسایی است که از سال 1995 شروع به کار کرده است. هوسایی از زبان های بومی منطقه در کشور های نیجریه و برخی دیگر کشورهای منطقه است. گسترش دین اسلام در آفریقا و انعکاس اخبار دینی، انتقال اخبار صحیح درخصوص آداب اسلامی و آگاهی به مردم غرب آفریقا درخصوص مکر استعمارگران از اهداف رادیو هوسای ج.ا.ایران می باشد.
در بخش پوشش خبری نیز صرفاً بخش مطبوعاتی نمایندگی های جمهوری اسلامی و سفرای کشورمان با رسانه های کشور هدف در ارتباط بوده و به تشریح مواضع کشورمان و نیز معرفی آن از طریق رسانه های گروهی محلی می پردازند.[۲]
بررسی های بالا نشان می دهد که تمرکز دیپلماسی عمومی ایران در منطقه بیشتر بر امور فرهنگی و آموزشی بود و کمتر به ابعاد دیگر دیپلماسی عمومی چون پوشش های خبری و فعالیت های رسانه‌ای پرداخته است. در رویکرد فرهنگی خود نیز به فعالیت های تبلیغی، آموزشی توجه بیشتری نشان داده است که یک رویکرد سنتی دیپلماسی عمومی را نشان می‌دهد. استفاده از ارتباطات دو جانبه و بهره گیری از ابزارهای جدید ارتباطی کمتر در فعالیت های دیپلماسی عمومی ایران دیده می شود.
علی‌رغم اهمیت بالای سنگال در سیاست خارجی ج.ا. ایران و ظرفیت های موجود این کشور برای کار، برخی از نهاد های فعال در منطقه مانند هلال احمر، جهاد کشاورزی و کمیته امداد امام خمینی در سنگال وارد نشده اند. به نظر می رسد که این نهاد ها در اواخر دهه 60 و اویل دهه 70 که زمان توسعه آنها در منطقه بوده است به علت تنش های موجود بین ایران و سنگال و برخی سخت گیری های دولت های غرب گرای آن زمان در سنگال نتوانسته اند وارد شوند. در سال های بعد علی‌رغم بهبود روابط نیز نهاد های مذکور تلاش چشم گیری برای توسعه و گسترش رابطه با سنگال نکرده اند.[۱۴]
نیز نگاه کنید به
نمایندگی فرهنگی ج. ا. ایران در روسیه؛ رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در پکن چین ؛ نمایندگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ژاپن؛ نمایندگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کوبا؛ نمایندگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تونس؛ نمایندگی فرهنگی ج. ا. ایران در کانادا؛ نمایندگی فرهنگی ج.ا. ایران در آرژانتین؛ نمایندگی فرهنگی ج. ا. ایران در فرانسه؛ نمایندگی فرهنگی ج ا ایران در اسپانیا؛ نمایندگی فرهنگی ج ا ایران در اتیوپی؛ رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در سیرالئون؛ رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در قطر؛ نمایندگی فرهنگی ج. ا. ایران در بنگلادش
کتابشناسی
- ↑ موحدی قمی، م. (1388). بررسی روابط ج.ا.ایران با کشورهای قاره آفریقا، با نگاهی به روابط ایران و آفریقا پیش از انقلاب. پژوهشنامه آفریقا، 1(1)، بهار 1388.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ مهرنیا، سید کاظم. (1388). اهداف، ابزار و روش هاي حضور فرهنگي جمهوري اسلامي ایران در آفریقا، در گزارش سومین جلسه کارگروه مشورتی آفریقا، قابل دسترسی در 20/10/1388. در سایت کمیته امداد امام خمینی(ره)، تهران.
- ↑ سایت رایزنی ایران در داکار.(1390)
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ رضائی کشوادی، عبدالعلی. (1388). چشم انداز دیپلماسی عمومی در آفریقا، گزارش دومین جلسه کارگروه مشورتی آفریقا.
- ↑ رسولی. (1390). مصاحبه با آقای رسولی کارشناس سنگال در معاونت بین الملل وزارت جهاد کشاورزی، در تاریخ 15 مرداد 1390.
- ↑ گزارش سفر هیئت تجاری سنگال به ایران.(1387). 7-8
- ↑ خبرگزاری فارس.(1389). برگزاری دوره‌های ویژه آموزشی برای دانشجویان غنایی، خبرگزاری فارس، شماره 8901180799 تاریخ 18/01/1389، قابل دسترسی در: http://www.farsnews.net/NEWSTEXT.PHP?NN=8901180799
- ↑ وب سایت جامعه المصطفی العالمیه. (1390). بازیابی شده در تاریخ 10/02/90 از:http://miu.ac.ir/index.aspx?siteid=1&siteid=1&pageid=170
- ↑ حسینی، سيد انوار الكاظم. (1388). وضعيت فرهنگي ديني آفريقا: در گفت وگو با حجت الاسلام سيد انوار الكاظم حسني مبلغ فعال در كشورهاي شرق آفريقا، دوهفته نامه پگاه حوزه، شماره257، تیر 1388.
- ↑ ابراهیمی و فهیمی.(1389). 2
- ↑ توکلی، عبدالعلی. (1388). بازشناسی صوفیگری در غرب آفریقا- سنگال، تدوین بهنام سرخیل، گزارش سومین جلسه هم اندیشی آفریقا، قابل دسترسی در 1/10/1388. گزارش سازمانی قابل دسترسی در سایت کمیته امداد امام خمینی.
- ↑ حکیم ا لهی.(1389)
- ↑ یارعلی.( 1390).2
- ↑ بصیری، محمدعلی، فتحی پور، ریحانه (1401).جامعه و فرهنگ سنگال. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)
- خدمات و فعالیت های نمایندگی های فرهنگی ایران در زمینه زبان فارسی
- خدمات و فعالیت های نمایندگی های فرهنگی ایران در زمینه ادبیات فارسی
- خدمات و فعالیت های نمایندگی های فرهنگی ایران در زمینه ایران شناسی
- خدمات و فعالیت های نمایندگی های ایران در سایر کشورها برای ایرانیان مقیم
- خدمات و فعالیت نمایندگی های ایران برای ایرانی تباران در سایر کشورها
- نمایندگی های فرهنگی ایران در سایر کشورها و فعالیت های آنها