مجلات و نشریات ادواری تاثیرگذار در قطر
مجلات به صورت ادواری پیرامون مسائل اجتماعی و مذهبی منتشر میشود. وزارتخانهها و سازمانهای دولتی نیز هر کدام مجلات و ماهانههای تخصصی حوزهی فعالیت خود را منتشر میکنند. مجله الدوحه ومجله الجسره الثقافی هم از نشریات ادبی هستند.
مجلهی العروبه
سخن گفتن درخصوص یکایک نشریات و روزنامهها و مجلاتی که کشور قطر از سال 1970 به بعد شاهد انتشار آن بوده، به تحقیقی مستقل نیازمند است؛ اما در این جا، به جهت رعایت اختصار و ایجاز، به کالبد شکافی مجلهی العروبه که قدیمترین و نخستین مجلهای است که کشور قطر شاهد حضور آن در عرصهی مطبوعات بوده، پرداخته میشود.
اولین شماره از مجلهی العروبه، به صاحب امتیازی عبدالله حسن نعمه، پدر روزنامهنگاری قطر، به تاریخ پانزدهم فوریهی سال 1970، به خوانندگان عرضه گردید و رسماً پا به عرصهی وجود نهاد. خود وی (در زمان حیات) از انگیزهاش نسبت به روی آوری به چاپ این مجله در کشور قطر، اینگونه میگوید: «من کتابخانه و کتابفروشی داشتم که عمدهی روزنامههای خارجی و عربی را از طریق آن بین مردم و علیالخصوص خارجیان مقیم در کشور توزیع مینمودم و در این میان خلأ وجود یک روزنامه و مجلهی چاپ کشور قطر در بین آن همه روزنامه به مثابهی سنگی بود سنگین بر سینهی من که باید روزی آن را از میان برمیداشتم و با اینکه استقبال کنندگان از روزنامههایی که من در این کتابفروشی توزیع مینمودم اندک بود و با همین جمع اندک نیز این خلأ رنجآور مینمود»[۱].
در این میان مصاحبهی نسبتاً مفصل حمدبن خلیفه آل ثانی، بعنوان ولیعهد وقت قطر، در آن سالیان در اولین شماره از این مجله که درخصوص اهداف و منویات و غایات چاپ این نشریه مدنظر بود، اهمیت داشت. ایشان در این مصاحبه، سخنانی گفت که توجه به قسمتی از آن خالی از لطف نیست: «ما از عنصر روزنامهنگاری در قطر انتظار داریم که رسالت و هدف خود را که همان بیداری ملت است محترم برشمرد و با بیان حقایق، مردم را در عرصهی گام نهادن در راه ایجاد یک جامعهی توسعه یافته رهنمون و مددیار باشد»[۲].
مجلهی العروبه با در اختیار داشتن امکاناتی بسیار ابتدایی و اولیه، کار چاپ و توزیع خود را در کشور آغاز نمود که در آن زمان چهار نویسنده در آن حضور داشتند که البته نمیتوان آنها را به عنوان نویسندگان حرفهای تلقی نمود؛ چرا که کار اصلی ایشان روزنامهنگاری نبود و از این شغل به عنوان یک تفنن و کار حاشیهای و جنبی استفاده میكردند. ریاست هیئت تحریریه را نیز آقای عبدالله حسین نعمه، بر عهده داشت. عمدهی موضوعات و نگاشتههای موجود در صفحات این مجله، بر پایهی موضوعات و مطالب اجتماعی استوار بود که با خواندن آنها تا حدودی میشد به مکونات جامعهی قطر در آن زمان پی برد. به عنوان نمونه یکی از مقالاتی که در این روزنامه نگاشته شده بود، «قطرنا» نام داشت که وجه تسمیهی پارهای مناطق کشور و شهرهای قطر را بیان كرده بود که عین همین مقاله با اندک تصرف و تلخیص در روزنامه العرب در سال 2009 به مناسبت فرا رسیدن روز ملی قطر منتشر شد (البته بدون ذکر منبع)[۳]. این نشریه در همان شمارهی نخست خود سیاستها و اهداف و جهتگیریهای خود را مشخص نمود و در بخشی از سرمقالهی خود در این خصوص بیان داشته:
«این روزنامه همانگونه که از اسمش (العروبه) هویداست، به جامعهی قطر و کل جوامع عربنشین تعلق دارد و هیچگونه گرایش حزبی را در نگارش مقالات خود سرلوحه قرار نداده است و آنچه که بیش از همه چیز مورد عنایت این نشریه میباشد، جوانان هستند؛ چرا که اعتقاد راسخ دارد که بنیان نهادن یک جامعهی صالح و سودمند میسر نیست مگر با تکیه بر دستان جوانان آن جامعه؛ ضمن اینکه این روزنامه به تمامی قضایا و موضوعات، از بعد علمی مینگرد و با انتقادات سازندهی خود قصد دارد به راهکارهای لازم جهت بنیان نهادن جامعهای پیشرو، دستیابد»[۴].
این مجله همچنین در نوع خود و با توجه به امکانات آن زمان، از نظر شکلی مجلهای قابل تحسین بود. در پشت جلد مجله عناوین مهمترین اخبار و سرتیترهای مقالات و عکسهای رنگی وجود داشت که عنوان مجله نیز به خط دیوانی، بر بالای جلد نگاشته شده بود و به صورت هفتگی چاپ و منتشر میشد و تقریباً و به صورت علی الدوام، هر شماره مشتمل بر یک سر مقاله بود که توسط شیخ حمد، ولیعهد آن دوره، تحریر میشد. این مجله در روزهای نخستین حضور خود در بازار نشر، با توجه به برخورداری از محتوای مطلوب و شکل جذاب، از استقبال خوبی از بعد داخلی و خارجی برخوردار گشت تا جایی که در ماه نخست چاپ، در همان ساعات اولیهی روز که عرضهی آن آغاز میگشت، به اتمام میرسید و تقریباً هیچ شمارهای از آن برگشت نمیخورد که این امر نشان از موفقیت خوب این مجله در سطح جامعه داشت و این موفقیت وقتی به اوج خود رسید که پس از یک سال انتشار، در بین مجموعه نشریات و مجلات و روزنامههای کشورهای حوزهی خلیج فارس، از جایگاه متناسب و مطلوبی برخوردار گشت و تقریباً تمامی این کشورها با این نشریه آشنا شدند و با حضور مهاجرین و افراد مقیم در کشور ایران، این مجله در کشور ایران هم نقش خود را ایفا نمود و جایگاه خوبی پیدا كرد و هم اکنون شمارههایی از این نشریه در مرکز نشریات کتابخانهی ملی ایران موجود میباشد که یکی از معروفترین آنها شمارهای از مجله میباشد که در یاد بود جمال عبدالناصر، رهبر مصر، چاپ گردید که دکتر طه حسین، اندیشمند نامدار جهان اسلام، در آن شماره، مقالهای در این خصوص منتشر نموده است که این مقاله نشان دهندهی عمق ارتباطات این نشریه با جهان عرب بوده است[۵].
این نشریه در مسیر خود با تحولات و دستاوردهایی نیز روبهرو گشت که استفاده از این رویکردها و تحولات، بر رونق و شكوفایی آن افزود. یکی از اقدامات خوب این مجله، این بود که با اعلام نیاز درخصوص نویسنده، از جوانان دیپلم، دعوت به همکاری نمود و با جذب گروهی از جوانان، توانست تیمی از هیئت تحریریه تشکیل دهد و با عنایت به نیازهای جامعه، مطابق با رفع نیازها و علی الخصوص قشر جوان، حضور خود را در عرصهی مطبوعات پررنگتر و جایگاه خود را مستحکم نماید.
این مجله به عنوان پُرتیراژترین مجله در کشور قطر و با رساندن معدل توزیع خود به ده هزار نسخه در سال 1994، به کار خود ادامه میداد. از آنجایی که دولت از حمایت آن دست کشید و با لغو اشتراک خود از مجله، مسئولین آن را ناگریز ساخت تیراژ خود را پایین بیاورند و آن را به پنجهزار نسخه تقلیل دهند و نهایتاً در سال 1995 مجبور شد نشر آن را متوقف كند و بعد از سپری کردن دورهی کوتاهی از توقف، مجدداً در قالب روزنامه، (به جای هفته نامه) در هفتم سپتامبر سال 1995، خود را به بازار مطبوعات عرضه نماید[۶].
نیز نگاه کنید به
مهم ترین نشریات ادواری مصر؛ مهم ترین نشریات ادواری مالی؛ مهم ترین نشریات ادواری زیمبابوه؛ روزنامههای مهم و پرتیراژ به زبان تایلندی؛ مهم ترین نشریات ادواری اسپانیا؛ مهم ترین نشریات ادواری اردن؛ مهم ترین نشریات ادواری اتیوپی؛ مجلات و نشریات تاثیرگذار فرانسه؛ مجلات تاثیرگذار در کوبا؛ مهم ترین نشریات ادواری گرجستان؛ روزنامههای مهم و پرتیراژ بنگلادش؛ مجلات و نشریات تاثیرگذار تاجیکستان؛ روزنامههای مهم و پرتیراژ سریلانکا
کتابشناسی
- ↑ الصحافه الیومیه العربیه فی قطر، ص 70-.71
- ↑ متن مصاحبهی حمدبن خلیفه در مجلهی العروبه شمارهی 1 آرشیو دارالکتب القطریه
- ↑ العروبه شماره 2 ارشیو دارالکتب القطریه و نیز به روزنامه العرب، ویژه نامه روز ملی سال 2009
- ↑ العروبه، شماره 1 مرکز ارشیو دارالکتب القطریه
- ↑ العروبه شماره 17، آرشیو دارالکتب القطریه
- ↑ احمدی، محمد مهدی (1393). جامعه و فرهنگ قطر. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (دردست انتشار).