دریاچه های سوریه
اگرچه سوریه سرزمین گرم و نیمه خشکی است؛ بااینحال، به برکت کوهستانها و اقدامات ملی، دریاچههای طبیعی و مصنوعی متعددی دارد که بهاجمال طرحی از کلیات مختصات و ویژگیهای آنها به ترتیب اهمیت و وسعت، ارائه میشود:
الأسد (Al-Asad): در سال 1974، این دریاچه مصنوعی که عنوان بزرگترین دریاچه سوریه را نیز دارد، پشت سد بتونی «الطبقه» که بعد از سد نیل، دومین سد بزرگ دنیای عرب و بزرگترین سد بر روی فرات، محسوب میشود، با برنامهریزی فرانسوی-آلمانی و اجرای روسیه، در نزدیکی مرزهای شمالی با ترکیه، در کنار شهر «الثورة»؛ یعنی 40 کیلومتری شرق مرکز استان الرقه، به وجود آمد؛ به همین دلیل به سد فرات، الطبقه و الثوره نیز شهرت دارد.
بر روی فرات 20 سد در کشورهای ترکیه، سوریه و عراق احداث شده است که سدهای فرات، «تشرین» (کنار شهر منبج در شرق حلب) و «البعث» (بین شهرهای الثوره و الرقه) در سوریه، سد «آتا ترک» در ترکیه (کنار شهر اورفة) و سد «حدیثة» در عراق (کنار شهر حدیثة در استان الانبار) از مهمترین آنها هستند.
اجرای این سد که ساخت آن یک رؤیای تاریخی برای ملت سوریه و حکمرانان پیشین بوده است، یکی از «بزرگترین» دستاوردهای «جنبش اصلاحی» به رهبری رئیسجمهور فقید، حافظ اسد، در سال 1970 است.
دریاچه سد فرات، با بیش از 80 کیلومتر طول تقریبی و 8 کیلومتر بیشینه عرضی، مساحتی به وسعت 640 کیلومترمربع و محیطی به طول 200 کیلومتر دارد و با حجم بسیار عظیمی که دارد، آب شرب حلب و آب زراعی زمینهای کشاورزی منطقه را که اصطلاحاً جزیره سبز شمالی نامیده میشود، تأمین میکند. یک نیروگاه تولید برق آبی نیز بر روی آن با 880 مگاوات ظرفیت، احداث شده است.
البعث (Al-baeath): یک دریاچه مصنوعی به مساحت حدود 72 کیلومتر مربع در جنوب شرقی سد فرات بعد از شهر الثوره و قبل از الرقه بر روی رودخانه فرات ساخته شده است و یکی از مهم ترین مراکز پرورش ماهی در سوریه به شمار می رود .
16 تشرين (اکتبر): این دریاچه که به «هفت حوض» (بحیرات السبعة) نیز شهرت دارد و به جهت مجاورت با شهرستان، «مشقیتا» (Mashqita)[xliv] و روستای «بهلولیه» در لاذقیه، بدین نامها نیز شناخته میشود.
دریاچه 16 تشرین، یک دریاچه مصنوعی چندمنظوره است که پس از ساخت سد 16 تشرین بر روی رودخانه بزرگ شمالی در 30 کیلومتری لاذقیه احداث شد و از جهت وسعت، سومین دریاچه بزرگ سوریه محسوب میشود.
وجه تسمیهاش به هفت حوض، آن است که از بالا چنین به نظر میرسد که جزیرهها، کوههاو سایر عوارض طبیعی، آن را به هفت قسمت تقسیم کردهاند. سواحل دریاچه را چند کوهِ پوشیده از درختان و بوتهها احاطه کرده است و جزایر کوچکی در کنارههای آنها گسترده شده است؛ با خاک سرخ پوشیده از درختان کاج و بلوط و بوتهها و درختان. این دریاچه تنوع اقلیمی و کیفیت بیولوژیکی بالایی دارد؛ زیرا به مناطق مسکونی نزدیک نیست و ازاینجهت تبدیل به یک منطقه گردشگری عالی شده است.
17 نيسان (آوریل): این دریاچه، نتیجه سد احداث شده بر روی رودخانه عفرین در حلب است که به دلیل مجاورت با روستای «میدانکی» (Maidanki)، بدین نام نیز خوانده می شود.
هفدهم نیسان، در تاریخ سوریه، سالروز آزادی کشور از اشغال فرانسویان است. مساحت دریاچه، حدود 14 کیلومترمربع است. حدود 1400 متر طول، 500 متر عرض در پایه و 80 متر عمق دارد. دریاچه و تأسیسات این سد، در تولید برق، تأمین آب کشاورزی و پرورش ماهی از اهمیت بالایی برخوردار است.
الخاتونية (Al-Khatounia): این دریاچه طبیعی، در شمال شرق استان حسکه، در 50 کیلومتری مرکز استان، در امتداد مرز عراق و رشتهكوه « سنجار» قرار دارد و با مساحت 6 کیلومتر مربع، بزرگترین دریاچه طبیعی سوریه محسوب می شود.
الرستن (Al-Rastan): دریاچه مصنوعی ایجاد شده پشت سد الرستن است که در سال 1960 بر روی رودخانه العاصی تأسیس شده است و حدود 225 میلیون مترمکعب آب دارد. این دریاچه در مرزهای غربی و شمالی شهر راستان، حدفاصل شهر راستان و استان حماه است، قرار گرفته است و منطقه زیستمحیطی مهمی را به وجود آورده است.
العَتَيْبَة (Al-Otaiba): این دریاچه طبیعی، در حومه استان دمشق و در نزدیکی شهر العتیبه قرار دارد و بقایای دریاچه بزرگی است که 500000 سال پیش، مناطقی را که دمشق امروزی و بیشتر حومه دمشق را تشکیل میدهند، میپوشاند؛ اما در نتیجه یک خشکسالی که رخ داد، بیشتر آب دریاچه تبخیر شد و بستر ظهور زمینهای حاصلخیز؛ مثل غوطه دمشق فراهم آمد.
العُمق (Al-Eumq): دریاچه خشکی در منطقه اسکندرون که مورد نزاع ترکیه و سوریه است، در استان ادلب قرار دارد. این دریاچه خشک، پیشتر مصب رود عفرین (الاسود) بود و 32 کیلومتر طول و 11 کیلومتر عرض داشت؛ اما از سال 1940 رو به خشکی نهاد و در 1970 کاملاً خشک شد و دشت العمق را برجای نهاد که یکی از دشتهای حاصلخیز شام است که رودخانه العاصی در مسیر خود به سمت مدیترانه از آن عبور میکند.
بلوران (Baluran): این دریاچه مصنوعی، به گنجایش حدود 15 میلیون و نیم مترمکعب، پشت سد کوهستانی بلوران، در قلب ارتفاعات لاذقیه و در 25 کیلومتری جاده لاذقیه – مصیب، قرار دارد و با طبیعت جذاب و جنگلهای فوقالعاده زیبایی احاطه شده است.
تشرين (Teshrin): دریاچهای مصنوعی در مجاورت شهر «مَنبِج» در شمال شرقی حلب، پشت سد تشرین[xlv] است که در 2003 افتتاح شد؛ به طول 900 متر و عرض پایه 290 متر و ارتفاع آن 40 متر است و گنجایش 1.9 میلیارد مترمکعب آب را دارد. مساحت دریاچه 155 کیلومترمربع است.
زَرزَر (Zarzar): این دریاچه طبیعی، در منطقه «الروضة» در «الزَّبَدانی»[xlvi]؛ یعنی منبعی که رود البردی ازآنجا نشئت میگیرد؛ در حدود 50 کیلومتری شمال غرب شهر دمشق و در راستای جاده المزة (جاده بینالمللی دمشق – لبنان) قرار دارد و با تپههای سبز احاطه شده است.
قَطينة (Qatina): این دریاچه طبیعی در جنوب غربی حمص است؛ به طول 30 و عرض 16 کیلومتر و مساحت تقریبی و متغیر 50 کیلومترمربعی و به خاطر ماهیهایش معروف است. دریاچه قطینه، از حوضچه آب رودخانه العاصی به وجود آمد.
مُزِيْريب (Muzeireeb): دریاچه طبیعی و گردشگری منطقه کوهستانی استان درعا در شهرک المزیرب که تقریباً 1 کیلومترمربع مساحت، 500 متر طول و 250 متر عرض دارد و از منابع آب آشامیدنی درعا و السویدا است. جریان آب دریاچه آبشار معروف «تل شهاب» تشکیل داده است.
مَسعَدة (Mas`adah): دریاچه طبیعی آتشفشانی است که در جولان سوریه و در ارتفاع 950 متری قرار دارد و منبع آب آن، ذوب برف و باران است؛ اما از چشمههای اطراف آن تغذیه می شود. مسعدة یکی از بزرگترین منابع آبی در جولان اشغالی به حساب میآید و رژیم صهیونیستی پس از اشغال جولان در جنگ 1967 ، آن را مصادره است.
نبع بردى: دریاچه طبیعی جنوب غربی دشت زبدانی در نزدیکی جاده دمشق – سوریه است و از ذوب برفهای کوههای مرتفع الزبدانی تغذیه میشود. رود البردی دمشق از این دریاچه نشئت دارد.
تالاب الجَبول (al-jabul): این دریاچه کم عمق (بین 20 - 160 سانتی متر) در 40 کیلومتری جنوب شرقی حلب در سوریه و در نزدیکی شهر «السفیره» قرار دارد و یک منطقهای حفاظت شده است. طول دریاچه 40 کیلومتر و عرض آن بین 3 تا 10 کیلومتر متغیر است. مساحت آن تقریباً 260 کیلومترمربع است و دریاچهای عمیق، به نام دریاچه «الحَمْرات» (Al-Hamrat) از شرق از آن جدا شده است.
الجبول یک دریاچه طبیعی – مصنوعی است؛ بدین معنی که بدون قصد اولیه، در سال 1982 از آب کارخانه قند در «مسکنة» تشکیل شد. این تالاب، هماینک پناهگاه بسیاری از پرندگان مهاجر است. قسمت شرقی تالاب کمعمق و شور است و پس از خشک شدن، در اواخر تابستان، از آن، نمک استخراج میکنند. جمعآوری نمک از حاشیه تالاب در تابستان، یک منبع اقتصادی مهم برای ساکنان منطقه است.
طیبة (Al-Taybeh): دریاچه کوچک مصنوعی پشت سد «درعا» در روستای طیبة. منبع تأمین آب این سد، بارانهای موسمی، قناتهای منطقه و آبهای رهاشده از سدهای استان السویدا است.[۱]
نیز نگاه کنید به
جاذبه های طبيعی کانادا؛ جاذبه ها و دیدنی های طبیعی ژاپن؛ جاذبه ها و دیدنی های طبیعی کوبا؛ جاذبه های طبیعی مصر؛ جاذبه های طبیعی تونس؛ جاذبه ها و دیدنی های طبیعی سنگال؛ جاذبه های طبیعی و تاریخی هاوانا؛ جاذبه ها و دیدنی های طبیعی اردن؛ جاذبهها و دیدنیهای طبیعی آرژانتین؛ جاذبه ها و دیدنی های طبیعی اسپانیا؛ جاذبه ها و دیدنی های طبیعی زیمبابوه؛ جاذبهها و ديدنیهای طبيعی سودان؛ جاذبه ها و دیدنی های طبیعی فرانسه؛
کتابشناسی
- ↑ شنی، کریم (۱۴۰۰). فرهنگ و تاریخ سوریه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)