معماری در روسیه
معماری هر عصر بازنمودی است از ارزشهای فرهنگی آن زمان که در قالب عناصری فضایی که با عناصر زیبایی شناختی نیز آمیخته شده اند، مطرح می شوند. به همین علت است که ما شاهد ظهور سبک هایی در عصرهای مختلف بوده ایم، که هر کدام از این سبک ها در جهت پاسخگویی به افکار و اندیشه های غالب آن دوره شکل گرفته اند. پس همواره میان سبک و فرهنگ رابطه ای تنگاتنگ وجود داشته و بدین سبب است که انسانشناسان به مطالعه ابنیه های تاریخی می پردازند تا از این راه افکار، اندیشه ها، عقاید و باورهای رایج در هر دوره تاریخی را کشف نموده و به اطلاعات زیباشناختی و معنایی پیرامون آنها دست یابند. بنا بر این می توان گفت که ریشه ظهور سبک های مختلف در تغییرات ایدئولوژیکی هر دوره می باشد. دویست سال پیش از رنسانس صنعتی و فلسفه، عصر مدرن شکل گرفت؛ یعنی قبل از آن که دگرگونی‌های علمی و فلسفی پدید آید و اندیشمندانی همچون فرانسیس بیکن و رنه دکارت پا به عرصه وجود گذارند و اندیشه‌های سوبژکتیویستی و راسیونالیستی دکارت و روش‌شناسی علمی و تجربه گرایی بیکنی در جهان علم تحقق یابد، در عرصه هنر، تحولات ژرف هنری پدید آمده بود. پس از آنکه در قرن چهاردهم و پانزدهمتحولات هنری در نقاشی، مجسمه‌سازی، معماری، ادبیات و دیگر عرصه‌ها روی داد، در روش‌ها و سبک‌های هنری چنان پیشرفت‌های چشمگیری رخ داد که پس از رنسانس پیشرفته، تا حدود 200 سال نه تنها این دگرگونی‌های رو به رشد در عرصه نقاشی و مجسمه‌سازی رخ نداد، بلکه به گفته بسیاری از مورخان، هنری التقاطی، بدون نوآوری و واپس‌گرایانه شکل گرفت که از آن جمله میتوان به سبک‌هایی همچون شیوه‌گری(منریسم) و روکوکو اشاره نمود.
روس ها همراه با مسیحیت ارتدوکس معماری کلیسا را نیز از بیزانس به ارمغان آوردند. کلیسای سوفی در کی یف (киевский Софийский собор) نمونه بارز و کاملی است که از این دوره به جای مانده است. در این بنای تاریخی کلیه مشخصه های معماری کلیسایی بیزانسی مشهود است. در روسیه ارتدوکس چندین سبک معماری شکل گرفت. از میان این سبک ها، سبکی است که بسیار به سبک بیزانسی نزدیک است. سبکیکلاسیک با سنگ های سفید و معابد مستطیلی شکل. به تدریج تزیین، تجملات و نقش و نگار با معماری کلیسا آمیخته شد. شمایلی از مسیح و حواریونش بر دیواره های کلیسا نقش بستند و تعداد بیشتری مجذوب آن شدند. در قرن 15 تا 17 در روسیه، معماری کلیسا کاملا از سبک بیزانسی فاصله گرفت. مستطیل های کشیده، اما نه لزوماً با گنبد های نیم دایره به سمت شرق، بناهای یک طبقه و دوطبقه با معبدهای تابستانی و زمستانی، گاهاً از سنگ سفید و اغلب از خشت و آجر، با ایوان های سرپوشیده و گالری های زیبایی دورتا دور دیوارها، با شیروانی یا بام های دو یا چهار شیب شکیل که نقش و نگارهایی روی آن صورت گرفته است. بر بالای گنبد آن نیز صلیب هایی نصب شده اند. سبک چوبی در معماری روسی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. خصوصیات چوب به عنوان یکی از مصالح ساختمانی ویژگی های این سبک را متمایز کرد. ساخت فرم موزونگنبد از تخته های مستطیل دشوار بود. از این رو در سبک چوبی گنبد های معابد به شکل خیمه یا چادر هستند. پس از آن به طور کلی خود بنای کلیسا را نیز به شکل خیمه ساختند. کلیساهای چوبی به شکل خیمه های نوک تیز درآمدند که برفراز آنها صلیب نصب شده بود. (به عنوان نمونه کلیسای مشهور در погосте Кижи).
سبک باروک از جمله سبک‌های به وجود آمده در تاریخ هنر است که در اواخر قرن شانزدهم تا اواخر سده هجدهم در میان دو سبک شیوه‌گری (منریسم) و روکوکو در اروپا پدید آمد. تحولات باروک مانند بسیاری از جریان‌ها و دگرگونی‌های هنری، نخست در ایتالیا شکل گرفت و سپس به بسیاری از کشورهای اروپایی کشانده شد و در پاره‌ای از کشورها همانند فرانسه و انگلیس، هلند و فنلاند، ویژگی‌های محلی و منطقه‌ای یافت. سبک شیوه‌گری که در نقاشی و معماری بر رویکرد تقلیدی، تصنعی و التقاطی مبتنی بود، حد فاصل میان رنسانس و باروک شد؛ به گونه‌ای که برخی این سبک را نسبت به رشد و پیشرفتی که در عصر رنسانس یافته بود، سبک و مکتبی منحط و ارتجاعی می‌دانستند که نوعی عقب‌گرد نسبت به هنر رنسانس قلمداد می‌شد؛ از این رو در اواخر قرن شانزدهم، هنرمندانی چون کاراوادجو با رویکردی واقع‌گرایانه در برابر رویکرد تخیل‌گرایانه شیوه‌گری و افرادی همچون کاراتچی با شیوه کلاسیک‌گری و وفاداری به اصول کلاسیک دوره رنسانس و یا به تعبیر دیگر، اصول کلاسیک روم و یونان، در برابر عناصر التقاطی و تصنعی شیوه‌گری، قیام کردند و آن سبک را به حاشیه راندند و به تدریج، سبک باروک را تأسیس کردند.
كلمه «باروك» که از زبان پرتغالی وارد زبانهای اسپانيايي، فرانسه و ایتالیایی شد، به معناي «مرواريد غير غلتان» است. سپس فرهنگستان در فرهنگ لغت معناي مجازي كلمه را «عجيب، غير عادي، نامنظم، بي قاعده» تعيين كرد. از سال ۱۸۶۰ اين كلمه براي جريان ادبي و هنري به كار رفت كه در اروپا و آمريكاي لاتين از اواخر قرن (شانزدهم) تا اوايل قرن هجدهم رواج داشت و بطور كلي به هر چيز غير كلاسيك و غير رايج اطلاق مي شد و سن سيمون (Saint- Simon) باروك را «خلق كارهاي غير متداول» تعريف كرد و اين گرايش تمامي هنرها بويژه هنر مجسمه سازي، موزيك و معماري را تحت تأثير قرار داد. لازم به ذكر است كه باروك هرگز به عنوان يك «مكتب» مطرح نشد، بلكه يك «جريان» يا «گرايش» بود كه در يك دوره با اهميت و ارزش گذاشتن به چندين ويژگي مشترك هنري و ادبي به وجود آمد و هنرمندان، نويسندگان و شعرا آن را تحت عنوان «سبك باروك» نامگذاري كردند. کلمه باروک به تدریج از اواخر قرن نوزدهم در ادبیات و هنرهای تجسمی و موسیقی به کار رفت و معنایی گسترده‌تر یافت.
این سبک به شدت انسان‌گرا بوده و در نقاشی‌های بسیاری از هنرمندان، باروک تصاویر انسانی محسوس است و در اکثر آثارشان، شمار فراوانی از تصاویر انسانی به چشم می‌خورد که شاید بتوان گفت، این ویژگی به یادگار مانده از عصر رنسانس است که عصر انسان‌مداری و اومانیسم (Humanism) نام گرفته بود و محوریت انسانی در تمامی آثار فرهنگی، امری محسوس است. از دیگر ویژگی‌های هنری سبک باروک، میتوان توجه به نهادهای غیر دینی و دنیوی و حفظ تعادل و وحدت‌آفرینی میان عناصر گوناگون و متعدد را برشمرد؛ به گونه‌ای که تعادل از طریق هماهنگی اجزا در تابعیت از کل حاصل میشود؛ بر خلاف هنر رنسانس که در آن با وجود اینکه اجزا و عناصر با یکدیگر هماهنگی دارند و به تعادل می‌رسند؛ ولی هر یک از اجزا نیز به تنهایی دارای کمال آرمانی و تمامیت است . تقدم دادن احساس به جای عقل، تجمل‌گرایی، بیان ریزه‌کاری، شکوهمندی، تصنع و تزیین افراطی، توجه به مؤلفه‌ها و عناصر دنیوی و زمینی از دیگر مؤلفه‌های این سبک است. سبک باروک در خدمت کلیسای کاتولیک درآمد و این کلیسا بر خلاف پروتستان که بر سادگی و حذف زواید تأکید می‌کرد، به تزیین و تجمل گرایش داشت و از این سبک استفاده می‌نمود، و به دلیل همین خدمت‌گزاری بود که آباء کاتولیک از آن سبک حمایت کردند.
آثار مبتنی بر سبک باروک در عرصه پیکرتراشی و نقاشی دارای حالت‌های هیجان‌زدگی در چهره، تحرک اندام، تموج و حرکت در جامه و نیز پیچ و خم زیاد در لباس به همراه بیانی مبالغه‌آمیز از تزیینات است. همچنین از ویژگی‌های مکتب ملی نقاشی بر اساس سبک باروک در هلند میتوان به عناصر منطقه‌ای و محلی مانند منظره‌سازی، بازنمایی ریزه‌کاری‌های رنگ و نور و تجسم‌بخشی به صحنه‌ها و اعمال عادی زندگی اشاره کرد. دایره‌المعارف هنر درباره ویژگی‌های نقاشی بر اساس سبک باروک می‌گوید: «در مجسمه‌سازی و نقاشی باروک، جسمیت، رنگ و بافت چیزها اهمیت دارند. موضوع و تماشاگر در لحظه‌ای خاص و غالباً مهیج به هم می‌پیوندند. این حالتِ جلب‌کنندگی آثار باروک از محاسبه روشنایی و تاریکی، پر و خالی، عناصر مورب و منحنی و نیز از جلوه‌های غیر مترقبه، و نقص مراتب ژرفانمایی حاصل می‌آید». یکی دیگر از ویژگی‌های سبک باروک، نقاشی روی سقف، اسلوب‌های کوتاه‌نمایی اندام، معلق نمودن هیکل افراد در فضا، تجسم بخشیدن صحنه‌ها از دیدگاه‌های متفاوت، شیوه‌های ژرف‌نمایی، گچ‌بری، و زینت‌کاری در ساختمان‌سازی و به کمال رساندن این ویژگی‌ها است.برخی از هنرمندانی که به سبک باروک وفادار بودند، عبارتند از: آنیباله کاراتچی[1]، کاراوادجو2، دیه‌گو بلاسکس3، پیتر پل روبنس4، فرانس هالس5، رمبرانت وان راین6، یان ورمر7، نیکلاس پوسن8، آنتوانی وان دایک9، یاکوب وان رویسدال10 .
در نیمه دوم قرن هجدهم، جنبش نو کلاسیک در هنر و معماری شکل گرفت و رویکردی دوباره به هنر یونان و روم باستان و عناصر مدرسی در میان هنرمندان پیدا آمد؛ به گونه‌ای که بسیاری از مورخان هنر بر این باورند که این جنبش، واکنشی در برابر رویکرد افراطی و هنرنمایی‌های سبک باروک و تزئینات و تصنعات سبک روکوکو تلقی می‌گردد؛ بنابراین، با رویکرد دوباره به هنر کلاسیک یونان و روم که پس از رنسانس، دومین بار بود که در هنر مورد اقبال قرار می‌گرفت، سبک باروک به حاشیه رانده شد و از مرکز توجه هنرمندان بیرون آمد.
جهان بيني و خصوصيات سبك باروك
۱ـ بي ثباتي دنيا: يكي از اساسي ترين تفكرات باروك اين است كه شناخت و دانش بشر از جهان پيرامون خود كامل و صد در صد نيست، چون دنيا بي وقفه در حال تحول، دگرگوني و بازسازي است و هيچ چيز ثابت و قطعي نيست. به عنوان مثال، اين تغيير و تحول در طبيعت كاملاً محسوس است. توالي فصلها، نشانه هايي ملموس از اين تغيير شكل بي وقفه دنيا است.
۲ـ انسان آزاد: انسان محكوم به سرنوشت نيست، بلكه حاكم بر تقدير خود است، چون اين دنيا ثابت و بدون تغيير و تحول و قوانين حاكم بر آن نيز قطعي و غير قابل نقض نيست، بودن انسان در چنين شرايطي، آزادي عمل، قدرت انتخاب و توانايي تصميم گيري با تمام آگاهي را براي او به دنبال دارد.
۳ـ نپذيرفتن چيزي بطور قطعي و مسلم: باروك به واقعيتهاي قطعي و صد درصد ايمان ندارد، بلكه عقيده دارد كه همه چيز در ظاهر نمودار مي شود. باروك به آنچه كه در «ظاهر وجود دارد» اهميت مي دهد نه به آنچه كه «واقعاً هست».
۴ـ واقعيت و توهم: پيروان سبك باروك معتقد هستند كه بين حقيقت و خيال، ظاهر و باطن مرز مشخصي وجود ندارد و كاملاً از هم قابل تفكيك نيستند. شايد آنچه را كه خيالي مي دانيم، عين واقعيت باشد و شايد هم برعكس، تمام واقعيتهاي ذهني ما همه خيالي بيش نباشد.
۵- دنيا صحنه نمايش است: زندگي تئاتري توأم با خواب و بيداري، عشق و عقل، جنون و شيفتگي، خيال و حقيقت است. انسان بايد دراين صحنه زندگي با نقابي بر چهره نقش بازي كند يعني بايد بازيگر صحنه زندگي خود باشد. و بازيگر اين صحنه، انسان، بايد با گذاشتن نقاب، واقعيت را پنهان كند كه اين كتمان و بازيگري نوعي خودسازي است زيرا با تظاهر به خوب و شريف بودن، واقعاً مي توان خوب و شريف شد.
۶- بايد مدرن بود: درعصر باروك ديگر از قدما تقليد و پيروي نمي شود، بلكه بيشتر به دنبال چيزهاي نو و جديد و خلاف روال معمول هستند.
۷- مخاطبان متمدن: مخاطبان باروك مردمان با فرهنگ و متمدن هستند ولي الزاماً دانشمند و فاضل نيستند.
۸- افراط: هنرمندان سبك باروك در خلق آثار خود گاهي زياده روي مي كنند و ازنظر آنان هر افراطي به نام «آزادي خلاق» مجازاست.
(http://www.artbojnourd.ir/PrintListItem.aspx?id=8644)
قالبهاي ادبي و هنري: سبك باروك در همه هنرها از جمله: نقاشي، معماري، سينما، موسيقي، تئاتر، شعر و هنرهاي تجسمي راه پيدا كرد. معمولاً درقالبهاي ادبي باروك به صنايع ادبي بويژه تضاد، مجاز و استعاره توجه خاصي مي شود.
۱- تئاترهاي تراژدي ـ كميك و نمايشنامه هاي روستايي (Pastoral) كه از يك عشق ساده در دل طبيعت ناشي مي شود دراين دوران بسيار موردتوجه است.
۲ -شعر باروك نيز بيشتر اشعار شخصي با تصويرسازي هاي بسياردرخشان و گاهي هم با سخنان نامفهوم ارائه مي شود.
۳ -رمانهاي اين دوره نيز پر از حوادث و اتفاقهايي است كه در مكانها و زمانهاي مختلف براي قهرمان باروك روي مي دهد. قهرمان باروك خود را در عشق خود حبس نمي كند و پايبند به آن نيست. به همين دليل اغلب عشقهاي باروك بي ثبات و ناپايدار هستند.
۴- معماري نيز از قالبهاي بسيارموردتوجه اين سبك است. سمبل معماري باروك خطوط منحني، كج و ناموزون است. تزئينات و نماي ظاهري در معماري سبك باروك بسياراهميت دارد(http://www.memarblog.com/?p=978).
معماری روسیه همچون هنر در این کشور کلیسا محور بود و در طول سالیان متمادی تابع محدودیت‌هایی بود که کلیسا بر آن تحمیل می‌کرد.معماری دوران قرون وسطی در این کشور نیز شرایط خاصی را پشت سر گذرانده است. کلیساهای بزرگ کرملین نمونه‌های بارز نفوذ تدریجی ایتالیا در فرهنگ و هنر روسیه در قرون 15 و 16 است. سبک ونیزی کنگره‌دار سقف‌ها معماری رایج آن زمان در مسکو بوده است. کلیسای بزرگ سنت با سیل در مسکو آخرین کلیسایی است که از گنبدهای شیب‌دار تشکیل شده است. بعدها رهبران ارتدوکس ساخت کلیساها به این سبک را ممنوع کردند
(http://www.irancivilcenter.com/fa/news/view.php?news_id=588).
به تدریج با تقویت امپراتوری روسیه و بهبود اوضاع اقتصادی این کشور، انتقال پایتخت از مسکو به پتربورگ، ایجاد بناهای سنگی و تاثیر فرهنگ اروپا معماری اهمیت خاصی یافت. روسیه نیز مانند دیگر کشورهای اروپایی از سبک باروک تاثیر فراوانی گرفت. اما باروک روسی برخلاف نوع غربی آن، کارکرد رنسانس را داشت، چرا که ژانرهای سنتی و فرمهای ادبی و هنری این دوره به طور فزاینده ای از آثار ملی تاثیر پذیرفته و غنی شدند. دوره باروک در روسیه دوره ای است که قشرهای هنری از هم تفکیک شده و تاثیر گسترده ای بر یکدیگر دارند. برخلاف دوره قبل که تصویر واحدی وجود داشت، در این دوره فرهنگ لایه لایه شده و خرده فرهنگ های بسیاری به وجود آمدند. ویژگی باروک روسی را د. و. سربیانوف(Д. В. Сарабьянов) به خوبی تشریح کرده و می نویسد: «در این دوره در هنر روسیه تحولی اساسی صورت گرفت، نظیر آنچه که در غرب در دوره رنسانس اتفاق افتاد. اما در روسیه این تحول در شرایطی روی داد که از دوره رنسانس بسیار فاصله گرفته بود. اگر بخواهیم از نظر سبکی این تحول را بیان کنیم باید بگوییم که در قالب سبک باروک اتفاق افتاد». علی رغم آنکه حیات باروک در روسیه طولانی نبود، اما تحول عمده ای در آن صورت گرفت که این تحولات به سه دوره قابل تفکیک است. اولین مرحله اواخر قرن 17 بوده که فقط شاهد اقتباس و گردآوری المان های سبک جدید هستیم. به همین خاطر بسیاری از محققان آن را دوره فرم پنهان باروک می نامند. دومین مرحله سه دهه اول قرن 18 را در بر می گیرد. این دوره به «باروک دوره پتر»(«петровское барокко») معروف است. در این دوره همه المان های این سبک به همه اشکال خویش ظهور یافته و بیش از هر چیز شاهد تاثیر هلند هستیم. از آثار این دوره می توان به ساختمانهای Двенадцати коллегий, Кунсткамераو کاخ تابستانی پتر اول اشاره کرد. دوره سوم که سالهای 1750-1703 را در بر می گیرد، به دوره «باروک عصر الیزابت» («елизаветинского барокко») معروف است. سالهای حکومت الیزابت پتروونا تاثیر عمده ای بر همه ابعاد فرهنگ روسیه و از جمله بر هنر این کشور گذاشته است. در این دوره شاهد اوج شکوفایی این سبک باروک در روسیه هستیم. همه فرمهای آن تکامل یافته و کم کم ویژگی های روکوکو پدیدار شده که تاثیر کشورهای ایتالیا و فرانسه به خوبی مشهود است.
در هنر روسیه قرن 18، موتیوهای به سبک «شینوازری»(«шинуазери»)- سبک تزیینی در چین- و هنر تزیینی ترکی(«тюркери») به شدت به کار برده شده و گسترش نقاشی های لاک و الکل به تقلید از سبک چینی در تزیینات داخلی ساختمان ها مشهود است. معماری در پذیرفتن فرمهای جدید نسبت به دیگر شاخه های هنر، پیشرو بوده است. معمار برجسته روسیه در این دوره فرانچسکو بارتولومئو راسترلی(1771-1700) (ФранческоБартоломео Растрелли) بود که در سال 1716 به همراه پدرش از ایتالیا به روسیه نقل مکان کرده بود. نمای باشکوه، دکورها و تزئینات بسیار، تناسب و ریتم ستونها ترکیب فرم های مذهبی(گنبدی) و غیر دینی و کاربرد فراوان مجسمه های تزئینی به سبک باستان از ویژگی های آثار راسترلی است. او معماری روسیه را به حدی ارتقا بخشید که یکی از بهترین اثرهایش، کاخ زمستانی(Зимний дворец) واقع در پتربورگ از شاهکارهای باروک روسی به شمار می رود. دوره الیزابت آغاز چیرگی فرمهای غیر مذهبی بود: کاخ ها، طاقهای نصرت، تئاترها و.. ساخته شد و حتی در ساخت کلیساها نیز اثری از زهد و دنیاگریزی نیست و دنیاگرایی و تجمل غالب شد.
از دیگر معماران برجسته دوره الیزابت می توان د. و. اوختومسکی(Д. В. Ухтомский)، س. ای. چیوانسکی(С. И. Чевакинский)، و م. گ. زمتسوف(М. Г. Земцов) را نام برد. در سال 1742 اوختومسکی به افتخار تاجگذاری الیزابت کار ساخت دروازه نصرت را آغاز کرد و زمتسوف مجموعه کاخ در لفورتووا(Лефортово) را برای تاجگذاری الیزابت آماده کرد. در قرن 18 ساخت و کاربرد دکورها گسترش می یابد. برجسته ترین نمونه هنر تزیینی را در کاخ تسارسکویه سلو اثر راسترلی می بینیم. این اثر اوج هنر باروک عصر الیزابت به شمار می رود.به مرور پیچیدگی زیاد و پرهزینه بودن سبک باروک باعث شد تا سبک کلاسیک جایگزین آن شود.
در نیمه دوم قرن 19 معماران روسیه با مسائل جدیدی مواجه شدند. در گذشته آنها در پی ساخت کاخ و کلیسا و معبد بودند، و اکنون می بایست پروژه های دیگری چون ایستگاه های قطار، ساختمان کارخانه، مراکز بزرگ خرید، و بانک عملی می ساختند. استفاده از آهن و شیشه و همچنین بتن در سازه ها گسترش یافت. حال در عصر پول و پرداخت پول نقد، می بایست که قبل از هرچیزی نه درباره زیبایی ساختمان، بلکه درباره کاربرد آن، عملکرد آن اندیشید. کار معماران در پوشاندن این کاربرد زیر نما بود. اولین ایستگاه ها، که توسط ک.آ.تون ساخته شدند، با نماهایی بیشتر شبیه به عمارت های شهرداری بودند. و تنها در نمای ایستگاه بالتیک در شهر پطرزبورگ، ساخته شده توسط آ.ای.کراکاو در سال 1857 بود که،برای اولین بار بیان هنری کارکرد اصلی این ساختمان نشان داده شد. درگاه ورودی قوسی شکل بزرگ شیشه ایدر بالاینما، خروجی پلت فرم فضای داخلی را نشان داده و با مسیرفلزی پوشانده شده با نواری درخشان، ابرهای بخار و صدای چرخ قطار، انسان را به فضای راه آهن هدایت می کرد.
http://shkola.lv/index.php?mode=lsntheme&themeid=165&subid=41
در همان زمان، در روسیه همانند اروپای غربی ساخت پاساژهای تجاری آغاز گردید. پاساژ اروپایی، با برش عرضی بخش ساخته شده، دو نما(به خیابان های موازی) و ویترین شیشه ای داشت. در اطراف آن در دو ردیف سری فروشگاه های خرید وجود داشت. اولین پاساژها در روسیه در دوره نیکلای اول به وجود آمد. در مسکو، پاساژ گالیتسینسکی خیابان های پطروکا و نیگلینایا را به هم متصل می ساخت. در پطرزبورگپاساژی بین میدان نِفسکی و خیابان ایتالیایی ساخته شد. پاساژها جایی برای گردش و گردهمایی های اجتماعی شدند. بعدها در ترکیب ساختمان های بزرگ تجاری شهر، ویژگی های پاساژ و اطاق مهمانخانه سنتی روسی ترکیب شدند. این چنین ساختمانی فضای چهار گوشی را دربرمی گرفت که همانند پاساژ از طریق آن می شد از یک خیابان به خیابان دیگر رفت. به همین ترتیب ساختمان اصلی نمایشگاه نیژِگارادسکی (توسط معماران: ک.و.ترای مان، آ.ت.ترومبیتسکی، آ.ای.فون گوگِن) ساخته شد. این پاساژ سه ردیف ویترین داشت. در سال 1893-1889 مراکز تجاری وِرخنی در مسکو( توسط آ.ان.پامِرانتسِف) ساخته شد. در آن زمان بزرگترین مرکز تجاری در روسیه(امروزه به آن GUM گفته می شود) به شمار می آمد. سه ردیف ویترین خیابان های نیکُلسکی و ایلینکا را به هم متصل می ساخت. سه راهروی متقابل این امکان را می داد که از ردیفی به ردیف دیگر رفت. گنبد نورگیر مرکزی طبق طرح مهندس و.گ.شوخوف ساخته شده بود. از دیدگاه فنی کاربردی این مرکز تجاری به نمایندگی از حداکثر امکانات ممکن زمان خود بود. معماری ساده و بی پیرایه این ساختمان امکان گریز از تخریب آن در مجموعه میدان سرخ را فراهم ساخت.
در نیمه دوم قرن 19 در روسیه ساختمان های بزرگ تئاتری ساخته شد. ساختمان های جدید کمتر بعد تاریخی داشته، ردیف کمتری داشته و آمفی تئاتر های عمیق تری داشتند. به این ترتیب بهترین سالن های تئاتر آن زمان، ساخته شده توسط و.آ.شرِتِر در ریبینسک، ایرکوتسک و نیژنی نووگوراد بودند. دموکراتیک کردن هنر تئاتر به دنبال خود ساخت ساختمان های کوچک تر تئاتر را – در پایتخت و استان ها- در پی داشت. گاهی تئاتر در یک مجموعه با پاساژ، هتل و رستوران ساخته می شد. در این سال ها موزه های بزرگی ساخته شد. در سال 1877 موزه پلی تکنیک در مسکو گشایش یافت( معماران آن: ای.آ.مانیگِتی و ان.آ.شوخین). بزرگترین واقعه در زندگی فرهنگی روسیه گشایش موزه تاریخی در میدان سرخ بود. ساخت آن از سال 1875 تا 1883 به طول انجامید. طرح آن توسط و.اُ.شِروود با همکاری ای.اِ.زابِلین، از متخصصان قدیمی مسکو به اجرا درآمد.
http://shkola.lv/index.php?mode=lsntheme&themeid=165&subid=41(
معماری فرصت نیافت تا تیپ های نوین ساختمانکه پس از اصلاحات در روسیه گسترش یافت را به اجرا درآورد. اصول "انتخاب عاقلانه" ، پایه گذار اصول دوره التقاطی، به سرعت نقوص خود را نشان داد. تزئینات دکوراسیونی دوره های مختلف و سبک هایی که در نمای ساختمان ها اعمال می شدند، با آنها هیچ وجه اشتراکی نداشتند. همانن ایستگاه راه آهن بالتیک که ترکیب ساختار خلق شده درخشان به سبک رنسانس تزئین شده است. برخی از ایستگاه ها نیز به سبک گوتیک ساخته شده اند. "سبک روسی" نه تنها در ساختمان های کلیسایی بلکه در سازه های اجتماعی نیز مورد استفاده قرار گرفت. اما در استفاده از آن پیچیده گی هایی به وجود آمد.سبک ک.آ.تون معمار سبک "روسی-بیزانسی" بیش از حد بزرگ و اشرافی بود. این سبک برای مردم عادی و ساختمان هایی که کاربرد اجتماعی داشتند کاربردی نداشت. به همین دلیل گونه جدیدی در سبک روسی پدیدار گشت که بر پایه کنده کاری روی چوب، ستون های بکه شکل و دیگر عناصر معماری چوبی بود. روی چوب این سبک به شکلی زیبا و آرام به نظر می رسید تا درسنگ کهعملکرد مشابهمنجر بهایجاد اشکالبسیار سنگین معماری می شد. ساختمان اصلی نمایشگاه نیژِگوراد و موزه پلی تکنیک به همین سبک ساخته شد. "سبک روسی" همانند سبک "نئوگوتیک" و نئورنسانس" تنها در طراحی خارجی ساختمان نمود پیدا کرد که عملا با کارکرد آن آمیخته نشد. ساختمان ایستگاه ها، مغازه ها، موزه ها می شد که کاملا ساده باشد، فاقد دکوراسیون خارجی، و در عین حال آنها می توانستند کارکرد خود را داشته باشند. علاوه بر آن در معماری دوره کلاسیسیزم و یا روسیه باستان قسمت بیرونی و داخلی در ترکیب ساختمان و موقعیت مکانی آن با هم در می آمیختند.
http://shkola.lv/index.php?mode=lsntheme&themeid=165&subid=41
1. معماری کلیسای سنت باسیل
سبک کلیساهای چوبی بر معماری سنگی (خشتی) تاثیر گذاشت. معماران بر آن شدند تا کلیساهایی با برج های بلند بسازند. نمونه این سبک اثر، کلیسای سن باسیل (Покровский собор) در مسکو میباشد. کلیسایی مجلل که در قرن 16 بنا شد. کلیساهایی به این سبک در روسیه بسیار نادرند چرا که اواسط قرن 17 دولت ساخت کلیسا به این سبک را ممنوع اعلام نمود. کلیسای جامع سنتباسیل یکی از برجسته ترین و قابل توجه ترین بناهای تاریخی روسیه کهن است. از قرنشانزدهم تا به امروز زیبایی این کلیسا تحسین کلیه جهانگردان را برانگیخته و امروزهبه عنوان نمادی از فرهنگ و تاریخ روسیه به شمار می رود.
این بنا درمیدان سرخ ، مهمترین میدان مسکو،واقع شده و سمبلی است نمایانگر موقعیت جغرافیاییبی نظیر روسیه مابین اروپا و آسیا. این کلیسا مابین سالهای 1555 تا 1561 ساخته شدهو نام آن برگرفته از یکی از قدیسان ارتدکس و بسیار محبوب روسیه است. این کلیسا درحقیقت به دستور ایوان مخوف به عنوان بنایی به منظور بزرگداشت و یادبود تصرف شهرقازان ساخته شد. سنت باسیلکه در ضلع جنوب شرقی میدان سرخ قرار گرفته دارای نه برج است و طراحی آن در اصلمشابه کلیساهای آن دوران روسیه، کلیساهایی که شکل ظاهری شان به خیمه شباهت داشتمی باشد. هر برج که خود یک کلیسای کوچک است، دارای ترکیب و الگوی رنگی منحصر بفردیاست که بی شک در زیبایی کل مجموعه تاثیر بسزایی بر جای گذاشته است.
گنبدهاي كليساي «سنت بازيل» كه به تعداد كثيري افزايش يافته اند به صورت عناصري عجيب منظر و مناره مانند در آمده اند كه با كلاهك هاي پر نقش و نگار و رنگ آميزي شده شان مي توانند به قارچ يا توت فرنگي يا پياز تشبيه گردند. اين مخروط هاي پيازي شكل، خاصيت خيال پردازي نشاط انگيز داستان هاي پريان را دارد و در عين حال، مجموع- آن ها به شيوه اي خاص، گيرا و شگفتي آور است. بناي مزبور كه از جهتي با دنياي خيال ها و آرمان ها وتصاوير جادويي ذهن دهقانان ساده دل (كه يقيناً در هنگام مسافرت هايشان به پايتخت با دهاني بازمانده از حيرت به آن خيره مانده اند) سازگار بود، همچنين حالتي معجزه آسا داشت كه از دنياي غرايب معماري بيزانسي سرچشمه مي گرفت.
دیدگاه غربی پطرکبیر، سبک معماری این کشور را متحول ساخت. سبک دیگری که از اواخر قرن 17 در معماری کلیسایی روسیه پدیدار شد، سبک باروک بود که با طراحی نسبتاً جدیدتری نسبت به اروپای غربی، اکراین و بلاروس در معماری کلیسای روسیه ظهور یافت. اصلاحات پتر کبیر معماری اواخر قرن 17 روسیه را نیز دگرگون ساخت. مکتبی وارد عرصه معماری شد که بیشتر رنگ و بوی غربی داشت.از ویژگی‌های سبک باروک، نقاشی روی سقف، اسلوب‌های کوتاه‌نمایی اندام، معلق نمودن هیکل افراد در فضا، تجسم بخشیدن صحنه‌ها از دیدگاه‌های متفاوت، گچ‌بری، و زینت‌کاری در ساختمان‌سازی و به کمال رساندن این ویژگی‌ها است. تصویر انسانی در این سبک به وفور مشاهده میشود.سبک باروک به تزیین و تجمل گرایش داشت و از آنجا که این امر زیاد با اصول مسیحیت ارتدوکس همخوانی نداشت معماران کلیسا بر آن شدند تا به گونه ای سبک باروک را با سبک بیزانسی تلفیق نمایند که ناگفته نماند تا حدودی هم موفق بودند. آثار بسیاری از این سبک بر جای مانده است. از معماران مشهور این سبک، اسیپ استارتسف (ОсипСтарцев )، پتر پتاپف (ПетрПотапов)، یاکوف بوخووستوف(ЯковБухвостов )وداروفی میاکیشف (ДорофейМякишев) و ولادیمیر بلازروف (ВладимирБелозеров) اشاره نمود.از دهه 30 قرن 19 به تدیج تمایل به معماری بیزانسی دوباره احیا شد و میتوان گفت که از اواخر قرن 19 و در قرن 20 بود که اصول معماری قرون وسطی در ابعاد کامل آن اعمال شد.جنبش احیاگران مذهبی در قرن نوزدهم بازگشت دوباره سبک‌ها و نمادها کلیسایی را به دنبال داشت کلیسای گنبدی شکل سن پطرزبورگ نمونه‌ای از بازگشت دوباره این سبک از معماری است.
2. آثار معماری کرملین
کرملین سمبل مسکو و کلا روسیه بشمار می رود. براساس رسم قدیمی روسی، این مجموعه بر روی یک تپه (براوينسكي)، جایی که رود نیگلینایا به رود مسکو مي پيوندد ساخته شده است. در اطراف این تپه دیوارهای قلعه و برج هایی بنا شدنده اند که فاصله بین این برج ها متناسب با شکل زمین و مقتضیات دفاعی است. کاخ شاهزاده کبیر و ساختمان های متعدد آن در بخش جنوبی تپه قرار دارد و در شرق آن در مرتفع ترین مکان، میدان اصلی کرملین، میدان جامع و مهمترین کلیساها قرار دارند.
میدان جامع از سمت شرق، تالار گراناویتایا و برج ناقوس ایوان کبیر واز جنوب کلیسای جامع آرخانگلسک را تشکیل می دهد. این میدان از سمت رود مسکو باز است و از آنجا می توان چشم انداز پشت رود مسکو را مشاهده کرد. در سمت شرق این میدان، برج اسپاسکایا و در شمال آن خیابانی که در گذشته نیکولسکایا نامیده می شد، قابل مشاهده است.
کاخ بزرگ کرملین مجموعه ای از بناهایی است که از ابتدای قرن 15 ساخته شده اند. این کاخ شامل تالار گراناویتایا، ایوان های درونی که متعلق به قرن 15 می باشد، تالار طلایی تزار متعلق به قرن 16، کلیساها و کلیساهای جامع می شود. نمای کنونی این مجموعه حاصل طرح تون در سالهای 1849-1838 با همکاری گراسیموف و ریخته است. آنها براساس این طرح یک مجموعه جدید با نمای بیرونی به سمت رود مسکو بنا کردند. معماران ایتالیایی از جمله: فیوراوانتی، سولاری، روفو و دیگران در احداث آثار معماری کرملین شرکت کردند. اما بسیاری اعتقاد دارند که مشاركت این استادان در ساخت کرملین فقط ویژگی اصالتا روسی مجموعه کرملین را کمرنگ می کند. اگر ویژگی هایی نظیر بسته بودن و نظم مهندسی در بناهای مرکب از جمله ویژگی های معماری قلعه در ایتالیا بوده است، اما در کرملین ایده مهندسي معكوس در معماری بکار رفته است.
دیوارهای کرملین در نقاط مختلف ارتفاع های متفاوتی دارند، برای مثال جایی که احتمال هجوم دشمن بیشتر است ارتفاع دیوار نیز بیشتر است و جایی که طبیعت همانند يك سد دفاعی عملمی کند، دیوارها کوتاه تر هستند و از استحکام کمتری برخوردارند.برج های کرملین نیز شدیدا متناسب با نقش خود در سیستم دفاعی ساخته شده اند؛ زیرا همانطور که در خط استحکامات، دو مکان با شرایط توپوگرافی (شکل زمین) کاملا یکسان وجود ندارد، دو برج كاملا مشابه نیز وجود ندارد. مرتفع ترین و مستحکم ترین برج های مجموعه کرملین، برج هایی هستند که در گوشه ها واقع شده اند، زیرا از اهمیت دفاعی بیشتری برخوردارند. در دیوارهای سمت میدان سرخ و باغ الکساندر دو برج اضافی برای تردد تعبیه شده است که سقف مخروطی بلند دارند. این کار برای هماهنگ کردن برج ها به لحاظ هنری با ساختمان های اطراف کرملین انجام گرفته است. آن بخش از دیوار که سمت رود مسکو است تنها دارای یک سری برج های (معمولی) و کوتاه است. در اینجا برج های عظیم نظیر: برج تروتسکایا یا برج باراوینتسکایا وجود ندارد، زيرا وجود چنين برج هايي مانع ديد کلیساهای کرملین و ناقوس ایوان کبیر مي شوند.تا قبل از انقلاب، کاخ کرملین اقامتگاه اصلی تزارها بود. اسامی مهمترین تالارهای کاخ کرملین از اسامی نشان های افتخار گرفته شده است، نظیر: گئورگیوفسکی، ولادیمیرسکی، آندری یفسکی و یکاترینسکی. در سال 1934 بر اساس طرح ایوان و شیتس تالارهای آندری یفسکی و الکساندرفسکی بازسازی و تالار جلسات احداث شد. مساحت این تالار حدود 1615 مترمربع، طول آن 81 متر، عرض آن 23 متر، ارتفاع 16 متر و گنجایش آن حدود 3000 نفر است.
از طریق راه پله اصلی پس از عبور از تالار جلسات که دارای اجاقی از جنس یشم سبز است می توان به زیباترین تالار کاخ رفت کهگئورگیوفسکی نامیده می شود. در سال 1769 به افتخار گئورگی پابدانوستس نشان افتخاری به همين نام ابداع شد. نازک کاری این تالار پیروزی هایی را به تصویر می کشد که ارتش روس در قرون 19-15 بدست آورده است. در امتداد دیوارهای این تالار 18 ستون پیچ خورده از جنس فلز روی وجود دارد که بر سر آنها مجسمه های ویتالی (مجسمه ساز) نصب شده است و در لبه دیوارهای تالار آثار نقش برجسته کلودت دیده می شود که گئورگی پابدانوستس را بر روی اسب در حال مبارزه با اژدها به تصویر می کشد. سقف تالار با شش عدد لوستر برنزی طلاکاری شده تزئین شده است که وزن هرکدام از آنها 1300 کیلوگرم است. در قرن 19 برای تولید فرش برای این تالار بر اساس نقاشی سولنسف، 20 گونه با ارزش از درختان مورد استفاده قرار گرفت. در حال حاضر بعد ازمرمت های انجام شده، تالار گئورگیفسکی 61 متر طول، 5/20 متر عرض و 5/17 متر ارتفاع دارد.
در کنار تالار گئورگیفسکی، تالار ولادیمیرسکی واقع شده است. نشان افتخاری به همین نام برای یادبود یکی از اولین شاهزادگان روس در سال 1782 ابداع شد و برای خدمات اجتماعی با شعار «منفعت، اعتبار و شهرت» اعطاء می شد. این تالار در محل میدان قدیمی بایارها ساخته شده است و هیچ پنجره ای ندارد. از میان سقف های مخروطی می توان از این تالار به تالار گراناویتایا رفت و از طریق راه پله امکان دسترسی به میدان ورخااسپاسکایا وجود دارد. این تالار هشت ضلعی است و یک گنبد هشت گوش نیز روی آن بنا شده است.
تالار گراناویتایا در سالهای 1491-1487 توسط فریازین و سولاری ساخته شد و بعنوان تالار پذیرایی کاخ شاهزاده کبیر مورد استفاده قرار گرفت. این تالار بدین خاطر گراناویتایا نامیدهمی شود که نمای سمت میدان جامع آن از سنگ سفید تراش خورده است. این تالار تقریبا بشکل یک سالن بزرگ مربعی با سقف سنگی صلیبی شکل است که بر روی ستون چهارگوش مرکزی قرار دارد. مساحت آن 495 متر مربع و ارتفاع آن 9 متر است. سقف تالار با نقاشی هایی منقوش شده است که آخرین آنها مربوط به سال 1882 می باشد. در سالهای 60 قرن 17 تالار گراناویتایا تبدیل به ویرانه شد، بعد از حریق سال 1682، اوسیپ استارتسوف در سالهای85-1684 تزئینات این تالار را بازسازی کرد و دهانه پنجره های آن را عریض نمود و از بیرون با ستون های سنگی سفید که نقوش گیاهان بر روی آن تراشیده شده بود تزئین کرد.
در اواخر قرن 17، در زمان پتر کبیر، دیوارهای تالار گارناویتایا را با آهک، سفید کردند و مخمل سرخی که تصاویر عقاب دوسر روی آن نقره دوزی شده بود، روی آن نصب کردند. در سال 1882 برادران بلااوسی نقاش نقوش دیوارهای تالار را براساس توصیف های سیمون اوشاکوف در سال 1668 بازسازی کردند. سقف های مخروطی در سالهای دهه 40 قرن 19 بشکلی که هم اکنون می بینیم احداث شدند؛ گچ بری برجسته به رنگ مرمر بر روی ستون مرکزی که متعلق به قرن 18 است جای خود را به نقاشی داد. نمای کنونی سقف های مخروطی در سالهای دهه چهل قرن 19 حاصل زمانی است که دو سردر جدید به سردر سنگی سفید قدیمي اضافه شد. این سردر ها سقف های مخروطی را به تالار ولادیمیرسکی متصل کردند. در سال 1847 زاویالوف در سقف های مخروطی سوژه هایی ازانجیل و سوژه های تاریخی را به تصویر کشید و در سال 1968 این سقف های مخروطی مورد مرمت قرار گرفتند.
تالار طلائی تزاریک ساختمان قدیمی متعلق به قرن 16 میلادی می باشد. در مدارک متعلق به اواخر این قرن این ساختمان به نام تالار طلایی ایرینا ( همسر تزار فئودور) نامیده شده است. نمای این تالار به سمت میدان جامع است و چارچوب های پنجره های آن تحت تاثیر معماری رونسانس ساخته شده است. احداث کلیسای جامع ورخوسپاسکی بر روی این تالار در سال 1636 مستلزم تقویت سقف تالار توسط تیرهای آهنی بود. در اواخر قرن 16 نمای تالار طلایی را طلاکاری کردند که نام آن نیز نشات گرفته از همین موضوع است. از این تالار راهی برای ورود به تالار ژیلتسکایا وجود دارد که پست نگهبانی کاخ بشمار می رود. از میان مجموعه مسکونی متعلق به قرن 17 در کرملین، کاخ ترمن بخوبی محفوظ مانده است که در سالهای 36-1635 توسط استادانی چون اگورتسف، کنستانتینف، شاروتین و اوشاکوف ساخته شده است. آنها در قرن 16 بر روی یک فونداسیون دو طبقه ساختمانی با اتاق های مخصوص شاه و خدمه ساختند. همه اتاق های کاخ ترمن تقریبا هم اندازه، مربعی و سقفی کوتاه و بسته دارند. تالارهای کاخ با همه امکانات موجود آن زمان تزئین شده اند؛ درون پنجره های آن که با چارچوب هایی از سنگ های سفید تزئين شده است، شیشه های رنگی نصب کرده اند، و در نقاشی هاي روی دیوار از طلاکاری بسيار زياد استفاده شده است، حتی سقف اتاق های کاخ در قرن 17 طلاکاری شده اند.
از نظر معماری طبقه پنجم کاخ جالب ترین بخش کاخ می باشد که به شکل زیرشیروانی ساخته شده است و بر روی یک تراس باز قرار دارد. « برجک دیده بانی» متصل به زیرشیروانی ویژگی منحصربفردی را به نمای طبقه پنجم می بخشد و چشم انداز مسکو را آشکار می کند. نقاشی های بجای مانده در تالارهای کاخ مربوط به سال 1837 هستند و همگی یک احساس مشترک از نقاشی های قرن 17 را القا می کنند. مرمت سه طبقه بالای کاخ ترمن در سال 1968 انجام شد. در آستانه سال 1960 در طبقه دوم کاخ بزرگ کرملین بر اساس طرح آندریف، وولفسون، دالگانوف و دیگران باغ زمستانی ايجاد شد. مساحت اين باغ320 متر مربع است که 110 متر مربع آن گیاه کاری شده است. دیوار غربی آن کاملا از شیشه و دیوار شرقی آن با آینه پوشيده شده است که تصویر گیاهان در آن منعکس می شود. دیوارهای جنوبی و شمالی باغ باسنگ مرمر اورال تزئين شده است.
در بخش غربی کرملین تالار اسلحه (1851) قرار دارد که بعنوان بهترین ساختمان موزه در اروپا در قرن گذشته بشمار می رود. این تالار در منابع مکتوب اولین بار در سال1547 مورد اشاره قرار گرفته است و نام آن بخاطر استفاده اولیه از این تالار بعنوان انبار اسلحه بوده است. در قرن 17 در اینجا کارگاه هایی برای تولید اسلحه و زیورآلات از طلا و نقره ایجاد شد، از سال 1640 این تالار به کارگاه نقاشی تبديل شد. در ساختمان تالار اسلحه بزرگترین نقاشان روس، اوشاکوف، زوبوف؛ منبت کار، زوبوف و بونین؛ اسلحه ساز، داویدوف و کاتسف و همچنین استاد کار روی طلا و نقره، پاپوف کار می کردند. کرملین ساختمان سنا ( ساختمان دولت) را درون خود جای داده است که در سال های87-1776 توسط کازاکوف احداث شد. این ساختمان به شکل یک مثلث ساخته شده است و در یکی از رئوس آن یک تالار تعبیه شده است. در طول دوران شوروی این ساختمان به مکان بازدید دائمی گردشگران تبدیل شده، زیرا در آنجا دفتر کار و آپارتمان لنین که از سال 1918 تا 1923 محل کار و زندگیش بود، به همان شکل اولیه حفظ شده بود. سالن بزرگ گنبدی شکل سنا 7/24 متر قطر و 27 متر ارتفاع دارد. قبلا آن را پانتئون(معبد) روسی می نامیدند. یکی از مهمترین آثار معماری دوران شوروی در مجموعه کرملین کاخ نشست ها می باشد که در سال 1961 در نزدیکی برج ترویتسکی ساخته شد.ساختمان آن به شکل مستطیل ساخته شده است و نمای آن از سنگ مرمر سفید و پنجره های شیشه ای است.
در مرکز کرملین در میدان جامع ناقوس ایوان کبیر وجود دارد که بعنوان معجزه هنر معماری قرن 16 بشمار می رود. تاریخ احداث این برج ناقوس به اعماق قرون گذشته باز می گردد. در زمان ایوان کالیت در سال 1329 تقریبا در محل کنونی برج ناقوس، یک کلیسای کوچک سنگی به افتخار جان لستویچنیک ساخته شد. در سال 1505 زمانی که آن را تخریب کردند، لزوم احداث یک بنای معماری بهتر، میدان جامع كنوني بدیهی بود. در سالهای 1508-1505 بن فریازین معمار بدین منظور اولین ستون سه ضلعي برج ناقوس ایوان کبیر را با سنگ سفيد ساخت. در سالهای 1532 تا 1543 ناقوس خانه چهارگوش و کلیسای وازنسنییا (معمار پتروک مالی) به برج ناقوس ايوان کبیر متصل بودند؛ در کلیسای وازنسنییا ناقوس «بلاگووستنیک» به وزن هزار پند قرارداشت؛ در سال 1552 یک راه پله مرتفع سنگی ساخته شد و در سال 1600 طبقه فوقانی مجموعا به ارتفاع 81 متر بنا شد. در سال 1624 باژن اگوستوف ساختمان جانبی فیلارتوفسکی را در شمال برج ناقوس بنا کرد. طرح ترکیبی برج ناقوس بخاطر نقش دوگانه آن است، از یک سو زمانی که از دور به مجموعه کرملین نگاه می کنیم برج ناقوس باید نسبت به بقيه ساختمان ها برتري مطلق داشته باشد و از سوی دیگر یک بنای عمودی مشرف در ترکیب میدان جامع باشد. برای مثال استادان علي رغم آگاهی از اینکه برج ناقوس نباید نمای کلیسای اوسپنسکی را زیاد تخریب کند با این حال بنای ناقوس خانه را به برج ناقوس اضافه کردند. نمای خارجی ناقوس خانه از ساختار پلکانی بیشتری برخوردار است که به لحاظ ترکیبی آن را تابع نمای کلیسای اصلی روسی مي کند.
از دیگر بنای های مهم مجموعه کرملین، کلیسای جامع آرخانگلسک، کلیسای جامع بلاگووشنسکی و کلیسای جامع اوسپنسکی می باشد. در اولین سال های پس از انقلاب، معماری حوادث غم انگیزی را سپری کرد: جنگ میهنی، تجاوز، قحطی، ویرانی و ترور. در این سال های سخت الهامات معمارانی که انقلاب اکتبر را پذیرفته بودند، در خدمت مبارزه انقلابی بود. آثار آنها مملو از جنبه های رمانتیسم انقلابی بود. درباره ساخت ساختمان های جدید در آن شرایط، حقیقتا نمی توان چیزی گفت. جهت گیری اصلی در ساخت و ساز آن دوره تعمیر و بازسازی ساختمان های تخریب شده بود، و در آثار معماری سبک بارز، سبک معماری فانتزی رمانتیسم بود. خاطره آن سال ها در بسیاری از پروژه های فانتزی کاخ ها، برای کارگران، کارگران شهرها و خاطره های انقلابی جاودانه شد. دقیقا همانگونه که در طرح های معماران با تجربه ماقبل انقلاب روح سنتی آکادمیک تسلط داشت، در آثار معماران جوان بعد انقلاب نیز وجود داشت. رمانتیسم انقلابی در در تناقضات شدیدی که جوانان آنها را به خوبی درک می کردند وجود داشت: برای جامعه جدید نباید معماری منسوخ سنتی در نظر داشت، بلکه نوع دیگری از آن، که قابلیت انعکاس ریتم جدید زندگی و ایده های نوین را داشته باشد، می بایت در نظر گرفت. چگونگی تحقق این امر نیازمند تحقیقات برای یافت راه های جدید بود. این مرحله در سال های 1920 آغاز شد.
از اواسط سال های 1920 جریان هنری جدیدی آغاز شد. در هجوم امواج هنر آوانگارد روسی، که در سال های 1900 متولد شده بود، نسخه اصلی معماری مدرن توسط مخالفان سنت گرایی ساخته شد. دو جریان اصلی تئورتیک آن که از آغاز سال های 1920 شکل گرفتند: ساخت گرایی و عقل گرایی( فرمالیسم، معماری منطقی) بودند که در جهت رد سنت از معماری و سوق آن به سمت معماری جدید بودند. با این وجود، این دو جریان در اصل متفاوت از هم بودند. ساخت گرایی در پی کاربرد گرایی و کارکرد گرایی بود. جهت عقل گرایی به گونه ای دیگر بود. آنها رابطه نزدیک بینعملکرد، طراحی و فرمهای معماری را باز شناختند، اما دومی نقش پر رنگ تری ایفا نمود. متاسفانه ایجاد مدارسملیاز معماری مدرندر یکشرایط بسیارنامطلوباقتصادیصورت گرفت. اجرایدقیق پروژه های بلند پروازانهمعمارانخیلی مشکل بود: فقدانمواداولیهساخت و ساز نیز به شدتکیفیت پروژههای آنزمانرا تحت تاثیر قرار می داد. فقط در موارد استثنایی منحصر به فرد راه هایفنی ومعماریتحقق یافتند. ثروت عظیم معنوی و پتانسیل پایان ناپذیر آوانگارد روسی همراه با ضعف پایه های فنی اتحاد شوروی، نتایج متناقضی را به بار آوردند. معماری ساخت گرایانه مناسب تر جلو یافت. نمایندگان این جریان طرح های بسیارب را به اجرا درآوردند. معمارانی که تعهدی به ساخت گرایی نداشتند و در قالب سازمان آنها در نیامده بودند نیز از آنها تقلید می کردند. (Александр Стругач,Cached - Similar )
در آغاز سال های 1930 اعمال نظارت حکومت در تمامی زمینه های زندگی آغاز شد. در زمینه صنعتی سازی سریع، انعقاد نِپ، شکل گیری استانیلیسم، شکل گیری معماری توتالیته آغز شد. تمامی گروه های آزاد خلاقانه منحل شدند، جریانات نوآورانه به لحاظ ایدئولوژیک در معماری و هنر خطرناک به شمار آمدند، حکومت خواسته های معینی را در قالب خلاقیت هنری به هنرمندان تحمیل می کرد، که درابتدا به صورت جز، و پس از آن کل، بیان کننده بازگشت به سنت گرایی بود. تمرکز هنرهای میهنی به شکل اتحادیه های خلاقیت درامد، که منعکس کنندهسلسله مراتبهنرمنداندر اتحاد جماهیر شوروی بود. در نیمه اول سال های 1930 توجه زیادی به معماری شده است که در آن به یک روش غیر منتظره خلق و خوی جنبش مدرن و رمانتیک های پس از انقلاب در هم تنیده شده است. در این دوره کوتاه در معماری دوره شوروی دوباره گرایش به مدرنیزاسیون و تغییرات در شکل کلاسیک، که در اروپا در سال های 1910به وجود آمده بود، شکل گرفت که منجر به توسعه سازه های ساده سفارش داده شده شد. گرایشات جدیدی شکل گرفتند که نزدیک به طرح رسمی آردکو آمریکا و اروپا بودند. در اواسط و اواخر دهه 1930، دوره سرکوب وحشتناک و سانسور مطبوعات، دوره طولانی بحران در معماری شوروی آغاز شد. که تا پایان سال های 1950 ادامه داشت. این دوره بازگشت کامل به فرم های سنتی با وام گرفتن مستقیم از میراث تاریخی تحقق می یابد.
کار بزرگی که توسط معماران شوری انجام شد، در جریان مرمت و احیای شهرهای روسیه پس از جنگ جهانی دوم بود. تاثیراین جنگوحشتناک آنچنان قوی بود که مرمت مهم ترین آثار روسیه نسلی از معماران جنگ روسی را قهرمانانه به جریان انداخت که تاکنون پایان نپذیرفته است. پس از مرگ استالین و برگزاری کنگره بزرگی در کرملین، ساخت و ساز و تحول در معماری شوروی و گسترش آن به شدت آغاز می شود. در معنای رسمی معماری به مدرنیسم زیبایی شناسی جهان باز می گردد. اگر که در معماری خانه ها از آن زمان تا سال های زیادی پس از آن روند تقلیل گرایی فنی و کاربردگرایی محض به چشم می خورد، اما در معماری ساختمان های عمومی فضای معینی برای خلاقیت مستقل معماران حفظ شده است. از سال 1960 با شیوع گسترده گرایش معماری به طراحی مسکونی تیپیک سیاست شهرسازی شوروی را شکل می داد. فرم هایمدرنیسم ومینیمالیسمدر معماریعمومیشاملسنتزفعالاز هنرتاریخی-مجسمه سازیو نقاشی می شد. تحقیقاتی در زمینه اشکال جدید ساختاری: پوسته های آهنی بتنی، سازه های کابلی و ... شد. معماری مسکونی تا پایان اتحاد جماهیر شوروی عملا فراتر از خلاقیت فردی معماری نرفت. در چارچوب موج مدرنیسم روسی دومین موج از گرایشات تاریخی نشات می گیرد که می توان آن را کلاسیک غیرفرمایشی نامید. در کنار مدرنیسم رشد مشابه داخلی در مقایسه با جریان های جهانی در معماری به عنوان ساختار گرایی، متابولیسم و بروتالیسم آغاز می شود. تقریبا در معماری سال های 1980-1970 روسیه به طور کلی جریان پست مدرنیسم که در اروپا و آمریکا همه گیر شده بود، نمود پیدا نکرده بود. با پیدایش موج قوی معماری "کاغذی" در سال های 1980، که بیان کننده وضعیت معماران و غیر کانفورمیست ها بود، پیشینه ای برای تحقیقات رسمی و زیبایی شناسی ایجاد کرد و بر اساس زندگی معماری کنونی ما شکل گرفت. اکثر معمارانی که امروزه در کارگاه های خصوصی کار می کنند، و در طراحی و ساخت فعال هستند، خلاقیت خود را در محیط "کاغذی" شوروی آغاز کردند. (Александр Стругач,Cached - Similar ) امروزه معماران در روسیه سبک خاصی را دنبال نمی‌کند. ساخت خانه‌های پرتجمل با هزینه بالا در روسیه و سن پطرزبورگ متداول شده است و در واقع به نوعی سبک معماری امروز روسیه تابع مسائل مالی، سلایق شخصی و شرایط روز است.
[1]-. Annibale Carracci (1560 – 1609).
2. Caravagio (1571 – 1610).
3. Diego Velasquez (1599 – 1660).
4. Peter Paul Rubens (1577 – 1640)
5. Frans Hals (1581 – 1666)
6. Rembrandt Van Rijn (1606 – 1669).
7. Yan Vermeer (1632 – 1675).
8. Nicols Poussin (1594 – 1665).
9. Anthony Van Dyck (1599 – 1641).
10. Jacob – Van Ruisdeal (1629 – 1682).