مقاطع تحصیلی در مراکز آموزش عالی قزاقستان

در آموزش عالی: یک ساعت کلاس دانشگاهی متناسب با رشته و سال تحصیلی بین ۵۰، تا ۱۰۰ دقیقه متغییر است، مدت زمان کل سال تحصیلی تقریبا ۳۶ هفته است که دوره علمی یک ترم ۱۵ هفته تعریف شده است.

آموزش عالی در جمهوری قزاقستان از نظر قانون به سه دسته تقسیم می‌شود:

• آموزش عالی پایایی؛
• آموزش عالی تخصصی؛
• آموزش عالی علمی و تعلیمی (فوق لیسانس، دکترا).

آموزش عالی در جمهوری قزاقستان بر طبق استاندارد بولونیا در سه مقطع یعنی لیسانس (کارشناسی)، فوق لیسانس (کارشناسی ارشد) و دکترا انجام می‌شود. اما فقط دانش آموزانی که آموزش متوسطه، فنی و حرفه‌ای و یا متوسطه‌ی ویژه را می‌خوانند می‌توانند در دانشگاه‌ها ادامه‌ی تحصیل بدهند. آموزش عالی در مقطع لیسانس (کارشناسی) ۴ سال، در مقطع فوق لیسانس (کارشناسی ارشد) ۲ سال (آموزش عالی ویژه ۱ سال) و در مقطع دکترا 2-3 سال طول می‌کشد. ولی کسانی که در رشته‌های پزشکی درس می‌خوانند اول باید دیپلم آموزش عالی را که ۵ سال طول می‌کشد گذرانده بعد دوره‌ی تخصصی (residency) را بگذرانند و سپس وارد دوره‌ی فوق لیسانس و دکترا شوند.

در جمهوری قزاقستان موسسه‌های آموزش عالی در قالب انستیتو، اکادمی و دانشگاه فعالیت می‌کنند.بر طبق آمار سال ۲۰۱۰-۲۰۱۱ در کشور قزاقستان ۱۴۹ موسسه آموزش عالی از جمله ۹ دانشگاه ملی، ۱۳ موسسه آموزش عالی نظامی و ۹۶ موسسه‌ی خصوصی فعالیت می‌کنند و تقریبا ۶۲۰ هزار دانشجو (به جز دانشجویان ارشد و دکترا) درس می‌خوانند. شهروندان قزاقستان امکان آموزش عالی رایگان (البته آموزش عالی اولیه) را دارند. بر طبق قانون موسسه‌های آموزش عالی دولتی و خصوصی دارای حقوق مساوی هستند. در زمینه‌های خاصی آن‌ها حقوق مستقلی دارند. هم موسسه‌های دولتی و هم موسسه‌های خصوصی حق دارند با دانشگاه‌ها و شرکای بین المللی روابط مستقیمی برقرار کنند، کارمند استخدام کنند، در زمینه‌های مختلف قرارداد ببندند و ... . اما موسسه‌های آموزش عالی خصوصی در مقایسه با موسسات دولتی می‌توانند راحت تر کتب مورد نیاز، وسایل کمک آموزشی اعم از فن آوری و تجهیزات آموزشی را تهیه نمایند، استادان خارجی را دعوت به همکاری کنند و ساختمان و زمین خصوصی برای خودشان داشته باشند. اما برنامه‌های آموزشی و تخصصی آموزش عالی را دولت تعیین می‌کند. هم موسسه‌های آموزش عالی دولتی و هم موسسه‌های آموزش عالی خصوصی تحت نظر وزارت آموزش و پرورش فعالیت می‌کند.مدیر دانشگاه‌های ملی را رییس جمهور کشور و مدیر سایر دانشگاه‌ها دولتی را دولت منصوب می‌کنند. اما موسسه‌های دولتی و خصوصی حق ندارند در دانشگاه خود رشته، تخصص، پذیرش دانشجو، اعطای بورسیه، فرایند آموزشی، اعطای درجه علمی را به روش خودشان انجام بدهند برای این کار اجازه‌ی دولت ضروری است. دولت سالانه بودجه و میزان بورسیه‌های دانشگاه‌ها را معین می‌کند. البته بورسیه‌های دولتی به برندگان مسابقات بین المللی و سراسری کشور، به برندگان در امتحانات (یعنی کسانی که در طول آموزش متوسطه به عنوان دانش آموزان ممتاز بوده‌اند و توانسته‌اند در امتحانات امتیازات بالایی را کسب نمایند) اعطا می‌کنند و هم چنین بر اساس کنکور هم بورسیه اعطا می‌گردد. البته برای دانش آموزان معلول، یتیم، روستایی هم بورسیه هایی داده می‌شود. بعد از اتمام آموزش متوسطه دانش آموزان کنکور می‌دهند و براساس نتیجه‌ی آن اجازه‌ی ورود به دانشگاه‌ها به آن‌ها داده می‌شود.

اقدامات دریافت مجوز رسمی بین المللی دانشگاه‌ها از جمله مجوز ویژه و تخصصی باید انجام شود. بر طبق داده‌های وزارت آموزش و پروش جمهوری قزاقستان ۵ دانشگاه ملی کشور در راه به دست آوردن اعتبار بین المللی در حال بررسی هستند. با این هدف دو دانشگاه ملی قزاقستان یعنی دانشگاه ملی الفارابی و دانشگاه ملی فنی حرفه‌ای به نام ساتپایف اعتبار بین المللی کسب نموده‌اند. دانشگاه الفارابی اعتبار بین المللی را از آژانس اعتباری لامان و دانشگاه ملی فنی حرفه‌ای از مرکز اعتباری روسیه و آلمان دریافت کرده‌اند. دانشجویان مقطع لیسانس در دانشگاه‌ها حق انتخاب زبان آموزشی را دارند یعنی آن‌ها می‌توانند به زبان قزاقی، روسی و یا انگلیسی تحصیل کنند. اما دانشجویان فوق لیسانس و دکترا فقط باید به زبان انگلیسی ادامه تحصیل دهند. دانشجویان به شکل زیر می‌توانند در موسسه‌های آموزش عالی درس بخوانند:

• کلاس‌های روزانه؛
• آموزش غیر حضوری؛
• کلاس‌های شبانه؛
• آموزش از راه دور.

بورس تحصیلی

علاوه بر این؛ در سال ۱۹۹۳ رییس جمهور قزاقستان برنامه‌ی آموزشی «بالاشاک» را تصویب کرد. بر اساس این برنامه دانشجویان با استعداد می‌توانند در دانشگاه‌های معروف جهان بورسیه‌ی دولتی دریافت نمایند و به طور رایگان تحصیل نمایند ولی از آنجا که دانشجویان بورسیه‌ی دولت می‌باشند و با خرج دولت در خارج از کشور (کشورهایی اعم از انگلستان، آلمان، کره جنوبی، چین، مالزی، امریکا و غیره) درس می‌خوانند آن‌ها متعهدند هنگام برگشت برای دولت کارکنند به این ترتیب اشتغال دانشجویان تضمین می‌شود.