زیمبابوه در یک نگاه
زیمبابوه، با نام استعماری رودزیا، از کشورهای مهم حوزه جنوب آفریقاست که دوره های مختلفی را در تاریخ پر فراز و نشیب خود دیده است. این کشور تنها مستعمره بریتانیاست که بر خلاف دیگر مستعمرات بریتانیا دو دوره مجزا و متفاوت از استعمار را تجربه کرده است.
موقعیت جغرافیایی
کشور زیمبابوه با مساحت 390580 کیلومتر مربع در جنوب مرکزی آفریقا و در بین رودخانههای "لیمپوپو"(Limpopo) و" زامبزی" (Zambezi) واقع شده و محصور در خشکی است.
مساحت کشور
9/6میلیون کیلومتر مربع. سومین کشور بزرگ جهان پس از روسیه و کانادا.
مرزهای زمینی
کشورهای همسایهی آن: زامبیا در شمال، موزامبیک در شرق، بوتسوانا در غرب و آفریقای جنوبی در جنوب میباشند.
جغرافیای طبیعی
کشور زیمبابوه با مساحت 390580 کیلومتر مربع در جنوب مرکزی آفریقا و بین رودخانههای لیمپوپو و زامبزی واقع شده و محصور در خشکی است. کشورهای همسایهی آن زامبیا در شمال، موزامبیک در شرق، بوتسوانا در غرب و آفریقای جنوبی در جنوب میباشند.
قسمت اعظم این کشور در فلات مرکزی مرتفعی قرار گرفته که ارتفاع آن از سطح دریا بین 1200 تا 1600 متر میباشد. شرق کشور منطقهای کوهستانی است و رشتهکوه نیانگانی در این منطقه قرار گرفته و بلندترین قلهی آن 2592 متر ارتفاع دارد.
فلات مرتفع: شامل فلات هیولد که 25 درصد از کل مساحت فلاتی کشور را تشکیل میدهد.
فلات متوسط: منطقهای وسیع که شامل بسیاری از زمینهای قابل کشت کشور میباشد و ارتفاع آن از سطح دریا حدود 1200 متر است.
فلات کمارتفاع: با ارتفاع کمتر از 600 متر که شامل درههای زامبزی، لیمپوپو و رودخانه سابی-لوندی است.
رودخانه زامبزی، مهمترین رودخانه کشور، 2574 کیلومتر طول دارد و در شمال زیمبابوه قرار گرفته است. این رودخانه در مسیر خود به آبشار باشکوه ویکتوریا میرسد. رودخانه لیمپوپو نیز در ناحیه مرزی جنوب زیمبابوه قرار داشته و در نهایت به اقیانوس هند میپیوندد. دیگر رودخانههای مهم این کشور شامل رودخانههای رانده، سیو، پونگوه، مازوئه (400 کیلومتر)، شاشه (300 کیلومتر)، مانیامه (260 کیلومتر) و بوزی (250 کیلومتر) میباشند.
دریاچه چیورو (26 کیلومتر مربع): مهمترین منبع آب شهر حراره که در سال 1952 ساخته شد.
دریاچه کاریبا: یکی از چهار دریاچه بزرگ مصنوعی جهان و دومین دریاچه بزرگ آفریقا که بین 1958 تا 1963 به دنبال تکمیل سد کاریبا آبگیری شد. پیوند=https://dmelal.ir/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87.jpg|بندانگشتی|موقعیت جغرافیایی زیمبابوه(1403). برگفته از سایت ویکی جو، قابل بازیابی از https://wikijoo.ir/index.php/%D8%B2%DB%8C%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87 وسعت آن بیش از 220 کیلومتر طول و 40 کیلومتر عرض است.
زیمبابوه دارای دو فصل سرد (از آوریل تا اواسط سپتامبر) و فصل بارانی (از اواخر نوامبر تا اواخر مارس) میباشد. در فصل بارانی، سطح آب رودخانهها افزایش مییابد و حجم آب آبشار ویکتوریا در اواخر فصل باران به بالاترین میزان خود میرسد.
دمای این کشور در طول سال از 13 تا 30 درجه سانتیگراد متغیر میباشد. شبهای زمستانی سردترین دما و ماههای اکتبر و نوامبر گرمترین روزهای سال را دارند.
مهمترین منابع طبیعی زیمبابوه شامل زغال سنگ، سنگ کروم، سنگ سیلیکات، طلا، نیکل، مس، سنگ آهن، وانادیوم، لیتیوم، قلع و فلز پلاتینیوم میباشد. بخش وسیعی از زیمبابوه پوشیده از جنگل است اما قطع درختان و جنگلزدایی اکوسیستم طبیعی کشور را تهدید میکند.
زیمبابوه به داشتن بوفالو، فیل، پلنگ، شیر و کرگدن که به "پنج حیوان بزرگ" (Big five) معروفاند، مشهور است. همچنین گونههایی مانند بز کوهی، گورخر، زرافه و اسب آبی نیز در این کشور یافت میشوند.
آبشار ویکتوریا از بزرگترین و مهمترین آبشارهای جهان است. ارتفاع آن 108 متر و پهنای آن 1.6 کیلومتر بوده و در مرز زامبیا و زیمبابوه قرار دارد. این آبشار در زبان بومیان منطقه "موسی اوآ تونیا" خوانده میشد که به معنی "مه خروشان" است. دیوید لیوینگستون، کاشف اسکاتلندی، آن را در سال 1855 کشف کرد و به نام ملکه ویکتوریا نامگذاری نمود.
برخی از دیگر جاذبههای گردشگری زیمبابوه:
- پارک طبیعی آبشار ویکتوریا
- پل رودخانه زامبزی
- پارک طبیعی هوانگه
- صخرههای طبیعی رودز
- دریاچه کاریبا
- زیمبابوه بزرگ
- تپههای ماتوبو
پایتخت
حراره(هَراره هم نوشته میشود) پایتخت کشور زیمبابوه است. حراره در شمال خاوری زیمبابوه و در سرزمینی به نام Mashonaland واقع شدهاست. جمعیت کلانشهر حراره و حومه نزدیک به ۲٬۸۰۰٬۰۰۰ نفر است. حراره در ارتفاع ۱٬۴۸۳ متری از سطح دریا واقع شدهاست و اقلیم اقیانوسی دارد.
هراره مرکز تجاری، مالی و ارتباطی زیمبابوه است. این شهر یک مرکز تجاری برای توتون، ذرت، پنیه و مرکبات به حساب میآید.
سیستم حکومت
کشور زیمبابوه با نظام حکومتی جمهوری از سال 1979 یعنی یک سال پیش از کسب استقلال و در دورانی که تحت قیمومیت بریتانیا بود دارای قانون اساسی شد. قانون اساسی این کشور در سالهای 2005 و 2013 مورد بازبینی قرار گرفته و اصلاحاتی در آن صورت گرفت. علیرغم تأکید جدی قانون اساسی بر تقسیم قدرت بین حزب حاکمه به ریاست رئیس جمهور و حزب مخالف به رهبری چانگیرایی و توزیع قدرت در اداره کشور، واقعیت موجود در دوران بعد از استقلال به خصوص در بیش از یک دههی اخیر از حاکمیت مطلقه رئیس جمهور به عنوان تنها قدرت اجرایی کشور حکایت میکند
نام رئیس جمهور کنونی
امِرسون منانگاگوا روز جمعه ۲۴ نوامبر ۲۰۱۷ طی یک مراسم رسمی در هراره، بعنوان ریاست جمهوری سوگند یاد کرد. این مراسم بدنبال کنارهگیری موگابه پس از ۳۷ سال در حضور هزاران شهروند زیمبابوه برگزارشد.
قانون اساسی
قانون اساسی زیمبابوه که ابتدا در سال 1979 تحت عنوان "قانون اساسی لانکستر" تصویب شد، پس از چندین تلاش ناموفق، در 16 مارس 2013 طی یک همهپرسی با رأی مثبت 95 درصدی مردم95 درصدی مردم جایگزین گردید. این قانون جدید، که نتیجه توافق میان حزب زانو-پی اف و حزب جنبش برای تغییر دموکراتیک بود، محدودیت دوره ریاست جمهوری به دو دوره پنجساله را تعیین کرد، نخستوزیری را حذف نمود و اختیارات رئیسجمهور را تحت نظارت مجلس قرار داد، اما به دلیل عدم عطف به ماسبق شدن قانون، رابرت موگابه همچنان توانست نامزد انتخابات شود و در صورت پیروزی، تا سن 99 سالگی د
جمعیتر قدرت بماند.
دوره اول مانند دیگر مستعمرات با ورود سفید پوستان اروپایی و بیشتر در قالب میسیونرهای مسیحی آغاز شد و برای سال های طولانی ادامه یافت.دورانی که آکنده از ظلم و بیداد سفید ها علیه بومیان،بی عدالتی های اجتماعی،رفتارهای تحقیرآمیز و برده وارانه با سیاهان و ... همراه بود.دوره دوم استعمار در دهه شصت و با جدایی رودزیا از بریتانیا آغاز شد.از این زمان اقلیت سفید پوست نه به عنوان کارگزاران استعماری بریتانیا که در شکل حکومت نژاد پرست رودزیا بر سرنوشت کشور و ملت مظلوم زیمبابوه حاکم شدند.رنج و سختی سیاهان در دوران پانزده ساله رژیم نژاد پرست رودزیا کمتر از سال های طولانی استعمار اول نبود.زیمبابوه تنها مستعمره ای بود که چندین سال پس از جدایی از استعمارگر اصلی و اعلام خودمختاری،توسط حکومتی از اقلیت سفید پوست اداره شده است.مبارزات استقلال طلبانه سیاهان این کشور که از دوران اولیه استعمار آغاز شده بود هم چنان در دوران حکومت سفیدپوستان نژاد پرست به شدت ادامه داشت.این مبارزات در دهه 80 میلادی با رهبری مبارزان بزرگی چون رابرت موگابه به پیروزی رسید و مردم رنج دیده این کشور با ابراز مخالفت های سیاسی و اجتماعی و مبارزات مسلحانه موفق شدند سرزمین آبا و اجدادی خود را پس از قرن ها سلطه ی اشغالگران،رها سازند.
پس از گذشت بیش از سه دهه از استقلال زیمبابوه،مردم این کشور هنوز از دشمنی ها و سنگ اندازی های قدرت های غربی و در رأس آنها آمریکا و انگلیس رهایی نیافته اند.به دنبال اعلام سیاست باز پس گیری اراضی کشاورزی باقی مانده در مالکیت سفید پوستان و اعاده آنها به سیاهان از سوی موگابه،غرب به سرکردگی دو دولت فوق تحریم های شدیدی علیه زیمبابوه وضع نمود که این امر موجب چرخش سیاسی این کشور به سمت کشورهای دیگر مانند برخی کشورهای بلوک شرق و بعضی از کشورهای آسیایی مانند چین،ج.ا.ایران و ...گردید.
هم زمانی کسب استقلال سیاسی در زیمبابوه و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و هم سویی دو کشور در نگرش های ضد امپریالیستی و حمایت از جنبش های آزادی خواهی در جهان موجب گسترش روابط همه جانبه دو کشور گردید.
زیمبابوه در طول تاریخ تحولات سیاسی واجتماعی خودهمواره به عنوان یکی از مهم ترین کشورهای قاره آفریقا و به طور خاص حوزه جنوبی این قاره قلمداد می شد.این کشور در جریان مبارزات مردمی با استعمار بریتانیا قبل و بعد از استقلال خود،دارای ویژگی هایی است که شناخت این خصوصیات در مطالعات مربوط به حرکت های استقلال طلبی حایز اهمیت می باشد.
نوشتار حاضر در راستای اجرای طرح نوین معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان فرهنگ وارتباطات اسلامی در تدوین و چاپ مجموعه کتاب های فیروزه ای " جامعه و فرهنگ کشورهای جهان" به منظور آشنایی با کشور زیمبابوه تهیه شده است.اثر حاضر مجموعه ای از یافته های حاصل مشاهده حضوری اینجانب در دوران اقامت در این کشور به عنوان رایزن فرهنگی در سال های 1385 تا 1388 و نیز بررسی منابع موجود و در دسترس در خصوص زیمبابوه، کسب اطلاعات غیر مکتوب از طریق گفت و گو و مصاحبه با تنی چند از اساتید دانشگاهی و شخصیت های فرهنگی زیمبابوه و همکاران ایرانی که سال هایی را در کسوت نمایندگان سیاسی و فرهنگی ایران در این کشور بوده اند،می باشد.
کتاب جامعه و فرهنگ زیمبابوه از یک مقدمه و دوازده فصل تشکیل شده است و در پایان کتاب فهرست منابع مورد استفاده جهت اطلاع خوانندگان آورده شده است.در هر یک از فصول یکی از مباحث فرهنگی،اجتماعی،سیاسی واقتصادی آن کشور بررسی شده است.