مشاهیر ادبی ژاپن
ادبیات معاصر
از نویسندگانی که ادبیات جدی‌تر این دوره را نمایندگی کردند می‌توان به شوتارو یاسوئوکا[1]، جون‌نوسوکه یوشی‌یوکی[2]، شوساکو اندو[3]، یاسوشی اینو‌ئوئه[4]، شینتارو ایشیهارا[5]، تاکه‌شی کایکو[6] و کنزابورو اوئه[7] اشاره کرد. از میان این نویسندگان کنزابورو اوئه در سال 1994 م دومین جایزه نوبل ادبیات را برای ژاپن دریافت کرد. آثار نخست اوئه اغلب درباره جنگ و مسائل سیاسی بود، اما با تولد پسرش که دچار معلولیت ذهنی بود تحول بزرگی در کارهای اوئه پدید آمد و به نوشتن درباره انسان و روابط انسانی روی آورد. از میان نویسندگانی که در دهه اول و دوم قرن بیست و یکم فعالیت داشتند هاروکی موراکامی شناخته‌شده‌ترین آن‌ها است. اغلب آثار موراکامی به بسیاری از زبان‌های جهان از جمله فارسی ترجمه شده‌اند و در کشورهای مختلف جزو پرفروش‌ترین کتاب‌ها بوده‌اند. از نویسندگان مطرح دیگر این دوره می‌توان از بانانا یوشیموتو[8] نیز نام برد.
هنر گرایی
مشهورترین نویسنده هنرگرایی که در دوران جنگ و قبل و بعد از آن فعال بود یاسوناری کاواباتا[1] است. کاواباتا نخستین نویسنده ژاپنی است که موفق به دریافت جایزه نوبل ادبیات شد و شهرتی جهانی به دست آورد. داستان‌های کاواباتا مضامینی روان‌شناختی دارند و موضوعاتی نظیر مرگ و زندگی، زشتی و زیبایی و عشق و نفرت در آن‌ها پررنگ است. «رقصنده ایزو»[2]، «دهکده برفی»[3]، «هزار درنا»[4]، «آوای کوهستان»[5]، «داستان‌های کف‌دستی»[6] برخی از داستان‌های کاواباتا هستند که به زبان‌های مختلف دنیا از جمله فارسی ترجمه شده‌اند. کاواباتا در روز دریافت جایزه نوبل در سال 1968 سخنرانی مشهوری با موضوع زیبایی در فرهنگ ژاپن ایراد کرد. از دیگر نویسندگان این جریان می‌توان از ریئیچی یوکومیتسو[7]، ماسوجی ایبوسه[8]، موتوجیرو کاجیئی[9]، تاتسوئو هوری[10]، سِی ایتو[11]، هیده‌ئو کوبایاشی[12]، آتسوشی ناکاجیما[13] و کونیئو یاناگیدا نام برد.
ادبیات مدرن
شویو تسوبوئوچی[1] نویسنده و منتقد در سال 1885 در کتابی با نام «ماهیت داستان»[2]، رمان مدرن غربی و ویژگی‌های آن را به جامعه ژاپن معرفی کرد. دو سال بعد و با تأثیرپذیری از این کتاب، شیمِی فوتاباتِی[3] رمان «ابر شناور»[4] را نوشت که با این که داستانی ناتمام است، نخستین رمان مدرن ژاپنی و نقطه آغاز داستان مدرن در ژاپن محسوب می‌شود. فوتاباتِی در رشته زبان و ادبیات روسی در دانشگاه تحصیل کرده بود و سابقه ترجمه برخی از رمان‌های رئالیستی روسی را به زبان ژاپنی داشت.
گروهی از نویسندگان که دل‌بسته آثار فاخر ادبیات کلاسیک ژاپن بودند راه بازگشت به گذشته را پیش گرفتند و در صدد احیاء ادبیات پرشکوه کلاسیک برآمدند.کویو اوزاکی[1]، روهان کودا[2] و ایچی‌یو هیگوچی[3] شاخص‌ترین آنان بودند. هیگوچی که از معدود زنان نویسنده در آن دوران بود، با این که در طول عمر کوتاه 24 ساله خود آثار اندکی پدید آورد، تأثیر ماندگاری بر ادبیات ژاپن بر جای گذاشت. هیگوچی را می‌توان نخستین نویسنده زن حرفه‌ای در دوران مدرن ژاپن محسوب کرد.
نقطه عطف بعدی در ادبیات مدرن ژاپنی، ظهور جریان رمانتیسم بود که با ترجمه اشعار اروپایی آغاز شد و اوگای موری[1] از آغازگران این جریان بود. موری که پزشک و جراح ارتش بود مدتی در آلمان در رشته بهداشت تحصیل کرده بود و زبان آلمانی می‌دانست. او علاوه بر ترجمه شعر و دیگر آثار ادبی از نویسندگانی چون هانس کریستین اندرسن، به نوشتن رمان و داستان کوتاه روی آورد. مشهورترین داستان بلند او رمان «غاز وحشی»[2] است. اوگای که در انتشار مجلات ادبی و مجلات تخصصی پزشکی نیز بسیار پرکار بود، در سال‌های بعد به نوشتن داستان‌های تاریخی با پس‌زمینه قرون وسطای ژاپن و دوره ادو روی آورد. از دیگر نویسندگان مشهور جریان رمانتیسم این دوره می‌توان به کیوکا ایزومی[3]، توکوکو کیتامورا[4] و کِنجیرو توکوتومی[5] نیز اشاره کرد.
توسون شیمازاکی[6] دانش‌آموخته زبان و ادبیات انگلیسی که او نیز تا نخستین سال‌های قرن بیستم از نویسندگان جریان رمانتیسم بود، با نوشتن رمان «نافرمانی»[7] در سال 1906 جریان ناتورالیسم را در ادبیات ژاپن بنیان نهاد.
شیمازاکی و تایاما را به همراه دوپّو کونیکیدا[1] بنیان‌گذاران ناتورالیسم در ادبیات ژاپن می‌شناسند.علاوه بر اوگای موری که در نیمه دوم فعالیت‌های خود با داستان‌های تاریخی پرچمدار نورمانتیسم بود، نویسندگان دیگری نظیر سوسه‌کی ناتسومه[2] را نیز می‌توان در نحله نورمانتیست‌ها جای داد.
سوسه‌کی یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان ادبیات مدرن و به اعتقاد بسیاری، بزرگ‌ترین نویسنده سراسر دوران میجی است. مشهورترین رمان‌های او عبارت‌اند از «من گربه هستم»[3]، «ارباب جوان»[4]، «بالش علفی»[5]، «پس از آن»[6] و «دل»[7].
[1] 国木田獨歩/Kunikida Doppo(1871-1908).
[2] 夏目漱石/Natsume Sōseki(1867-1916).
[3] 『吾輩は猫である』/Wagahai wa neko dearu.
[4] 『坊ちゃん』/Bochchan.
[5] 『草枕』/Kusamakura.
[6] 『それから』/Sorekara.
[7] 『こゝろ』/Kokoro.
گروه دوم نویسندگان جریان ضدناتورالیسم نویسندگان نحله زیبایی‌گرا بودند که به دنبال کشف و احیا و نشان دادن زیبایی در آثار خود بودند. از نویسندگان شاخص این نحله می‌توان به کافو ناگای[1]، جون‌ایچیرو تانیزاکی[2] و هاروئو ساتو[3] اشاره کرد.
[1] 永井荷風/Nagai Kafū(1879-1959).
[2] 谷崎潤一郎/Tanizaki Junichirō(1886-1965).
[3] 佐藤春夫/Satō Haruo(1892-1964).
[1] 森鴎外/Mori Ōgai(1862-1922).
[2]『雁』/Gan.
[3] 泉鏡花/Izumi Kyōka(1873-1939).
[4] 北村透谷/Kitamura Tōkoku(1868-1894).
[5] 徳富健次郎/Tokutomi Kenjirō(1868-1927).
[6] 島崎藤村/Shimazaki Tōson(1872-1943).
[7] 『破戒』/Hakai.
[1] 尾崎紅葉/Ozaki Kōyō(1868-1903).
[2] 幸田露伴/Kōda Rohan(1867-1947).
[3] 樋口一葉/Ichiyō Higuchi(1872-1896).
[1] 坪内逍遥/Tsubouchi Shōyō(1859-1935).
[2] 『小説神髄』/Shōsetsu shinzui.
[3] 二葉亭四迷/Futabatei Shimei(1864-1909).
[4] 『浮雲』/Ukigumo.
[1] 川端康成/Kawabata Yasunari(1899-1972).
[2] 『伊豆の踊子』/Izu no odoriko.
[3] 『雪国』/Yukiguni.
[4] 『千羽鶴』/Senbazuru.
[5] 『山の音』/Yama no Oto.
[6] 『掌の小説』/Tanagokoro no shōsetsu.
[7] 横光利一/Yokomitsu Riichi(1898-1947).
[8] 井伏鱒二/Ibuse Masuji(1898-1993).
[9] 梶井基次郎/Kajii Motojirō(1901-1932).
[10] 堀辰雄/Hori Tatsuo(1904-1953).
[11] 伊藤整/Itō Sei(1905-1969).
[12] 小林秀雄/Kobayashi Hideo(1902-1983).
[13] 中島敦/Nakajima Atsushi(1909-1942).
[1] 安岡章太郎/Yasuoka Shōtarō(1920-2013).
[2] 吉行淳之介/Yoshiyuki Junnosuke(1924-1994).
[3] 遠藤周作/Endō Shūsaku(1923-1996).
[4] 井上靖/Yasushi Inoue(1907-1991).
[5] 石原慎太郎/Ishihara Shintarō(1932 -….).
[6] 開高健/Kaikō Takeshi(1930-1989).
[7] 大江健三郎/Ōe Kenzaburō(1935-….).
[8] 吉本ばなな/Yoshimoto Banana(1964-….).