تشکیل دولت نظامی در گوانگ جو
در 6 ژوئن سال 1916، یوان شیکای بهطور ناگهانی و غیر منتظره درگذشت و شیرازهی امور از هم گسست. دور جدیدی از هرج و مرج در کشور بار دیگر آغاز و 5 ایالت جنوبی اعلام خود مختاری کردند. در این اوضاع و احوال نا بسامان، کشور چین میان فرماندهان مختلف نظامی تقسیم شده و دولت مرکزی مقتدری وجود نداشت. سون با احساس خطر تجزیهی کشور، در سال 1917 برای ایجاد وحدت وارد کشور شده و با گروههای مختلف سیاسی و نظامی، حتی با برخی از جنگ سالاران برای ایجاد وحدت ملی و تشکیل دولت مقتدر وارد مذاکره شد.
در اواخر جنگ جهانی اول، سون یات سِن تحت فشار آمریکا به متفقین پیوست. وی انتظار داشت که با پیوستن به متفقین پس از شکست آلمان، مناطق تحت نفوذ و تصرف آلمان در چین مانند«شَندونگ» دوباره به چین بازگردانده شود. ولی در مذاکرات و معاهدهی وِرسای، غربیها بهصورت محرمانه توافق کردند که این منطقه را به ژاپن واگذار کنند. این امر در بین طبقات روشنفکر و جوان چینی و کارگران که در بین آنها نام چوئن لای و مائوتسه تنگ هم بهچشم می خورد، یأس و بدبینی زیادی ایجاد کرد. به دنبال آن، در چهارم ماه مه سال 1919دانشجویان و روشنفکران چینی جنبشی فرهنگی-سیاسی بهراه انداختند که به جنبش چهارم ماه مه معروف شد. بزرگترین تأثیر این جنبش در کنار آثار سیاسی، این بود که تغییر اساسی در خط نوشتاری چین بهوجود آمد و آخرین نفوذ ارزشهای کنفوسیوسی نیز از جامعهی چینی طرد شد. دیدگاههای انقلابی این جنبش به حدی محبوبیت پیدا کرد که با الهام از انقلاب بلشویکی روسیه، انقلابیون چپگرای چینی هم درسرتاسر چین جای پای خوبی پیدا کردند. در همین ایام بود که برای نخستین بار، مقالات لنین در چین منتشر و در سال1920 مانیفست کمونیست به چینی ترجمه و چاپ شد.
سون یات سِن، سرخورده از غرب، از لنین درخواست کمک کرد و جواب مثبت و بسیار امیدوار کنندهای گرفت. روسها در نخستین اقدام، همهی قراردادهای استعماری که در زمان تزارها به چین تحمیل شده بود را لغو و تمام امتیازات ارضی که از چین گرفته شده بود را به چین بازگرداندند. در چنین فضائی، مکاتبات متعدد سون یات سِن با لنین، فصل جدیدی در حمایت روسیه از ملی گرایان چینی گشود. تحت تأثیر افکار بلشویکهای روسی، در سال1921 جوانان چپگرای چینی رسما حزب کمونیست چین را تشکیل دادند. در آن زمان کمونیستها اجازه یافتند همزمان هم در حزب ملی گرای کومین تانگ وهم در حزب کمونیست عضویت داشته باشند.
سون یات سِن، پس از تلاش و هماهنگیهای زیاد در سال 1921 در گوانگجو یک حکومت مستقل تشکیل داد. بین سالهای 1921تا1927، در جنوب چین سه دولت مختلف شکل گرفت: دولت موقت نانجینگ (1921)، دولت نظامی گوانگ جو (1921 تا 1925) و دولت ملی در گوانگ جو که بعدا به ووخَن منتقل شد (1925 تا 1926).
نیز نگاه کنید به
سون یات سن، بنیانگذار جمهوری چین؛ چوئن لای، نخست وزیر مادام العمر جمهوری خلق چین؛ مائو تسه تونگ(مائو زدونگ)، بنیانگذار جمهوری خلق چین
منبع اصلی
سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی.
نویسنده مقاله
علی محمد سابقی