جمهوری پنجم در فرانسه

نام دولت کنونی فرانسه است که از ۵ اکتبر ۱۹۵۸ پدید آمده‌است. این جمهوری توسط شارل دوگل (Charles de Gaulle) بر ویرانه‌های جمهوری چهارم فرانسه ساخته‌شد. با کنار گذاشتن نظام پارلمانی ناکارآمد جمهوری چهارم، نوعی نظام ریاستی زاده‌شد که در آن رئیس کشور دیگر مقا‌می‌ تشریفاتی نیست و رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر هر دو در اداره عملی کشور نقش دارند. موریس دوورژه (Maurice Du verger) آن را یک نظام سیاسی جدید نامید و اصطلاح نظام نیمه ریاستی را برای توصیف آن ابداع کرد و در دهه ۱۹۹۰ بیشتر کشورهای کمونیستی پیشین با الهام از جمهوری پنجم این الگوی حکومتی را برای کشور خود برگزیدند.

عامل پایه‌ریزی جمهوری پنجم، بحران الجزایر بود. هرچند فرانسه بسیاری از مستعمره‌هایش را در باختر آفریقا و جنوب شرقی آسیا از دست داده‌بود ولی هنوز الجزایر را نگاه داشته‌بود. سرانجام در ۵ ژوئیه ۱۹۶۲ الجزایر به استقلال رسید. شارل دوگل از این بحران برای پدیدآوردن جمهوری نوینی با رئیس‌‌جمهوری دارای اختیارات بیشتر سود برد. دوره زمامداری رئیس‌ جمهور در قانون اساسی نو بیشتر شد (در آغاز هفت سال و اکنون پنج سال) و قدرت رئیس ‌جمهور نیز در سنجش با دیگر رژیم‌های مردم‌سالار در اروپا بسیار بیشتر شد. قانون اساسی تازه در ۲۸ سپتامبر ۱۹۵۸ به همه‌پرسی گذارده شد و با رای ۸۲٫۶٪ مردم به تصویب رسید. رئیس جمهور در آغاز از سوی انجمن انتخاباتی برگزیده می‌شد ولی در سال ۱۹۶۲ دوگل پیشنهاد کرد که رئیس‌جمهور با رای مستقیم مردم برگزیده شود.

روسای جمهور جمهوری پنجم

ژنرال دوگل. برگرفته از سایت eavar، قابل بازیابی ازhttps://www.eavar.com/blog/2019/2/16/141628/charles-de-gaulle/

از زمان آغاز به کار جمهوری پنجم در 8 ژانویه سال 1959 تا سال 1969 منصب ریاست جمهوری فرانسه بر عهده ژنرال دوگل بود. ‌می ‌68 بزرگترین جنبش اجتماعی تاریخ فرانسه محسوب ‌می‌شود. این جنبش با شلوغی و تصرف چند دانشگاه و دبیرستان پاریس توسط دانشجوها و دانش‌آموزان شروع شد و به درگیری با مسئولین دانشگاه و پلیس انجامید. شورش عمو‌می‌ سراسر فرانسه را در برگرفت و به سرعت به حالت انقلابی تبدیل شد. با ادامه‌ی تظاهرات و اعتصابات فرانسه به کلی فلج شد. نتیجه تشدید درگیری‌ها و کشیدن آن به مهم‌ترین محله پاریس (کارتیه لاتن) و همراه شدن کارگران و اعتصاب عمو‌می‌و هرج و مرج اساسی شد. بنابر این درجنبش مه 68 جنبش دانشجویی، جنبش عدالت خواهی کارگری، جنبش آزادی خواهی زنان و بطور کلی جنبش جوانان به هم پیوند ‌می‌خورند. این حرکت اثر بسیار قابل توجهی در ادبیات، سینما، و هنرهای معاصر داشت و به عنوان یک نقطه‌ی روشن در خاطرات فرانسوی‌ها ثبت شده است. به هرحال این حرکت منجر به منحل‌ شدن پارلمان و انتخابات زود هنگام شد و در انتخابات بعدی طرفداران دوگل با اکثریت مطلق وارد پارلمان شدند. در سال 1969 دوگل موضوع اصلاح مجلس سنا و چند مساله دیگر را مطرح کرد ولی چون 53% آرای شرکت کنندگان در همه پرسی مخالف نظر او بود از منصب خود استعفا داد و از قدرت کناره گرفت و در روز 9 نوامبر 1970 در کلنبی (Colombey) درگذشت.

ژاک شیراک. برگرفته از سایت irna، قابل بازیابی ازhttps://www.irna.ir/news/83492173/%DA%98%D8%A7%DA%A9-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA

پس از او ژرژ پمپیدو از حزب گلیست به ریاست جمهوری فرانسه رسید و تا زمان مرگش در سال 1974 ریاست جمهوری این کشور را برعهده داشت. در انتخابات ریاست جمهوری سال 1975 والری ژیسکاردستن که از جناح راست و نماینده سرمایه‌داران فرانسه بود به پیروزی رسید و تا سال 1981 ریاست جمهوری آن کشور را بر عهده داشت. فرانسوا میتران (françois mitterand) از حزب سوسیالیست در انتخابات سال 1981 به ریاست جمهوری فرانسه انتخاب شد. در دوره بعد یعنی در انتخابات سال 1988 هم میتران برای بار دوم در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه پیروز شد. در انتخابات ریاست جمهوری در سال 1995 ژاک شیراک (Jacques chirac) شهردار پاریس و از حزب گلیست «ائتلاف برای جمهوری» بر رقیب خود لیونل ژوسپن (lionel jospin) از حزب سوسیالیست پیروز شد. در آن دوره اگرچه 8 نامزد از احزاب با گرایش‌های مختلف در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه حضور داشتند اما در واقع رقابت بین دو رقیب اصلی یعنی شیراک و ژوسپن بود. در دور اول انتخابات در 22 آوریل 1995 ژاک شیراک 7/20% و لیونل ژوسپن 3/23% آرا را به خود اختصاص دادند. اگرچه در دور اول ژوسپن از شیراک جلوتر بود اما چون سهم سایر گروه‌های راست‌گرا همچون حزب «ائتلاف برای دموکراسی فرانسه» و «جبهه ملی» از کل آرا به نسبت زیادتر بود، در دور دوم که تنها دو نامزد اصلی حضور داشتند رای احزاب و گروه‌های راست‌گرا به شیراک تعلق گرفت و در نهایت او با کسب 6/52% آرا در برابر 4/47% آرای ژوسپن به عنوان رئیس جمهوری فرانسه انتخاب شد. شیراک در دور دوم ریاست جمهوری در سال 2002 تنها به دلیل حضور لوپن، رقیب راست افراطی خود، دوباره رئیس جمهور شد. شعار آن روزها این بود: به دماغتان گیره بزنید و به شیراک رأی بدهید. شیراک که در دور نخست ۲۰درصد رأى آورده بود در دور دوم بیش از ۸۰ درصد رأى آورد. وی برای تشکیل اروپای متحد، تلاش زیادی کرد و قهرمان اروپای متحد نام گرفت. ولی در 2005 مردم فرانسه به همه پرسی او در مورد قانون اساسی اروپا، رأی ندادند.

سگولن رویال. برگرفته از سایت خبرگزاری شبستان، قابل بازیابی ازhttps://www.shabestan.news/news/569024/

پس از شیراک سارکوزی دبیر کل اتحاد برای جنبش مرد‌می‌در رقابت با دیگر نامزدهای ریاست جمهوری با کسب ۳۱/۱۱ ٪ آرا به دور دوم رسید و در رقابت با سگولن رویال (Marie-Ségolène Royal) از حزب سوسیالیست در ۲ مه ۲۰۰۷ با کسب ۵۳ درصد آرا به عنوان رئیس جمهور برگزیده شد. وی مهم‌ترین اهداف خود را تلاش در جهت کاهش کسر بودجه، افزایش امنیت کشور، سامان‌دهی وضع مهاجرت و مبارزه با نژادپرستی عنوان کرد.

نیز نگاه کنید به

تاریخ فرانسه