دوفو شاعر چینی
دوران حکمرانی سلسله تانگ در قرن‌های 7 تا 10 میلادی، در واقع، شکوفاترین دوره‌ی شعری کلاسیک در چین به شمار میرود. در همین دوران بود که گروهی از شاعران نامدار پا به عرصه‌ی وجود گذاشتند. در سال 712 میلادی «دوفو» در خانوادهای وابسته به دربار به دنیا آمد. پدر بزرگ«دوفو» نیز شاعری مشهور در سلسله تانگ بود، لذا در پرتوی آموزش و تربیت مطلوب در دوران کودکی «دوفو» از 7 سالگی سرودن شعر را آغاز کرد و از 14 سالگی به تحصیل و سیر و سیاحت در سراسر کشورپرداخت و با شاعران آن زمان مانند«لی بای» و «وانگ وِی» روابط تنگاتنگ بر قرار ساخت.
«دوفو» در 44 سالگی به عنوان ماموری پایین دست به کار مشغول شد. درهمین موقع بود که شورشی گسترده در کشور به وقوع پیوست و طی بیش از 10 سال، خسارات سینگینی به مردم وارد آورده و کشور را به ورطه‌ی بحران جدی کشاند. «دوفو» نیز که از این شورش در آمان نماند، مدت‌های نسبتا طولانی با مردم رنج دیده و مصیبت کشیده در آوارگی و بدبختی به سر برده و با چشمان خود آثار بلایا و مشکلات گوناگونی که طبقات مختلف اجتماعی در نوسانات بزرگ اجتماعی و خاصه زندگی اسفناک زحمتکشان با آن روبه رو می شوند را مشاهده کرد که بعدها همین مشاهدات، مضون مهم اشعارش را شکل داد.
از وی بیش از 1400 قطعه شعر باقی مانده است که بسیاری از آن ها پیرامون شرایط اجتماعی عصر شاعر و سرگذشت خودش به رشته‌ی تحریر در آمده است. اشعار«دوفو» از زاویه‌ی انعکاس زندگی اجتماعی در دوران تغییر و تحول سلسله تانگ، از وسعت و عمق خاصی برخوردار است، لذا تاریخ‌دانان بعد از وی همواره اشعارش را اشعار حماسی و یا یاداشت‌های تاریخی که به شیوه‌ی شعر نگاشته شده است نامیده اند.
دوفو، به حیوانات هم مثل مردم عشق می ورزید. در شورشی که توسط آن لوشان ((An Lushan) اَن لوشان، یکی از مقامات بلند پایه ی نظامی در بار امپراتور شوان زونگ در عصر سلسله تانگ بود که با استفاده از مقام و موقعیت خود و با حمایت همسر غیر قانونی امپراتور، در سال 755 میلادی با 150 هزار نیرو شورش بزرگی را علیه دربار رهبری کرد و پس از اشغال بخش زیادی از مناطق جنوبی در سال 756 میلادی خود را در شهر لویانگ، امپراتور چین اعلام کرد ولی یک سال بعد و در سال 757 میلادی، به دست پسرش به قتل رسید. در تاریخ آمده است که امپراتور برای سرکوب شورش اَن لوشان از حکام مسلمان سرزمین ایران درخواست کمک کرد و با کمک آنان توانست این غائله را به پایان ببرد. پس از سرکوب شورش، تعداد زیادی از نظامیان مسلمان با موافقت امپراتور در چین اقامت گزیده و بخشی از مسلمانان کنونی چین از اولاد این نظامیان به حساب می آیند.) و (شی سی مینگ( Shi Siming) از همراهان اَن لوشان در شورش علیه سلسله ی تانگ.) در سال های 763-755 میلادی در دوران سلسله تانگ به وقوع پیوست، او دچار سرگردانی شده و سختی های زیادی کشید و پسرش از گرسنگی جان داد. ولی او در یکی از اشعارش به اسبی مریض و حتی درختی در حال مرگ نیز ترحم نشان می دهد. در شعر«یک اسب استخوانی (Bony Horse)»اظهار امیدواری می کند بتواند به اسبش که از سوی ارتش رها شده است کمک کند، ولی نمی تواند، لذا امیدوار است دیگران این کار را انجام دهند.
او نه تنها نسبت به حیوانات، بلکه برای منظرهای که درختی در جلوِ خانه اش در اثر تند باد افتاده است نیز تأسف می خورد:
«مثل ببری که از پا افتاده یا اژدهایی که متلاشی و میان علف زارها فرو غلتیده/ در سینه‌ی آن لکه‌ی خون و گریه است».
وی مثل کسی که دوست خيلی صميمیش را از دست داده است ادامه می دهد:
«دیگر کسی را ندارم تا شعرهای جدیدم را برایش بخوانم/ از این پس کلبه‌ی حصیری من بی رنگ خواهد شد».
در نمونه‌ی دیگر، دوفو ( Du Fu (یکی از شعرای مشهور عصر سلسله تانگ که معاصر لی بَی شاعر بود و در ادبیات چینی از جایگاه والایی برخوردار است.)) در«منظره‌ی بهار»این ابیات را می نویسد:
«سال ها مویه کرده، اشگ گلها سرازیر شده/ از جدایی ما، پرندگان دل شکسته شده اند».
نویسنده ادراکش نسبت به پریشانی زمانه را تحت عنوان گل ها و با مضمون پرندگان، که گریه‌شان مثل چکاوک شمشیری که همه را می ترساند به نظر می آید، بیان کرده است.
درمیان اشعار«دوفو» 6 قطعه وجود دارد که نمایانگر عالی ترین ذوق آفرینش شاعراست. یکی از آنها، شعری است با نام«جدایی نوعروس وتازه داماد» که مضمون آن مربوط به جدا افتادن تازه عروس از داماد به خاطر به زور فرا خوانده شدن داماد برای خدمت سربازی است. شعر دیگر وی که «جدایی دردوران کهولت» نام دارد حکایت پیرمردی است که فرزند و نوه‌اش درمیدان جنگ جان باخته اند، حکومت نیز همچنان به سربازگیری ادامه می دهد تا آن که پیرمرد بناچار با همسر پیر خود وداع کرده و عازم میدان نبرد میشود. شعر«وداع با خانه‌ی بیکس» به ویژه، وضعیت اجتماعی آن زمان و شورش‌ها و اغتشاشات موجود و فلاکت و بدبختی مردم را ترسیم می کند. سربازی که واحدش شکست خورده، به زادگاهش باز می گردد، اما با خانه‌ای ویران که نزدیکانش فرار کرده‌اند مواجه می شود و کسی نیست که با او وداع کند.[۱]
نیز نگاه کنید به
پاورقی
[i] - (An Lushan) اَن لوشان، یکی از مقامات بلند پایه ی نظامی در بار امپراتور شوان زونگ در عصر سلسله ی تانگ بود که با استفاده از مقام و موقعیت خود و با حمایت همسر غیر قانونی امپراتور، در سال 755 میلادی با 150 هزار نیرو شورش بزرگی را علیه دربار رهبری کرد و پس از اشغال بخش زیادی از مناطق جنوبی در سال 756 میلادی خود را در شهر لویانگ، امپراتور چین اعلام کرد ولی یک سال بعد و در سال 757 میلادی، به دست پسرش به قتل رسید. در تاریخ آمده است که امپراتور برای سرکوب شورش اَن لوشان از حکام مسلمان سرزمین ایران درخواست کمک کرد و با کمک آنان توانست این غائله را به پایان ببرد. پس از سرکوب شورش، تعداد زیادی از نظامیان مسلمان با موافقت امپراتور در چین اقامت گزیده و بخشی از مسلمانان کنونی چین از اولاد این نظامیان به حساب می آیند.
[ii] -( Shi Siming) از همراهان اَن لوشان در شورش علیه سلسله ی تانگ.
[iii] - Du Fu (یکی از شعرای مشهور عصر سلسله ی تانگ که معاصر لی بَی شاعر بود و در ادبیات چینی از جایگاه والایی برخوردار است.)