سنت وقف در تونس

از دانشنامه ملل


سنت اسلامی وقف موسوم به «احباس» تا پیش از استقلال تونس در این کشور جاری و ساری بوده است. اعیان موقوفه «حبوس» نامیده می‌شود؛ این سنت از دوره حفصیان، رواج بسیاری در تونس یافت[۱] و حکومت عثمانی، به‌ویژه در دوران وزارت خیرالدین تونسی، در دادن نقش اجتماعی و دینی بیشتر به موقوفات نقش مهمی را ایفا کرد. مؤسسه‌ای در سال ۱۸۷۴ میلادی برای رسیدگی به موقوفات تأسیس شد و در سال ۱۹۲۴ میلادی نظام آن بازبینی شد و به سه گونه اجاره دائم، استبدال نوعی یا نقدی و اجاره به‌صورت طولانی اداره می‌شد؛[۲] بیشترین عایدات موقوفات در اختیار نهادهای جریان تصوف بود. درآمدهای به‌دست‌آمده از موقوفاتی مانند باغ، خانه، مزرعه و نخلستان در اختیار طرق صوفیه قرار می‌گرفت و افرادی موسوم به «خماسه»(Les domestiques) این درآمدها را اداره می‌کردند و آن را در اختیار شیخ قرار می‌دادند؛ مثلا طریقه قادریه در شهرهای توزر و نفطه، نخلستان‌های بسیاری داشتند؛ تیجانی‌ها نیز در شهرهای بوعراده و کاف دارای بوستان‌ها و باغ‌های میوه بودند، پس از انقلاب کرامت، تلاش می‌شود تا سنت وقف احیا شود.[۳]

کتابشناسی

  1. شریف، محمدهادی (۱۹۹۳م). تاریخ تونس من عصور ماقبل التاریخ الی الاستقلال. دار سراسر للنشر، الطبعة الثالثه،ص56.
  2. نشنتاوی، احمد؛ زکی، خورشید؛ یونس، عبدالحمید. دائرةالمعارف الاسلامیه دارالفکر. بی‌جا، بی‌تا، جلد ۶،ص88/6.
  3. عصمتی‌بایگی، سیدحسن (1395). جامعه و فرهنگ تونس. تهران: موسسه فرهنگی, هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی, ص 179.