طریقت سهروردیه سوریه
سهروردیه، منسوب به« شیخ الاسلام ابوحفص عمر بن محمد بن عبدالله بن محمد بن عبدالله بن عمویه بکری، ملقب به سهروردی شافعی» (539-629) است.
سهروردی با تالیفات گران‌قدر خویش، خصوصاً عوارف المعارف، روشی علمی در تصوف و تربیت شاگردان ارزنده، در پیش گرفت و طریقه‌ای بنیان نهاد که به سرعت در بیشتر قلمرو اسلامی نفوذ کرد و پیروان فراوانی یافت. بهاءالدین زکریای مولتانی که از تربیت یافتگان عالی قدر این طریقت است.
طریقت سهروردی، در زمان حیاتش شرق و غرب را درنوردید و در مصر و شام و آناتولی گسترش یافت. از آثار مهم سهروردی عوارف المعارف است که در میان صوفیه از امهات متون طریقت محسوب میشود.
شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک ابوالفتوح سهروردی، ملقب به شهاب‌الدین سهروردی، معروف به شیخ اشراق، شیخ مقتول و شیخ شهید (۵۴۹–۵۸۷ ق) فیلسوف نامدار ایرانی و از بزرگترین فلاسفه تاریخ ایران و احیاگر حکمت خسروانی ایران باستان، که در حلب، به دست امیر ایوبی به شهادت رسید، خواهر زاده ابوحفص عمر سهروردی است که از او هم همانند ابن عربی، طریقت فکری در سوریه و تمام ممالک اسلامی برجای ماندهاست و عاری از مناسبات فرقهای بوده است؛ اما در جستار تصوف در سوریه به هیچ وجه نبایداز او غفلت داشت. نگارنده مزار او در حلب در زاویه یکی از مساجد، زیارت کرده است.
سهروردی پس از پایان تحصیلات رسمی، به سفر در داخل ایران پرداخت، و از بسیاری از مشایخ تصوف دیدن کرد. در واقع، در همین دوره بود که سهروردی شیفته راه تصوف گشت و دوره‌های درازی را به اعتکاف و عبادت و تفکر گذراند. او همچنین سفرهایش را گسترش داد و به آناتولی و شامات رسید و در آنجا با ملک ظاهر پسر صلاح الدین ایوبی، دیدار کرد. ملک ظاهر که محبت شدیدی نسبت به صوفیان و دانشمندان داشت، مجذوب این حکیم جوان شد و از وی خواست که در دربار وی در حلب ماندگار شود. در همین شهر حلب بود که وی کار بزرگ خویش، یعنی، حکمةالاشراق را به پایان برد.
متعصبان او را به الحاد متهم کردند و از ملک ظاهر خواستند که او را به قتل برساند و به صلاح الدین ایوبی نیز شکایت بردند. علمای حلب نیز خون او را مباح شمردند. صلاح‌الدین که به تازگی سوریه را از دست صلیبیان بیرون آورده بود و برای حفظ اعتبار خود، به تأیید علمای دین احتیاج داشت، ناچار در برابر درخواست ایشان تسلیم شد.
به همین دلیل، پسرش ملک ظاهر تحت فشار قرار گرفت و ناگزیر سهروردی را در ۵ رجب ۵۸۷ هجری قمری به زندان افکند و شیخ همان‌جا از دنیا رفت. وی در هنگام مرگ، ۳۸ سال داشت و مزارش در مسجد امام سهروردی شهر حلب است.
نزدیک 50 کتاب و رساله از او باقی است. اخیراً دانشمندارجمند، دکتر یحیی یثربی، رمان روانی از زندگی او به نام «قلندر و قلعه» نگاشته است که در ارائه تصویری از فضای اندیشه و تفکر شام ان روزگار بسیار مؤثر و خواندنی است.
اندیشههای این دایی و خواهر زاده در مشایخ طریقت نقشبندی بسیار نقش بسته است؛ مثل«ابوعلی فارمدی» از مشایخ متقدم نقشبندی که شرح او در بیان طریقت نقشبندی خواهد آمد.
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی
- ↑ شنی، کریم (۱۴۰۰). فرهنگ و تاریخ سوریه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)