مراکز پژوهشی لبنان
طی نیمه دوم قرن گذشته با توجه به فضای باز فرهنگی لبنان، دهها مرکز مطالعاتی و پژوهشی در زمینههای گوناگون سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در این کشور فعال بودند. تعداد قابل توجهی از این مراکز با هزینه و حمایت کشورهای عربی و برخی کشورهای غربی و برخی نیز توسط احزاب و جریانهای سیاسی تاسیس و تعدادی نیز وابسته به طوائف مذهبی بودند. هر چند برخی از این مرکز پس از جنگ داخلی و تغییر شرایط در این کشور تعطیل شدند، بسیاری از آنها همچنان به فعالیتهای علمی و پژوهشی خود ادامه میدهند که ذیلاً برخی از آنها معرفی میشوند:
مرکز دراسات الوحدة العربیة
این مرکز که یکی از فعالترین مرکز مطالعاتی جهان عرب طی دهههای گذشته است، در سال 1975 به همت جمعی از فرهیختگان و پژوهشگران عرب در بیروت تأسیس شد. آثار پژوهشی این مرکز که به بیش از 400 عنوان میرسد، عموماً با رویکرد وحدت عربی و شامل موضوعات گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشورهای عربی است. مجله المستقبل العربی نیز توسط این مرکز منتشر میشود.[۱]
مؤسسة الدراسات الفلسطینیه
یکی از معدود مراکز مطالعاتی در جهان است که منحصراً به مسائل فلسطین میپردازد. هیئت امنای این مرکز مطالعاتی که در سال 1963 در بیروت تأسیس شد، شامل بیش از 40 تن از شخصیتهای علمی و سیاسی عرب است. انتشار مجموعه قابل توجهی از کتب، اسناد و گزارشهای گوناگون اعم از تاریخی و معاصر، در کارنامه فعالیتهای این مرکز قرار دارد. پایگاه اینترنتی این مرکز نیز از سال 2003 ایجاد و مجموعهای از آثار منتشر شده مرکز از این طریق در اختیار علاقمندان مطالعه و پژوهش در موضوع فلسطین قرار گرفته است. همچنین، این پایگاه اینترنتی دو نشریه الکترونیکی گزیدههای نشریات عبری و اخبار روزانه مسئله فلسطین و تحولات آن را در دسترس همگان قرار داده است. مجله الدراسات الفلسطینیة نیز توسط این مؤسسه منتشر میشود. مؤسسه مطالعات فلسطین همچنین دارای دفاتری در واشنگتن، رام الله وپاریس است.[۲]
مركز الدراسات الاستراتیجيه للابحاث و التوثيق
مرکز مطالعات، پژوهشهای استراتژیک و اسناد در سال 1990 در بیروت تأسیس شده است. محورهای عمده مورد اهتمام این مرکز مطالعاتی عبارت است از نزاع اعراب و اسرائیل، نظامهای سیاسی جهان عرب، کشورهای اسلامی همجوار به ویژه ایران و ترکیه و نیز استراتژیها و سیاستهای بینالمللی تأثیرگذار بر روند تحولات خاورمیانه. فصلنامه شؤون الاوسط که به بررسی و تحلیل موضوعات سیاسی و استراتژیک خاورمیانه میپردازد، ارگان این مرکز است. همچنین تاکنون چند شماره از فصلنامه ایران و العرب توسط مرکز مزبور انتشار یافته است.[۳]
المعهد الآلمانی للابحاث الشرقيه
این مؤسسه آلمانی که به پژوهشهای شرق شناسی اهتمام دارد در سال 1961 با حمایت سفارت آلمان در بیروت تأسیس شد. مطالعه تاریخ و میراث فرهنگی و دینی شرق، تاریخ معاصر خاورمیانه و جهان عرب و نیز مطالعات اسلامی مسیحی، محورهای فعالیت این مؤسسه است. از مهمترین انتشارات مؤسسه مزبور، دو مجموعه پژوهشهای بیروتی و بیبلوتیکا اسلامیکا است. پژوهشهای بیروتی شامل 220 کتاب تحقیقی در موضوعات خاورمیانهای است. بیبلوتیکا اسلامیکا نیز شامل حدود 120 مجلد کتاب در حوزه زبان و ادبیات و نیز فلسفه اسلامی است.[۴]
المركز اللبنانی للدراسات
محور عمده فعالیتهای این مرکز، مطالعه سیاستهای کلی در زمینه مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. مرکز لبنانی مطالعات در سال 1989 در بیروت تأسیس شده است و تاکنون پروژههای مشترکی را با برخی از مراکز پژوهشی جهان اجرا کرده است که یکی از آنها با مرکز جهانی پژوهشهای توسعه در کانادا با موضوع چگونگی و سطح تأثیرگذاری تحولات اجتماعی در جوامع عرب بر فعالیتهای حزبی است. این مرکز همچنین تاکنون دهها کتاب پژوهشی منتشر کرده است که بررسی موضوع فقر در لبنان، نظام قضایی لبنانی، بخش صنعت: وضع موجود و سیاستهای آینده، نیروی کار و سیاست بازار کار لبنان و صنایع فرهنگی در لبنان از جمله آنهاست. مجله ابعاد نیز انتشارات این مرکز است که به موضوعات علمی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیست جهان عرب میپردازد.[۵]
تجمع الباحثات اللبنانيات
این انجمن علمی که مجموعهای از زنان پژوهشگر لبنان را در برمیگیرد در سال 1993 و با هدف تقویت و توسعه فعالیتهای پژوهشی در میان زنان تأسیس شده است. مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تربیتی در لبنان و جهان عرب، محورهای عمده فعالیتهای پژوهشی در این انجمن است و تاکنون دهها سمینار، میزگرد و نشست علمی در خصوص مسائل مورد اشاره برگزار کرده است. این انجمن همه ساله کتاب سال باحثات را که مجموعهای از مقالات پژوهشی در زمینه یکی از موضوعات مورد اشاره است، منتشر میکند.[۶]
مركز الامام موسی الصدر للابحاث و الدراسات
اهتمام اصلی این مرکز، گردآوری و آرشیو اسناد و میراث امام سیدموسی صدر و انجام مطالعه و پژوهش در این زمینه و انتشار آنهاست. برگزاری نشستهای علمی در این خصوص و نیز گفتگوی ادیان از فعالیتهای این مرکز بهشمار میرود.[۷]
موسسة الفكر الاسلامی المعاصر للدراسات و البحوث
این مؤسسه که از مراکز نسبتاً جدید مطالعات لبنان است، با حمایت علامه سیدمحمد فضل الله تأسیس شده و محور اصلی فعالیتهای آن مطالعه و پژوهش در اندیشه اسلامی معاصر و تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوامع اسلامی است.[۸]
المركز الاستشاری للدراسات و التوثيق
مرکز مشاوره مطالعات و آرشیو اسناد وابسته به جنبش حزب الله است که به موضوعات پژوهشی مورد نیاز این جنبش همچون مسئله مقاومت و روند تحولات مسئله فلسطین اهتمام دارد. مطالعه مستمر موضوعات توسعه و استراتژیک محلی، منطقهای و بینالمللی از فعالیتهای عمده این مرکز بهشمار میروند. آرشیو اسناد و بانک اطلاعات در زمینههای مورد اهتمام نیز از بخشهای فعال این مرکز است.[۹]
مركز الزيتونه للدراسات و الاستشارات
محور عمده مورد اهتمام مرکز مطالعات و مشاورههای پژوهشی الزیتونه که در سال 2004 تأسیس شد، مسئله فلسطین و روند تحولات آن است. مطالعه مسائل جهان عرب نیز در زمره فعالیتهای این مرکز است که تحت حمایت جنبش فلسطینی حماس قرار دارد. شورای این مرکز را مجموعهای از استادان و پژوهشگران لبنانی و عرب متخصص مسائل فلسطین تشکیل میدهند.[i][۱۰][۱۱][۱۲]
نیز نگاه کنید به
پاورقی
[i] در معرفی مراکز پژوهشی غیردانشگاهی، اضافه بروب سایت مراکز مزبور، از منبع زیر نیز استفاده شده است:
1- اطلاعات میدانی نگارنده
کتابشناسی
- ↑ بازیابی شده از https://www.caus.Lb.
- ↑ بازیابی شده از https://www.palestinestudies.org.
- ↑ بازیابی شده از https://www.cssrd.org.lb.
- ↑ بازیابی شده از https://www.orient-institut.org.
- ↑ بازیابی شده از https://www.Leps-Lebanon.org.
- ↑ بازیابی شده از https://www.bahithat.org.
- ↑ بازیابی شده از https://www.Imamsadr.net.
- ↑ بازیابی شده از https://www.Islammoasser.org.
- ↑ بازیابی شده از https://www.dirasat.net.
- ↑ رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران. (2010). بیروت: مراکز الدراسات و الابحاث فی لبنان.
- ↑ بازیابی شده از https://www.alzaytouna.net.
- ↑ صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ لبنان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص. 267-271.