نفوذ اینترنت، تلفن هوشمند و پهنای باند اینترنت خانگی در قطر
قطر، کشوری مستقل در شبه جزیره عربستان، به عنوان یکی از کشورهای پیشرو جهان در ضریب نفوذ اینترنت و زیرساخت های دیجیتالی ظهور کرده است. اتصال دیجیتال به سنگ بنای توسعه اقتصادی مدرن تبدیل شده است و ضریب نفوذ اینترنت به عنوان شاخص اصلی پذیرش فناوری عمل می کند[۱]. منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا شاهد رشد چشمگیری در توسعه زیرساختهای دیجیتال بوده است و فناوریهای تلفن همراه سهم قابل توجهی در ایجاد ارزش اقتصادی داشتهاند.
مطالعات اخیر نشان میدهد که فناوریها و خدمات تلفن همراه تقریباً ۵.۸ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تولید میکنند که معادل ۶.۵ تریلیون دلار ارزش افزوده اقتصادی است و پیشبینیها نشان میدهد که این رقم تا سال ۲۰۳۰ به نزدیک به ۱۱ تریلیون دلار خواهد رسید[۲]. سرمایه گذاری های راهبردی گسترده این کشور در مخابرات و تحول دیجیتال، قطر را در میان رهبران جهانی در اتصال به اینترنت، پذیرش تلفن های هوشمند و توسعه زیرساخت های پهنای باند قرار داده است. این تحلیل جامع، ضریب نفوذ خدمات اینترنتی، دستگاه های تلفن هوشمند و اتصال پهنای باند خانگی در قطر را بررسی می کند و تکامل دیجیتال قابل توجه این کشور را در طول دو دهه گذشته برجسته می کند.
نفوذ اینترنت
قطر به سطوح فوق العاده ای از نفوذ اینترنت دست یافته است، به طوری که نفوذ اینترنت در ابتدای سال 2024 به 99.0 درصد از کل جمعیت رسیده است. این رقم نشان دهنده یکی از بالاترین ضریب نفوذ اینترنت در سطح جهان است که نشان دهنده توسعه موفقیت آمیز زیرساخت های دیجیتال قطر است. تعداد کاربران اینترنت در قطر بین ژانویه 2023 و ژانویه 2024، 21000 نفر (0.8 درصد) افزایش یافته است[۱].
تعداد مطلق کاربران اینترنت در ژانویه ۲۰۲۳ به ۲.۶۸ میلیون نفر رسید، در حالی که یک سال قبل ۲.۶۶ میلیون نفر بود[۳]. این دسترسی تقریباً همگانی به اینترنت، قطر را در میان رهبران جهانی در اتصال دیجیتال قرار میدهد، به طوری که برخی منابع نشان میدهند نفوذ اینترنت در سال ۲۰۲۲ طبق دادههای بانک جهانی ۱۰۰٪ بوده است[۴]. حرکت قطر به سوی رهبری دیجیتال قابل توجه بوده است، به طوری که نفوذ اینترنت از ۶٪ در سال ۲۰۰۱ به ۳۷٪ در سال ۲۰۰۷ و به ۸۶٪ در سال ۲۰۱۱ افزایش یافته است. این رشد پیوسته در اعداد مطلق، همراه با میزان نفوذ بالا، نشان دهنده تعامل دیجیتالی پایدار در بین مردم قطر است و نیز نشاندهنده تعهد مستمر دولت قطر به توسعه زیرساختهای دیجیتالی و پیشرفت فناوری، بهویژه در آمادگی برای رویدادهای مهم بینالمللی و ابتکارات متنوع اقتصادی است. بر اساس تجزیه و تحلیل های اخیر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و قطر همگی گزارش می دهند که 100٪ نفوذ اینترنت دارند و دسترسی کامل را برای هر شهروند تضمین می کنند[۵]. این دستاورد منعکس کننده سرمایه گذاری های قابل توجه دولت ها در زیرساخت های دیجیتال در سراسر منطقه شورای همکاری خلیج فارس است.
نفوذ تلفن های هوشمند
بازار تلفنهای هوشمند در قطر نشاندهنده پذیرش دیجیتال پیشرفته این کشور است. پیشبینی شده است که در سال ۲۰۲۴، نفوذ دستگاههای تلفن هوشمند در قطر حدود ۲.۴۶ میلیون دستگاه باشد که نشاندهنده پذیرش گسترده دستگاههای تلفن همراه در بین مردم است[۶]. منطقه خاورمیانه به طور کلی شاهد رشد چشمگیری در پذیرش تلفنهای هوشمند بوده است، به طوری که محمولههای تلفن هوشمند در خاورمیانه (به استثنای ترکیه) در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ به ۱۲.۲ میلیون دستگاه رسیده است که نشاندهنده افزایش ۳۹ درصدی نسبت به سال قبل است. این روند رشد منطقهای از نرخ نفوذ قوی تلفنهای هوشمند در قطر پشتیبانی میکند[۷].
دادههای منابع دولتی نشاندهنده پذیرش قوی گوشیهای هوشمند در بین گروههای جمعیتی مختلف بود. میزان نفوذ گوشیهای هوشمند در قطر به ۷۵ درصد رسید و استفاده از آن بیشتر در گروه سنی ۱۵ تا ۳۴ سال متمرکز بود که به طور مساوی بین مردان و زنان تقسیم شده بود[۸]. قطر میزان اشتراک تلفن همراه بسیار بالایی را نشان میدهد. تعداد اشتراکهای تلفن همراه به ازای هر ۱۰۰ نفر در قطر از سال ۲۰۰۰ به سرعت رشد کرده و از حدود ۱۸ به بیش از ۱۰۰ در سال ۲۰۰۷ رسیده است. ضریب نفوذ پهنای باند تلفن همراه فعلی به ویژه قابل توجه است، به طوری که نفوذ فعال پهنای باند تلفن همراه حدود ۱۵۰٪ از جمعیت است که نشاندهنده مالکیت چند دستگاه توسط یک فرد و پذیرش بالای خدمات داده است[۹]. تحقیقات در مورد مالکیت فناوری خانگی نشاندهنده ادغام جامع دستگاههای دیجیتالی است. به طور متوسط، یک خانوار قطری دارای سه تلفن همراه، دو کامپیوتر و یک گوشی هوشمند است. این الگوی مالکیت چند دستگاهی هم منعکسکننده ماهیت مرفه جامعه قطر و هم نقش اساسی فناوری دیجیتال در زندگی روزمره است[۱۰].
پیشبینیهای منطقهای حاکی از رشد مستمر است، به طوری که پیشبینی میشود نفوذ تلفنهای هوشمند در منطقه خاورمیانه تا سال ۲۰۳۰ به ۹۲ درصد برسد[۸]. با توجه به جمعیت تقریباً 2.7 میلیون نفری قطر، این نشان دهنده پذیرش تقریباً همگانی تلفن های هوشمند در بین پایگاه کاربری واجد شرایط در این کشور است. علاوه بر این، پیشبینی شده است که سهم تلفنهای هوشمند به عنوان درصدی از کل اتصالات در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تا سال ۲۰۳۰ به ۹۰ درصد برسد که نسبت به ۸۱ درصد در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است[۶].
پهنای باند خانگی
قطر سرمایهگذاری زیادی در توسعه زیرساخت پهنای باند[1] ثابت انجام داده و به میزان اتصال خانگی قابل توجهی دست یافته است. ۸۵ درصد از خانوارهای قطر از طریق پهنای باند متصل هستند که نشاندهنده افزایش ۵ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۰ است. این ضریب نفوذ بالای اینترنت خانگی نشاندهنده استقرار موفقیتآمیز زیرساخت و پذیرش مصرفکننده است[۱۰]. در مورد نفوذ خاص دستگاه، پیشبینی میشود نفوذ دستگاه پهنای باند ثابت در قطر حدود ۳۳۲,۰۰۰ دستگاه در سال ۲۰۲۴ باشد. در حالی که این رقم نشاندهنده دستگاهها به جای خانوارها است، اما نشاندهنده پذیرش قابل توجه پهنای باند ثابت در بخشهای مسکونی و تجاری قطر است[۶].
رویکرد قطر به توسعه پهنای باند، رویکردی سیستماتیک و بلندپروازانه بوده است. شبکه ملی پهنای باند قطر (The Qatar National Broadband Network (QNBN) ) سنگ بنای استراتژی زیرساخت دیجیتالی این کشور است. این شبکه ملی نقشی حیاتی و راهبردی در پیشرفت فناورانه کشور قطر و برنامه گسترده دیجیتالی شدن کشور ایفا می کند و دسترسی به زیرساخت های پهنای باند فیبر نوری پرسرعت را برای شهروندان و مشاغل فراهم می کند[۱۱].
استراتژی ملی پهنای باند در کشور قطر، اهداف عملکردی خاصی را برای بخش های مختلف تعیین کرده است. همه مشاغل، مدارس، بیمارستان ها و موسسات دولتی به حداقل سرعت دانلود و آپلود 1 گیگابیت بر ثانیه دسترسی دارند، در حالی که خانوارها به خدمات پهنای باند مقرون به صرفه با حداقل سرعت دانلود موثر 100 مگابیت بر ثانیه و سرعت آپلود موثر 50 مگابیت بر ثانیه دسترسی دارند[۱۱]. زیرساخت پهنای باند ثابت در قطر توسعه مستمر را نشان می دهد، به طوری که پیش بینی می شود نفوذ دستگاه های پهنای باند ثابت در قطر در سال 2025 حدود 332 هزار باشد که نشان دهنده سرمایه گذاری این کشور در زیرساخت های اینترنت پرسرعت برای حمایت از اهداف اقتصاد دیجیتال خود است[۶].
قطر به طور مداوم در بین کشورهای منطقه سریع ترین سرعت اینترنت در جهان قرار دارد. در ابتدای سال 2024، طبق داده های اُکلا[2]، میانگین سرعت دانلود تلفن همراه تقریباً 243.9 مگابیت بر ثانیه و میانگین سرعت پهنای باند ثابت تقریباً 124.6 مگابیت بر ثانیه بود. این معیارهای عملکرد، قطر را در بین رهبران جهانی در ارائه سرعت اینترنت قرار می دهد[۹]. پیشرفت های اخیر در سرعت آپلود داده ها در کشور قطر قابل توجه است. قطر شاهد افزایش چشمگیری در میانگین سرعت آپلود داده ها بوده است، به طوری که از سه ماهه اول سال 2022 تا سه ماهه اول سال 2025 سه برابر شده و به 115.74 مگابیت بر ثانیه رسیده است. این بهبود نشان دهنده سرمایه گذاری های مداوم در زیرساخت ها و ارتقاء فناوری است[۱۲].
بازار مخابرات در قطر توسط ارائه دهندگان تثبیت شده ای ارائه می شود که خدمات رقابتی ارائه می دهند. ارائه دهندگان برتر خدمات اینترنتی در قطر برای سال 2024-2025 عبارت بودند از: اوریدو(Ooredoo )و وودافون( Vodafone) و قطر تلکام(Qatar Telecom)، که به دلیل خدمات پهنای باند پرسرعت و قابل اعتماد خود شناخته شده اند[۱۳]. اوریدو، ارائه دهنده خدمات مخابراتی است که توسط شورای عالی فناوری اطلاعات و ارتباطات مجوز ارائه خدمات مخابراتی ثابت و سیار را دارد.
چشم انداز قطر
دستاورد های زیرساخت های دیجیتالی قطر، پایه و اساسی را برای پیشرفت مداوم فناوری و توسعه اقتصادی فراهم می کند. نفوذ تقریباً جهانی اینترنت، میزان بالای استفاده از تلفن های هوشمند و پوشش گسترده پهنای باند پرسرعت، شرایط مطلوبی را برای نوآوری های دیجیتالی، خدمات دولت الکترونیک و اقتصاد مبتنی بر فناوری را ایجاد می کند. سرمایه گذاری مستمر در زیرساخت های فیبر نوری و شبکه های 5G، قطر را در موقعیتی قرار می دهد تا موقعیت رهبری خود را در اتصال دیجیتالی حفظ کند. این سرمایه گذاری های زیربنایی از اهداف چشم انداز ملی 2030 این کشور پشتیبانی می کند و این کشور را در تبدیل شدن به یک اقتصاد دانش بنیان کمک می کند. در جدول شماره 1، چشم اندازی از ضریب نفوذ اینترنت، تلفن های هوشمند و پهنای باند اینترنت خانگی در کشور قطر خلاصه شده است:
جدول شماره 1. خلاصه داده های ضریب نفوذ اینترنت، تلفن هوشمند و پهنای باند خانگی در قطر
| معیار اندازه گیری | ارزش | سال |
| ضریب نفوذ اینترنت | ۹۹.۰٪ | 2024 |
| کل کاربران اینترنت | ۲.۶۸ میلیون | 2023 |
| ارزش بازار تلفن های هوشمند | ۲.۰۳ میلیارد دلار | 2022 |
| دستگاه های تلفن هوشمند پیش بینی شده | ۲.۴۶ میلیون | 2024 |
| نفوذ پهنای باند تلفن همراه | ~۱۵۰٪ از جمعیت | 2025 |
| اتصال پهنای باند خانگی | ۸۵٪ | 2025 |
| دستگاه های پهن باند ثابت | ۳۳۲,۰۰۰ | 2024 |
| متوسط سرعت دانلود موبایل | ۲۴۳.۹ مگابیت بر ثانیه | 2024 |
| متوسط سرعت پهن باند ثابت | ۱۲۴.۶ مگابیت بر ثانیه | 2024 |
| متوسط سرعت آپلود | ۱۱۵.۷۴ مگابیت بر ثانیه | 2024 |
| میانگین تلفن همراه در هر خانوار | ۳ دستگاه | 2025 |
| اشتراک تلفن همراه در هر 100 نفر جمعیت | >۱۰۰ | از سال 2007 به بعد |
تحلیل تطبیقی و زمینه منطقه ای
توسعه زیرساخت های دیجیتال قطر باید در چارچوب گسترده تر پیشرفت های فناوری کشورهای شورای همکاری خلیج فارس درک شود. این منطقه شاهد تلاش های هماهنگ برای دستیابی به رهبری دیجیتال بوده است و سرمایه گذاری های قابل توجهی در زیرساخت های دیجیتال برای فعال کردن اتصال کامل جمعیت انجام شده است[۵]. همگرایی نفوذ بالای اینترنت، پذیرش گسترده تلفن های هوشمند و زیرساخت های پهن باند قوی، یک اکوسیستم دیجیتال جامع ایجاد می کند. این یکپارچگی از اهداف گسترده تر تنوع اقتصادی و ابتکارات شهر هوشمند قطر پشتیبانی می کند و این کشور را به عنوان یک قطب فناوری منطقه ای قرار می دهد. در جدول شماره 2، ضریب نفوذ اینترنت مقایسهای بین قطر و کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی، ترکیه، عمان، عراق و ایران نشان داده شده است:
جدول شماره 2. ضریب نفوذ اینترنت مقایسهای
| کشور | ضریب نفوذ اینترنت (2024) | جمعیت (میلیون نفر) | کاربران اینترنت (میلیون) |
| قطر | 99.0% | 2.7 | ۲.۶۸ |
| امارات متحده عربی | ~95.0%* | 9.9 | ~۹.۴* |
| عربستان سعودی | ~90.0%* | 35.4 | ~۳۱.۹* |
| ترکیه | ~85.0%* | 84.8 | ~۷۲.۱* |
| عمان | ~88.0%* | 5.1 | ~۴.۵* |
| ایران | ~75.0%* | 85.0 | ~۶۳.۸* |
| عراق | ~70.0%* | 41.2 | ~۲۸.۸* |
*تخمین زده شده بر اساس میانگین های منطقه ای و داده های موجود
تحلیل بازار منطقه ای تلفن های هوشمند، سطوح مختلف عملکرد را در کشورهای مورد مقایسه نشان می دهد. در سه ماهه دوم سال 2024، بازار تلفن های هوشمند در عربستان سعودی همراه با افزایش در بازارهای مصرف کننده ناشی از ورود زائران در زمان حج تمتع، 13 درصد افزایش یافت. امارات متحده عربی شاهد رشد قابل توجه ای بود و رشد 19 درصدی بود[۷]. در جدول شماره 3، ضریب نفوذ تلفن های هوشمند منطقه ای در کشورهای قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، ترکیه، عمان، عراق و ایران نشان داده شده است:
جدول شماره 3. ضریب نفوذ تلفن های هوشمند منطقه ای
| کشور | ضریب نفوذ تلفنهای هوشمند 2025 | نرخ رشد بازار | آمادگی برای 5G |
| قطر | تقریبا ۹۱٪* | پایدار | بالا |
| امارات متحده عربی | تقریبا ۹۰٪* | تقریبا 19%+ | بالا |
| عربستان سعودی | تقریبا ۸۵٪* | تقریبا 13% + | بالا |
| ترکیه | تقریبا ۸۲٪* | متوسط | متوسط |
| عمان | تقریبا ۸۸٪* | متوسط | متوسط |
| ایران | تقریبا ۷۰٪* | محدود | پایین |
| عراق | تقریبا ۶۵٪* | محدود | پایین |
*تخمین زده شده بر اساس دادههای منطقهای موجود و گزارشهای بازار
یافتهها و بحثهای کلیدی تحلیل تطبیقی
رهبری دیجیتالی قطر
این تحلیل موقعیت استثنایی قطر را در معیارهای اتصال دیجیتالی در سراسر منطقه نشان میدهد. قطر با نفوذ تقریباً جهانی اینترنت با نفوذ 99٪، در بین کشورهای مورد مقایسه پیشتاز است و در رتبههای برتر جهانی قرار دارد. این دستاورد منعکس کننده سرمایه گذاریهای راهبردی این کشور در زیرساختهای مخابراتی و محیط نظارتی حمایتی دولت است.
شکاف دیجیتالی منطقهای
در این مقایسه شکاف دیجیتالی قابل توجهی را در منطقه نشان میدهد. در حالی که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از جمله قطر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و عمان میزان اتصال بالایی ( بین 85-99٪) را نشان میدهند، کشورهایی مانند ایران و عراق به طور قابل توجهی میزان اتصال پایینی دارند( بین 65-75٪). این تفاوت نشان دهنده تفاوت در توسعه اقتصادی، سرمایه گذاری در زیرساختها و چارچوبهای نظارتی است.
الگوهای پذیرش تلفنهای هوشمند
کشورهای منطقه، مانند اردن، عربستان سعودی و کویت شاهد نفوذ قابل توجه تلفنهای هوشمند هستند و میزان نفود از 80٪ فراتر میرود[۱۴]. نفوذ تلفنهای هوشمند در قطر با این روند منطقهای همسو است و موقعیت خود را در بین رهبران دیجیتالی حفظ میکند.
مسیرهای رشد آینده
منطقه منا پتانسیل رشد امیدوارکنندهای را نشان میدهد، به طوری که پذیرش 5G در منطقه منا از سال 2025 به بعد تسریع شده است و تا پایان دهه به نیمی از جمعیت منطقه میرسد[۱۵]. زیرساختهای پیشرفته قطر، این کشور را در موقعیت خوبی قرار میدهد تا از این فناوریهای نوظهور بهرهبرداری کند.
پیامدها و پیشنهادات راهبردی
پیامدهای اقتصادی
رهبری اتصال دیجیتالی قطر مزایای اقتصادی قابل توجهی را ارائه میدهد، از جمله افزایش رقابتپذیری کسبوکار، بهبود ارائه خدمات دولتی و افزایش جذابیت سرمایهگذاری خارجی. دسترسی تقریباً همگانی به اینترنت، یک محیط توانمند برای کارآفرینی و نوآوری دیجیتال ایجاد میکند.
پیشنهادات راهبردی
- سرمایهگذاری در فناوریهای نسل بعدی، بهویژه شبکههای 5G و فیبر نوری، برای حفظ مزیت رقابتی؛
- توسعه مهارتهای دیجیتال از جمله اجرای برنامههای جامع آموزش سواد دیجیتالی برای به حداکثر رساندن مزایای اقتصادی نرخهای بالای اتصال؛
- همکاری منطقهای کشورهای عراق و ایران با قطر برای تسهیل همکاری منطقهای و تبادل دانش در زمینه فناوری های به کار رفته دز اتصال های دیجیتالی؛
- توسعه سیاستها و مشوقهایی برای جذب شرکتهای برتر فناوری و تقویت زیست بوم های نوآوری محلی، با بهرهگیری از زیرساخت های دیجیتالی پیشرفته.
نتیجهگیری
عملکرد استثنایی قطر در معیارهای اتصال دیجیتال - دستیابی به نفوذ ۹۹ درصدی اینترنت و میزان بالای پذیرش تلفنهای هوشمند - این کشور را به عنوان یک رهبر منطقهای در توسعه زیرساخت های دیجیتالی قرار میدهد. مقایسه با کشورهای منطقه، مزیت رقابتی قابل توجه قطر را، به ویژه نسبت به ایران و عراق، نشان میدهد، در حالی که موقعیت رقابتی خود را با سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، امارات متحده عربی و عربستان سعودی، حفظ میکند. موفقیت زیرساخت دیجیتال این کشور منعکس کننده سرمایهگذاری راهبردی دولت، چارچوبهای نظارتی حمایتی و تعهد به پیشرفتهای فناورانه است. با حرکت منطقه به سمت افزایش پذیرش 5G و تحول دیجیتال، رهبری زیرساخت فعلی قطر پایه محکمی را برای رشد و رقابتپذیری اقتصادی مستمر فراهم میکند.
نیز نگاه کنید به
اینترنت در آرژانتین؛ اینترنت در اسپانیا؛ اینترنت در ساحل عاج؛ اینترنت در سیرالئون؛ اینترنت در چین؛ اینترنت در کانادا؛ ضریب نفوذ اینترنت، تلفن هوشمند و پهنای باند اینترنت در عربستان سعودی
پاورقی
[1] . پهنای باند یا Bandwidth به حداکثر نرخ انتقال داده در یک اتصال خاص اشاره دارد که یک شبکه میتواند در یک بازه زمانی معین انتقال دهد.در واقع پهنای باند پارامتر مهمی برای تعیین کیفیت و سرعت یک ارتباط اینترنتی است. به طور معمول، پهنای باند با واحد بیت، کیلوبیت، مگابیت یا گیگابیت بر ثانیه اندازهگیری میشود که هر چه پهنای باند یک شبکه بیشتر باشد، حجم بیشتری از دادهها را میتواند به مسیر خود ارسال نماید.
[2] . Ookla، یک پاسگاه اطلاعاتی از مجموعه واسپاری شده داده های کشور های جهان است که یک دید گسترده از عملکرد پهنای باند ثابت اینترنت(سرعت دانلود، سرعت آپلود و تأخیر) کشورهای مختلف را از طریق برنامههای Speedtestدر مقایسه با بزرگترین منبع تستهای شبکهی واسپاری شده کشورها در جهان ارائه میکند. آدرس اینترنتی آن https://www.ookla.com/ookla-for-good/open-data
کتابشناسی
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ) DataReportal. (2024, February 23). Digital 2024: Qatar — DataReportal – Global Digital Insights, Available for https://datareportal.com/reports/digital-2024-qatar
- ↑ GSMA. (2024). The Mobile Economy Middle East and North Africa 2024, Available for https://www.gsma.com/solutions-and-impact/connectivity-for-good/mobile-economy/wp-content/uploads/2024/11/181124-Mobile-Economy-MENA-2024.pdf
- ↑ Statista. (2023). Qatar: number of internet users 2023, Available for https://www.statista.com/statistics/1391657/qatar-number-of-internet-users/
- ↑ Trading Economics. (2025). Qatar - Individuals using the Internet (% of population), Available for https://tradingeconomics.com/qatar/individuals-using-the-internet-percent-of-population-wb-data.html
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ) WorldoStats. (2025, May 1). Internet penetration rates by country in 2025: Global overview, Available for https://worldostats.com/country-stats/internet-penetration-by-country/
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ) Statista. (2024). Qatar: smartphone device penetration in Qatar by source 2024, Available for https://www.statista.com/statistics/999646/qatar-smartphone-device-penetration-in-qatar-by-source/
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Canalys. (2024, May). Middle Eastern smartphone market continues its strong run, growing 39% in Q1 2024. Canalys Newsroom, Available for https://www.canalys.com/newsroom/middle-east-smartphone-market-Q1-2024
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Ministry of Transport and Communications. (2016, August 29). Smartphone market in Qatar growing rapidly, Available for https://www.motc.gov.qa/en/news-events/news/smartphone-market-qatar-growing-rapidly
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ TS2 Technology. (2025, July 7). Internet access in Qatar: A comprehensive report, Available for https://ts2.tech/en/internet-access-in-qatar-a-comprehensive-report/
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Go-Globe. (2024, November 8). Smartphone usage in the Middle East | Statistics and trends, Available for https://www.go-globe.com/smartphone-usage-in-the-middle-east-statistics-and-trends-infographic/
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Qatar National Broadband Network. (2025). Frequently asked questions, Available for http://www.qnbn.com/faq/
- ↑ Telecom Review Middle East. (2025, April 22). Explosive speeds: Gulf countries dominate in fiber broadband, Available for https://telecomreview.com/articles/reports-and-coverage/8150-explosive-speeds-gulf-countries-dominate-in-fiber-broadband/
- ↑ Qatar Online Service. (2024, October 5). Qatar best internet service providers 2025, Available for https://www.qataronlineservice.com/qatar-best-internet-service-providers/
- ↑ Lucidity Insights. (2024). Smartphone penetration rates: Trends & insights worldwide, Available for https://lucidityinsights.com/infobytes/smartphone-penetration-rate
- ↑ GSMA. (2025, February 13). The Mobile Economy Middle East and North Africa 2024, Available for https://www.gsma.com/solutions-and-impact/connectivity-for-good/mobile-economy/mena/
نویسنده مقاله
میترا صمیعی