پیشینه تقسیم افغانستان

با سقوط حکومت شاه محمود در ۱۸۱۸، افغانستان بین برادران فتح‌خان به‌صورت زیر تقسیم شد:

محمدعظیم خان به سمت وزارت در کابل، کهندل خان و رحم‌دل خان و مهر دل‌خان در مقام سرداران قندهاری در قندهار؛ نواب جبار خان در کشمیر، نواب صمد خان و نواب زمان خان در دیرة غازی‌خان، دوست‌محمد خان از مادر جوانشیر قزلباش در غزنی، عطا محمد خان و یار محمدخان و سلطان محمدخان و سعید محمدخان و پیر محمدخان معروف به سرداران پیشاوری از مادر الکوزی در پیشاور.

هریک از اینها در قلمرو خود استقلال نسبی هم داشتند. با آشفته‌شدن اوضاع در افغانستان، رنجیت سینگ، که قسمت بزرگی از پنجاب را به دست آورده بود از فرصت استفاده کرد و در ۱۸۱۸ ملتان را تصرف کرد، بعد از آن و سپس به پیشاور لشکر کشید و آن را هم از دست برادران محمدعظیم خان خارج ساخت و سپس دیره غازی‌خان و دیره اسماعیل‌خان را هم فتح کرد.

به‌این‌ترتیب یک سال پس از مرگ وزیر فتح‌خان، متصرفات دولت درانی در ماورای رود سند از حاکمیت آن خارج شد. محمدعظیم خان برای دفع سیک‌ها، فرمان جهاد داد. رنجیت سینگ هم نیروهای سیک را منظم ساخت و دو طرف در کنار رود سند با یکدیگر رویارو شدند و در آخر سیک‌ها غالب شدند و نیروهای افغانستان با برجاگذاشتن توپخانه و تجهیزات خود به کابل بازگشت. این جنگ سرنوشت پیشاور را تعیین کرد و تا مدتی برادران فتح‌خان بر آن حکومت کردند؛ اما استقلالی نداشتند و عملا خانواده رنجیت سینگ بر آن حاکم بودند.