ارتفاعات گرجستان: تفاوت میان نسخهها
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
جمهوری [[گرجستان]] کشوری عمدتاً کوهستانی است. بیش از 80 درصد قلمرو این سرزمین را کوهستانها و تپه ماهورها پوشانده است. [[گرجستان]] بر اساس ویژگیهای پستیها و بلندیهای خود به نواحی متفاوت زیر تقسیم میشود: | |||
در شمال، کوههای قفقاز بزرگ چون دیوار عظیمیکشیده است. پرتگاههای شیبدار تیغههای کوههای دامنه جنوبی، به تدریج به سمت جنوب از ارتفاعشان کاسته میشود و به ناحیه تپههای کوه پایهای که در حاشیه دشتهای بین کوهی قرار دارند، تبدیل میشود<ref>مارشال لانگ، دیوید و بهزادی، رقیه (1372). گرجیها. تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه] ج.ا.ا، ص14.</ref>. | |||
در شمال، | در جنوب، رشته کوها و فلاتهای بلندی از سرزمینهای بلند قفقاز جنوبی قرار دارد (در محدوده [[گرجستان]] «سرزمینهای بلند [[گرجستان]] جنوبی» نامیده میشود)، قسمت تشکیل دهنده آن در شمال، رشته کوههای [[چین]] خورده «قفقاز کوچک» است که تقریباً در جهت عرض جغرافیایی کشیده شده و در جنوب فلات بلند آتشفشانی، در امتداد طول جغرافیایی، رشتههایی از آتشفشانهای غیر فعال و حفرههای انباشته از گدازههای سرزمینهای بلند جاواختی قرار دارد که بخشی از سرزمینهای بلند آتشفشانی ارمنستان است<ref>امیراحمدیان، بهرام (1377). جغرافیای [[گرجستان]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص35.</ref>. | ||
در | با گذر از غرب به شرق در امتداد رشتهکوه قفقاز بزرگ امکان مشاهده افزایش تدریجی آب پخشان اصلی بین رودخانههای دامنههای شمالی و جنوبی و همچنین کوههای نوک تیزی که به طرف سواحل دریای سیاه و اراضی پست کولخیس، کشیده شدهاند وجود دارد. همه نواحی کوهستانی که بین دره «پسو» و مرزهای شرقی جمهوری خودمختار آبخازیا کشیده شدهاند «قفقاز غربی» (قفقاز [[آبخازیا]]) نامیده میشود. رشته اصلی قفقاز غربی همچون برآمدگیهای عظیمی، پوشیده از قلل صخرهای برافراشته است که در بی ن آن، یخچالهایی در عمق حفرههای سیرکی قرار دارند. ستیغ عظیم قفقاز بزرگ، نزدیک 1000 متر بالاتر از خط برفهای دائمیاست. گذرگاههای کوهستانی، که در اغلب موارد، جادهای مالرو است، در ارتفاعات 2400 تا 3000 متری از سطح دریا قراردارند. در راهی که به دریا منتهی میشود، رشته کوه گاگرا (کوه آگیستا به بلندی 3261 متر)، بزیب و کودوری (کوه خوجال 3309 متر) و رشته کوهها و درههای عمیق رودهای بزیب و کودوری و شاخابههای آن به چشم میخورند. بلندترین قسمت مرکزی قفقاز بزر گ با قللی که بیش از 4500 متر ارتفاع دارند بین آتشفشانهای خاموش دوره، کوارترنری «البروس» و «قازبک» کشیده شده است. در اینجا بیش از ده قله بزرگ، شامل شخارا (5201 متر)، جانگی تائو (5049 متر) گیستولا 4859 متر) و قازبک (5047 متر) وجود دارد که بلندتر از مونبلان (بلندترین قله آلپ) هستند. این قلل با لایه ضخیمیاز بر ف پوشیده شدهاند. اسوانتی، قسمت مرکزی قفقاز بزرگ را در برمیگیرد، حال آنکه رشتههای حاشیهای که از آن منشعب میشود تشکیل سیستمی از برآمدگیها را میدهد که به موازات آن کشیده شده است. بالای دره عمیق اینگوری، در جنوب روستای مستیا، مرکزی ا[[سوانتی]] بالا، دامنههای سنگی رشته کوه اسوانتی سربرافراشتهاند که تقریباً به موازات آب پخشان اصلی کشیده میشود. اینجا نقطه آغاز حاشیه برفهای دائمی و یخچالها است. بلندترین قلهاین رشته کوه «لایلا» نام دارد که ارتفاعی بیش از 4000 متر دارد. جنوب رشته کوه اسوانتی، رشته کوههای راچا، و لچخومیکشیده شده است که منابع تأمین کننده آب رود ریونی هستند. پس از گذشتن از پای «گذرگاه روکی» از رشته کوه قفقاز اصلی، فلات «ارمانی» قرار دارد، ناحیهای وحشی و بلند کوهستانی، که توسط کانیونهای عمیقی بریده شده و در میان سطح هموار آن مناطق آب پخشان، چراگاههای وسیع کوهستانی با حصارهای تابستانی گوسفندان وجود دارد که در سراسر منطقه پراکنده شده است. | ||
فلات آلپی «کلی» یکی از عجیب ترین گوشههای دامنهدار جنوبی قفقاز مرکزی است. این فلات از آتشفشانهای کوارترنری شکل گرفته است. گدازههای چنین آتشفشانها مانند «مپیسکالو» بزرگ (3694 متر)، «خوریسار» (3830 متر) و «کلی» (3628 متر)، در دامنهها جریان یافته و فلات نسبتاً وسیع و همواری را به وجود آوردهاند که در لبه آنها به علت وجود دیوارهای گدازهای، سبب به وجود آمدن دریاچه «کلی» شده است. از قله مخروطی «مپیسکالو» در شمال، میتوان قله بسیار زیبای «قازبگی» را با کلاهی از برف مشاهده کرد (مقین واری و یا مقین وارتسوری که در زبان گرجی «قله برفی» معنی میدهد). کوه [[قازبگ]] نیز همانند کوه البروس یک آتشفشان غیر فعال است. جاده نظامی [[گرجستان]] که شهرت جهانی دارد، از کنار این کوه میگذرد. قفقاز شرقی از شرق قازبگی آغاز میشود. | |||
ظاهر کوهها تا اندازهای، با هم اختلاف دارند. اگرچه آب پخشان اصلی و آبریزها ی جانبی در شمال آن واقع شدهاند، خصوصیات آلپی خود را حفظ کرده و تا اندازهای کم ارتفاع تر از قفقاز مرکزی هستند. شمال لبههای آب پخشان و موازی با آن رشته کوههایی کشیدهاند که توسط درههای عمیق رودهای «ترک»، آسسا، آزگونی و آندی کویسو جدا میشوند. بلندترین این رشته کوهها، رشتهکوه «توشتی» یا «پیریکیتی» نام دارد که 4285 متر است. 4494 متر ارتفاع دارد و قله دیکلوسمتا قله آن تبولوسمتا جنوب آب پخشان رشته کوههای قفقاز شرقی، رشته کوههای [[كارتلی|کارتلی]] و کاختی درجهت عمود بر آن کشیده شده که با شیب تند به طرف جنوب، پای تپههای اراضی پست کاختی را تشکیل میدهند. به علت اقلیم خشکتری کهاین قسمت نسبت به قفقاز غربی و مرکزی دارد، کنارهها و حاشیههای برف داخلی خیلی بلندتر است، 3500 تا 3600 متر از سطح دریا، یخچالها فقط دامنههای بلندترین قلههای رشته کوه «پیریکیتی» را میپوشاند. در آب پخشان اصلی تعداد یخچالها نسبتاً اندک است<ref>مارشال لانگ، دیوید و بهزادی، رقیه (1372). گرجیها. تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه] ج.ا.ا، ص17.</ref><ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص15-17.</ref>. | |||
==نیز نگاه کنید به== | |||
[[سلسله کوه های چین]]؛ [[ارتفاعات روسیه]]؛ [[ارتفاعات کانادا]]؛ [[ارتفاعات مصر]]؛ [[ارتفاعات افغانستان]]؛ [[ارتفاعات کوبا]]؛ [[ارتفاعات تونس]]؛ [[ارتفاعات ساحل عاج]]؛ [[ارتفاعات و ناهمواری های فرانسه]]؛ [[ارتفاعات و ناهمواری های سوریه]]؛ [[ارتفاعات و ناهمواری های سودان]]؛ [[ارتفاعات ساحل عاج]]؛ [[ارتفاعات و ناهمواری های زیمبابوه]]؛ [[ارتفاعات و ناهمواری های اوکراین]]؛ [[ارتفاعات و ناهمواری های اسپانیا]]؛ [[ارتفاعات آرژانتین]]؛ [[ارتفاعات و ناهمواری های اردن]]؛ [[ارتفاعات و ناهمواری های قطر]] | |||
==کتابشناسی== |
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۱۶
جمهوری گرجستان کشوری عمدتاً کوهستانی است. بیش از 80 درصد قلمرو این سرزمین را کوهستانها و تپه ماهورها پوشانده است. گرجستان بر اساس ویژگیهای پستیها و بلندیهای خود به نواحی متفاوت زیر تقسیم میشود:
در شمال، کوههای قفقاز بزرگ چون دیوار عظیمیکشیده است. پرتگاههای شیبدار تیغههای کوههای دامنه جنوبی، به تدریج به سمت جنوب از ارتفاعشان کاسته میشود و به ناحیه تپههای کوه پایهای که در حاشیه دشتهای بین کوهی قرار دارند، تبدیل میشود[۱].
در جنوب، رشته کوها و فلاتهای بلندی از سرزمینهای بلند قفقاز جنوبی قرار دارد (در محدوده گرجستان «سرزمینهای بلند گرجستان جنوبی» نامیده میشود)، قسمت تشکیل دهنده آن در شمال، رشته کوههای چین خورده «قفقاز کوچک» است که تقریباً در جهت عرض جغرافیایی کشیده شده و در جنوب فلات بلند آتشفشانی، در امتداد طول جغرافیایی، رشتههایی از آتشفشانهای غیر فعال و حفرههای انباشته از گدازههای سرزمینهای بلند جاواختی قرار دارد که بخشی از سرزمینهای بلند آتشفشانی ارمنستان است[۲].
با گذر از غرب به شرق در امتداد رشتهکوه قفقاز بزرگ امکان مشاهده افزایش تدریجی آب پخشان اصلی بین رودخانههای دامنههای شمالی و جنوبی و همچنین کوههای نوک تیزی که به طرف سواحل دریای سیاه و اراضی پست کولخیس، کشیده شدهاند وجود دارد. همه نواحی کوهستانی که بین دره «پسو» و مرزهای شرقی جمهوری خودمختار آبخازیا کشیده شدهاند «قفقاز غربی» (قفقاز آبخازیا) نامیده میشود. رشته اصلی قفقاز غربی همچون برآمدگیهای عظیمی، پوشیده از قلل صخرهای برافراشته است که در بی ن آن، یخچالهایی در عمق حفرههای سیرکی قرار دارند. ستیغ عظیم قفقاز بزرگ، نزدیک 1000 متر بالاتر از خط برفهای دائمیاست. گذرگاههای کوهستانی، که در اغلب موارد، جادهای مالرو است، در ارتفاعات 2400 تا 3000 متری از سطح دریا قراردارند. در راهی که به دریا منتهی میشود، رشته کوه گاگرا (کوه آگیستا به بلندی 3261 متر)، بزیب و کودوری (کوه خوجال 3309 متر) و رشته کوهها و درههای عمیق رودهای بزیب و کودوری و شاخابههای آن به چشم میخورند. بلندترین قسمت مرکزی قفقاز بزر گ با قللی که بیش از 4500 متر ارتفاع دارند بین آتشفشانهای خاموش دوره، کوارترنری «البروس» و «قازبک» کشیده شده است. در اینجا بیش از ده قله بزرگ، شامل شخارا (5201 متر)، جانگی تائو (5049 متر) گیستولا 4859 متر) و قازبک (5047 متر) وجود دارد که بلندتر از مونبلان (بلندترین قله آلپ) هستند. این قلل با لایه ضخیمیاز بر ف پوشیده شدهاند. اسوانتی، قسمت مرکزی قفقاز بزرگ را در برمیگیرد، حال آنکه رشتههای حاشیهای که از آن منشعب میشود تشکیل سیستمی از برآمدگیها را میدهد که به موازات آن کشیده شده است. بالای دره عمیق اینگوری، در جنوب روستای مستیا، مرکزی اسوانتی بالا، دامنههای سنگی رشته کوه اسوانتی سربرافراشتهاند که تقریباً به موازات آب پخشان اصلی کشیده میشود. اینجا نقطه آغاز حاشیه برفهای دائمی و یخچالها است. بلندترین قلهاین رشته کوه «لایلا» نام دارد که ارتفاعی بیش از 4000 متر دارد. جنوب رشته کوه اسوانتی، رشته کوههای راچا، و لچخومیکشیده شده است که منابع تأمین کننده آب رود ریونی هستند. پس از گذشتن از پای «گذرگاه روکی» از رشته کوه قفقاز اصلی، فلات «ارمانی» قرار دارد، ناحیهای وحشی و بلند کوهستانی، که توسط کانیونهای عمیقی بریده شده و در میان سطح هموار آن مناطق آب پخشان، چراگاههای وسیع کوهستانی با حصارهای تابستانی گوسفندان وجود دارد که در سراسر منطقه پراکنده شده است.
فلات آلپی «کلی» یکی از عجیب ترین گوشههای دامنهدار جنوبی قفقاز مرکزی است. این فلات از آتشفشانهای کوارترنری شکل گرفته است. گدازههای چنین آتشفشانها مانند «مپیسکالو» بزرگ (3694 متر)، «خوریسار» (3830 متر) و «کلی» (3628 متر)، در دامنهها جریان یافته و فلات نسبتاً وسیع و همواری را به وجود آوردهاند که در لبه آنها به علت وجود دیوارهای گدازهای، سبب به وجود آمدن دریاچه «کلی» شده است. از قله مخروطی «مپیسکالو» در شمال، میتوان قله بسیار زیبای «قازبگی» را با کلاهی از برف مشاهده کرد (مقین واری و یا مقین وارتسوری که در زبان گرجی «قله برفی» معنی میدهد). کوه قازبگ نیز همانند کوه البروس یک آتشفشان غیر فعال است. جاده نظامی گرجستان که شهرت جهانی دارد، از کنار این کوه میگذرد. قفقاز شرقی از شرق قازبگی آغاز میشود.
ظاهر کوهها تا اندازهای، با هم اختلاف دارند. اگرچه آب پخشان اصلی و آبریزها ی جانبی در شمال آن واقع شدهاند، خصوصیات آلپی خود را حفظ کرده و تا اندازهای کم ارتفاع تر از قفقاز مرکزی هستند. شمال لبههای آب پخشان و موازی با آن رشته کوههایی کشیدهاند که توسط درههای عمیق رودهای «ترک»، آسسا، آزگونی و آندی کویسو جدا میشوند. بلندترین این رشته کوهها، رشتهکوه «توشتی» یا «پیریکیتی» نام دارد که 4285 متر است. 4494 متر ارتفاع دارد و قله دیکلوسمتا قله آن تبولوسمتا جنوب آب پخشان رشته کوههای قفقاز شرقی، رشته کوههای کارتلی و کاختی درجهت عمود بر آن کشیده شده که با شیب تند به طرف جنوب، پای تپههای اراضی پست کاختی را تشکیل میدهند. به علت اقلیم خشکتری کهاین قسمت نسبت به قفقاز غربی و مرکزی دارد، کنارهها و حاشیههای برف داخلی خیلی بلندتر است، 3500 تا 3600 متر از سطح دریا، یخچالها فقط دامنههای بلندترین قلههای رشته کوه «پیریکیتی» را میپوشاند. در آب پخشان اصلی تعداد یخچالها نسبتاً اندک است[۳][۴].
نیز نگاه کنید به
سلسله کوه های چین؛ ارتفاعات روسیه؛ ارتفاعات کانادا؛ ارتفاعات مصر؛ ارتفاعات افغانستان؛ ارتفاعات کوبا؛ ارتفاعات تونس؛ ارتفاعات ساحل عاج؛ ارتفاعات و ناهمواری های فرانسه؛ ارتفاعات و ناهمواری های سوریه؛ ارتفاعات و ناهمواری های سودان؛ ارتفاعات ساحل عاج؛ ارتفاعات و ناهمواری های زیمبابوه؛ ارتفاعات و ناهمواری های اوکراین؛ ارتفاعات و ناهمواری های اسپانیا؛ ارتفاعات آرژانتین؛ ارتفاعات و ناهمواری های اردن؛ ارتفاعات و ناهمواری های قطر
کتابشناسی
- ↑ مارشال لانگ، دیوید و بهزادی، رقیه (1372). گرجیها. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه ج.ا.ا، ص14.
- ↑ امیراحمدیان، بهرام (1377). جغرافیای گرجستان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص35.
- ↑ مارشال لانگ، دیوید و بهزادی، رقیه (1372). گرجیها. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه ج.ا.ا، ص17.
- ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص15-17.