الجامع الازهر مصر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:176734599 5.jpg|بندانگشتی|الجامع الازهر]] | [[پرونده:176734599 5.jpg|بندانگشتی|الجامع الازهر. برگرفته از سایت jns، قابل بازیابی از https://www.jns.org/al-azhar-universitys-annihilationist-jew-hating-jihad/]] | ||
قدیمیترین و تأثیرگذارترین نهاد دینی مسلمانان مصری است که مهمترین کارکردها را در حوزه‌های فقهی و آموزشی دارد و در حوزه سیاسی نیز تأثیرگذار است. نهاد دینی که بنیاد اولیه آن به سال 359 و آغاز حکومت فاطمی‌ها بر مصر باز می‌گردد، هر چند در طول تاریخ خود از فراز و نشیب‌های بسیاری برخوردار بوده، همواره مرکزیت آموزشی و تبلیغی دینی خود را حفظ کرده است. الجامع الازهر در طول دوره حکومت فاطمی‌های مصر و به مدت دو قرن مرکزی برای آموزش‌های شیعی اسماعیلی و علوم دینی بود. علاوه بر آن به زودی مرکزی برای آموزش علوم از جمله علوم دینی شد <ref> | قدیمیترین و تأثیرگذارترین نهاد دینی مسلمانان مصری است که مهمترین کارکردها را در حوزه‌های فقهی و آموزشی دارد و در حوزه سیاسی نیز تأثیرگذار است. نهاد دینی که بنیاد اولیه آن به سال 359 و آغاز حکومت [[فاطمی ها در مصر|فاطمی‌ها]] بر [[مصر]] باز می‌گردد، هر چند در طول تاریخ خود از فراز و نشیب‌های بسیاری برخوردار بوده، همواره مرکزیت آموزشی و تبلیغی دینی خود را حفظ کرده است. الجامع الازهر در طول [[فاطمی ها در مصر|دوره حکومت فاطمی‌های مصر]] و به مدت دو قرن مرکزی برای آموزش‌های شیعی اسماعیلی و علوم دینی بود. علاوه بر آن به زودی مرکزی برای آموزش علوم از جمله علوم دینی شد.<ref>بازیابی شده در 2015 از https://www.azhar.edu.eg.</ref> در دوره ایوبی آموزش‌های شیعی در این نهاد تعطیل و مذهب سنی جایگزین آن شد. در دوره حکومت مملوکیان، اهتمام زیادی به نهادالازهر می‌شد و علاوه بر وظایف آموزشی و تبلیغی، جایگاه نماز جمعه نیز بود؛ همچنین مدارس متعددی در حاشیه آن شکل گرفت و بسیاری از داوطلبان از مناطق مختلف [[مصر]] و کشورهای اسلامی برای تحصیل علوم دینی به ویژه فقه شافعی به آن روی می‌آوردند. در عهد حکومت عثمانی‌ها هم این نهاد مورد توجه بود و به طور خاص در مشروعیت بخشیدن به دولتی غیر عرب نقش‌آفرین بود. در این دوره الجامع الازهر رو به توسعه گزارد و بخش‌های جدیدی به آن منضم گشت؛ همچنین برای نظارت و مدیریت این نهاد دینی، منصب «شیخ الجامع الازهر» تعیین شد که صاحب این منصب توسط عالمان آن نهاد برگزیده می‌شد. در دوره حکومت محمدعلی بنیان‌گذار خاندان خدیوی [[مصر]]، در برابر قدرت یافتن جریان نوگرایی، جایگاه اجتماعی عالمان الازهر تنزل کرد و این نهاد دینی هم تضعیف و به حاشیه رانده شد؛ در دوره اشغال [[مصر]] توسط انگلیس اما بار دیگر مورد توجه قرار گرفت و عالمان این نهاد دینی در بسیج مردم علیه اشغالگران و هدایت آنان به استقلال نقش مؤثری ایفا کردند. پس از پیروزی انقلاب سال 1952، با توجه به سیاست‌ها و رویکردهای جمال عبدالناصر و حاکمان جدید، موقعیت نهاد الازهر مجددا تضعیف و دولت با ایجاد شورای عالی امور اسلامی، جایگاه آن را فرو کاست. در دوره بعد هم همین وضعیت کم و بیش ادامه یافت. در عهد حکومت حسنی مبارک، علیرغم ارتباط نسبتا خوب و محترمانه نظام حاکم با عالمان الازهر، جایگاه سیاسی اجتماعی آن بر همان روال گذشته بود.<ref>تقریر الحالة الدینیة (1997). الطبعة الخامسة. [[قاهره|القاهرة]]: [https://acpss.ahram.org.eg/ مركز الدراسات السياسية و الاستراتيجية بالأهرام]، ص28-29.</ref> | ||
سازمان نهاد الجامع الازهر متشکل از این 4 بخش است: المجلس الاعلی، مجمع البحوث الاسلامیة، المعاهد الازهریة، جامعة الازهر[i].<ref>بازیابی شده در 2015 از https://www.azhar.edu.eg.</ref> | |||
=== المجلس الاعلی للازهر === | === المجلس الاعلی للازهر === | ||
شورای عالی نهاد الجامع الازهر با ریاست شیخ و رئیس این نهاد و عضویت مسئولان عالی‌رتبه آن، این مسئولیت‌ها را بر عهده دارد: ترسیم سیاست‌های کلی در راستای اهداف تعیین شده و برنامه‌ریزی در این خصوص، سیاست‌گذاری‌های آموزشی در حوزه مسائل اسلامی و پیشنهاد مواد درسی، بررسی بودجه بخش‌های مختلف نهاد، پیشنهاد تأسیس دانشکده‌ها و مؤسسات آموزشی ازهری و بخش‌های آموزشی آنها، پذیرش موقوفات و هدایا، بررسی هرگونه طرح قانونی یا بخشنامه ریاست جمهوری مرتبط با نهاد | شورای عالی نهاد [[الجامع الازهر مصر|الجامع الازهر]] با ریاست شیخ و رئیس این نهاد و عضویت مسئولان عالی‌رتبه آن، این مسئولیت‌ها را بر عهده دارد: ترسیم سیاست‌های کلی در راستای اهداف تعیین شده و برنامه‌ریزی در این خصوص، سیاست‌گذاری‌های آموزشی در حوزه مسائل اسلامی و پیشنهاد مواد درسی، بررسی بودجه بخش‌های مختلف نهاد، پیشنهاد تأسیس دانشکده‌ها و مؤسسات آموزشی ازهری و بخش‌های آموزشی آنها، پذیرش موقوفات و هدایا، بررسی هرگونه طرح قانونی یا بخشنامه ریاست جمهوری مرتبط با [[الجامع الازهر مصر|نهاد الازهر]]، نظارت بر گردش [[مالی]] و اموال و دارایی‌های نهاد و چگونگی انجام هزینه‌ها و ... | ||
=== مجمع البحوث الاسلامیة === | === مجمع البحوث الاسلامیة === | ||
[[پرونده:Islamic-Research-Academy-Cairo-11.jpg|بندانگشتی|ساختمان مجمع البحوث الاسلامیة]] | [[پرونده:Islamic-Research-Academy-Cairo-11.jpg|پیوند=http://wiki.icro.ir/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Islamic-Research-Academy-Cairo-11.jpg|بندانگشتی|ساختمان مجمع البحوث الاسلامیة. برگرفته از سایت Akhbarelyom، قابل بازیابی از https://akhbarelyom.com/news/newdetails/4047047/1/-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AD%D9%88%D8%AB-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9-%D9%8A%D8%B9%D9%84%D9%86-%D8%A3%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%A6%D8%B2%D9%8A%D9%86-%D9%81%D9%8A]][[پرونده:20231126112518!مجمع البحوث الإسلامية بالأزهر.png|بندانگشتی|لوگو مجمع البحوث الاسلامیة. برگرفته از سایت ویکی پدیا، قابل بازیابی از https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AD%D9%88%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B2%D9%87%D8%B1]] | ||
[[پرونده:20231126112518!مجمع البحوث الإسلامية بالأزهر.png|بندانگشتی|لوگو مجمع البحوث الاسلامیة]] | |||
مجمع پژوهش‌های اسلامی مسئولیت بخش مطالعات و انجام طرح‌های پژوهشی در حوزه‌های مرتبط با فرهنگ اسلامی، نوآوری در این زمینه و زدودن پیرایه‌ها و ارائه در شکل و گوهر اصیل آن. | مجمع پژوهش‌های اسلامی مسئولیت بخش مطالعات و انجام طرح‌های پژوهشی در حوزه‌های مرتبط با فرهنگ اسلامی، نوآوری در این زمینه و زدودن پیرایه‌ها و ارائه در شکل و گوهر اصیل آن. | ||
شورای این مجمع مرکب از حداکثر 50 تن از عالمان برجسته از مذاهب چهارگانه اهل سنت است که حدود 20 نفر از آنان از عالمان غیرمصری است. ریاست مجمع با شیخ الازهر است و کمیته‌های مختلف تحقق مسئولیت‌های شورا دنبال می‌کنند؛ از جمله: | شورای این مجمع مرکب از حداکثر 50 تن از عالمان برجسته از مذاهب چهارگانه اهل سنت است که حدود 20 نفر از آنان از عالمان غیرمصری است. ریاست مجمع با شیخ الازهر است و کمیته‌های مختلف تحقق مسئولیت‌های شورا دنبال می‌کنند؛ از جمله: کمیته‌های پژوهش‌های قرآنی، پژوهش‌های سیره پیامبر اکرم (ص)، پژوهش‌های فقهی، اعتقادی و فلسفی، قدس و اقلیت‌های مسلمان و نیز کمیته معرفی اسلام. علاوه بر آن، رصد و پایش هر آنچه که درباره اسلام منتشر می‌شود نیز مورد اهتمام این شورا قرار می‌گیرد و در صورت ضرورت، به پاسخگویی به شبهات و ابهامات موجود در آثار مزبور اقدام می‌کند. بخش‌های اجرایی مجمع نیز شامل: اداره کل دانشجویان خارج از [[مصر]]، اداره کل مؤسسات آموزشی از هری در خارج از [[مصر]]، اداره کل مبلغ و مدرس، اداره کل پژوهش، تألیف و ترجمه که مهمترین مسئولیت آن نظارت بر چاپ قرآن و صدور مجوز چاپ و نشر آن به مراکز انتشاراتی است. بررسی کتب تألیفی در حوزه مسائل دینی برای انتشار، کمیته فتوا، دارالکتب الازهری، به عنوان مسئول نگهداری و مدیریت میراث مکتوب این نهاد دینی می‌باشد. مجله الازهر نیز به عنوان ارگان الجامع الازهر در آغاز هر ماه توسط این مجمع منتشر می‌شود که مجله‌ای پژوهشی تحلیلی است و به مهمترین مسائل اسلامی معاصر می‌پردازد. از دیگر واحدهای این مجمع، واحد امور مؤسسات آموزشی وابسته به الازهر در کشورهای خارجی است. در این مؤسسات، داوطلبان تحصیل در [[دانشگاه الازهر مصر|دانشگاه الازهر]]، مقاطع تحصیلی پیش از دانشگاه را طی کرده و در صورت موفقیت، امکان ادامه تحصیل در [[دانشگاه الازهر مصر|دانشگاه الازهر]] خواهند داشت. | ||
=== المعاهد الازهریة === | === المعاهد الازهریة === | ||
مؤسسات آموزشی وابسته به نهاد الازهر در سه مقطع پیش از دانشگاه فعال است و دانش‌آموزان را برای ورود به مرحله آموزش عالی در دانشگاه الازهر آماده می‌کنند<ref name=": | مؤسسات آموزشی وابسته به [[الجامع الازهر مصر|نهاد الازهر]] در سه مقطع پیش از دانشگاه فعال است و دانش‌آموزان را برای ورود به مرحله آموزش عالی در [[دانشگاه الازهر مصر|دانشگاه الازهر]] آماده می‌کنند.<ref name=":02">بازیابی شده در 2015 از https://www.sis.gov.eg.</ref><ref>صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ [[مصر]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]، ص239-240.</ref> | ||
==پاورقی== | ==پاورقی== | ||
[i] - دانشگاه الازهر در فصل نظام آموزشی و ذیل | <small>[i] - [[دانشگاه الازهر مصر|دانشگاه الازهر]] در فصل نظام آموزشی و ذیل دانشگاههای مصر، معرفی شده است.</small> | ||
==نیز نگاه کنید به== | ==نیز نگاه کنید به== | ||
[http://wiki.icro.ir/%D9%85%D8%B5%D8%B1 مصر]؛ [[اسلام و مسلمانان مصر]]؛ [[ادیان در مصر]] | |||
==کتابشناسی== | ==کتابشناسی== | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۴۵
قدیمیترین و تأثیرگذارترین نهاد دینی مسلمانان مصری است که مهمترین کارکردها را در حوزه‌های فقهی و آموزشی دارد و در حوزه سیاسی نیز تأثیرگذار است. نهاد دینی که بنیاد اولیه آن به سال 359 و آغاز حکومت فاطمی‌ها بر مصر باز می‌گردد، هر چند در طول تاریخ خود از فراز و نشیب‌های بسیاری برخوردار بوده، همواره مرکزیت آموزشی و تبلیغی دینی خود را حفظ کرده است. الجامع الازهر در طول دوره حکومت فاطمی‌های مصر و به مدت دو قرن مرکزی برای آموزش‌های شیعی اسماعیلی و علوم دینی بود. علاوه بر آن به زودی مرکزی برای آموزش علوم از جمله علوم دینی شد.[۱] در دوره ایوبی آموزش‌های شیعی در این نهاد تعطیل و مذهب سنی جایگزین آن شد. در دوره حکومت مملوکیان، اهتمام زیادی به نهادالازهر می‌شد و علاوه بر وظایف آموزشی و تبلیغی، جایگاه نماز جمعه نیز بود؛ همچنین مدارس متعددی در حاشیه آن شکل گرفت و بسیاری از داوطلبان از مناطق مختلف مصر و کشورهای اسلامی برای تحصیل علوم دینی به ویژه فقه شافعی به آن روی می‌آوردند. در عهد حکومت عثمانی‌ها هم این نهاد مورد توجه بود و به طور خاص در مشروعیت بخشیدن به دولتی غیر عرب نقش‌آفرین بود. در این دوره الجامع الازهر رو به توسعه گزارد و بخش‌های جدیدی به آن منضم گشت؛ همچنین برای نظارت و مدیریت این نهاد دینی، منصب «شیخ الجامع الازهر» تعیین شد که صاحب این منصب توسط عالمان آن نهاد برگزیده می‌شد. در دوره حکومت محمدعلی بنیان‌گذار خاندان خدیوی مصر، در برابر قدرت یافتن جریان نوگرایی، جایگاه اجتماعی عالمان الازهر تنزل کرد و این نهاد دینی هم تضعیف و به حاشیه رانده شد؛ در دوره اشغال مصر توسط انگلیس اما بار دیگر مورد توجه قرار گرفت و عالمان این نهاد دینی در بسیج مردم علیه اشغالگران و هدایت آنان به استقلال نقش مؤثری ایفا کردند. پس از پیروزی انقلاب سال 1952، با توجه به سیاست‌ها و رویکردهای جمال عبدالناصر و حاکمان جدید، موقعیت نهاد الازهر مجددا تضعیف و دولت با ایجاد شورای عالی امور اسلامی، جایگاه آن را فرو کاست. در دوره بعد هم همین وضعیت کم و بیش ادامه یافت. در عهد حکومت حسنی مبارک، علیرغم ارتباط نسبتا خوب و محترمانه نظام حاکم با عالمان الازهر، جایگاه سیاسی اجتماعی آن بر همان روال گذشته بود.[۲]
سازمان نهاد الجامع الازهر متشکل از این 4 بخش است: المجلس الاعلی، مجمع البحوث الاسلامیة، المعاهد الازهریة، جامعة الازهر[i].[۳]
المجلس الاعلی للازهر
شورای عالی نهاد الجامع الازهر با ریاست شیخ و رئیس این نهاد و عضویت مسئولان عالی‌رتبه آن، این مسئولیت‌ها را بر عهده دارد: ترسیم سیاست‌های کلی در راستای اهداف تعیین شده و برنامه‌ریزی در این خصوص، سیاست‌گذاری‌های آموزشی در حوزه مسائل اسلامی و پیشنهاد مواد درسی، بررسی بودجه بخش‌های مختلف نهاد، پیشنهاد تأسیس دانشکده‌ها و مؤسسات آموزشی ازهری و بخش‌های آموزشی آنها، پذیرش موقوفات و هدایا، بررسی هرگونه طرح قانونی یا بخشنامه ریاست جمهوری مرتبط با نهاد الازهر، نظارت بر گردش مالی و اموال و دارایی‌های نهاد و چگونگی انجام هزینه‌ها و ...
مجمع البحوث الاسلامیة
مجمع پژوهش‌های اسلامی مسئولیت بخش مطالعات و انجام طرح‌های پژوهشی در حوزه‌های مرتبط با فرهنگ اسلامی، نوآوری در این زمینه و زدودن پیرایه‌ها و ارائه در شکل و گوهر اصیل آن.
شورای این مجمع مرکب از حداکثر 50 تن از عالمان برجسته از مذاهب چهارگانه اهل سنت است که حدود 20 نفر از آنان از عالمان غیرمصری است. ریاست مجمع با شیخ الازهر است و کمیته‌های مختلف تحقق مسئولیت‌های شورا دنبال می‌کنند؛ از جمله: کمیته‌های پژوهش‌های قرآنی، پژوهش‌های سیره پیامبر اکرم (ص)، پژوهش‌های فقهی، اعتقادی و فلسفی، قدس و اقلیت‌های مسلمان و نیز کمیته معرفی اسلام. علاوه بر آن، رصد و پایش هر آنچه که درباره اسلام منتشر می‌شود نیز مورد اهتمام این شورا قرار می‌گیرد و در صورت ضرورت، به پاسخگویی به شبهات و ابهامات موجود در آثار مزبور اقدام می‌کند. بخش‌های اجرایی مجمع نیز شامل: اداره کل دانشجویان خارج از مصر، اداره کل مؤسسات آموزشی از هری در خارج از مصر، اداره کل مبلغ و مدرس، اداره کل پژوهش، تألیف و ترجمه که مهمترین مسئولیت آن نظارت بر چاپ قرآن و صدور مجوز چاپ و نشر آن به مراکز انتشاراتی است. بررسی کتب تألیفی در حوزه مسائل دینی برای انتشار، کمیته فتوا، دارالکتب الازهری، به عنوان مسئول نگهداری و مدیریت میراث مکتوب این نهاد دینی می‌باشد. مجله الازهر نیز به عنوان ارگان الجامع الازهر در آغاز هر ماه توسط این مجمع منتشر می‌شود که مجله‌ای پژوهشی تحلیلی است و به مهمترین مسائل اسلامی معاصر می‌پردازد. از دیگر واحدهای این مجمع، واحد امور مؤسسات آموزشی وابسته به الازهر در کشورهای خارجی است. در این مؤسسات، داوطلبان تحصیل در دانشگاه الازهر، مقاطع تحصیلی پیش از دانشگاه را طی کرده و در صورت موفقیت، امکان ادامه تحصیل در دانشگاه الازهر خواهند داشت.
المعاهد الازهریة
مؤسسات آموزشی وابسته به نهاد الازهر در سه مقطع پیش از دانشگاه فعال است و دانش‌آموزان را برای ورود به مرحله آموزش عالی در دانشگاه الازهر آماده می‌کنند.[۴][۵]
پاورقی
[i] - دانشگاه الازهر در فصل نظام آموزشی و ذیل دانشگاههای مصر، معرفی شده است.
نیز نگاه کنید به
مصر؛ اسلام و مسلمانان مصر؛ ادیان در مصر
کتابشناسی
- ↑ بازیابی شده در 2015 از https://www.azhar.edu.eg.
- ↑ تقریر الحالة الدینیة (1997). الطبعة الخامسة. القاهرة: مركز الدراسات السياسية و الاستراتيجية بالأهرام، ص28-29.
- ↑ بازیابی شده در 2015 از https://www.azhar.edu.eg.
- ↑ بازیابی شده در 2015 از https://www.sis.gov.eg.
- ↑ صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ مصر. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص239-240.