ادبیات کودک و نوجوان در سوریه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
شاید كتاب «حفظ الرسوم | شاید كتاب «حفظ الرسوم التوضیحیه فی أدب البنات والصبیان» (تصاویر توضیحی حفظی در تربیت دختران و پسران) که كتابخانه هاشمی دمشق در سال 1937 در دو قسمت به قلم «جمیل سلطان» منتشر كرد، نخستین اثر در ادبیات کودک و نوجوان در تعریف مدرن و غربی آن باشد؛ پیش از آن ادبیات کودک، محدود به اشعار فولکلور و درسی مدرسه بود و یا قصص تمثیلی کتب متقدمین. | ||
چند دهه به صورت پراکنده، عدهای از فعالان حوزه نشر، به صورت ذوقی، ناشیانه و آماتوری که هنوز هم ادامه دارد، | چند دهه به صورت پراکنده، عدهای از فعالان حوزه نشر، به صورت ذوقی، ناشیانه و آماتوری که هنوز هم ادامه دارد، تلاشهایی در راهاندازی ادبیات کودک ونوجوان نمودند؛ اما جهش اصلی در برنامه درسی جدید وزارت آموزش وپرورش برای مرحله ابتدایی در 1967 صورت گرفت و داستانکهای مصوری؛ البته با رویکرد آموزش خوانش صحیح، تهیه و به عنوان کتاب درسی منتشر شد؛ مثل آثار «منیر الخیر»، «یوسف بنا» و «عادل زوریک» از روی قصص قدیمه و ترجمه آثار اروپایی و پس از آنها، «زكریا تامر» (زاده 1931)[1]، «عادل أبو شنب» ( ۱۹۳۱ - ۲۰۱۲)[2] دمشقی و «عبد الله عبد» (1937-1975) اهل لاذقیه که این ژانر ادبی را وارد نشریات و مجلات نیز نمودند؛ مخصوصاً دوهفته نامه کودک«اسامه» و «جسور الثقافیه» (نوجوان) که وزارت فرهنگ [[سوریه]] منتشر میکرد با ترتیب مدیریتی عادل أبو شنب، زكریا تامر، میشیل كیلو (1940-2021)[3]، خانم دلال حاتم (1931- 2008)[4] و تصویرگری «ممتاز البحره» (1938 - 2017)، خالق شخصیت اسامه، «نذیر نبعه» (1938- 2016)، «یوسف عبدلكی» (زاده 1951 قامشلی) [5]«لجینه الأصیل» (زاده 1946 دمشق)[6] و...<ref>مهيار عدنان الملوحي(2004)، موسوعة أدب الأطفال وأدبائهم في سورية بالقرن العشري، دمشق: دار شهرزاد الشام للطباعة والنشر والتوزيع</ref> | ||
مؤسسات انتشاراتی خصوصی، نقش تجاری و توسعه حوزه نشر در این ژانر را به خوبی ادا کردند؛ اما آثار ایشان از | مؤسسات انتشاراتی خصوصی، نقش تجاری و توسعه حوزه نشر در این ژانر را به خوبی ادا کردند؛ اما آثار ایشان از ویژگیهای هنری چندانی بهره نداشت؛ از نظر محتوا نیز محدود میشد داستانهای مذهبی، داستانهای برگرفته از هزار و یک شب، زندگینامههای عامیانه؛ مانند سفرهای سندباد، علاءالدین، چراغ جادو، علی بابا، چهل دزد، جوحا، قراقوش و... ؛ همچنین ترجمه شاهکارهای ادبی غرب که همه نوعی ساده سازی بود؛ مانند آثار «کامل کیلانی». ناشران پیشکسوت این نوع ادبی در [[سوریه]] «مكتبه الربیع»، «مكتبه الشرق» و «مكتبه البلاغه» در حلب بودند و پس از آنها، «دار الفكر»، «دار كرم»، «مكتبه الزهراء»، «دار الجلیل» و «مكتبه أسامه» در دمشق و «مكتبه التراث» در دیر الزور و «مكتبه الغزالی» در حماه.<ref>فتوح، عيسى (1988) أدب الأطفال في [[سوریه|سورية]]: نشأته وتطوره، لیبی: اتحاد الناشرين العرب</ref> | ||
وضعیت ادبیات کودک و نوجوان [[سوریه]] در حال حاضر نیز در حد پاسخگویی تجاری و سنتی به همین نیازهای اولیه است و از جهت شکل ومحتوا (داستان و تصویر) نسبتاً ضعیف است؛ البته در دو دهه اخیر تحرکاتی صورت گرفتهاست؛ اما بیشتر از سوی طیف روشنفکر و مخالف حکومت اسد بودهاست که در بحران اخیر صدمه دیده و نوعاً خارج از کشور به سر میبرند و جسته گریخته، نمایشگاههایی دایر میکنند. | |||
برنامه وزارت فرهنگ نیز روی کشف داستانهای کودک و نوجوان برای ترجمه بود کما این که هنوز این رویکرد را دارد. اخیرا مسابقه سالانه کتاب کودک و برگزاری نمایشگاههای تخصصی کتاب کودک را نیز در دستور کار دارد که اولین دوره و دومین دوره آن، در 2018 و 2019 در کتابخانه اسد برگزار و پس از آن، به دلیل کرونا تعطیل شد. | |||
رویکرد وزارت فرهنگ در گزینش کتاب برای ترجمه برای کودکان ونوجوانان، تقویت فرهنگ و اندیشه سوسیالیستی است؛ مثل آثار «جیانی روداری» (Gianni Rodari)؛ (۱۹۲۰ - ۱۹۸۰) ایتالیایی که آثارش محتوای آموزشی و اجتماعی دارد؛ از امور روزمره و ساده گرفته تا محتوای سیاسی با ماهیت سوسیالیستی.<ref>Francesca Califano(1998), Lo specchio fantastico. Realismo e surrealismo nell'opera di Gianni Rodari, Torino, Einaudi Ragazzi'',''</ref> رئیس اتحادیه ناشران [[سوریه]]، هیثم حافظ نیز با رویکردی سنتی، با مدیریت سه عنوان دفتر نشر کودک و یک فروشگاه تخصصی در خیابان «حلبونی»، منطقه متمرکز صنعت نشر دمشق، تولیدات فراوانی راهی بازار کرده که در ذائقه پروری و پذیرش شکلهای سنتی مؤثر و حریف بلا منازع بوده است. | |||
گروهی از نویسندگان و هنرمندان سوری علاقه مند در تلاشند تا از دستاوردهای ادبیات و هنر کودک و نوجوان برای تبدیل شدن به یک صنعت فکری مستقل بهره ببرند؛ امثال «رامز حاج حسین» (زاده 1979) که در حال حاضر، به عنوان مربی انیمیشن در «المعهد التقنی للفنون التطبیقیه» (مؤسسه فنی هنرهای کاربردی) وزارت فرهنگ مشغول است. اخیراً نیز هشت عنوان کتاب کودک از زبان فارسی با تلاش آژانس ادبی تماس برای اولین بار از فارسی ترجمه شده و به بازار نشر [[سوریه]] راه پیدا کرده است.<ref>شنی، کریم( 1400). فرهنگ و تاریخ [[سوریه]]. تهران: [https://www.icro.ir سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref> | |||
== نیز نگاه کنید به == | |||
[[زبان و ادبیات سوریه]]؛ [[رمان در سوریه]]؛ [[داستان کوتاه در سوریه]]؛ [[ادبیات اموی در سوریه]]؛ [[ادبیات عباسی در سوریه]] | |||
== پاورقی == | |||
<small>[1]. زکریا تامر از بنیانگذاران اتحاد کُتّاب است. او در تلویزیون نیز فعالیت داشت؛ اما از 1981 در انگلستان زندگی می کند. از جمله آثار او در حوزه ادبیات کودک این کتاب هاست: «چرا رودخانه ساکت شد»، وزارت فرهنگ، دمشق، 1977، «او گل را به پرستو گفت»، [[اتحادیه نویسندگان عرب]]، دمشق، 1977 و 37 داستان مصور دیگر تا 2000.</small> | |||
<small>[2]. بنیانگذار مجله کودک «اسامه» نوولیست. نمایش نامه نویس مشهوری که فیلم نامه بیش از ده سریال تلویزیونی مشهور در [[سوریه]] را خلق نموده است. آثار کودک: «کودک زیبا»، مجله دارالثقافه - دمشق 1960م / «شمشیر چوبی»، دمشق 1973/ «کودک شجاع»، دمشق 1975/ «دوستان رودخانه»، دمشق 1979.</small> | |||
<small>[3]. مسیحی اهل لاذقیه و از مخالفان دولت [[بشار اسد]] که در [[پاریس]] مرد.</small> | |||
<small>[4]. فعال در حوزه حقوق زنان و ادبیات کودک.</small> | |||
<small>[5]. گرافیست، کاریکاتوریست برجسته با دکترای هنرهای زیبا از پاریس که چندین نمایشگاه تصویرگری در کشور‌‌‌‌های عربی و اروپایی برگزار کرده است. از مخالفان بشار اسد بود که دستگیر و سپس آزاد شد.</small> | |||
<small>[6]. فارغ التحصیل رشته تصویرگری کودک از دانشگاه دمشق که نمایشگاههای متعددی در داخل و خارج از [[سوریه]] برگزار کرده است. این هنرمند بیش از 70 اثر در تصویرگری کتاب کودک دارد.</small> | |||
== کتابشناسی == | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۵۳
شاید كتاب «حفظ الرسوم التوضیحیه فی أدب البنات والصبیان» (تصاویر توضیحی حفظی در تربیت دختران و پسران) که كتابخانه هاشمی دمشق در سال 1937 در دو قسمت به قلم «جمیل سلطان» منتشر كرد، نخستین اثر در ادبیات کودک و نوجوان در تعریف مدرن و غربی آن باشد؛ پیش از آن ادبیات کودک، محدود به اشعار فولکلور و درسی مدرسه بود و یا قصص تمثیلی کتب متقدمین.
چند دهه به صورت پراکنده، عدهای از فعالان حوزه نشر، به صورت ذوقی، ناشیانه و آماتوری که هنوز هم ادامه دارد، تلاشهایی در راهاندازی ادبیات کودک ونوجوان نمودند؛ اما جهش اصلی در برنامه درسی جدید وزارت آموزش وپرورش برای مرحله ابتدایی در 1967 صورت گرفت و داستانکهای مصوری؛ البته با رویکرد آموزش خوانش صحیح، تهیه و به عنوان کتاب درسی منتشر شد؛ مثل آثار «منیر الخیر»، «یوسف بنا» و «عادل زوریک» از روی قصص قدیمه و ترجمه آثار اروپایی و پس از آنها، «زكریا تامر» (زاده 1931)[1]، «عادل أبو شنب» ( ۱۹۳۱ - ۲۰۱۲)[2] دمشقی و «عبد الله عبد» (1937-1975) اهل لاذقیه که این ژانر ادبی را وارد نشریات و مجلات نیز نمودند؛ مخصوصاً دوهفته نامه کودک«اسامه» و «جسور الثقافیه» (نوجوان) که وزارت فرهنگ سوریه منتشر میکرد با ترتیب مدیریتی عادل أبو شنب، زكریا تامر، میشیل كیلو (1940-2021)[3]، خانم دلال حاتم (1931- 2008)[4] و تصویرگری «ممتاز البحره» (1938 - 2017)، خالق شخصیت اسامه، «نذیر نبعه» (1938- 2016)، «یوسف عبدلكی» (زاده 1951 قامشلی) [5]«لجینه الأصیل» (زاده 1946 دمشق)[6] و...[۱]
مؤسسات انتشاراتی خصوصی، نقش تجاری و توسعه حوزه نشر در این ژانر را به خوبی ادا کردند؛ اما آثار ایشان از ویژگیهای هنری چندانی بهره نداشت؛ از نظر محتوا نیز محدود میشد داستانهای مذهبی، داستانهای برگرفته از هزار و یک شب، زندگینامههای عامیانه؛ مانند سفرهای سندباد، علاءالدین، چراغ جادو، علی بابا، چهل دزد، جوحا، قراقوش و... ؛ همچنین ترجمه شاهکارهای ادبی غرب که همه نوعی ساده سازی بود؛ مانند آثار «کامل کیلانی». ناشران پیشکسوت این نوع ادبی در سوریه «مكتبه الربیع»، «مكتبه الشرق» و «مكتبه البلاغه» در حلب بودند و پس از آنها، «دار الفكر»، «دار كرم»، «مكتبه الزهراء»، «دار الجلیل» و «مكتبه أسامه» در دمشق و «مكتبه التراث» در دیر الزور و «مكتبه الغزالی» در حماه.[۲]
وضعیت ادبیات کودک و نوجوان سوریه در حال حاضر نیز در حد پاسخگویی تجاری و سنتی به همین نیازهای اولیه است و از جهت شکل ومحتوا (داستان و تصویر) نسبتاً ضعیف است؛ البته در دو دهه اخیر تحرکاتی صورت گرفتهاست؛ اما بیشتر از سوی طیف روشنفکر و مخالف حکومت اسد بودهاست که در بحران اخیر صدمه دیده و نوعاً خارج از کشور به سر میبرند و جسته گریخته، نمایشگاههایی دایر میکنند.
برنامه وزارت فرهنگ نیز روی کشف داستانهای کودک و نوجوان برای ترجمه بود کما این که هنوز این رویکرد را دارد. اخیرا مسابقه سالانه کتاب کودک و برگزاری نمایشگاههای تخصصی کتاب کودک را نیز در دستور کار دارد که اولین دوره و دومین دوره آن، در 2018 و 2019 در کتابخانه اسد برگزار و پس از آن، به دلیل کرونا تعطیل شد.
رویکرد وزارت فرهنگ در گزینش کتاب برای ترجمه برای کودکان ونوجوانان، تقویت فرهنگ و اندیشه سوسیالیستی است؛ مثل آثار «جیانی روداری» (Gianni Rodari)؛ (۱۹۲۰ - ۱۹۸۰) ایتالیایی که آثارش محتوای آموزشی و اجتماعی دارد؛ از امور روزمره و ساده گرفته تا محتوای سیاسی با ماهیت سوسیالیستی.[۳] رئیس اتحادیه ناشران سوریه، هیثم حافظ نیز با رویکردی سنتی، با مدیریت سه عنوان دفتر نشر کودک و یک فروشگاه تخصصی در خیابان «حلبونی»، منطقه متمرکز صنعت نشر دمشق، تولیدات فراوانی راهی بازار کرده که در ذائقه پروری و پذیرش شکلهای سنتی مؤثر و حریف بلا منازع بوده است.
گروهی از نویسندگان و هنرمندان سوری علاقه مند در تلاشند تا از دستاوردهای ادبیات و هنر کودک و نوجوان برای تبدیل شدن به یک صنعت فکری مستقل بهره ببرند؛ امثال «رامز حاج حسین» (زاده 1979) که در حال حاضر، به عنوان مربی انیمیشن در «المعهد التقنی للفنون التطبیقیه» (مؤسسه فنی هنرهای کاربردی) وزارت فرهنگ مشغول است. اخیراً نیز هشت عنوان کتاب کودک از زبان فارسی با تلاش آژانس ادبی تماس برای اولین بار از فارسی ترجمه شده و به بازار نشر سوریه راه پیدا کرده است.[۴]
نیز نگاه کنید به
زبان و ادبیات سوریه؛ رمان در سوریه؛ داستان کوتاه در سوریه؛ ادبیات اموی در سوریه؛ ادبیات عباسی در سوریه
پاورقی
[1]. زکریا تامر از بنیانگذاران اتحاد کُتّاب است. او در تلویزیون نیز فعالیت داشت؛ اما از 1981 در انگلستان زندگی می کند. از جمله آثار او در حوزه ادبیات کودک این کتاب هاست: «چرا رودخانه ساکت شد»، وزارت فرهنگ، دمشق، 1977، «او گل را به پرستو گفت»، اتحادیه نویسندگان عرب، دمشق، 1977 و 37 داستان مصور دیگر تا 2000.
[2]. بنیانگذار مجله کودک «اسامه» نوولیست. نمایش نامه نویس مشهوری که فیلم نامه بیش از ده سریال تلویزیونی مشهور در سوریه را خلق نموده است. آثار کودک: «کودک زیبا»، مجله دارالثقافه - دمشق 1960م / «شمشیر چوبی»، دمشق 1973/ «کودک شجاع»، دمشق 1975/ «دوستان رودخانه»، دمشق 1979.
[3]. مسیحی اهل لاذقیه و از مخالفان دولت بشار اسد که در پاریس مرد.
[4]. فعال در حوزه حقوق زنان و ادبیات کودک.
[5]. گرافیست، کاریکاتوریست برجسته با دکترای هنرهای زیبا از پاریس که چندین نمایشگاه تصویرگری در کشور‌‌‌‌های عربی و اروپایی برگزار کرده است. از مخالفان بشار اسد بود که دستگیر و سپس آزاد شد.
[6]. فارغ التحصیل رشته تصویرگری کودک از دانشگاه دمشق که نمایشگاههای متعددی در داخل و خارج از سوریه برگزار کرده است. این هنرمند بیش از 70 اثر در تصویرگری کتاب کودک دارد.
کتابشناسی
- ↑ مهيار عدنان الملوحي(2004)، موسوعة أدب الأطفال وأدبائهم في سورية بالقرن العشري، دمشق: دار شهرزاد الشام للطباعة والنشر والتوزيع
- ↑ فتوح، عيسى (1988) أدب الأطفال في سورية: نشأته وتطوره، لیبی: اتحاد الناشرين العرب
- ↑ Francesca Califano(1998), Lo specchio fantastico. Realismo e surrealismo nell'opera di Gianni Rodari, Torino, Einaudi Ragazzi,
- ↑ شنی، کریم( 1400). فرهنگ و تاریخ سوریه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)