ساده سازی و استاندارد سازی زبان چینی

ساده سازی زبان چینی، قابل بازیابی از: https://www.pactranz.com/chinese-translations/

از دوران سلسله چینگ، تلاش زیادی برای همسان­ سازی زبان و فرهنگ اقوام مختلف در این کشور صورت گرفت تا از این طریق هویت و زبان واحد و وحدت ملی ایجاد شود، اما به دلیل عدم همراهی اقوام و بدنه ی اصلی و اکثریت نژاد خَنِ جامعه­‌ی چین که با حاکمیت اقلیت منچو بر این سرزمین موافق نبودند، توفیقی در این زمینه حاصل نشد. در اوایل قرن بیستم نیز برخی از روشنفکران چینی دلیل اصلی عقب ماندگی کشور چین را زبان گفتاری و نوشتاری زبان سخت و پیچیده­‌ی چینی دانسته و پیشنهاد کنار گذاشتن آن جایگزین کردن کاراکترهای چینی با حروف الفبا داشتند. به همین دلیل برای چندین دهه زبان اسپرانتو که فکر می‌شد جایگزین مناسبی برای زبان چینی است، در این کشور تبلیغ می‌شد. اگرچه این تلاش‌ها در آن زمان به نتیجه نرسید، ولی با کوشش طرفداران جنبش چهارم در ماه مه 1919دو تغییر عمده در زبان نوشتاری به وجود آمد که یکی نوشتن از چپ به راست به جای از بالا به پایین بود و دیگری ساده سازی آن از طریق حذف برخی از کاراکترها. این هدف در زمان حاکمیت حزب کمونیست نیز تعقیب و تا حدودی با موفقیت همراه بوده است.

شورای دولتی چین در سال1956میلادی، مقرراتی تحت عنوان«استاندارد سازی زبان چینی» به تصویب رساند که براساس آن لهجه‌ی پکنی ماندارین یا پوتونگ­خوا(Putonghua)، لهجه­‌ی رسمی و استاندارد در سرتاسر کشور شناخته شده و مدارس و دانشگاه­‌ها و مطبوعات و رادیو تلویزیون موظف شدند از این لهجه استفاده کنند[i]. برای تحقق این هدف مجددا در سال1998 دولت سومین هفته از ماه سپتامبر هر سال را هفته‌ی گسترش لهجه‌ی پوتونگ خوا اعلام و همه ساله برنامه‌های مختلف تشویقی و اجباری زیادی برای جا انداختن این لهجه به مورد اجرا گذاشته می‌شود. باتوجه به اهمیت موضوع، کنگره ی خلق چین بار دیگر در سال2000میلادی قانون زبان عمومی چین را به تصویب رسانده و بدین طریق استاندارد سازی زبان پوتونگ­خوا جایگاه قانونی پیدا کرد. طبق این قانون، مراکز و نهادها و کارکنان دولتی، ملزم به استفاده از لهجه­‌ی پوتونگ خوا بوده و یکی از شرایط استخدام و اشتغال در نهادهای دولتی گذراندن آزمون زبان پوتونگ هوا اعلام گردید، اگرچه در کنار این زبان اقوام و ساکنان مناطق مختلف می‌توانند از زبان و لهجه‌ی محلی خود استفاده و برای گسترش آن تلاش نمایند. طبق یک نظر سنجی نمونه ای که در سال2004 از میان470هزار نفر از مناطق مختلف صورت گرفت، در 80درصد از شهرهای بزرگ و متوسط، زبان پوتونگ خوا محبوبیت پیدا کرده است، اگرچه هنوز 47درصد مردم قادر به تکلم به این زبان و لهجه نیستند. به هرحال، دولت در نظر دارد تا نیمه­‌ی قرن بیست و یکم پوتونگ­ خوا را زبان و لهجه‌ی اصلی سراسر چین بنماید.

البته میان زبان شناسان و ادبای چینی، در خصوص ساده سازی هرچه بیشتر کاراکترهای چینی دو نظریه ی متفاوت وجود دارد. برخی معتقدند برای آسان کردن آموزش و فراگیری این زبان، بایستی تمامی علایم و نویسه‌هایی که بر صعوبت آن می‌افزاید را حذف کرد. حتی برخی پا را فراتر گذاشته و می‌گویند که بخش عمده ای از کاراکترهای کنونی نیز بایستی برای همسان سازی زبان چینی با زبان­‌های بین المللی حذف شوند، ولی گروهی نیز به شدت با هرگونه دست­کاری در نویسه‌ها و حذف و ساده سازی آن مخالفت کرده و این عمل را نوعی اقدام انتحاری برای زبان و خط و لهجه‌های مختلف چینی که دارای سابقه ی هزاران ساله است، می­دانند. این گروه استدلال می­کنند که با این اقدام نسل‌های آینده با آثار و ادبیات غنی و کهن چینی که همیشه مایه ی مباهات مردم چین بوده، غریبه خواهند شد و نوعی قدرناشناسی نسبت به تلاش‌ها و زحمات نیاکان، و محروم ساختن نسل­‌های آینده از ذخایر فرهنگی و تمدنی چین و مخالفت با سیاست کلی تنوع قومی و فرهنگی کشور چین خواهد بود. تلاش برای ساده کردن زبان نوشتاری اگرچه موفقیت­‌های زیادی برای فراگیران، به ویژه زبان آموزان خارجی، داشته است، ولی موجب شده کسانی که به سبک جدید تحصیل کرده‌اند، از خواندن و درک متون گذشته عاجز باشند و کتاب‌های منتشره در چین برای ساکنان هنگ­ کنگ و ماکائو و تایوان و سایر مناطقی که هنوز از خط قدیمی چینی استفاده می­کنند دشوار و حتی امکان ناپذیر شود.

در مورد تعداد این نویسه‌ها اقوال متعددی وجود دارد. به نظر می­رسد چینی ساده شده در حدود ۱۱۰۰۰ کاراکتر داشته باشد. معروف است که با یادگیری۳۵۰۰ کاراکتر، خواندن ۹۰درصد از مطالب روزنامه‌ها و زیرنویس فیلم­‌ها و کتاب­‌های غیر تخصصی امکان پذیر می­شود. برای خواندن ۱۰ درصد باقی مانده فرد باید حدود ۸۰۰۰ کاراکتر دیگر را بیاموزد. البته خواندن کاراکترها به معنای فهمیدن آن­ها نیست! چون دو کاراکتر که دو معنای غیر مرتبط دارند، در کنار هم کلمه ی جدیدی را  تشکیل می‌دهند که معنای آن لزوما با هیچ یک از معانی پیشین ارتباطی ندارد.

نیز نگاه کنید به

زبان و خط چینی؛ زبان چینی؛ سیر تحول زبان چینی

پاورقی

[i] - این در حالی است که در این کشور بیش از 80 زبان و لهجه رایج است که همه با هم تفاوت دارند.

منبع اصلی

_{سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی.}

نویسنده مقاله

علی محمد سابقی