عوامل تاثیر گذار در رویارویی مسلمانان و منچوها

به­ طور کلی می‌توان گفت، جامعه مسلمانان چین از مرحله‌ی ابتدایی خوداتکایی و خود محدود سازی در دوران سلسله تانگ و سلسله سونگ در دوران سلسله‌یوان به مرحله‌ی حضور در هرم قدرت رسید. سپس در دوران سلسله مینگ، وارد عصر همزیستی و تثبیت هویت فرهنگی شد و در دوران حاکمیت سلسله چینگ به دلایل متعدد وارد فاز مقاومت و رویارویی و در نهایت در نیمه‌ی دوم قرن نوزدهم وارد مرحله­ی ستیزه جویی و شورش و تشکیل دولت مستقل اسلامی گردید. در این روند، عوامل مختلفی از هر دو طرف(دولت­‌های چینی و جامعه‌ی مسلمانان) مؤثر بودند که در پی به برخی از این عوامل به صورت خلاصه اشاره می‌شود.

الف- عوامل مؤثر در رویارویی از سوی سلسله چینگ

- نا آگاهی و عدم شناخت حاکمان محلی منچو نسبت به فرهنگ و اعتقادات دینی مسلمانان؛

- حسادت و بدگویی آن­ها نسبت به مسلمانان در دربار امپراتور؛

- ارائه گزارش‌های خلاف واقع و مغرضانه در مورد مسلمانان توسط مقامات محلی سلسله چینگ؛

- روا داشتن تبعیض و آزار و اذیت نسبت به مسلمانان و ایجاد محدودیت در انجام فرایض دینی آن­ها؛

- سرکوب اعتراضات و خواسته­‌های به حق مسلمانان و جانبداری مقامات محلی از چینی‌های غیر مسلمان در منازعات و اختلافات غیر سیاسی میان آن­ها و مسلمانان؛

- بروز مشکلات اقتصادی به دلیل توقف مبدلات تجاری میان چین و کشورهای خارجی و بروز حوادث طبیعی هم­چون سیل، خشک سالی و قحطی و بروز بیماری‌های فراگیر واگیر دار مانند طاعون؛

- فروکش کردن حس اعتماد دوجانبه و فروریختن اعتماد متقابل،

- آغاز شورش­های پی درپی در مناطق مختلف چین و افزایش سوء ظن حکومت نسبت به فعالیت‌های دینی و اجتماعی مسلمانان؛

- فراهم شدن زمینه‌های رویارویی و از میان رفتن سیاست­‌های تساهل و تسامح و مدارای گذشته نسبت به اقلیت‌ها، به ویژه مسلمانان؛

- رفتار ستیزه جویانه­ی مقامات محلی نسبت به مسلمانان و شدت بخشیدن به اجرای سیاست همسان سازی فرهنگی و اعتقادی اقلیت‌ها؛

- آغاز ضعف در دستگاه امپراتوری و رو به زوال رفتن دستگاه اداری حکومت مقتدرانه­ی مرکزی و اتخاذ تصمیم‌های خودسرانه و نادرست نسبت به مسلمانان از سوی مقامات محلی؛

- احساس عدم امنیت و اطمینان حاکمان منچو نسبت به ادامه حکومتشان و تفسیر تفاوت فرهنگی و مذهبی مسلمانان به مخالفت با سلسله چینگ؛

ب‌- عوامل مؤثر در رویارویی از سوی مسلمانان

- افزایش خودآگاهی مسلمانان نسبت به فرهنگ و اعتقادات دینی خود؛

- گرایش به تجدید حیات اسلامی در چین که متأثر از جریانات احیاگری اسلامی در خاورمیانه و هند بود؛

- ایجاد ارتباطات گسترده میان مسلمانان چین با جهان اسلام و کسب اطلاعات از اوضاع جهان اسلام که در مقابل استعمارگران اروپایی به ستیز برخاسته بودند؛

- ادامه تحصیل برخی از روحانیون مسلمان چینی در کشورهایی مانند مصر، عربستان، یمن و آشنایی آنان با جریانات اسلامی در این مناطق و انتقال اندیشه­‌های انقلابی به چین؛

- گسترش اندیشه­‌های اصلاح طلبانه­ی مذهبی در میان علما و متفکران دینی و تلاش آنان برای فاصله گرفتن از خرافات و اختلاط­های فرهنگی کنفوسیوسی و چینی که در دوران همسان سازی وارد اعتقادات و باورهای مذهبی و اجتماعی مسلمانان شده بود؛

- ورود برخی از اندیشه­‌ها و مکاتب طریقت­‌های صوفیانه به چین از آسیای مرکزی و شبه جزیره‌ی عربی؛

- آغاز اختلافات و درگیری‌های فرقه ای میان مسلمانان طرفدار آموز ه­های دینی قدیم و جدید؛

- احیای تفکرات آزاد اندیشانه‌ی اسلامی و هویت خواهی میان مسلمانان و سرایت اندیشه‌های احیاگرانه‌ی اسلامی از خارج؛

- به تنگ آمدن مسلمانان از تبعیض‌ها، سرکوب­‌ها و فشارهای روا داشته شده از سوی مقامات دولتی نسبت به فرهنگ و اعتقادات دینی و آموزشی آن­ها و اوج گرفتن نارضایتی عمومی نسبت به شرایط نا بهنجار حاکم بر مناطق مسلمان نشین؛

- رشد افکار استقلال طلبانه و سهم خواهی مسلمانان از قدرت، حداقل در مناطق مسلمان نشین؛

- تلاش برای تحقق آرزوی چندین قرن خفته‌ی مسلمانان برای ایجاد حکومتی اسلامی در مناطق مسلمان نشین غرب، شمال غربی و جنوب غربی سرزمین چین که محل سکونت بیشتر مسلمانان بود؛

- آغاز شورش‌های گسترده در مناطق مختلف چین، مانند شورش تایپین گ­ها، و رو به افول گذاشتن دودمان چینگ و احساس عدم امنیت اجتماعی برای جامعه‌ی مسلمانان در شرایط نا آرام و اغتشاشی سرزمین چین.

نیز نگاه کنید به

سیاست برخورد با مسلمانان در چین

منبع اصلی

_{سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی.}

نویسنده مقاله

علی محمد سابقی