عوامل تاثیر گذار در رویارویی مسلمانان و منچوها

به­ طور کلی می توان گفت، جامعه مسلمانان چین از مرحله ­ی ابتدایی خوداتکایی و خود محدود سازی در دوران سلسله تانگ و سونگ در دوران سلسله یوان به مرحله­ ی حضور در هرم قدرت رسید. سپس در دوران مینگ، وارد عصر همزیستی و تثبیت هویت فرهنگی شد و در دوران حاکمیت چینگ به دلایل متعدد وارد فاز مقاومت و رویارویی و در نهایت در نیمه­ ی دوم قرن نوزدهم وارد مرحله­ی ستیزه جویی و شورش و تشکیل دولت مستقل اسلامی گردید. در این روند، عوامل مختلفی از هر دو طرف(دولت ­های چینی و جامعه ­ی مسلمانان) مؤثر بودند که در پی به برخی از این عوامل به ­صورت خلاصه اشاره می ­شود.

الف- عوامل مؤثر در رویارویی از سوی دولت چینگ:

-      نا آگاهی و عدم شناخت حاکمان محلی منچو نسبت به فرهنگ و اعتقادات دینی مسلمانان؛

-      حسادت و بدگویی آن­ها نسبت به مسلمانان در دربار امپراتور؛

-      ارایه­ ی گزارش­ های خلاف واقع و مغرضانه در مورد مسلمانان توسط مقامات محلی چینگ؛

-      روا داشتن تبعیض و آزار و اذیت نسبت به مسلمانان و ایجاد محدودیت در انجام فرایض دینی آن­ها؛

-      سرکوب اعتراضات و خواسته­ های به حق مسلمانان و جانبداری مقامات محلی از چینی­ های غیر مسلمان در منازعات و اختلافات غیر سیاسی میان آن­ها و مسلمانان؛

-      بروز مشکلات اقتصادی به دلیل توقف مبدلات تجاری میان چین و کشورهای خارجی و بروز حوادث طبیعی هم­چون سیل، خشک سالی و قحطی و بروز بیماری های فراگیر واگیر دار مانند طاعون؛

-      فروکش کردن حس اعتماد دوجانبه و فروریختن اعتماد متقابل،

-      آغاز شورش ­های پی درپی در مناطق مختلف چین و افزایش سوء ظن حکومت نسبت به فعالیت­های دینی و اجتماعی مسلمانان؛

-      فراهم شدن زمینه­ های رویارویی و از میان رفتن سیاست­های تساهل و تسامح و مدارای گذشته نسبت به اقلیت ­ها، به ویژه مسلمانان؛

-      رفتار ستیزه جویانه ­ی مقامات محلی نسبت به مسلمانان و شدت بخشیدن به اجرای سیاست همسان سازی فرهنگی و اعتقادی اقلیت ­ها؛

-      آغاز ضعف در دستگاه امپراتوری و رو به زوال رفتن دستگاه اداری حکومت مقتدرانه­ ی مرکزی و اتخاذ تصمیم­ های خودسرانه و نادرست نسبت به مسلمانان از سوی مقامات محلی؛

-      احساس عدم امنیت و اطمینان حاکمان منچو نسبت به ادامه­ ی حکومتشان و تفسیر تفاوت فرهنگی و مذهبی مسلمانان به مخالفت با حکومت چینگ(←سلسله چینگ)؛

ب‌-   عوامل مؤثر در رویارویی از سوی مسلمانان:

-      افزایش خودآگاهی مسلمانان نسبت به فرهنگ و اعتقادات دینی خود؛

-      گرایش به تجدید حیات اسلامی در چین که متأثر از جریانات احیاگری اسلامی در خاورمیانه و هند بود؛

-      ایجاد ارتباطات گسترده میان مسلمانان چین با جهان اسلام و کسب اطلاعات از اوضاع جهان اسلام که در مقابل استعمارگران اروپایی به ستیز برخاسته بودند؛

-      ادامه ­ی تحصیل برخی از روحانیون مسلمان چینی در کشورهایی مانند مصر، عربستان، یمن و آشنایی آنان با جریانات اسلامی در این مناطق و انتقال اندیشه­ های انقلابی به چین؛

-      گسترش اندیشه ­های اصلاح طلبانه­ ی مذهبی در میان علما و متفکران دینی و تلاش آنان برای فاصله گرفتن از خرافات و اختلاط­ های فرهنگی کنفوسیوسی و چینی که در دوران همسان سازی وارد اعتقادات و باورهای مذهبی و اجتماعی مسلمانان شده بود؛

-      ورود برخی از اندیشه­ ها و مکاتب طریقت ­های صوفیانه به چین از آسیای مرکزی و شبه جزیره­ ی عربی؛

-      آغاز اختلافات و درگیری ­های فرق ه­ای میان مسلمانان طرفدار آموزه­ های دینی قدیم و جدید؛

-      احیای تفکرات آزاد اندیشانه ­ی اسلامی و هویت خواهی میان مسلمانان و سرایت اندیشه­ های احیاگرانه­ ی اسلامی از خارج؛

-      به تنگ آمدن مسلمانان از تبعیض ­ها، سرکوب ­ها و فشارهای روا داشته شده از سوی مقامات دولتی نسبت به فرهنگ و اعتقادات دینی و آموزشی آن­ها و اوج گرفتن نارضایتی عمومی نسبت به شرایط نا به نجار حاکم بر مناطق مسلمان نشین؛

-      رشد افکار استقلال طلبانه و سهم خواهی مسلمانان از قدرت، حداقل در مناطق مسلمان نشین؛

-      تلاش برای تحقق آرزوی چندین قرن خفته ­ی مسلمانان برای ایجاد حکومتی اسلامی در مناطق مسلمان نشین غرب، شمال غربی و جنوب غربی سرزمین چین که محل سکونت بیشتر مسلمانان بود؛

-      آغاز شورش ­های گسترده در مناطق مختلف چین، مانند شورش تایپینگ ­ها، و رو به افول گذاشتن دودمان چینگ و احساس عدم امنیت اجتماعی برای جامعه­ ی مسلمانان در شرایط نا آرام و اغتشاشی سرزمین چین

نیز نگاه کنید به

• سیاست برخورد با مسلمانان در چین