نژادها در تاجیکستان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۰۷

تاجیکستان از دیرباز محل زندگی مردمان آریایی بوده که بعضی از آن‌ها اسکان یافته بودند، مانند سغدیان، مادها و پارس‌ها و برخی دیگر زندگی کوچ نشینی داشتند، مانند سکاها یا ماساژت‌ها. بنابراین می‌توان گفت

مرد تاجیکی(1403). برگرفته از سایت پینترست، قابل بازیابی از https://www.pinterest.com/pin/old-tajik-man-with-hat-dushanbe-tajikistan--714524297100499108/

که باختری‌ها، سغدی‌ها، خوارزمی‌ها و سکاها نه تنها بنیانگذاران شهرها و روستاهای آسیای مرکزی به ویژه تاجیکستان به شمار می‌روند، بلکه نیاکان تاجیک‌ها نیز بوده‌اند. تیره‌های ایرانی زبان که از آریای‌ها جدا شده بودند، در آغاز هزاره دوم پیش از میلاد سرزمین‌های آسیای مرکزی از جمله تاجیکستان، خراسان و مناطق همجوار آن را اشغال کرده بودند. اوستا که کهن‌ترین اثر زبان‌های ایرانی و دیرین‌ترین اثر نوشته شده نیاکان ایرانیان، تاجیکان و دیگر تیره‌های ایرانی زبان است، تنها منبع نوشته شده‌ای است که درباره سرزمین، جایگاه، شیوه زندگی تیره‌ها و مردم ایرانی زبان در نیمه نخست هزاره دوم پیش از میلاد، آگاهی‌هایی به دست می‌دهد. سرزمین‌های آسیای مرکزی و مناطق همجوار آن که جایگاه زندگی تاجیک‌ها و ایرانی‌ها بوده و در اوستا از آن‌ها نام برده شده است، عبارتند از گاوا، مرغو، بختی، هریوه و ....^[۱].

امروزه اصطلاح تاجیک، مردمان پارسی زبان، مسلمان روستانشین افغانستان، تاجیکستان و دیگر جمهوری‌های آسیای مرکزی و سین کیانگ چین را در بر می‌گیرد. با این حال، اصطلاح تاجیک گروه‌های نژادی دیگری را نیز در بر می‌گیرد که تاجیک نامیده می‌شوند. در افغانستان چهار گروه نژادی جدا از هم وجود دارند که تاجیک شناخته می‌شوند. در باختر و ناحیه هرات و پیرامونش مردم فارسی زبان وجود دارند. گروهی که در این جمعیت، همه خویشاوندی نژادی و یا هویت خود را گم کرده‌اند، در شهرها و پیرامون آن ساکن هستند. در واقع، کسانی که به لحاظ زبان مادری‌شان به فارسی سخن می‌گویند، به نام تاجیک شناخته می‌شوند. گروه دوم نژادی، مردم فارسی زبان ترکستان، افغان هستندکه به فارسیوان یا پارسیون معروفند و تمامی ساکنان شهرهای شمال افغانستان مانند، مزار شریف، قندوز، بغلان و ... را در بر می‌گیرند.

تاجیکان همانند آن‌ها در آسیای مرکزی در ناحیه فرغانه در تاشکند، بخارا و دیگر شهرهای بزرگ منطقه زندگی می‌کنند. این تاجیک‌ها یا پارسی زبانان، نسل‌های امروز جمعیت ایران و آسیای مرکزی هستند. در حالی که بسیاری از تاجیک‌ها با ترک‌ها آمیخته‌اند و نیاکان ازبک‌های کنونی را تشکیل داده‌اند، دیگران نیامیخته و هویت ملی و نژادی خود را حفظ کرده‌اند. در سده‌های پیش، این مردمان را «سارت» می‌گفتند؛ اصطلاحی که امروز به گونه جداگانه‌ای در آسیای مرکزی وجود دارد، ولی امروزه بیش تر سارت‌ها جذب ازبک‌ها شده‌اند. از دیدگاه نژادشناسان بیشتر تاجیک‌ها از نژاد سفید هستند و گاهی نشانه‌هایی از نژاد مغولی در بین آن‌ها دیده می‌شود که ناشی از ازدواج آنان با ترکان است.

گروه سوم، تاجیک‌های نیمه کوچی‌اند که تاکنون مورد بررسی و پژوهش قرار نگرفته‌اند. در دره شکاری از کتل شیبر تا دوآب، در برخی روستاها، مردم نیمه کوچی زندگی می‌کنند که خود را تاجیک می‌نامند. از لحاظ ویژگی نژادی همانند هزاره‌ها بوده و دارای ویژگی و چهره مغولی هستند. اینان برخلاف هزاره‌ها رمه‌های زیادی دارند و کار کوچ گری تابستانی را انجام می‌دهند. مسکن تابستانی این تاجیک‌ها گونه‌ای یورت با سقف گرد ترکی است که با بوریا و یا چیق و یا به وسیله‌ی تکه‌های موی بز پوشانیده می‌شود. این خیمه‌ها را «لچیق» می‌نامند. این مردم زمستان را در روستاها و آبادی‌ها می‌گذرانند و در تابستان‌ها با رمه‌های خود به کوه می‌روند. بعضی‌ها بر این باورند که تاجیک‌ها نیمه کوچی از تاتاران هستند. به هر حال این مردم تاجیک‌های اصیل و ایرانی نیستند، بلکه ترکانی می‌باشند که زبان ترکی را رها کرده‌اند و به فارسی دری سخن می‌گویند. از نگاه نژاد، اینان نشانه‌های قومی مغولی دارند و خیمه‌های آنان و همچنین اصطلاحاتی که در پیوند با خیمه به کار می‌برند، ترکی هستند. بیشتر تاجیک‌ها سنی مذهب هستند، در حالی که اکثر هزاره‌های این ناحیه مذهب شیعه جعفری یا اسماعیلی دارند.

گروه چهارم، تاجیک‌ها و به گفته روس‌ها تاجیک‌های کوهی‌اند که از کهن‌ترین مردم آسیای مرکزی به شمار می‌روند به دلیل این که آن‌ها در کوه‌ها بلند هندوکش و پامیر زندگی کرده و می‌کنند، دست نخورده باقی مانده‌اند و از آمیزش با تیره‌ای دیگر خودداری کرده‌اند. تاجیک‌های کوهستانی یعنی ساکنان مناطق بلند و غیر قابل دسترس، توسط «گنزبورگ» به لحاظ تیپ نژادی، اروپایی - پامیری گزارش شده‌اند. سر گرد و کوتاه، صورت بیضی شکل، بینی راست یا نوک عقابی، دهان متوسط با لیان پر، بدن مو دار، موی سیاه یا سیاه خرمایی، پوست سفید و ... داشته و از لحاظ نژاد همانندی زیادی به نژاد «دیناری» اروپا دارند.

مکان زیست تاجیکان کوهستانی از کوه‌های پارو یا میزاد باختری تا پامیر چین، گسترده شده است. محل زیست تاجیک‌های سرمشکان، ممکن است جنوب باختری‌ترین نقطه زیست تاجیک‌های کوهستانی را تشکیل دهد. در شمال و خاور جهان قلعه، اکنون ایماق‌ها و هزاره‌ها زندگی می‌کنند. با این حال، گواه‌هایی وجود دارد که پیش از یورش گروه‌های مغولی کوچی، بیشتر مردم بادغیس و هزاره جات افغانستان، تاجیک‌های کوهستانی دارای تیره ایرانی بوده‌اند. در گذشته در نواحی میانی بامیان و غور، مردمان تاجیک زندگی می‌کردند. به علاوه نام تیره فرعی تاجیک، هنوز در بین تایمنی‌ها و هزاره‌ها نمایان می‌گردد که وجود تاجیک‌های پنهان شده یا کسان تاجیک شده را نشان می‌دهد. با این حال، امروزه محلی‌های ایرانی در جمعیت ایماق‌ها و هزاره‌ها جذب گردیده‌اند. نواحی تاجیک نشین دوباره در ناحیه بامیان شروع می‌شود و از پنج شیر تا بدخشان گسترش می‌یابد. نواحی کوهستانی تاجیکستان به سوی شمال تا ناحیه فرغانه، محل زندگی تاجیک‌های کوهستانی‌اند. خاوری‌ترین نقطه تاجیک‌نشین، ناحیه سرکول سین کیانگ چین است.

تاجیک‌های کوهستانی که در این منطقه مسکن گزیده‌اند، دامنه آن از جنوب باختری رشته کوه پارو یا میزاد تا پامیر را در برمی‌گیرد و به طور عمومی از نگاه فرهنگ و نژاد همسان‌اند^[۲]. روی هم رفته تاجیک‌های کنونی یا ایرانیان حقیقی که ترکان آن‌ها را قزلباش می‌نامند، مردمی هستند که به خوش سیمایی شهره‌اند. قیافه منظم و گونه دراز بیضی و ابروان مشخص مشکی و چشمان سیاه غزالی دارند. تاجیک‌ها در حقیقت مردمی سرشناس‌اند که در سراسر خاور پراکنده‌اند و نه تنها در شهرهای ایران و افغانستان بلکه در شهرها و روستاهای آسیای مرکزی سکنی گزیده‌اند^[۳]^[۴].

نیز نگاه کنید به

اقوام و نژادهای اردن؛ نژاد در اسپانیا؛ نژادها در زیمبابوه؛ اقوام و نژادهای سودان؛ نژاد در کوبا؛ اقوام و قبایل مالی؛ نژاد در ژاپن؛ نژاد افغانستان؛ نژاد در سنگال؛ نژادهای آرژانتین

کتابشناسی

↑ ارانسکی، ای. م(1358)، مقدمه فقه‌اللغه ایرانی، ترجمه کریم کشاورز، تهران: انتشارات پیام، ص. 54
↑ همام، پروفسور(1371)، تاجیک‌ها، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال اول، شماره اول، تابستان، ص. 244-249
↑ فیلد، هنری(1343)، مردم‌شناسی ایران، ترجمه عبدالله فریوار، تهران: انتشارات ابن‌سینا، ص. 745
↑ زهریی، حسن(1391). جامعه و فرهنگ تاجیکستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص. 37-39

[1] ارانسکی، ای. م(1358)، مقدمه فقه‌اللغه ایرانی، ترجمه کریم کشاورز، تهران: انتشارات پیام، ص. 54

[2] همام، پروفسور(1371)، تاجیک‌ها، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال اول، شماره اول، تابستان، ص. 244-249

[3] فیلد، هنری(1343)، مردم‌شناسی ایران، ترجمه عبدالله فریوار، تهران: انتشارات ابن‌سینا، ص. 745

[4] زهریی، حسن(1391). جامعه و فرهنگ تاجیکستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص. 37-39

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''نژاد'''
+[[تاجیکستان]] از دیرباز محل زندگی مردمان آریایی بوده که بعضی از آن‌ها اسکان یافته بودند، مانند سغدیان، مادها و پارس‌ها و برخی دیگر زندگی کوچ نشینی داشتند، مانند سکاها یا ماساژت‌ها. بنابراین می‌توان گفت[[پرونده:مناسبات و روابط اجتماعی در تاجیکستان.jpg|بندانگشتی|302x302پیکسل|مرد تاجیکی(1403). برگرفته از سایت پینترست، قابل بازیابی از https://www.pinterest.com/pin/old-tajik-man-with-hat-dushanbe-tajikistan--714524297100499108/]]که باختری‌ها، سغدی‌ها، خوارزمی‌ها و سکاها نه تنها بنیانگذاران شهرها و روستاهای آسیای مرکزی به ویژه [[تاجیکستان]] به شمار می‌روند، بلکه نیاکان تاجیک‌ها نیز بوده‌اند. تیره‌های ایرانی زبان که از آریای‌ها جدا شده بودند، در آغاز هزاره دوم پیش از میلاد سرزمین‌های آسیای مرکزی از جمله [[تاجیکستان]]، خراسان و مناطق همجوار آن را اشغال کرده بودند. اوستا که کهن‌ترین اثر زبان‌های ایرانی و دیرین‌ترین اثر نوشته شده نیاکان ایرانیان، تاجیکان و دیگر تیره‌های ایرانی زبان است، تنها منبع نوشته شده‌ای است که درباره سرزمین، جایگاه، شیوه زندگی تیره‌ها و مردم ایرانی زبان در نیمه نخست هزاره دوم پیش از میلاد، آگاهی‌هایی به دست می‌دهد. سرزمین‌های آسیای مرکزی و مناطق همجوار آن که جایگاه زندگی تاجیک‌ها و ایرانی‌ها بوده و در اوستا از آن‌ها نام برده شده است، عبارتند از گاوا، مرغو، بختی، هریوه و ....<ref>ارانسکی، ای. م(1358)، مقدمه فقه‌اللغه ایرانی، ترجمه کریم کشاورز، تهران: انتشارات پیام، ص. 54</ref>.
-تاجیکستان از دیرباز محل زندگی مردمان آریایی بوده که بعضی از آن ها اسکان یافته بودند، مانند سغدیان، مادها و پارس ها و برخی دیگر زندگی کوچ نشینی داشتند، مانند سکاها یا ماساژت ها. بنابراین می توان گفنت که باختری ها، سغدی ها، خوارزمی ها و سکاها نه تنها بنیانگذاران شهرها و روستاهای آسیای مرکزی به ویژه تاجیکستان به شمار می روند، بلکه نیاکان تاجیک ها نیز بوده اند. تیره های ایرانی زبان که از آریای ها جدا شده بودند، در آغاز هزاره دوم پیش از میلاد سرزمین های آسیای مرکزی از جمله تاجیکستان، خراسان و مناطق همجوار آن را اشغال کرده بودند. اوستا که کهن ترین اثر زبان های ایرانی و دیرین ترین اثر نوشته شده نیاکان ایرانیان، تاجیکان و دیگر تیره های ایرانی زبان است، تنها منبع نوشته شده ای است که درباره سرزمین، جایگاه، شیوه زندگی تیره ها و مردم ایرانی زبان در نیمه نخست هزاره دوم پیش از میلاد، اگاهی هایی به دست می دهد. سرزمین های آسیای  مرکزی و مناطق همجوار آن که جایگاه زندگی تاجیک ها و ایرانی ها بوده و در اوستا از آن ها نام برده شده است، عبارتند از گاوا، مرغو، بختی، هریوه و ....(ارانسکی، 1358: 54).
+امروزه اصطلاح تاجیک، مردمان پارسی زبان، مسلمان روستانشین [[افغانستان]]، [[تاجیکستان]] و دیگر جمهوری‌های آسیای مرکزی و سین کیانگ [[چین]] را در بر می‌گیرد. با این حال، اصطلاح تاجیک گروه‌های نژادی دیگری را نیز در بر می‌گیرد که تاجیک نامیده می‌شوند. در [[افغانستان]] چهار گروه نژادی جدا از هم وجود دارند که تاجیک شناخته می‌شوند. در باختر و ناحیه [[هرات]] و پیرامونش مردم فارسی زبان وجود دارند. گروهی که در این جمعیت، همه خویشاوندی نژادی و یا هویت خود را گم کرده‌اند، در شهرها و پیرامون آن ساکن هستند. در واقع، کسانی که به لحاظ زبان مادری‌شان به فارسی سخن می‌گویند، به نام تاجیک شناخته می‌شوند. گروه دوم نژادی، مردم فارسی زبان ترکستان، افغان هستندکه به فارسیوان یا پارسیون معروفند و تمامی ساکنان شهرهای شمال [[افغانستان]] مانند، [[مزار شریف]]، قندوز، بغلان و ... را در بر می‌گیرند.
-امروزه اصطلاح تاجیک، مردمان پارسی زبان، مسلمان روستا نشین افغانستان، تاجیکستان و دیگر جمهوری های آسیای مرکزی و سین کیانگ چین را در بر می گیرد. با این حال، اصطلاح تاجیک گروه های نژادی دیگری را نیز در بر می گیرد که تاجیک نامیده می شوند. در افغانستان چهار گروه نژادی جدا از هم وجود دارند که تاجیک شناخته می شوند. در باختر و ناحیه هرات و پیرامونش مردم فارسی زبان وجود دارند. گروهی که در این جمعیت، همه خویشاوندی نژادی و یا هویت خود را گم کرده اند، در شهرها و پیرامون آن ساکن هستند. در واقع، کسانی که به لحاظ زبان مادری شان به فارسی سخن می گویند، به نام تاجیک شناخته می شوند. گروه دوم نژادی، مردم فارسی زبان ترکستان، افغان هستندکه به فارسیوان یا پارسیون معروفند و تمامی ساکنان شهرهای شمال افغانستان مانند، مزار شریف، قندوز، بغلان و ... را در بر می گیرند.
+تاجیکان همانند آن‌ها در آسیای مرکزی در ناحیه فرغانه در تاشکند، بخارا و دیگر شهرهای بزرگ منطقه زندگی می‌کنند. این تاجیک‌ها یا پارسی زبانان، نسل‌های امروز جمعیت ایران و آسیای مرکزی هستند. در حالی که بسیاری از تاجیک‌ها با ترک‌ها آمیخته‌اند و نیاکان ازبک‌های کنونی را تشکیل داده‌اند، دیگران نیامیخته و هویت ملی و نژادی خود را حفظ کرده‌اند. در سده‌های پیش، این مردمان را «سارت» می‌گفتند؛ اصطلاحی که امروز به گونه جداگانه‌ای در آسیای مرکزی وجود دارد، ولی امروزه بیش تر سارت‌ها جذب ازبک‌ها شده‌اند. از دیدگاه نژادشناسان بیشتر تاجیک‌ها از نژاد سفید هستند و گاهی نشانه‌هایی از نژاد مغولی در بین آن‌ها دیده می‌شود که ناشی از ازدواج آنان با ترکان است.
-تاجیکان همانند آنها در آسیای مرکزی در ناحیه فرغانه در تاشکند، بخارا و دیگر شهرهای بزرگ منطقه زندگی می کنند. این تاجیک ها یا پارسی زبانان، نسل های امروز جمعیت ایران و آسیای مرکزی هستند. در حالی که بسیاری از تاجیک ها با ترک ها آمیخته اند و نیاکان ازبک های کنونی را تشکیل داده اند، دیگران نیامیخته و هویت ملی و نژادی خود را حفظ کرده اند. در سده های پیش، این مردمان را «سارت» می گفتند؛ اصطلاحی که امروز به گونه جداگانه ای در آسیای مرکزی وجود دارد، ولی امروزه بیش تر سارت ها جذب ازبک ها شده اند. از دیدگاه نژاد شناسان بیشتر تاجیک ها از نژاد سفید هستند و گاهی نشانه هایی از نژاد مغولی در بین آن ها دیده می شود که ناشی از ازدواج آنان با ترکان است.
+گروه سوم، تاجیک‌های نیمه کوچی‌اند که تاکنون مورد بررسی و پژوهش قرار نگرفته‌اند. در دره شکاری از کتل شیبر تا دوآب، در برخی روستاها، مردم نیمه کوچی زندگی می‌کنند که خود را تاجیک می‌نامند. از لحاظ ویژگی نژادی همانند هزاره‌ها بوده و دارای ویژگی و چهره مغولی هستند. اینان برخلاف هزاره‌ها رمه‌های زیادی دارند و کار کوچ گری تابستانی را انجام می‌دهند. مسکن تابستانی این تاجیک‌ها گونه‌ای یورت با سقف گرد ترکی است که با بوریا و یا چیق و یا به وسیله‌ی تکه‌های موی بز پوشانیده می‌شود. این خیمه‌ها را «لچیق» می‌نامند. این مردم زمستان را در روستاها و آبادی‌ها می‌گذرانند و در تابستان‌ها با رمه‌های خود به کوه می‌روند. بعضی‌ها بر این باورند که تاجیک‌ها نیمه کوچی از تاتاران هستند. به هر حال این مردم تاجیک‌های اصیل و ایرانی نیستند، بلکه ترکانی می‌باشند که زبان ترکی را رها کرده‌اند و به فارسی دری سخن می‌گویند. از نگاه نژاد، اینان نشانه‌های قومی مغولی دارند و خیمه‌های آنان و همچنین اصطلاحاتی که در پیوند با خیمه به کار می‌برند، ترکی هستند. بیشتر تاجیک‌ها سنی مذهب هستند، در حالی که اکثر هزاره‌های این ناحیه مذهب شیعه جعفری یا اسماعیلی دارند.
-گروه سوم، تاجیک های نیمه کوچی اند که تاکنون مورد بررسی و پژوهش قرار نگرفته اند. در دره شکاری از کتل شیبر تا دوآب، در برخی روستاها، مردم نیمه کوچی زندگی می کنند که خود را تاجیک می نامند. از لحاظ ویژگی نژادی همانند هزاره ها بوده و دارای ویژگی و چهره مغولی هستند. اینان برخلاف هزاره ها رمه های زیادی دارند و کار کوچ گری تابستانی را انجام می دهند. مسکن تابستانی این تاجیک ها گونه ای یورت با سقف گرد ترکی است که با بوریا و یا چیق و یا به وسیله ی تکه های موی بز پوشانیده می شود. این خیمه ها را «لچیق» می نامند. این مردم زمستان را در روستاها و آبادی ها می گذرانند و در تابستان ها با رمه های خود به کوه می روند. بعضی ها بر این باورند که تاجیک ها نیمه کوچی از تاتاران هستند. به هر حال این مردم تاجیک های اصیل و ایرانی نیستند، بلکه ترکانی می باشند که زبان ترکی را رها کرده اند و به فارسی دری سخن می گویند. از نگاه نژاد، اینان نشانه های قومی مغولی دارند و خیمه های آنان و همچنین اصطلاحاتی که در پیوند با خیمه به کار  می برند، ترکی هستند. بیشتر تاجیک ها سنی مذهب هستند، در حالی که اکثر هزاره های این ناحیه مذهب شیعه جعفری یا اسماعیلی دارند.
+گروه چهارم، تاجیک‌ها و به گفته روس‌ها تاجیک‌های کوهی‌اند که از کهن‌ترین مردم آسیای مرکزی به شمار می‌روند به دلیل این که آن‌ها در کوه‌ها بلند هندوکش و پامیر زندگی کرده و می‌کنند، دست نخورده باقی مانده‌اند و از آمیزش با تیره‌ای دیگر خودداری کرده‌اند. تاجیک‌های کوهستانی یعنی ساکنان مناطق بلند و غیر قابل دسترس، توسط «گنزبورگ» به لحاظ تیپ نژادی، اروپایی - پامیری گزارش شده‌اند. سر گرد و کوتاه، صورت بیضی شکل، بینی راست یا نوک عقابی، دهان متوسط با لیان پر، بدن مو دار، موی سیاه یا سیاه خرمایی، پوست سفید و ... داشته و از لحاظ نژاد همانندی زیادی به نژاد «دیناری» اروپا دارند.
-گروه چهارم، تاجیک ها و به گفته روس ها تاجیک های کوهی اند که از کهنترین مردم آسیای مرکزی به شمار می روند به دلیل این که آنها در کوه ها بلند هندوکش و پامیر زندگی کرده و می کنند، دست نخورده باقی مانده اند و از آمیزش با تیره ای دیگر خودداری کرده اند. تاجیک های کوهستانی یعنی ساکنان مناطق بلند و غیر قابل دسترس، توسط «گنزبورگ» به لحاظ تیپ نژادی، اروپایی - پامیری گزارش شده اند. سر گرد و کوتاه، صورت بیضی شکل، بینی راست یا نوک عقابی، دهان متوسط با لیان پر، بدن مو دار، موی سیاه یا سیاه خرمایی، پوست سفید و ... داشته و از لحاظ نژاد همانندی زیادی به نژاد «دیناری» اروپا دارند.
+مکان زیست تاجیکان کوهستانی از کوه‌های پارو یا میزاد باختری تا پامیر [[چین]]، گسترده شده است. محل زیست تاجیک‌های سرمشکان، ممکن است جنوب باختری‌ترین نقطه زیست تاجیک‌های کوهستانی را تشکیل دهد. در شمال و خاور جهان قلعه، اکنون ایماق‌ها و هزاره‌ها زندگی می‌کنند. با این حال، گواه‌هایی وجود دارد که پیش از یورش گروه‌های مغولی کوچی، بیشتر مردم بادغیس و هزاره جات [[افغانستان]]، تاجیک‌های کوهستانی دارای تیره ایرانی بوده‌اند. در گذشته در نواحی میانی بامیان و غور، مردمان تاجیک زندگی می‌کردند. به علاوه نام تیره فرعی تاجیک، هنوز در بین تایمنی‌ها و هزاره‌ها نمایان می‌گردد که وجود تاجیک‌های پنهان شده یا کسان تاجیک شده را نشان می‌دهد. با این حال، امروزه محلی‌های ایرانی در جمعیت ایماق‌ها و هزاره‌ها جذب گردیده‌اند. نواحی تاجیک نشین دوباره در ناحیه بامیان شروع می‌شود و از پنج شیر تا بدخشان گسترش می‌یابد. [[ارتفاعات تاجیکستان|نواحی کوهستانی تاجیکستان]] به سوی شمال تا ناحیه فرغانه، محل زندگی تاجیک‌های کوهستانی‌اند. خاوری‌ترین نقطه تاجیک‌نشین، ناحیه سرکول سین کیانگ [[چین]] است.
-مکان زیست تاجیکان کوهستانی از کوه های پارو یا میزاد باختری تا پامیر چین،گسترده شده است. محل زیست تاجیک های سرمشکان، ممکن است جنوب باختری ترین نقطه زیست تاجیک های کوهستانی را تشکیل دهد. در شمال و خاور جهان قلعه، اکنون ایماق ها و هزاره ها زندگی می کنند. با این حال، گواه هایی وجود دارد که پیش از یورش گروه های مغولی کوچی، بیشتر مردم بادغیس و هزاره جات افغانستان، تاجیک های کوهستانی دارای تیره ایرانی بوده اند. در گذشته در نواحی میانی بامیان و غور، مردمان تاجیک زندگی می کردند. به علاوه نام تیره فرعی تاجیک، هنوز در بین تایمنی ها و هزاره ها نمایان می گردد که وجود تاجیک های پنهان شده یا کسان تاجیک شده را نشان می دهد. با این حال، امروزه محلی های ایرانی در جمعیت ایماق ها و هزاره ها جذب گردیده اند. نواحی تاجیک نشین دوباره در ناحیه بامیان شروع می شود و از پنج شیر تا بدخشان گسترش می یابد. نواحی کوهستانی تاجیکستان به سوی شمال تا ناحیه فرغانه، محل زندگی تاجیک های کوهستانی اند. خاوری ترین نقطه تاجیک نشین، ناحیه سرکول سین کیانگ چین است.
+تاجیک‌های کوهستانی که در این منطقه مسکن گزیده‌اند، دامنه آن از جنوب باختری رشته کوه پارو یا میزاد تا پامیر را در برمی‌گیرد و به طور عمومی از نگاه فرهنگ و نژاد همسان‌اند<ref>همام، پروفسور(1371)، تاجیک‌ها، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال اول، شماره اول، تابستان، ص. 244-249</ref>. روی هم رفته تاجیک‌های کنونی یا ایرانیان حقیقی که ترکان آن‌ها را قزلباش می‌نامند، مردمی هستند که به خوش سیمایی شهره‌اند. قیافه منظم و گونه دراز بیضی و ابروان مشخص مشکی و چشمان سیاه غزالی دارند. تاجیک‌ها در حقیقت مردمی سرشناس‌اند که در سراسر خاور پراکنده‌اند و نه تنها در شهرهای ایران و [[افغانستان]] بلکه در شهرها و روستاهای آسیای مرکزی سکنی گزیده‌اند<ref>فیلد، هنری(1343)، مردم‌شناسی ایران، ترجمه عبدالله فریوار، تهران: انتشارات ابن‌سینا، ص. 745</ref><ref>زهریی، حسن(1391). جامعه و فرهنگ [[تاجیکستان]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص. 37-39</ref>.
-تاجیک های کوهستانی که در این منطقه مسکن گزیده اند، دامنه آن از جنوب باختری رشته کوه پارو یا میزاد تا پامیر را در برمی گیرد و به طور عمومی از نگاه فرهنگ و نژاد همسان اند. (همام، 1371: 249-244). روی هم رفته تاجیک های کنونی یا ایرانیان حقیقی که ترکان آن ها را قزلباش می نامند، مردمی هستند که به خوش سیمایی شهره اند. قیافه منظم و گونه دراز بیضی و ابروان مشخص مشکی و چشمان سیاه غزالی دارند. تاجیک ها در حقیقت مردمی سرشناس اند که در سراسر خاور پراکنده اند و نه تنها در شهرهای ایران و افغانستان بلکه در شهرها و روستاهای آسیای مرکزی سکنی گزیده اند. (فیلد، 1343: 745).
+== نیز نگاه کنید به ==
+[[اقوام و نژادهای اردن]]؛ [[نژاد در اسپانیا]]؛ [[نژادها در زیمبابوه]]؛ [[اقوام و نژادهای سودان]]؛ [[نژاد در کوبا]]؛ [[اقوام و قبایل مالی]]؛ [[نژاد در ژاپن]]؛ [[نژاد افغانستان]]؛ [[نژاد در سنگال]]؛ [[نژادهای آرژانتین]]
+== کتابشناسی ==