ایزدی ها در عراق: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۹

ایزدی‌ها یا یزیدی‌ها یک دیگر از اقلیتهای دینی در عراق هستند که در بخشهایی از استان موصل عراق استقرار دارند و در شهرهای بحزانی، بعشیقه، باغذره و بویژه در شهرهای سنجار و شیخان سکونت دارند. برخی از ایزدی‌ها به علل شغلی به شهرهای دیگر عراق بویژه شهر بغداد مهاجرت کردند^[۱]. بر اساس برخی اعتقادات، ایزدی‌ها از اقوام باستانی ایران و شعبه‌هایی از کردهای ایرانی هستند. آنان از اعقاب و بازماندگان کیش‌های باستانی بین‌النهرین و مخصوصا ایران هستند که در دوران اسلامی به حیات خویش ادامه داده و کمابیش رسوم و باورهای خود را در قالب جدید حفظ کرده‌اند به گونه‌ای که در مواردی چنان با آداب و آیین اسلامی آمیخته است که برای پیروان امروزی قابل تشخیص و تفکیک نیست^[۲].

این دین پیش از ورود اسلام وجود داشته‌است و تحت تأثیر ادیان زرتشتی و مانوی قرار گرفته و عقاید مهرپرستانه و ثنویت زرتشتی بر آن تأثیر داشته‌اند. تأثیراتی از دین یهود و فرقه «نسطوری» و عقاید صوفیه (پس از اسلام) نیز در منابع برشمرده شده‌اند. ایزدی‌ها، قرن‌ها در کوهستان حلوان و نواحی آن در عراق و سکونت‌گاه‌هایی در روستاهای دورافتاده و در انزوا زیسته‌اند ولی برخی آنان را با نام «شیطان‌پرست» می‌شناسند، عنوانی که ایزدی‌ها با آن مخالفند. البته با وجود آن‌که در باور ایزدی‌ها، دین آنان پیشینه‌ای به قدمت تاریخ بشر دارد اما مورخان، کیش ایزدی را در شمار دیگر فرقه‌هایی طبقه‌بندی می‌کنند که پس از اسلام، به نیت احیای سنت‌های پیشینیان و با انگیزه حفظ و بازیافت هویت تاریخی در نقاط مختلف خاورمیانه زاییده شدند و رشد کردند؛ هرچند به اعتقاد برخی بنیان‌گذاران‌شان صوفی‌های مسلمان بودند. ایزدی‌ها تاریخ مذهب خود را به چهار هزار سال ‌پیش می‌رسانند. اما به گفته پژوهشگران، کیش ایزدی در قرن چهاردهم میلادی در جنوب جلگه بین‌النهرین پدید آمده‌است. آمار رسمی و مشخصی در مورد شمار ایزدیان در دست نیست، و شمار آنان در عراق، سوریه، ترکیه و قفقاز، تا پانصد هزار نفر برآورد می‌شود که حدود دویست ‌هزار نفر از آنان در عراق زندگی می‌کند. البته تحسین سعید بیک رئیس ایزدیان معتقد است آنان در عراق بین ۶۰۰٬۰۰۰ الی ۷۰۰٬۰۰۰ نفر و در دنیا نیز حدود ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ نفر هستند^[۳].

مقدس‌ترین مکان در جهان هستی نزد ایزدیان لالش است. زیرا علاوه بر محل دفن شیخ عدی بنیان‌گذار آئین ایزدی، ابولبرکات و سایر مشایخ، در باور آنها خداوند در روز قیامت در این وادی نزول می‌کند و نیز ملک طاوس برای اولین بار در چهارشنبه در این مکان هبوط کرد. لالش دره‌ای در استان دهوک در شمال عراق است که در شصت کیلومتری شمال غربی شهر موصل و ده کیلومتری شهرستان شیخان واقع شده است. ایزدیان به جشن و سرور و شادمانی گرایش بسیار داشته و اعیاد متعددی دارند و مهمترین عید آنها عید کبیر یا جماعت است. این عید مصادف است با موسم زیارت و حج ایزدیان که از 14 مهر آغاز و در 21 مهر پایان می‌پذیرد. عید کبیر باشکوهترین و بزرگترین عید ایزدیان است و آنها از مناطق مختلف به لالش می‌آیند تا مراسم حج و جشن عید جماعت را برپا کنند. ایزدیان در عید چندین مراسم ویژه دارند که از جمله عبارتند از:

غسل در چشمه زمزم یا عین البیضاء؛
مراسم قاپاغ به معنی تیراندازی دسته جمعی و؛
نصب تخت ایزد^[۴].

ایزدیان در طول تاریخ با چالشها و تهدیدات بسیاری روبرو بوده‌اند، با این حال قتل عام و نسل‌کشی ایزدی‌ها از سوی داعش در سال 2014 به عنوان بزرگترین فاجعه برای این اقلیت مذهبی در عراق معاصر محسوب می‌شود. در سال 2014 داعش هزاران ایزدی را در سنجار و بحزانی قتل عام کرد و ربود. بیش از شش هزار زن اسیر شدند و مردان خارج از شهر تیرباران شدند. بسیاری هم در طول محاصره کوه سنجار بر اثر کمبود آب و گرسنگی جان باختند^[۵]. بعد از گذشت یک دهه از قتل‌عام ایزدیان در سال 2014، همچنان نزدیک به 200000 ایزدی هنوز در اردوگاه ها محبوس هستند و برخی از آنها هم در تلاش برای سفر به اروپا و در جستجوی امنیت هستند. علاوه بر این، بیش از 2700 نفر از ایزدیها هنوز مفقود هستند و برخی از آنها همچنان در اسارت داعش هستند. حدود 42 هزار نفر از ایزدیها که به سنجار بازگشته‌اند نیز همچنان با چالش‌هایی روبرو هستند. روند بازگشت ایزدیان هنوز کند است و تخریب زیرساخت‌ها و خانه‌ها در شهرها و روستاهای سنجار و قحطانیه، عدم دسترسی به خدمات اولیه و دسترسی محدود به آب، برق، مراقبت‌های بهداشتی، آموزش و پرورش و همچنین عدم وجود فرصت‌ اشتغال از جمله موانع بازگشت آنهاست. ضمن اینکه برخی تهدیدات امنیتی و اختلافات سیاسی مانع از بازگشت ایزدیان به مناطق خود است^[۶].

نیز نگاه کنید به

گروه های مذهبی و قومی عراق؛ اقلیت‌های دینی در عراق

کتابشناسی

↑ فب مار(1380). تاریخ نوین عراق، ترجمه محمد عباسپور، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی، ص. 33.
↑ آورزمانی، فریدون (1397). آیین و باورهای قوم ایزدی، فصلنامه هنر و تمدن شرق،6(19)، بهار، ص 6.
↑ العالم، ایزدی‌ها چه کسانی هستند؟، (18 مرداد 1393)، قابل بازیابی از:https://fa.alalam.ir/news/1621528/%D8%+%9F
↑ آورزمانی، فریدون (1397). آیین و باورهای قوم ایزدی، فصلنامه هنر و تمدن شرق،6(19)، بهار، ص 7-8.
↑ دیپلماسی ایرانی، داعش چگونه مذهب «ایزدی‌ها» را تغییر داد؟، (۰۴ دی ۱۳۹۶)، قابل بازیابی از: https://irdiplomacy.ir/fa/news/1973975/%D8+%D8%AF
↑ کردپرس، زندگی ایزدیها 9 سال پس از حمله داعش، (۱ شهریور ۱۴۰۲ )، قابل بازیابی از : https://www.kurdpress.com/news/2759850

نویسنده مقاله

معصومه فاریابی

[1] فب مار(1380). تاریخ نوین عراق، ترجمه محمد عباسپور، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی، ص. 33.

[2] آورزمانی، فریدون (1397). آیین و باورهای قوم ایزدی، فصلنامه هنر و تمدن شرق،6(19)، بهار، ص 6.

[3] العالم، ایزدی‌ها چه کسانی هستند؟، (18 مرداد 1393)، قابل بازیابی از:https://fa.alalam.ir/news/1621528/%D8%+%9F

[4] آورزمانی، فریدون (1397). آیین و باورهای قوم ایزدی، فصلنامه هنر و تمدن شرق،6(19)، بهار، ص 7-8.

[5] دیپلماسی ایرانی، داعش چگونه مذهب «ایزدی‌ها» را تغییر داد؟، (۰۴ دی ۱۳۹۶)، قابل بازیابی از: https://irdiplomacy.ir/fa/news/1973975/%D8+%D8%AF

[6] کردپرس، زندگی ایزدیها 9 سال پس از حمله داعش، (۱ شهریور ۱۴۰۲ )، قابل بازیابی از : https://www.kurdpress.com/news/2759850

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

نسخهٔ ‏۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۹ نمایش مبدأ Hamidian (بحث \| مشارکت‌ها) ۶٬۲۸۹ ویرایش‌ها بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایشگر دیداری → تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر		نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۹ نمایش مبدأ Samiei (بحث \| مشارکت‌ها) deletegroup ۲۲٬۳۱۴ ویرایش‌ها بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایشگر دیداری
خط ۱:		خط ۱:
			[[پرونده:373837 981.jpg\|بندانگشتی\|پیشوای ایزدی در حال برکت دادن به یکی از زنان ایزدی، قابل بازیابی از [https://www.asriran.com/fa/news/349793/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 https://www.asriran.com/fa/news/349793/]]]
	ایزدی‌ها یا یزیدی‌ها یک دیگر از اقلیتهای دینی در [[عراق]] هستند که در بخشهایی از استان موصل عراق استقرار دارند و در شهرهای بحزانی، بعشیقه، باغذره و بویژه در شهرهای سنجار و شیخان سکونت دارند. برخی از ایزدی‌ها به علل شغلی به شهرهای دیگر [[عراق]] بویژه شهر بغداد مهاجرت کردند<ref>فب مار(1380). '''''تاریخ نوین عراق'''''، ترجمه محمد عباسپور، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی، ص. 33.</ref>. بر اساس برخی اعتقادات، ایزدی‌ها از اقوام باستانی [https://iranology-e.ir/index.php?title=%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 ایران] و شعبه‌هایی از کردهای ایرانی هستند. آنان از اعقاب و بازماندگان کیش‌های باستانی بین‌النهرین و مخصوصا ایران هستند که در دوران اسلامی به حیات خویش ادامه داده و کمابیش رسوم و باورهای خود را در قالب جدید حفظ کرده‌اند به گونه‌ای که در مواردی چنان با آداب و آیین اسلامی آمیخته است که برای پیروان امروزی قابل تشخیص و تفکیک نیست<ref>آورزمانی، فریدون (1397). آیین و باورهای قوم ایزدی، '''''فصلنامه هنر و تمدن شرق'''''،6(19)، بهار، ص 6.</ref>.		ایزدی‌ها یا یزیدی‌ها یک دیگر از اقلیتهای دینی در [[عراق]] هستند که در بخشهایی از استان موصل عراق استقرار دارند و در شهرهای بحزانی، بعشیقه، باغذره و بویژه در شهرهای سنجار و شیخان سکونت دارند. برخی از ایزدی‌ها به علل شغلی به شهرهای دیگر [[عراق]] بویژه شهر بغداد مهاجرت کردند<ref>فب مار(1380). '''''تاریخ نوین عراق'''''، ترجمه محمد عباسپور، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی، ص. 33.</ref>. بر اساس برخی اعتقادات، ایزدی‌ها از اقوام باستانی [https://iranology-e.ir/index.php?title=%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 ایران] و شعبه‌هایی از کردهای ایرانی هستند. آنان از اعقاب و بازماندگان کیش‌های باستانی بین‌النهرین و مخصوصا ایران هستند که در دوران اسلامی به حیات خویش ادامه داده و کمابیش رسوم و باورهای خود را در قالب جدید حفظ کرده‌اند به گونه‌ای که در مواردی چنان با آداب و آیین اسلامی آمیخته است که برای پیروان امروزی قابل تشخیص و تفکیک نیست<ref>آورزمانی، فریدون (1397). آیین و باورهای قوم ایزدی، '''''فصلنامه هنر و تمدن شرق'''''،6(19)، بهار، ص 6.</ref>.