شاخه‌های جریان فرهنگی تصوف تونس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).) |
||
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
مهم‌ترین شاخه‌های | ====='''[[قادریه در تونس|قادریه]]'''===== | ||
[[قادریه در تونس|قادریه]] از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین طرق [[تصوف در تونس]] است که فردی به نام ابومدین شعیب از شاگردان عبدالقادرگیلانی (د۵۶۱ق) در قرن یازده میلادی آن را وارد [[تونس]] کرده است. نخستین زاویه این طریقت را در «منزل بوزلفه»، واقع در نزدیکی پایتخت [[تونس]] شیخ محمد امام منزلی (د۱۲۴۷ق) و با پشتیبانی حموده پاشا ساخته است؛ بوزلفه، کاف و توزر از مهم‌ترین مناطق [[قادریه در تونس|قادریه]]<nowiki/>نشین [[تونس]] است.آنها معتقدند اذکار و اورادی که آنها استفاده می‌کنند منقول از رسول‌الله (ص) است که آن حضرت از جبرئیل (ع) و از خداوند متعال گرفته است و پیامبر اکرم (ص) نیز آن را به علی بن ابی‌طالب (ع) تلقین فرمود و بزرگان [[قادریه در تونس|قادریه]] نیز از طریق عمر و ابوبکر به این اذکار دست یافتند. برخی از قادری‌های ساکن در منطقه القصور نزدیک شهر کاف خود را منتسب به اهل‌بیت (ع) می‌دانند و تعدادی از شیوخ [[قادریه در تونس|قادریه]] در قفصه و نفطه نیز خود را از اشراف دانسته و عمامه سبز می‌پوشند. [[قادریه در تونس|قادریه]] نقش بسیاری در ترویج [[موسیقی در تونس|موسیقی]] و سماع صوفی داشته است. | |||
=====[[تیجانیه در تونس|تیجانیه]]===== | |||
[[تیجانیه در تونس|تیجانیه]] از بزرگ‌ترین طرق [[تصوف در تونس|تصوف]] است.آنها معتقدند نسبت این طریقه از حسن بصری به علی بن ابی‌طالب (ع) می‌رسد. شیخ احمد ریاحی (د۱۲۶۶ق) اهل شهر تستور [[تونس]] از برجسته‌ترین مبلغان [[تیجانیه در تونس|تیجانیه]] در این کشور بوده است. نخستین زاویه این طریقت در محله «حوانیت عاشور» واقع در بخش قدیمی [[تونس|شهر تونس]] برپا شده است. این طریقه زنان را نیز به عضویت می‌پذیرد. بسیاری از حاکمان سلسله حسینی در [[تونس]] پیرو طریقت [[تیجانیه در تونس|تیجانیه]] بودند.<ref name=":3">کعاک، عثمان (۱۳۸۷). [[روابط تونس با جمهوری اسلامی ایران|روابط ایران و تونس]] در گذر زمان. ترجمه و تحقیق ستار عودی. تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی،ص218.</ref> طریقت مدنیه از شاخه‌های [[تیجانیه در تونس|تیجانیه]] را شیخ محمد مدنی تونسی در سال ۱۳۲۷ قمری پایه‌گذاری کرد. مرکز فعالیت این فرقه در شهر قصیبه‌المدیونی در استان منستیر است و در [[فرانسه]] نیز فعالیت دارد و اهتمام بسیاری به برپایی جشن ولادت پیامبر (ص) دارند. | |||
====='''[[شاذلیه در تونس|شاذلیه]]'''===== | |||
ابوالحسن شاذلی مغربی (د۶۵۶ ق) از بزرگان [[شاذلیه در تونس|طریقت شاذلیه]] و مدفون در منطقه صعید [[مصر]] است. او از شاگردان عبدالسلام ابن مشیش (د۶۲۲ ق) بود و سفرهایی نیز به مشرق داشت و پس از بازگشت به [[تونس]]، تصوفی متعادل را ترویج کرد. شاذلیه اتصال تاریخی خود را از طریق حسن بصری و نه ابوبکر و عمر به امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (ع) می‌رسانند.کتاب «حرز الجوشن المبارک الجلیل القدر و البرهان و یلیه دلائل توسلات و الخیرات و حزب البر و حزب البحر و حزب النصر» از کتاب‌های مهم [[تیجانیه در تونس|تیجانیه]] است. مقام یا مغاره سیدی شاذلی در کوه التوبه، واقع در قبرستان الجلاز پایتخت [[تونس]] از زمان [[حفصیان در تونس|حفصیان]] تاکنون شهرت دارد.[i] | |||
====='''[[سلامیه در تونس|سلامیه]]'''===== | |||
سیدی عبدالسلام اسمر (د۹۸۱ ق) اهل فاس مراکش مؤسس آن بوده است و در [[تونس]] تقریبا ۱۳ هزار پیرو دارد پیروان این فرقه کارهای خارق‌العاده‌ای مانند خوردن شیشه و گذاشتن آتش زیر لباس انجام می‌دهند؛ یکی از گروه‌های تواشیح بسیار معروف [[تونس]] به نام [[سلامیه در تونس|سلامی]] را آنها اداره می‌کنند. «سیدی عروس» معروف به «مجنون الله» (د۸۶۷ق) از صوفیان معروف [[حفصیان در تونس|دوران حفصیان]] است که با وجود ارتکاب کبائر، مورد احترام مردم [[تونس]] بوده است و به هنگام وفات او موکبی همایونی برای تشییع جنازه‌اش راه‌اندازی کرده‌اند.<ref name=":0">شریف، محمدهادی (۱۹۹۳م). [[تاریخ تونس]] من عصور ماقبل التاریخ الی الاستقلال؛ الطبعة الثالثه، دار سراسر للنشر،ص61.</ref> | |||
====='''[[خلوتیه در تونس|خلوتیه]]'''===== | |||
[[خلوتیه در تونس|خلوتیه]] نسبت خود را به امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (ع) می‌رساند؛ اما نه از طریق ابوبکر و عمر یا حسن بصری، بلکه از طریق امام حسن و امام حسین (ع)؛ شهرهای کاف، نفطه و صفاقساز مهم‌ترین مناطق فعالیت این فرقه است، خاندان تونسی موسوم به نوری، شعبونی، شرفی، زریبی و کرای از متمولان این فرقه هستند. | |||
''' | '''[[سنوسیه در تونس|سنوسیه]]''' | ||
[[سنوسیه در تونس|طریقه سنوسیه]] را در کشور مغرب، شیخی مالکی به نام محمد بن علی سنوسی (د۱۲۷۵ق) پایه‌گذاری کرد که اکنون در لیبی و [[تونس]] فعال است. ذکر، تأکید بر توبه و عنصر انتظار برای مهدی موعود از عقاید آنهاست؛ این طریقه، استفاده از [[موسیقی در تونس|موسیقی]] را به هنگام ذکر جایز نمی‌داند و قائل به وحدت کلمه مسلمین هستند. | |||
'''[[نفطیه در تونس|نفطیه]]''' | |||
ابوعلی نفطی (د۶۱۰ق) ملقب به الشنی، متولد در شهر نفطه [[تونس]] و از سادات ادریسی است که [[نفطیه در تونس|فرقه نفطیه]] را تأسیس کرده است. امروزه، شهر نفطه مرکز فعالیت این طریقت است.آنها کارهای خارق‌العاده، مانند گذاشتن آتش بر روی زبان انجام می‌دهند.[https://www.doualy.com/]<ref name=":11">عصمتی‌بایگی، سیدحسن (1395). جامعه و فرهنگ [[تونس]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی, هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی], ص 110-111.</ref> | |||
== | == پاورقی == | ||
[i] <small>نگارنده از نزدیک در مغاره‌شاذلیه‌که جمعه شب‌های هر هفته دارای مراسم قرائت قرآن و حلقهه ذکر بود، شرکت کرده است، در پایان مراسم شام مختصری هم می‌دهند.</small> | |||
=== | == کتابشناسی == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۳
قادریه
قادریه از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین طرق تصوف در تونس است که فردی به نام ابومدین شعیب از شاگردان عبدالقادرگیلانی (د۵۶۱ق) در قرن یازده میلادی آن را وارد تونس کرده است. نخستین زاویه این طریقت را در «منزل بوزلفه»، واقع در نزدیکی پایتخت تونس شیخ محمد امام منزلی (د۱۲۴۷ق) و با پشتیبانی حموده پاشا ساخته است؛ بوزلفه، کاف و توزر از مهم‌ترین مناطق قادریه‌نشین تونس است.آنها معتقدند اذکار و اورادی که آنها استفاده می‌کنند منقول از رسول‌الله (ص) است که آن حضرت از جبرئیل (ع) و از خداوند متعال گرفته است و پیامبر اکرم (ص) نیز آن را به علی بن ابی‌طالب (ع) تلقین فرمود و بزرگان قادریه نیز از طریق عمر و ابوبکر به این اذکار دست یافتند. برخی از قادری‌های ساکن در منطقه القصور نزدیک شهر کاف خود را منتسب به اهل‌بیت (ع) می‌دانند و تعدادی از شیوخ قادریه در قفصه و نفطه نیز خود را از اشراف دانسته و عمامه سبز می‌پوشند. قادریه نقش بسیاری در ترویج موسیقی و سماع صوفی داشته است.
تیجانیه
تیجانیه از بزرگ‌ترین طرق تصوف است.آنها معتقدند نسبت این طریقه از حسن بصری به علی بن ابی‌طالب (ع) می‌رسد. شیخ احمد ریاحی (د۱۲۶۶ق) اهل شهر تستور تونس از برجسته‌ترین مبلغان تیجانیه در این کشور بوده است. نخستین زاویه این طریقت در محله «حوانیت عاشور» واقع در بخش قدیمی شهر تونس برپا شده است. این طریقه زنان را نیز به عضویت می‌پذیرد. بسیاری از حاکمان سلسله حسینی در تونس پیرو طریقت تیجانیه بودند.[۱] طریقت مدنیه از شاخه‌های تیجانیه را شیخ محمد مدنی تونسی در سال ۱۳۲۷ قمری پایه‌گذاری کرد. مرکز فعالیت این فرقه در شهر قصیبه‌المدیونی در استان منستیر است و در فرانسه نیز فعالیت دارد و اهتمام بسیاری به برپایی جشن ولادت پیامبر (ص) دارند.
شاذلیه
ابوالحسن شاذلی مغربی (د۶۵۶ ق) از بزرگان طریقت شاذلیه و مدفون در منطقه صعید مصر است. او از شاگردان عبدالسلام ابن مشیش (د۶۲۲ ق) بود و سفرهایی نیز به مشرق داشت و پس از بازگشت به تونس، تصوفی متعادل را ترویج کرد. شاذلیه اتصال تاریخی خود را از طریق حسن بصری و نه ابوبکر و عمر به امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (ع) می‌رسانند.کتاب «حرز الجوشن المبارک الجلیل القدر و البرهان و یلیه دلائل توسلات و الخیرات و حزب البر و حزب البحر و حزب النصر» از کتاب‌های مهم تیجانیه است. مقام یا مغاره سیدی شاذلی در کوه التوبه، واقع در قبرستان الجلاز پایتخت تونس از زمان حفصیان تاکنون شهرت دارد.[i]
سلامیه
سیدی عبدالسلام اسمر (د۹۸۱ ق) اهل فاس مراکش مؤسس آن بوده است و در تونس تقریبا ۱۳ هزار پیرو دارد پیروان این فرقه کارهای خارق‌العاده‌ای مانند خوردن شیشه و گذاشتن آتش زیر لباس انجام می‌دهند؛ یکی از گروه‌های تواشیح بسیار معروف تونس به نام سلامی را آنها اداره می‌کنند. «سیدی عروس» معروف به «مجنون الله» (د۸۶۷ق) از صوفیان معروف دوران حفصیان است که با وجود ارتکاب کبائر، مورد احترام مردم تونس بوده است و به هنگام وفات او موکبی همایونی برای تشییع جنازه‌اش راه‌اندازی کرده‌اند.[۲]
خلوتیه
خلوتیه نسبت خود را به امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (ع) می‌رساند؛ اما نه از طریق ابوبکر و عمر یا حسن بصری، بلکه از طریق امام حسن و امام حسین (ع)؛ شهرهای کاف، نفطه و صفاقساز مهم‌ترین مناطق فعالیت این فرقه است، خاندان تونسی موسوم به نوری، شعبونی، شرفی، زریبی و کرای از متمولان این فرقه هستند.
طریقه سنوسیه را در کشور مغرب، شیخی مالکی به نام محمد بن علی سنوسی (د۱۲۷۵ق) پایه‌گذاری کرد که اکنون در لیبی و تونس فعال است. ذکر، تأکید بر توبه و عنصر انتظار برای مهدی موعود از عقاید آنهاست؛ این طریقه، استفاده از موسیقی را به هنگام ذکر جایز نمی‌داند و قائل به وحدت کلمه مسلمین هستند.
ابوعلی نفطی (د۶۱۰ق) ملقب به الشنی، متولد در شهر نفطه تونس و از سادات ادریسی است که فرقه نفطیه را تأسیس کرده است. امروزه، شهر نفطه مرکز فعالیت این طریقت است.آنها کارهای خارق‌العاده، مانند گذاشتن آتش بر روی زبان انجام می‌دهند.[۱][۳]
پاورقی
[i] نگارنده از نزدیک در مغاره‌شاذلیه‌که جمعه شب‌های هر هفته دارای مراسم قرائت قرآن و حلقهه ذکر بود، شرکت کرده است، در پایان مراسم شام مختصری هم می‌دهند.
کتابشناسی
- ↑ کعاک، عثمان (۱۳۸۷). روابط ایران و تونس در گذر زمان. ترجمه و تحقیق ستار عودی. تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی،ص218.
- ↑ شریف، محمدهادی (۱۹۹۳م). تاریخ تونس من عصور ماقبل التاریخ الی الاستقلال؛ الطبعة الثالثه، دار سراسر للنشر،ص61.
- ↑ عصمتی‌بایگی، سیدحسن (1395). جامعه و فرهنگ تونس. تهران: موسسه فرهنگی, هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی, ص 110-111.