عوامل موثر در خوشنویسی چینی

در خوشنویسی چینی سه عامل دخیل است:

1- قابلیت مانور دادن. این امر نیازمند چالاکی و مهارت هنرمند در کنترل قلم مو، حرکت علمی انگشتان، بازو و بدن و کاربری مؤثر جوهر است. قلم مو بایستی برای حرکت درست روی کاغذ، با سرعت مناسب و نیروی مورد نیاز، سریع یا آهسته، سبک یا سنگین، با به سمت بالا کشیدن یا پایین آوردن تیزی قلم برای شکل دهی سبک­‌های متنوع، برش میانی و یا جانبی، یا پنهان و آشکار کردن نقاط کنترل شود. خطوط باید با قدرت نوشته شوند، حس مفهومی بروز دهند، مثل رگ‌ها، استخوان­‌ها، خون و جسم بدن انسان.

2- ساختار. این موضوع مربوط به طراحی و اسکلت حالت­‌ها و به کار بستن حرکت قلم مو است. این موضوع بر ساختار متعادل، فراز و فرود، سرکش گذاشتن و ایجاد فرو رفتگی، رو به بالا حرکت کردن و وارونه شدن قلم مو، کناره داشتن، میان تهی کردن، پوشش دادن، و زیاد و کم کردن تأکید می­ کند، تا تلفیقی از حرکت­‌های هر نویسه سرشار از سر زندگی و هیجان باشد.

3- سبک. این موضوع به ذوق و سلیقه، سبک و کیفیت کار هنرمند خوشنویس مربوط است. این جنبه نیاز به بیان ماهرانه‌ی احساس ترکیب زیبایی در قالب و در کیفیت کار دارد تا بتواند در نتیجه­‌ی الهام بخشی خالق اثر، تجسم درخشانی داشته باشد. قابلیت انعطاف قلم مو و ساختار، تکنیک­‌هایی هستند که برای خلق زیبایی در قالب و کیفیت به کار برده می‌شوند. ولی سبک، نشان دهنده‌ی تخصص و چیرگی خالق اثر، جدای از دستاورد او در خوشنویسی است. سبک مهمتر از همه چیز است، ولی نمی‌تواند از زیبایی در شکل و محتوا جدا باشد. یک اثر زیبای خوشنویسی باید دارای هر دو جنبه باشد.

خوشنویسی چینی هنری است که بر شکل منحصر به فرد نویسه­‌های چینی مبتنی است که از نوشته‌های روی لاکِ لاک پشت‌ها و استخوان­‌های گاو تا «دَجوان (Dazhuan)» و «شیائوجوان (Xiaozhuan)»(نویسه‌های مخصوص درست کردن مُهر[i])، خوشنویسی رسمی، خوشنویسی معمولی، خوشنویسی پیوسته و خط شکسته، توسعه یافته است. اگر ما نوشتن را (در هر زبانی) به عنوان اولین اختراع بزرگ فرهنگ انسانی به پذیریم، آنگاه خوشنویسی دومین اختراع بزرگ فرهنگ چین است که بر نویسه‌های چینی استوار است.

خوشنویسی، برخلاف نوشته­‌هایی که برای ارتباطات اجتماعی نوشته می‌شوند، هنری است که برای بیان ایده­‌ها، کمالات هنری، و احساسات خوشنویس مورد استفاده قرار می‌گیرد. خوشنویسی بیان نمادین فرهنگ، تاریخ و زندگی در دوران­‌های مختلف، فرهنگی محسوس به موازات اعتقادات، و واسطه ای برای انتقال هرنوع اطلاعات فرهنگی است.

خوشنویسی چینی، ترکیبی از زیبایی نقاشی و موسیقی و رقص است. جلال و شکوه آهنگ موسیقی، حالات رقص و طرح­‌های نقاشی را با هم یک­جا دارد. شکل، کیفیت، حالت، سبک و استدلال را با هم در آمیخته، تا ماهیتی انتزاعی برای ایجاد احساس پایدار زیبایی بسازد.

نیز نگاه کنید به

هنر در چین؛ هنر خوشنویسی چینی؛ سبک‌های مختلف خوشنویسی چینی

پاورقی

[i] - ارزش هنری یک اثر نقاشی و یا خوشنویسی در چین علاوه بر اصل کار به مهری که روی این اثر زده شده نیز هست. ارزش مهر تقریباً معادل ارزش خود اثر است. بنابر این هنرمندان برای به نمایش گذاشتن مهارت هنری خود به مهری که روی اثرشان می زنند هم اهمیت زیادی می دهند. از این رو برای ساختن مهر کاراکتر خاصی ابداع می کنند که با کاراکتر‌های معمول نوشتاری فرق دارند.

منبع اصلی

_{سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی.}

نویسنده مقاله

علی محمد سابقی