آموزش زبان فارسی در لبنان

پیش از آن، اولین گام‌ها برای آموزش زبان فارسی در این کشور از دانشگاه دولتی لبنان آغاز شد. در پی امضای توافق‌نامه فرهنگی همکاری میان دانشگاه تهران و دانشگاه مزبور در سال 1958 (1336 ش) دکتر محمد محمدی ملایری که خود دانش‌آموخته دانشگاه آمریکایی بیروت بود از سوی دانشگاه تهران برای راه‌اندازی کرسی زبان و ادبیات فارسی به عنوان زبان اختیاری در دانشگاه دولتی لبنان عازم بیروت شد و به مدت 10 سال مسئولیت کرسی و تدریس زبان و ادبیات فارسی را برعهده داشت. علاوه بر آن، او نسبت به معرفی زبان و ادبیات فارسی به ادب پژوهان و محافل ادبی لبنان اهتمام داشت و موفق شد مجله دو زبانه الدراسات الادبیة را در این دانشگاه منتشر کند. این نشریه، تنها به پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی اختصاص نداشت و در کنار این مهم، مقالاتی در حوزه ادبیات تطبیقی فارسی و عربی، زبان و ادبیات عرب و موضوعات تاریخی مرتبط نیز به دو زبان فارسی و عربی در آن درج می‌شد. در پی بازگشت دکتر محمدی به ایران، هرچند دکتر احمد لواسانی که دکترای خود را در رشته زبان و ادبیات عرب از دانشگاه لبنان دریافت کرده بود و با همکاری دکتر فکتور الکک که دکترای زبان و ادبیات فارسی را از دانشگاه تهران اخذ و به عنوان اولین استاد لبنانی حائز دکترا در این رشته به دانشگاه دولتی لبنان پیوسته شد، کار آموزش زبان فارسی را ادامه دادند ولی انتشار مجله مزبور به علل مختلف متوقف شد. با آغاز جنگ داخلی لبنان و بروز نابسامانی در دانشگاه‌ها، کار آموزش زبان فارسی نیز برای مدتی تعطیل و به دنبال تأسیس شاخه‌های این دانشگاه در مناطق مختلف لبنان که بنا بر شرایط جنگ صورت گرفت، دوباره به طور محدود از سر گرفته شد. پس از پایان جنگ، با پیگیری رایزنی فرهنگی ج. ا. ا در بیروت آموزش زبان فارسی مورد اهتمام بیشتری قرار گرفت و با راه‌اندازی مجدد کرسی زبان فارسی در دانشگاه دولتی لبنان تلاش برای توسعه آموزش این زبان و برگزاری دوره‌های آزاد آموزش آغاز شد. همچنین در ادامه این تلاش‌ها، مجله الدراسات الادبیة پس از 20 سال توقف، مجدداً با اهتمام دکتر فکتور الکک راه‌اندازی گردید.

از آنجا که زبان فارسی در دانشگاه دولتی و برخی دیگر از دانشگاه‌های لبنان صرفاً به عنوان زبان اختیاری در کنار دیگر زبان‌های شرقی و تنها در چند رشته، آموزش داده می‌شود، نتیجه مطلوبی همچون توانمند سازی زبان آموزان به خواندن متون فارسی و یا سخن گفتن به فارسی در پی نداشته است. لذا طی سال‌های گذشته از سوی رایزنی مزبور تلاش‌هایی برای راه‌اندازی گروه زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه دولتی این کشور صورت گرفته است که در پی امضای توافق‌نامه همکاری میان دانشگاه‌های تهران و دولتی لبنان در سال 1388، و توافق‌های اولیه انجام و برخی مصوبات قانونی نیز در این خصوص اخذ شده است. همچنین درس‌نامه زبان و ادبیات فارسی تهیه و به تأیید قطب علمی‌ دانشگاه فردوسی نیز رسیده است و در کمیته مربوطه در دانشکده ادبیات دانشگاه مزبور مورد تأیید قرار گرفته است. تغییر و تحولات سیاسی و جابجایی مسئولان مربوطه اما تاکنون مانع از آن بوده است که این مهم تحقق یابد. در صورت تأسیس و فعالیت این گروه آموزشی، نه تنها زبان فارسی که مقوله پژوهش در حوزه ادبیات فارسی و تاریخ و تمدن ایران و نیز ادبیات تطبیقی فارسی و عربی مورد اهتمام بیشتری قرار خواهد گرفت و البته تأثیر به‌سزایی در پیوندهای فرهنگی خواهد گزارد.

علاوه بر شاخه‌های دانشگاه دولتی در مناطق مختلف، آموزش زبان فارسی در برخی دیگر از دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه قدیس یوسف و دانشگاه روح‌القدس انجام می‌شود. همچنین با پیگیری‌ها و پشتیبانی رایزنی فرهنگی اخیراً در مجموعه‌ای از مدارس غیرانتفاعی وابسته به المؤسسة الاسلامیۀ للتعلیم و التربیة که دارای 14 شعبه و مجتمع آموزشی در بیروت و شهرهای جنوبی و بقاع است، کار آموزش زبان فارسی آغاز شده است. همچنین مشابه این همکاری با سازمان مدارس المهدی وابسته به حزب الله صورت گرفته است.

از آنجا که در کنار نظام آموزشی لبنان دانش‌آموزان موظف به فراگیری یکی از زبان‌های انگلیسی یا فرانسه به عنوان زبان دوم پس از زبان عربی و مجاز به فراگیری یک زبان خارجی دیگر به عنوان زبان اختیاری می‌باشند، مشروط به فراهم آمدن زمینه‌های لازم و ساز و کارهای مناسب، امکان گسترش این تجربه جدید به دیگر مدارس وجود دارد.

آموزش زبان فارسی برای داوطلبان آزاد نیز طی دهه گذشته تاکنون در محل رایزنی فرهنگی برقرار و به ویژه در چند سال اخیر با استقبال بسیاری روبرو بوده است.

نیز نگاه کنید به

• نظام آموزشی لبنان
• روابط فرهنگی لبنان و ایران
• آموزش زبان فارسی در دانشگاه های کانادا
• زبان فارسی در تونس
• زبان فارسی در ژاپن
• زبان فارسی در دانشگاه های مصر
• زبان فارسی در چین
• آموزش زبان فارسی در سنگال
• زبان و ادبیات فارسی در مصر