جشن‌ها و سرودها در قزاقستان

جشن‌ها و سرودها

جشن های ملی

قزاق ها بنا بر سبک زندگی خاص خود جشن ها و بازی های زیادی داشته اند که بعضی از آن ها تا به امروز نیز ادامه دارد.

جشن نوروز

جشن نوروز با تلفظ نوروز (HoBpy3) یا نویروز ,(Hoypy3, HaypI3) متشکل از دو کلمه ایرانی باستان" به معنی روز نو و جدید از جشن های مهم قزاقستان است که در دوران اتحاد شوروی ممنوع شده بود ولی پس از فروپاشی نظام کمونیستی اکثر کشورهای استقلال یافته هر ساله این جشن را با شکوه

هر چه بیشتر برگزار می کنند. در قزاقستان مراسم جشن نوروز که جشن اعتدال بهاری است از نیمه شب

243 http://www.parsacity.com/world-attraction/267-

(صد افسانه و داستان از مردم عشایر) 244CTo IereHI, MHOB H cka3oK KoueBoro Hapoxa, http://www.kazpravda.kz/interviews/view/sto-legend-mifov-i-skazok-kochevogo-naroda/

۲۴۵افسانه‌های همسایگان (ازبکستان, قرقیزستان, تاجیکستان, ترکمنستان, قزاقستان) که توسط بابلیون - رابرت شومسکایا گردآوری شده است توسط رسولی، جواد بزمی و حمید رضا ترجمه شده است و در سال ۱۳۸۲ در ۵۰۰۰ نسخه در تهران به چاپ رسیده است. 265

۲۱ مارس مطابق با اول فروردین ماه آغاز می گردد. در قزاقستان به این مناسبت ۵ روز تعطیل رسمی و تا یک ماه در مراکز مختلف جشن و حال و هوای نوروزی برپا می باشد. نوروز در قزاقستان به عنوان نمادی از وحدت و همبستگی مردم شمرده می شود.

مردم قبل از نوروز با تمیز کردن خانه ها و خرید لباس های نو خود را برای گرامیداشت نوروز آماده می‌کنند، در نیمه شب نوروز در میادین و خیابان ها تجمع می‌کنند و با نورافشانی به شادی می پردازند و با ورود به نوروز دیگر را در آغوش می‌گیرند و برای یکدیگر سلامتی و خوشبختی آرزو می‌کنند. قزاق ها در شب سال تحویل در خانه های خود دو شمع به نشانه روشنایی و میمنت فرا رسیدن اعتدال بهاری در خانه خود روشن می‌کند و در روزهای جشن نوروز علاوه بر اینکه بیشتر از غذاهای سنتی و متنوع استفاده می کنند آش مخصوصی به نام «نوروز کژه» که مخصوص جشن نوروز است و از ۷ مواد غذایی تشکیل شده است می‌پزند.۲۴۶

در مراسم جشن نوروز ۳ روز کارناوال های شادی، رقص و پایکوبی در خیابانها و میدانهای اصلی شهرها و روستاها برگزار می شود ولی با بازگشایی ادارات دولتی و دانشگاه ها هر روز در یکی از مراکز مراسم مفصلی برگزار می شود. روز عید نوروز در آستانا در مقابل کاخ استقلال با حضور رئیس جمهور، سران حکومتی و سفرای کشورهای مختف برگزار می‌شود که رئیس جمهور در این مراسم سخنرانی می‌کند و در روزهای دیگر به مدت یک ماه مراسم با شکوهی بر گزار می‌شود. علاوه بر جشن هایی که در مراکز مختلف دولتی برگزار می‌شود در دانشگاه دولتی فارابی قزاقستان نیز مراسم بسیار با شکوهی بر گزار می‌شود. این

مراسم که با حضور تعدادی از مسئولین دولت قزاقستان و سفرا و نمایندگان سیاسی، اقتصادی و نظامی کشور های مختلف شرکت می کنند بیش از ۳۰۰۰ نفر از هنرمندان و دانشجویان دانشگاه بصورت متناوب در دسته های ۱۰۰ تا ۳۰۰ نفری به هنر نمایی و اجرای برنامه های شاد می‌پردازند.

https://www.nur.kz/1077668-v-kazakhstane-otmechayut-

266

246246 B Ka3axcraue oTMeualoT HaypiI3, nauryz.html

جوانان استپ نشین در ایام نوروز یک اسب سرکش را تزیین می کرده اند و عروسکی که با دست ساخته اند روی آن سوار می کنند در حالیکه زنگوله ای بر گردن این اسب بسته شده است را در ساعت ۳ صبح عید نوروز رها می‌کنند تا با گشتن در بین ساکنین استپ نشین آمدن نوروز را اعلام کند.

نوروز برای قزاق ها بسیار مقدس بوده است و معتقد هستند که اگر در روز عید نوروز برف یا باران ببارد آن را میمون می شمارند و نوید بخش سالی خوب و پر بار و پر برکت می دانند. مسابقات مختلف اسب سواری در بین زنها و مردهای قزاقستان برگزار می شده است که اگر زن ها در این مسابقه برنده شوند آن سال را سالی با برکت و اگر مرها برنده شوند آن سال را نا مساعد تلقی می کردند که این رسوم و مسابقات امروزه در بین شهر نشین ها بصورت تأتر و نمایش در سالن های اصلی و در مراسم جشن های سازمان ها و نهادهای دولتی و مراکز علمی و آموزشی نمایش داده می شود.۲۴۷

جشن عید کریسمس

ابتدای سال نو میلادی یا جشن عید کریسمس در ابتدای ماه ژانویه که معمولا مطابق با ۱۱ دیماه است آغاز می شود: این جشن بعد از جشن نوروز دومین جشن ملی بشمار می‌رود.

در قزاقستان روز اول ژانویه به عنوان اول سال نو میلادی یک روز تعطیل است و مانند شب عید نوروز مردم در خیابانها و میادین جمع می شوند و از ساعت دوازه شب تا نزدیکی های صبح به آتش فشانی و شادی و سرور می پردازند.هر چند به مناسبت عید کریسمس نیز جشن و برنامه های مختلفی اجرا می شود ولی هم از نظر مدت زمان و هم از نظر تنوع برنامه بسیار کمتر از برنامه های نوروز است.

علاوه بر جشن نوروز و عید کریسمس مردم قزاقستان در طول سال جشن های ملی متعددی برگزار می‌کنند و جشن روز اسقلال قزاقستان، روز اولین رئیس جمهور کشور قزاقستان، روز پیروزی، روز وحدت قزاقستان، عید سعید فطر روز سعید قربان و... از جمله جشن های ملی و مردم قزاقستان است که به مناسبت هر یک از آنها جشن های مختلفی برگزار می‌کنند.

بازی های محلی

بازی ها و ورزش های محلی در جامعه قزاقستان از جایگاه بالایی برخوردار است وتنوع زیادی دارد که این تنوع نیز ناشی از دوران استپ نشینی است که قزاق ها در دل صحرا علاوه بر رسیدگی به امور دامداری و کشاورزی اوقات فراغت زیادی داشته اند به همین دلیل اوقات فراغت خود را با بازی های و ورزش های مختلف پر می کردند.

۲۴۷ آشنایی با مراسم نوروز در هشت کشور جهان. http://www.beytoote.com/art/city-country/newyear-celebrations2- countries.html

267

بازی ها و ورزش های قزاق مطابق با سبک و نیاز زندگی معمولا جنبه اجتماعی، اقتصادی، تربیتی، نظامی و جنگی داشته است مسابقات سوارکاری با اسب و بازی های محلی که با زندگی قزاق های کوچ نشین منطبق بوده است بیشتر مورد توجه آنها قرار داشته، به همین دلیل احترام و علاقه به اسب و عشق به سوارکاری در بین آنها به سنتی ملی در آمد که این ویژگی تا به امروز در بین مردم قزاقستان بخصوص بین مردم روستایی حفظ شده است.

"آلامان بیگه" یکی از ورزشها و مسابقات مورد علاقه قزاق ها است که سوارکاری و تاخت اسب در طی ۲۵، ۵۰ یا ۱۰۰ کیلومتر انجام می شده این نوع مسابقه از اصلی ترین مسابقات سوارکاری بوده است که در جشن های مهم و ملی برگزار می شده است.

"ساییس" به جنگ تن به تن اسب سواران در قله است که از بازی های قدیمی بشمار می‌رود. در بازی سوارکاران تلاش می کنند که رقیب را از اسب به زیر بیاندازند و یا به اندازه ای که دیگر نتواند به رقابت ادامه دهد ضربه وارد کنند.

"کوکپار تارتو" نوعی بازی است که با حضور یک داور در حالیکه یک گوسفند یا یک بز را در وسط میدان رها می‌کنند در آن دو اسب یا دوتیم سوارکاری از دو روستا یا دو قبیله با هم به رقابت می‌پردازند و هر کس یا هر تیم که موفق گردد لاشه گوسفند را تصاحب کند برنده میدان خواهد بود.

"قیز قوو": از دیگر بازی های سوارکاری است که در زمان قدیم که دخترها سرباز یا سوارکار بوده اند بیشتر برای انتخاب همسر برگزار می شده است به این شکل که بین دختر و پسر خواستگار مسابقه اسب سواری برگزار می شده است که اگر در این مسابقه پسر برنده می شد دختر با ازدواج با او موافقت می‌کرد. "آلتی باقان" - نوعی تاب بازی است که معمولا در شب برگزارمی شود که در این بازی جوان و دختر با هم تاب می خورند و ترانه شاد می خوانند. و دیگران هم با نواختن "دومبرا" با آنها همنوا می‌شوند، پس از چند دقیقه این دو جای خود را به پسرها و دخترهای دیگری می دهند تا آنها هم همین برنامه را اجرا کنند.

"آق سوپک" یک نوع بازی است که در شبهای مهتابی بین جوانان برگزار می‌شود.در این بازی "آق سویک" بمعنی تکه استخوان سفید گوسفند دور انداخته می شد که هر کس آن را می یافت برنده می‌شد. "آسیق" از بازی های مورد علاقه کودکان بوده است که آن هم با تکه استخوان سفید گوسفند که با حنا رنگ

شده انجام می شده. ۲۴۸

یکی دیگز از بازیها و سرگرمی های مهم مردم قزاقستان تربیت و شکار با عقاب بوده است که عقابها را می گرفتند و با شیوه های خاص آنها را تربیت می کنند بعد آنها را در دشت و دمن رها می کرند تا پرندگان را

۲۴۸ فرهنگ قزاقستان: سنن؛ آداب و رسوم و آیین ( جشن ها و بازی ها ملی)، ترجمه و تنظیم: آیناش سیتوا ،(Ainash Seitova)

http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=74

268

شکار کنند و برای صاحب خود بیاورد صاحب عقاب هر وقت اراده کند با دراز کردن دست خود را دراز می کند که عقاب با دیدن این حالت فورا باز می گردد و بر روی دست یا شانه صاحب خود فرود می آید. این باز هنوز نیز در روستاها و در دشتها رایج است و در جشنها و برنامه های ملی به نمایش در می آید و هر ساله جشنواره ای از این مسابقه در قزاقستان برگزار می‌شود.

علاوه بر بازی ها، مسابقات و ورزش هایی که ذکر شد بازیهای دیگری مانند "توغیز قومالاق" Shildehana mingizu A shamayga ،Kyrkynan shygaru ، و Kokpar وجود داشته است که بخاطر فراوانی آنها به همین اندازه اکتفا می شود.۲۴۹