واژههای فارسی در زبان روسی: تفاوت میان نسخهها
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۱: | ||
=== نتیجهگیری === | === نتیجهگیری === | ||
ورود واژگان فارسی به [[زبان روسی]]، بازتابی از روابط تاریخی، فرهنگی و زبانی میان دو ملت است. این واژگان نهتنها در [[زبان روسی]] تثبیت شدهاند، بلکه نشاندهنده نفوذ فرهنگی ایران در منطقهاند. بررسی این واژگان میتواند به درک عمیقتری از تعاملات زبانی و فرهنگی میان ایران و روسیه کمک کند<ref>عسگری، لیلا. (1385). ''واژههای دخیل فارسی در روسی''. نامه فرهنگستان، 8(1)، 150–174، قابل بازیابی از https://sid.ir/paper/426121/fa</ref><ref>ملکمحمدی، علیاصغر. (1398). علل و دورههای ورود کلمات فارسی به زبان روسی. دانشگاه تهران.</ref>. | ورود واژگان فارسی به [[زبان روسی]]، بازتابی از روابط تاریخی، فرهنگی و زبانی میان دو ملت است. این واژگان نهتنها در [[زبان روسی]] تثبیت شدهاند، بلکه نشاندهنده نفوذ فرهنگی ایران در منطقهاند. بررسی این واژگان میتواند به درک عمیقتری از تعاملات زبانی و فرهنگی میان ایران و روسیه کمک کند<ref>عسگری، لیلا. (1385). ''واژههای دخیل فارسی در روسی''. نامه فرهنگستان، 8(1)، 150–174، قابل بازیابی از https://sid.ir/paper/426121/fa</ref><ref>ملکمحمدی، علیاصغر. (1398). علل و دورههای ورود کلمات فارسی به زبان روسی. دانشگاه تهران.</ref>. | ||
== نیز نگاه کنید به == | |||
[[زبان و ادبیات روسی]]؛ [[زبان روسی]]؛ [[روابط فرهنگی روسیه و ایران]] | |||
== کتابشناسی == | == کتابشناسی == | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۳۲: | ||
ویرایش دانشنامه ملل | ویرایش دانشنامه ملل | ||
[[رده:میراث مشترک و پیوندهای فر هنگی]] | |||
[[رده:پیوندهای فرهنگی]] | |||
[[رده:پیوندهای زبانی]] | |||
نسخهٔ ۲۱ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۵
زبانهای فارسی و روسی، در طول تاریخ، از طریق روابط تجاری، فرهنگی و سیاسی، تأثیرات متقابلی بر یکدیگر داشتهاند. یکی از نمودهای بارز این تعاملات، ورود واژگان فارسی به زبان روسی است؛ پدیدهای که در دورههای مختلف تاریخی، بهویژه در عصر صفویه و قاجار، شدت یافته است. این واژگان، از طریق مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم، وارد زبان روسی شده و در حوزههای مختلف تثبیت یافتهاند[۱].
مسیرهای انتقال واژگان
ورود واژگان فارسی به زبان روسی از سه مسیر اصلی صورت گرفته است:
- مستقیم: از طریق روابط تجاری، فرهنگی و سیاسی میان ایران و روسیه؛
- غیرمستقیم: از طریق زبانهای واسطه مانند ترکی، عربی، سانسکریت و یونانی؛
- فرهنگی-سیاسی: از طریق تعاملات هنری، مفاهیم سلطنتی، و بازیهایی مانند شطرنج[۲].
حوزههای واژگان واردشده
واژگان فارسی در زبان روسی در حوزههای متعددی قابل مشاهدهاند:
تجارت و اقتصاد
واژگانی مانند بازار (Базар)، کاروان (Караван)، عباسی (Абаз)، انبار (Амбар)، و پادشاه (Падишах) نشاندهنده تأثیر روابط تجاری و مالی میان دو کشور هستند.
پوشاک و معماری
خلعت (Халат)، خفتان (Кафтан)، چادر (Чадра)، چمدان (Чемодан)، چارطاق (Чердак) و سرای (Сарай) از جمله واژگانیاند که از طریق تعاملات فرهنگی و سبک زندگی وارد زبان روسی شدهاند.
خوراکیها و گیاهان
بادنجان (Баклажан)، کشمش (Кишмиш)، پسته (Фисташка)، توت (Тут)، انجیر (Инжир)، و نارگیله (Наргиле) از جمله واژگان مرتبط با خوراکیها هستند که از فارسی به روسی راه یافتهاند.
مفاهیم دینی و فرهنگی
نماز (Намаз)، درویش (Дервиш)، زرتشتی (Зороастризм)، اهورامزدا (Ахурамазда)، مغ (Маг)، و فرمان (Фирман) از جمله واژگان دینی و فرهنگیاند که در روسی تثبیت شدهاند.
بازیها و اصطلاحات شطرنج
شاه (Шах)، شاهنشاه (Шахиншах)، شطرنج (Шахматы)، فرزین (Ферзь)، مات (Мат)، و رخ (Рокировка) از طریق محبوبیت شطرنج در میان اشراف روسی وارد زبان شدهاند.
واحدهای اندازهگیری
ارش (Аршин)، ارشچ (Аршич)، مثقالی (Миткаль)، و پاره (Пара) از جمله واحدهای اندازهگیریاند که از فارسی به روسی منتقل شدهاند.
تغییرات آوایی و معنایی
برخی واژگان پس از ورود به زبان روسی، دچار تغییرات تلفظی یا معنایی شدهاند. برای مثال:
- واژه "ارش" به "Аршин" تبدیل شده و تلفظ آن با ساختار آوایی روسی تطبیق یافته است؛
- واژه "بخشش" به "Бакшиш" با معنای انعام یا رشوه تغییر یافته است؛
- واژه "شطرنج" به "Шахматы" با حفظ ساختار معنایی وارد شده است[۱].
واژگان با منشأ چندمرحلهای
برخی واژگان ابتدا از زبانهای دیگر وارد فارسی شدهاند و سپس از فارسی به روسی راه یافتهاند. این روند نشاندهنده تعاملات چندلایه فرهنگی و زبانی میان ملتهاست.
| واژه روسی | مسیر ورود | منشأ اولیه |
| Байрам | ترکی → فارسی → روسی | ترکی |
| Кальян | هندی → فارسی → روسی | هندی |
| Шахматы | سانسکریت → فارسی → روسی | سانسکریت |
| Фисташка | یونانی → فارسی → روسی | یونانی |
فهرست واژگان دخیل فارسی در روسی
در جدول زیر، شماری از واژگان فارسی که وارد زبان روسی شدهاند، به همراه معادل فارسی و حوزه معنایی آنها آمده است:
| واژه روسی | واژه فارسی | حوزه معنایی | مسیر انتقال |
| Базар | بازار | تجارت | مستقیم |
| Халат | خلعت | پوشاک | فرهنگی |
| Аршин | ارش | اندازهگیری | ترکی |
| Шахматы | شطرنج | بازی فکری | سانسکریت → فارسی |
| Кафтан | خفتان | پوشاک | مستقیم |
| Наргиле | قلیان | خوراکی/دخانیات | هندی → فارسی |
| Падишах | پادشاه | سلطنتی | مستقیم |
| Фирман | فرمان | سیاسی | مستقیم |
| Кишмиш | کشمش | خوراکی | مستقیم |
| Сарай | سرای | معماری | مستقیم |
نتیجهگیری
ورود واژگان فارسی به زبان روسی، بازتابی از روابط تاریخی، فرهنگی و زبانی میان دو ملت است. این واژگان نهتنها در زبان روسی تثبیت شدهاند، بلکه نشاندهنده نفوذ فرهنگی ایران در منطقهاند. بررسی این واژگان میتواند به درک عمیقتری از تعاملات زبانی و فرهنگی میان ایران و روسیه کمک کند[۳][۴].
نیز نگاه کنید به
زبان و ادبیات روسی؛ زبان روسی؛ روابط فرهنگی روسیه و ایران
کتابشناسی
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Mohammadi, M.-R., & Abdaltajedini, N. (2013). Survey of Russian Loanwords in Persian Language: Case Study on Farhang–e Bozorg-e Sokhan. Language Related Research, 4(3), 155–178, Available for http://lrr.modares.ac.ir/article-14-7821-fa.html
- ↑ Хосейн, Г., & Даду, Х. (2009). Русский и персидский языки: культурное и языковое взаимодействие и взаимовлияние. Pazhuhesh-e Zabanha-ye Khareji, 79, Availablr for http://lrr.modares.ac.ir/article-14-7821-fa.pdf
- ↑ عسگری، لیلا. (1385). واژههای دخیل فارسی در روسی. نامه فرهنگستان، 8(1)، 150–174، قابل بازیابی از https://sid.ir/paper/426121/fa
- ↑ ملکمحمدی، علیاصغر. (1398). علل و دورههای ورود کلمات فارسی به زبان روسی. دانشگاه تهران.
نویسنده مقاله
پارسا اخلاقی
ویرایش دانشنامه ملل